Om de integrale toegankelijkheid van het buitenschrijnwerk

Transcriptie

1 Om geouwen toegnkelijk te mken, is meer nodig dn een voldoende rede deur en de fwezigheid vn een dorpel. Men moet echter vststellen dt de relistie vn integrl toegnkelijke inkomdeuren, vensterdeuren of schuifrmen niet ltijd vn een leien dkje loopt en dt de eisen op het vlk vn de wind- en wterdichtheid, rndveiligheid en inrkveiligheid dikwijls onverzoenr lijken met de toegnkelijkheidseisen.? S. Dnschutter, ir.-rch., onderzoeker, lortorium Duurzme ontwikkeling, WTCB J. Desmyter, ir., deprtementshoofd, deprtment Geotechniek, Structuren en Duurzme ontwikkeling, WTCB 1 Inleiding In het kder vn het TIS-project Toegnkelijkheid, npsrheid en innovtie in de woningouw wordt gezocht nr oplossingen die de toegnkelijkheid vn uitenschrijnwerk kunnen vereteren. Uit de POLIS-studie Decision support tools nd policy inititives in support of universl design of uildings : the vision [8] lijkt immers dt zo n 30 % vn de Europese evolking geconfronteerd wordt met l dn niet tijdelijke eperkingen (v. personen met een hndicp, moeders met een kinderwgen, ouderen, hrtptiënten). Bovendien neemt het elng vn toegnkelijkheid lsmr toe, mede door de vergrijzing vn de evolking. Toegnkelijkheid vn Om de integrle toegnkelijkheid vn het uitenschrijnwerk te wrorgen, moet n drie voorwrden voldn worden : de toegng moet goed ereikr zijn het uitenschrijnwerk moet etreedr zijn en het hng- en sluitwerk moet mkkelijk edienr zijn het hoogteverschil tussen de innen- en uitenomgeving mg niet groter zijn dn 20 mm. In dit dossier wordt de ndcht toegespitst op de eerste twee eisen. In een volgende ijdrge zl dieper ingegn worden op de 20 mm-eis. 2 Bereikrheid vn de toegng 2.1 Belgische wetgeving Tengevolge vn de federlisering vn ons lnd is toegnkelijkheid voorl een regionle ngelegenheid geworden en vertoont het eleid in de drie Gewesten een ntl verschillen (zie 2.2.1, en 2.2.3). uitenschrijnwerk (deel 1) Af. 2 Hellend vlk om het geouw toegnkelijk te mken voor personen met eperkingen. de onmiddellijke omgeving. Dit heeft tot gevolg dt men niet zelden te mken krijgt met toegnkelijk ontworpen geouwen die desondnks onereikr zijn omwille vn een onngepste uitenomgeving. Verder willen we erop wijzen dt de wetgeving voorl gericht is op de rolstoelgeruiker en dt een integrle npk ontreekt. Af. 1 Een eerste voorwrde om de integrle toegnkelijkheid vn het uitenschrijnwerk te wrorgen, is de ereikrheid vn de toegng. De estnde wetgeving is ovendien verouderd en iedt onvoldoende grnties om te komen tot een integrle toegnkelijkheid. Zo is de essentiële eis om het hoogteverschil tussen de innen- en uitenomgeving te eperken tot 20 mm enkel terug te vinden in de regelgeving vn het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Een ntl ndere eisen (v. inzke kleurcontrsten, ergonomie,...) kunnen moeilijk worden opgenomen in de wetgeving of vrgen om ijkomende verduidelijking. In tegenstelling tot de meeste uitenlndse wetgevingen wordt er in de Belgische niet verwezen nr de toegnkelijkheidsnormen. Dergelijke normen vormen nochtns een goede leidrd voor de uitvoering vn een toegnkelijke omgeving en evtten soms zelfs een opdeling in grden vn toegnkelijkheid n de hnd wrvn een geouw eschouwd kn worden ls ezoekr, npsr of integrl toegnkelijk. De Belgische toegnkelijkheidswetgeving spitst zich ovendien hoofdzkelijk toe op het geouwniveu, zonder rekening te houden met 2.2 Gewestelijke wetgeving Het wettelijke kder in Vlnderen In Vlnderen is het Koninklijk Besluit vn 9 mei 1977, genomen in uitvoering vn de wet vn 17 juli 1975 etreffende de toegng vn gehndicpten tot geouwen toegnkelijk voor het puliek [12] nog steeds vn krcht (zie A, p. 2). Drnst verscheen op 28 mei 2004 een nieuw Vlms decreet dt voor elke nvrg tot stedenouwkundige vergunning voor gedeeltelijk of geheel voor het puliek toegnkelijke geouwen een verntwoordingsnot eist, wrin wordt ngegeven hoe de integrle toegnkelijkheid voor personen met eperkingen er ereikt zl worden. Angezien de huidige Vlmse wetgeving sterk verouderd is, zl er vi de oprichting vn het Expertisecentrum voor Toegnkelijkheid ENTER in de toekomst getrcht worden nieuwe eleidslijnen uit te zetten. WTCB-Dossiers Nr. 4/2006 Ktern nr. 4 pgin

2 A Het wettelijke kder in Wllonië In Wllonië gelden sinds 1999 de rtikels 414 en 415 vn de CWATUP [11] (Code wllon de l méngement du territoire, de l urnisme et du ptrimoine), wrin nst verschillende rtikels uit het KB vn 1977 ook ijkomende voorschriften opgenomen zijn (zie B). Wllonië eschikt op deze mnier over ijkomende eisen die niet lleen rekening houden met rolstoelgeruikers, mr ook in eperkte mte met personen met visuele of uditieve eperkingen. Inhoud vn de elngrijkste rtikels uit het KB vn 9 mei 1977 Artikel 4, 2.1 De toegngsweg vn de strt of vn de prkeerruimten nr tenminste één ingng vn het geouw dient ij voorkeur horizontl te liggen en minimum 1,20 m reed te zijn. Artikel 4, 2.2 Wt de toegng tot geouwen etreft, dient men de volgende normen in cht te nemen : de helling mg hoogstens 7 % edrgen voor een mximle lengte vn 5 m en hoogstens 5 % voor een mximle lengte vn 10 m (in één stuk) het hellende vlk is minstens 1,20 m reed ovenn en ondern elk hellend vlk moet men een ordes met een minimle lengte vn 1,20 m voorzien n de open zijknten vn een hellend vlk en vn een ordes die oven de egne grond uitsteken, dient men een stoeprnd n te leggen vn minstens 5 cm hoog het hellende vlk en het ordes dienen n weersknten voorzien te zijn vn een ononderroken leuning die een hechte steun iedt en zodnig gevormd is dt de hnd er gemkkelijk over kn glijden. Deze leuning estt uit twee leuningregels die zich respectievelijk op een hoogte vn 75 en 90 cm evinden. Artikel 4, 2.5 De toegngswegen moeten een ruw oppervlk heen en dienen in het gevl vn tegelwerk gelijkmtig tot n het oppervlk opgevuld te worden. Artikel 4, 2.6 Men moet minstens één toegngsdeur voorzien met een minimle vrije doorgngsreedte vn 90 cm. Indien deze deur uitgerust is met een utomtische deursluiter moet deze ltste over een minimle weerstnd eschikken. Drikruisdeuren zijn uitgesloten en de deurwnd nst de deurknop dient minstens 50 cm reed te zijn. B Inhoud vn de ijkomende voorschriften uit rtikel 415/1 vn de CWATUP Wt de toegngsweg vn de strt of prkeerruimte nr minstens één ingng vn het geouw etreft, stelt rtikel 415/1 vn de CWATUP het volgende : het wegdek is niet verpltsr, stroef en evt geen enkele hindernis voor het wiel, noch putten of rsten reder dn 1 cm hellingen : de dwrshelling of glooiing moet eperkt worden tot 2 %. Indien het technisch onmogelijk is hellingen vn 5 % of minder te reliseren, worden de hiern vermelde hellingen uitzonderlijk toegestn in de volgende volgorde : mximl 7 % voor een lengte vn hoogstens 5 m mximl 8 % voor een lengte vn hoogstens 2 m mximl 12 % voor een lengte vn hoogstens 50 cm mximl 30 % voor een lengte vn hoogstens 30 cm vooruitstekende elementen zols rndslngen, rievenussen, tletten, die de muur of de ondergrond wrn ze evestigd zijn meer dn 20 cm overschrijden, worden zijdelings voorzien vn een stevige constructie die doorloopt tot op de grond, zodt personen met visuele eperkingen ldus de nwezigheid ervn kunnen detecteren Het wettelijke kder in Brussel Brussel eschikt over een Gewestelijke Stedenouwkundige Verordening [13] wrvn de hoofdstukken IV (geouwen) en VII (wegen) gewijd zijn n personen met eperkingen. 3 Opstelruimte 3.1 Algemene richtlijnen Een vn de elngrijkste eigenschppen om de ereikrheid vn een deur te wrorgen, is de opstelruimte voor en chter de deur. Deze term duidt op de ruimte die nodig is om de deur eenvoudig te kunnen openen en sluiten door een zo ruim mogelijke geruikersgroep. De minimle opstelruimte is fhnkelijk vn de volgende fctoren : de wijze wrop de deur enderd wordt : frontl, lngs de slotzijde of lngs de schrnierzijde het deurtype : schuifdeur, schuifrm, opendriende deur, de richting wrin de deur opendrit. Als lgemene richtlijn wordt gewoonlijk gesteld dt de opstelruimte voor en chter de deur 150 op 150 cm moet edrgen en dt er een vrije ruimte vn 50 cm nst de deur n de zijde vn de deurkruk moet nwezig zijn [18]. Bij renovtie en eengezinswoningen is dit evenwel vk moeilijk hlr en moet gezocht worden nr meer cretieve oplossingen, die een ntwoord ieden op de specifieke situtie. 3.2 Normen omtrent de toegnkelijkheid vn uitenschrijnwerk De Europese normering etreffende de toegnkelijkheid vn geouwen is sterk versnipperd, ngezien ieder lnd zijn eigen npk heeft. Momenteel wordt er innen het Technische Comité TC 59/SC 16 vn de Interntionl Orgniztion for Stndrdiztion echter gewerkt n een ontwerpnorm (ISO/CD Building Construction Accessiility nd usility of uilt environment ) die een verregnde invloed kn heen op de hrmonisering vn de normgeving op Europees niveu [9]. Als men er de huidige normen op nslt, springen de volgende specten in het oog : verschillen op het geied vn de mtvoering : deze vrieert nrgelng vn het gerdpleegde document en ook de wijze wrop de opmeting geeurt, is niet overl gelijk (zie tel 1, p. 3 t.e.m. 5) opdeling in ctegorieën : de Nederlndse norm NEN 1814 [15] mkt een onderscheid tussen verschillende deurtypes (uitendeuren, deuren in geouwen en deuren in woningen) op sis wrvn de mtvoering ngepst wordt schuifdeuren : tel 1 (p. 3 t.e.m. 5) geeft een overzicht vn de opstelruimten voor opendriende deuren. Men zou een nloog overzicht kunnen opstellen voor schuifdeuren. Deze ieden het voordeel dt de mnoeuvreerruimte niet wordt eperkt door het opendrien vn de deur. Een ndere, minder gekende toepssing ter eperking vn de opstelruimte is het geruik vn i-vouwdeuren (zie feelding 3, p. 6). WTCB-Dossiers Nr. 4/2006 Ktern nr. 4 pgin 2

3 Tel 1 Richtlijnen etreffende de opstelruimte voor opendriende deuren. NBN ISO/TR 9527 [4] Ontwerpgids Levenslng Wonen [16] Situtieschets Afmetingen (in cm) Situtieschets Afmetingen (in cm) : 120 : 120 : 30 : 145 : 120 : 45 : 150 : 120 : 60 : 160 : 120 : 45 : 170 : 120 : 30 : 50 : 200 : 120 : 45 : : 140 : 150 : 50 : 145 : 150 : 45 : 210 : 120 : 120 : 220 : 120 : : : : : 145 : 180 : 45 WTCB-Dossiers Nr. 4/2006 Ktern nr. 4 pgin 3

4 Tel 1 Richtlijnen etreffende de opstelruimte voor opendriende deuren (vervolg). NEN 1814 [15] ( 1 ) Technische Voorschriften NVHPH [14] Situtieschets Afmetingen (in cm) Situtieschets Afmetingen (in cm) innen uiten : 150 : 133 : 150 : 185 : 35 : 85 : 160 : 150 : 50 innen = : 150 = : 150 : 50 : 85 : 200 ( 2 ) : 120 : 50 : 50 uiten = : 200 = : 200 : 85 : 160 = : 120 ( 3 ) : 170 of 220 innen uiten = : 90 : 120 : : 50 : 120 : 230 : 150 : 120 : 120 : : 120 : 120 : 120 : 50 : 120 : : 120 : 120 : 120 : 120 ( 1 ) De norm NEN 1814 mkt een onderscheid tussen deuren die uitgeven op de uitenomgeving, innendeuren in geouwen en deuren in woningen. De hier ngegeven wrden zijn vn toepssing op de eerste twee ctegorieën. ( 2 ) De diepte vn de toegngszone, loodrecht op de deur, moet ij lterle endering 120 cm edrgen. Om vn richting te kunnen vernderen, is een diepte vn 150 cm nodig. ( 3 ) = 170 cm wnneer de nis in de gng zich n de knt vn het schrnier evindt. = 220 cm wnneer de nis in de gng zich n de knt vn de hndgreep evindt. WTCB-Dossiers Nr. 4/2006 Ktern nr. 4 pgin 4

5 Tel 1 Richtlijnen etreffende de opstelruimte voor opendriende deuren (vervolg). Americns with Disilities Act [6] BS 8300 [5] Situtieschets Afmetingen (in cm) Situtieschets Afmetingen (in cm) (zonder deurdrnger) (met deurdrnger) (zonder deurdrnger) : 0 (met deurdrnger) : 30 L Deuren zonder doorkijk : L : min. 2d : 30 W : mx. D + 30 of 120 W (zonder deurdrnger) : 106 (met deurdrnger) (zonder deurdrnger) : 61 (met deurdrnger) : 61 L Deuren met doorkijk : L : min. d : 30 W : mx. D + 30 of 120 W (zonder deurdrnger) : 106 (met deurdrnger) : 0 (zonder deurdrnger) : 56 (met deurdrnger) : 56 Stemshorn [17] Situtieschets 1 Afmetingen (in cm) : : : 120 : 50 : 90 2 : 153 : 45 1 : 90 2 : = 2 : (zonder deurdrnger) (met deurdrnger) : 137 (zonder deurdrnger) : 61 (met deurdrnger) : 61 (zonder deurdrnger) : 153 (met deurdrnger) : 137 (zonder deurdrnger) : 91 (met deurdrnger) : 107 WTCB-Dossiers Nr. 4/2006 Ktern nr. 4 pgin 5

6 Af. 3 Vooreeld vn een i-vouwdeur Normering Zowel in de normen voor uitenschrijnwerk ls voor deurdrngers wordt een onderscheid gemkt tussen verschillende geruiksklssen met elk hun mximle edieningkrchten en koppels Deuren en rmen Voor deuren en rmen zijn de geruiksklssen respectievelijk opgenomen in : de norm NBN EN Rmen. Clssifictie vn mechnische eigenschppen. Verticle elsting, torsie en edieningskrchten (zie tel 3, p. 8) de norm NBN EN Deuren. Bedieningskrchten. Eisen en clssifictie. In Ktern nr. 5 vn de WTCB-Dossiers 4/2004 [7], werd reeds voorgesteld om een onderscheid te mken tussen ezoekre, npsre en ngepste woningen. Een nloge redenering zou kunnen worden toegepst op uitenschrijnwerk. In dit kder zou men voor een ezoekre woning een minimle vrije opstelruimte nst de deur vn 30 cm kunnen vooropstellen (op sis vn de Britse norm BS 8300 [5]) en vn 50 cm voor een ngepste woning (volgens de documenten vn de NVHPH [14]). 4 Bedienrheid vn het schrijnwerk 4.1 Minimle vrije doorgng Nst het voorzien een voldoende grote opstelruimte voor en chter de deur moet men tevens wrorgen dt de mtvoering vn het deurgeheel zelf correct wordt uitgevoerd. Ook hier wijken de verschillende referentiedocumenten vn elkr f. Tel 2 (p. 7) geeft weer hoe de mtvoering vn de ruwouwopening, vn de minimle vrije doorgngsreedte en vn de opstelruimte nst de deur door de verschillende documenten wordt geïnterpreteerd. Uit de tel lijkt dt vele richtlijnen de noden vn de eindgeruiker centrl stellen, mr dt vk vergeten wordt de nodige informtie door te spelen nr de ouwprofessionelen toe. Zo moet men dikwijls vststellen dt er geen duidelijke fsprken estn omtrent de mtvoering vn voornoemde elementen. De Britse norm endrukt meer dn lle ndere richtlijnen de noodzk om de vrije doorgngsreedte te koppelen n de gngreedte. Bij een smllere gngreedte kn de toegnkelijkheid ij dwrse endering toch nog gewrorgd worden door een redere deur te voorzien. De rolstoelgeruiker kn in dit gevl immers de deuropening geruiken om nog een deel vn het fdrien te voltooien. Op de grondplnnen zou ook moeten worden ngegeven welke mten prioritir zijn met het oog op de toegnkelijkheid. Zodoende kn men vermijden dt doorgngen te sml en opstelruimten te klein gedimensioneerd worden. 4.2 Bedieningskrcht Bij de evlutie vn het uitenschrijnwerk en zijn toegnkelijkheid mg ook de vereiste edieningskrcht niet uit het oog verloren worden. Personen met eperkte rmkrcht, rolstoelgeruikers of ouderen met een rolltor ondervinden immers niet zelden moeilijkheden ij het openen of sluiten vn de deur. De krcht die moet worden uitgeoefend om de deur open te houden, mg evenmin onderscht worden. Dr stt tegenover dt deuren tegenwoordig vk worden voorzien vn drngers om ze zelfsluitend te mken met het oog op de inrk- en rndveiligheid vn de woning (zie feelding 4). Indien dergelijke deuren een te grote edieningskrcht vergen en/of te snel sluiten, heeft dit een negtieve invloed op het geruikscomfort Deurdrngers Wt deurdrngers etreft, zijn de geruiksklssen weergegeven in de norm NBN EN 1145 Hng- en sluitwerk. Deurdrngers. Eisen en eproevingsmethoden (zie tel 4, p. 8) Anevelingen Af. 4 Typisch momentverloop voor een deurdrnger. 100 Koppel (Nm) Openingshoek Uit de tellen 3 en 4 (p. 8) lijkt dt deuren, voorzien vn een hydrulische deurdrnger, een openings- en sluitmoment heen dt vk hoger ligt dn de edieningkrcht die kn worden opgercht door ouderen en personen met eperkte rmkrcht : voor ltstgenoemde personen zou de vereiste krcht niet hoger mogen zijn dn 30 N en zou het mximle koppel eperkt moeten lijven tot 5 Nm ij pltsing vn een hydrulische deurdrnger op een deurld vn 850 mm reed, moet het mximle openingsmoment tussen 0 en 60 eperkt worden tot 36 Nm en edrgt het minimle sluitmoment tussen 0 en 4 13 Nm. Openingsmoment Sluitmoment Het openingsmoment ij het openen vn de deur ligt nvnkelijk zeer hoog, mr vermindert drn sterk. Dit ltste komt de toegnkelijkheid vn de deur ten goede. WTCB-Dossiers Nr. 4/2006 Ktern nr. 4 pgin 6

7 Tel 2 Mtvoering voor opendriende deuren volgens verschillende referentiedocumenten. Situtieschets Afmetingen (in cm) Opmerkingen c NBN ISO/TR 9527 [4] Ruwouwopening : Vrij doorgngsreedte : min. 76 Opstelruimte nst de deur : ( 1 ) Ontwerpgids Levenslng Wonen [16] Ruwouwopening : Vrije doorgngsreedte : min. 76 Opstelruimte nst de deur : ( 1 ) Technische Voorschriften NVHPH [14] Ruwouwopening : 100 Vrije doorgngsreedte : min. 87 Opstelruimte nst de deur : 50 (in dit gevl wordt de ruwouwmt gehnteerd) Bij frequent geruikte doorgng of indien frontle endering onmogelijk is : min. 85 of 95 Overeenkomstig tel 1 Bij frequent geruikte deuren : min. 85 Overeenkomstig tel 1 De vrije doorgngsreedte edrgt ij voorkeur 92 cm Overeenkomstig tel 1 B eff NEN 1814 [15] Ruwouwopening : Vrije doorgngsreedte : 85 ( 2 ) Opstelruimte nst de deur : 50 ( 3 ) Overeenkomstig tel 1 Overeenkomstig tel 1 Americns with Disilities Act [6] Ruwouwopening : Vrije doorgngsreedte : min. 81,5 ( 4 ) Opstelruimte nst de deur : ( 5 ) Als de doorgng meer dn 61 cm diep is, moet de vrije doorgngsreedte minimum 91,5 cm edrgen Overeenkomstig tel 1 BS 8300 [5] B eff B eff Ruwouwopening : Vrije doorgngsreedte : vrieert nrgelng vn de enderingswijze en de gngreedte Opstelruimte nst de deur : min. 30 ( 6 ) Frontle endering : cm Dwrse endering + gngreedte 150 cm : cm Dwrse endering + gngreedte 120 cm : 77,5-82,5 cm Dwrse endering + gngreedte 90 cm : cm De minimle opstelruimte nst de deur edrgt ij voorkeur 45 cm DIN [10] c B eff Ruwouwopening : 100 (niet rechtstreeks gegeven, mr kn fgeleid worden uit de ndere mten) Vrije doorgngsreedte : B eff : 90 Opstelruimte nst de deur : 50 ( 7 ) Ruwouwmt : min. 44 cm min : 87 cm, ij voorkeur 92 cm ( 1 ) De wijze wrop de opmeting dient te geeuren, is niet nder gespecificeerd. ( 2 ) In dit gevl wordt de mt tussen het deurvlk vn de geheel openstnde deur en de dgknt vn de tegenoverstnde kozijnstijl ls vrije doorgngsreedte eschouwd. ( 3 ) De wijze wrop de opmeting dient te geeuren, is fhnkelijk vn het toepssingsgeied vn de deur : uitendeur, deur in geouwen of deur in woningen. De oorsprong vn deze vritie is onduidelijk. Wel wordt ngegeven dt edieningselementen (v. deurkrukken) 50 cm vrij uit de hoek moeten stn. ( 4 ) In dit gevl wordt de mt tussen het deurvlk en de dgknt vn de tegenoverstnde kozijnstijl wnneer de deur geopend is over 90 ls vrije doorgngsreedte eschouwd. ( 5 ) De wijze wrop de opmeting dient te geeuren, is niet nder gespecificeerd. An de hnd vn de feeldingen uit tel 1 zou men wel kunnen fleiden dt het gt om de mt tussen de dgknt vn de kozijnstijl en de muur. ( 6 ) Uit de feelding kn fgeleid worden dt men in dit gevl de fstnd tussen de dgknt vn de kozijnstijl en de muur hnteert. ( 7 ) Uit de feelding lijkt dt men in dit gevl de fstnd vnf de s vn de evestiging vn de deurklink tot n de muur eschouwt. WTCB-Dossiers Nr. 4/2006 Ktern nr. 4 pgin 7

8 Tel 3 Bedieningskrchten voor rmen volgens de norm NBN EN Weerstnd tegen edieningskrchten Klsse 0 Klsse 1 Klsse 2 (*) Kip- of schuifrm 100 N 30 N Hng- en sluitwerk Met de hnd ediende hndvten Met de vinger ediende hndvten 100 N of 10 Nm 30 N of 5 Nm 50 N of 5 Nm 20 N of 2 Nm (*) De rmen uit deze klssen zijn geschikt voor personen met een hndicp. Tel 4 Clssifictie vn de edieningskrchten voor deurdrngers volgens de norm NBN EN Klsse Angerden mximle deurldreedte (mm) Gewicht vn de testdeur (kg) Miniml sluitmoment (Nm) Mximl openingsmoment (Nm) Tussen 0 en 4 Tussen 88 en 92 Andere hoek Tussen 0 en 60 1 < Opmerkingen : 1. Indien de reële fmetingen en het gewicht vn de deur wrop de deurdrnger wordt ngercht kunnen overeenstemmen met twee soorten drngers, dient men voor deze met de grootste krcht te kiezen. 2. De gegeven deurreedten gelden voor stndrdinstllties. Voor ongewoon hoge of zwre deuren, winderige of tochtige voorwrden en specile instllties dient men drngers met een grotere krcht te geruiken. Tijdens het openen en sluiten vn een deur, voorzien vn een deurdrnger, kunnen drie fsen onderscheiden worden : het ontsluiten vn de deur : de krcht die nodig is om een deur te ontsluiten (0-4 ), is groter dn ij het verdere opendrien vn de deur het opendrien vn de deur : voorl personen met een rolltor kunnen moeilijkheden ondervinden om gelijktijdig een deur open te duwen en door het deurgt te ewegen. Deurdrngers met een vriele sluitsnelheid zorgen ervoor dt de doorlooptijd voldoende ruim is (openingshoek vn minimum 75 gedurende 6 seconden) het sluiten vn de deur : de ewegingssnelheid vn de deur moet zodnig ingesteld zijn dt voorijgngers niet omvergestoten kunnen worden door de te snel sluitende deur : < 4 m/s. temen zijn zeer eenvoudig te edienen door personen met eperkingen en worden voorl toegepst in ziekenhuizen en keukens. Ze zouden echter ook zeer effectief kunnen zijn voor de evcutiewegen vn openre geouwen. 4.3 Hng- en sluitwerk Hng- en sluitwerk moet voor personen met eperkingen n een ntl vereisten voldoen. Voor een goed ontworpen hndgreep (zie feelding 5) of deurslot kn men zich seren op de principes vn universl design. In deze context kn men de volgende ndchtspunten formuleren : lle edieningselementen (v. rievenus, deurel, hndgreep, slot en uitendeurtelefoon) dienen zich op een mximle hoogte vn 85 tot 120 cm te evinden, zodt ze mkkelijk ereikr zijn voor kinderen en rolstoelgeruikers Af. 5 Detils voor verticle en horizontle hndgrepen volgens de Britse norm BS 8300 [5] (fmetingen in mm). A. Verticle hndgreep B. Horizontle hndgreep Elektrohydrulische sluitsystemen vormen een lterntieve oplossing voor hydrulische deurdrngers. Dergelijke systemen kunnen regeren op een fstndsediening, op een ewegingsdetector of door middel vn een vrijloopfunctie. In ltstgenoemd gevl functioneert de deur onder normle omstndigheden ls een gewone deur en ondervindt deze geen weerstnd vn de deurdrnger. Bij rnd wordt de deurdrnger gectiveerd, wrdoor de deur zelfsluitend wordt. Deze iets duurdere sys min. 45 Deurkruk min. 45 min tot 1100 (ij voorkeur 1000) min. 95 min. 54 WTCB-Dossiers Nr. 4/2006 Ktern nr. 4 pgin 8

9 voor personen met visuele eperkingen dient men : ervoor te zorgen dt het hng- en sluitwerk voldoende contrsteert met de deur en de omlijsting op lle glzen elementen een voldoende contrsterende indictie n te rengen op een hoogte vn 85 en 140 cm. Alle eglsde deuren moeten ovendien voorzien zijn vn veiligheidsgls ij lle inkomdeuren voldoende verlichting te voorzien, eventueel ngevuld met een ewegingsdetectiesysteem voor personen met motorische eperkingen dient men : geruik te mken vn een seniorenslot wrij de cilinder geïntegreerd wordt in of oven de deurkruk deurkrukken vn het hefoomtype te voorzien die ergonomisch verntwoord zijn en wrn men niet kn lijven vsthken het deurld uit te rusten met een glsoppervlk. Visuele doorkijk vereenvoudigt immers de circultie voor rolstoelgeruikers. Bij grote glsoppervlkken moet dn weer een contrsterende mrkering worden ngercht voor slechtzienden. n i Universl Design Voor meer informtie omtrent het them universl design verwijzen we nr de wesite vn het Belgin Design for All Network : i Nuttige informtie Dit rtikel kwm tot stnd in het kder vn een project vn Themtische Innovtiestimulering met ls titel Toegnkelijkheid, npsrheid en innovtie in de woningouw dt het WTCB momenteel uitvoert in smenwerking met NAV (de Vlmse Architectenorgnistie) en InHAM (het Innovtiecentrum voor Huisvesting met Angepste Middelen). t Litertuurlijst 1. Belgisch Instituut voor Normlistie NBN EN 1154 Hng- en sluitwerk. Deurdrngers. Eisen en eproevingsmethoden. Brussel, BIN, Belgisch Instituut voor Normlistie NBN EN Deuren. Bedieningskrchten. Eisen en clssifictie. Brussel, BIN, Belgisch Instituut voor Normlistie NBN EN Rmen. Clssifictie vn mechnische eigenschppen. Verticle elsting, torsie en edieningskrchten. Brussel, BIN, Belgisch Instituut voor Normlistie NBN ISO/TR 9527 Bouwwezen. Eisen voor gehndicpten in geouwen. Ontwerprichtlijnen. Brussel, BIN, British Stndrds Institution BS 8300 Design of uildings nd their pproches to meet the needs of disled people. Londen, BSI, Congress of the United Sttes of Americ Americns with Disilities Act. Wshington, Congress of the United Sttes of Americ, 23 jnuri Desmyter J. en Decesstecker C. Toegnkelijkheid vn trppen. Rndemerkingen ij vn TV 198. Brussel, Wetenschppelijk en Technisch Centrum voor het Bouwedrijf, WTCB-Dossiers 4/2004, Ktern nr. 5, Desmyter J. en Lecht. I Decision support tools nd policy inititives in support of universl design of uildings : the vision. Brussel, WTCB-project, POLIS, Desmyter J. en Lecht I. Toegnkelijkheidseleid : meer dn wetgeving. Brussel, Wetenschppelijk en Technisch Centrum voor het Bouwedrijf, WTCB-Dossiers 3/2006, Ktern nr. 4, Deutsches Institut für Normung DIN Brrierefreie Wohnungen : Wohnungen für Rollstuhlenutzer. Plnungsgrundlgen. Berlijn, Beuth Verlg GmH, decemer Ministère de l région wllonne Code wllon de l méngement du territoire, de l urnisme et du ptrimoine (CWATUP). Ministère de l région wllonne (Direction générle de l méngement du territoire, du logement et du ptrimoine), Ministerie vn Openre Werken Koninklijk Besluit vn 9 mei 1977 genomen in uitvoering vn de wet vn 17 juli 1975 etreffende de toegng vn gehndicpten tot openre geouwen. Brussel, Belgisch Sttsld, 8 juni Ministerie vn het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Gewestelijke Stedenouwkundige Verordening. Titel IV : toegnkelijkheid vn geouwen voor personen met eperkte moiliteit en Titel VII : de wegen, de toegngen ertoe en de nste omgeving ervn. Brussel, Centrum voor informtic vn het Brussels Gewest, 1 jnuri 2000, Ntionle Vereniging voor de Huisvesting vn Personen met een Hndicp (NVHPH) Technische Voorschriften voor de toegnkelijkheid en de npssing vn socile woningen voor personen met een hndicp of met eperkte eweeglijkheid. Brussel, NVHPH, septemer 1997 ( * ). 15. Nederlnds Normlistie-Instituut NEN 1814 Toegnkelijkheid vn uitenruimten, geouwen en woningen. Delft, NNI, Pltform Wonen vn Ouderen Ontwerpgids Levenslng Wonen. Leuven, Pltform Wonen vn Ouderen (in smenwerking met het Ministerie vn de Vlmse Gemeenschp), pril Stemshorn A. Brrierefrei uen für Behinderte und Betgte. Leinfelden-Echterdingen, Alexnder Koch, Vn Gstel W. Hndoek Moiliteit en Integrle toegnkelijkheid Antwerpen, Centrum voor Toegnkelijkheid, Froyen H., Asserts C. Dujrdin M. en Herssens J. Ontwerp voor iedereen, integrl en inclusief ontwerpen. UD toolkit (*) Deze studie werd uitgevoerd op verzoek vn de Sttssecretris voor Huisvesting E. Toms, ten ehoeve vn de Brusselse Gewestelijke Huisvestingsmtschppij (B.G.H.) en de Openre Vstgoedmtschppijen (O.V.M.) in het kder vn de constructie, de renovtie en het herstel vn socile woningen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, in smenwerking met COOPARCH-R.U. WTCB-Dossiers Nr. 4/2006 Ktern nr. 4 pgin 9