Aantastingen van insekten en mijten in bossen en natuurgebieden in 1987

Transcriptie

1 -ri'm#dt'pu'... M.'.,... '1',HIl'... '.. H t,.,.,.,,. J 'Itl ',_I! Antstingen vn insekten en mijten in ossen en ntuurgeieden in 1987 Inlesttions y insets nd mites in lorests nd nture-reserves in 1987 L. G. Morl, Rijksinstituut voor onderzoek in de os- en lndshpsouw De Dorshkmp, Wgeningen Voor 1987 is er een overziht smengesteld vn de meest voorkomende shdelijke insekten en mijten in os en lndshp n de hnd vn de gegevens zols deze door de wrnemers in het lnd zijn ingestuurd. Gegevens over ntstingen in het stedelijk groen werden gepulieerd in Tuin en Lndshp 10 (14): Rupsenplg vn de grsuil Begin juni 1987 deed zih in de grovedenneossen vn het Deelerwoud, de Hoge Veluwe en de oswhterij Kootwijk een rupsenplg voor die over een oppervlkte vn h shde n de grsvegettie toerht. Het etrof hier de rupsen vn de grsuil, Cerpteryx grminis L. (P. Grijpm red., 1988). In het Deelerwoud werd nr shtting 500 h en in de ngrenzende ossen nog eens 400 h grs (voornmelijk ohtige smele, Deshmpsi flexuos L.) verwoest, terwijl in Kootwijk en het Ntionle Prk de Hoge Veluwe de hrden.een omvng vn respetievelijk 320 en 60 h hdden. In de drie geieden leek de mss-ontwikkeling te zijn ontstn in holstnde den ne-opstnden vn 60 jr of ouder, wronder zih een zwre mt vn ohtige smele hd ontwikkeld. Tijdens het hoogtepunt vn de plg evonden zih tientllen rupsen op een vierknte meter. In de loop vn de zomer werd uitreiding vn de vrt nr open terreinen, voorl vergrste heidevelden, geonstteerd. Meer dn 55% vn het Summry In the nnul survey ol inset pests in lorests nd nture-reserves the lol/owing outreks were reorded. For the first time in the Netherlnds, mssoutrek ol the Notuid, Cerpteryx grminis L. oured in lorest stnds. tt onerned t lest 60 yers Id Pinus sy/vestris L. with vegettion ol Deshmpsi flexuos L. The lrve destroyed out 1300 h ol the Deshmpsi vegettion in the Veluwe distrit. In the ourse ol the summer they migrted lrom the lorest to djent open res. More thn 55% ol the finl instr lrve nd pupe were prsitized y the thinid Goni pie R.-D. Cterpil/rs ol the winter moths (Operophter rumt L., Ernnis deloliri Cl.) nd the green k /elroller (Trtrix viridn L.) delolited ks, espeil/y Querus rour L. tt ws the fifth suessive yer tht these insets inffited hevy dmge l/ over the ountry. A herry seed weevil, Furipus retirostris L., used importnt eonomi losses in seed-orhrd ol Prunus vium L. Lrve ol this eet/e, whih leed on the kemel, hd destroyed 98 % ol the hrvested seeds. Mny stnds ol eeh were ttked y Rhynhenus lgi L. nd the lel-iungus Apiognomoni errund. Other importnt insets in 1987 were Pristiphor ietin Christ. nd Yponomeut spp. Rupsen vn de grsuil vlk voor de verpopping. 352

2 ltste stdium lrven en poppen leek ehter geprsiteerd door de sluipvlieg Goni pie R.-D. Men heeft Shotse Hooglnders ingezet om ohtige smele terug te dringen en zo een veelzijdiger osontwikkeling op gng te rengen, mr de grsuilrupsen leken vele mlen effetiever. Op de extensief eheerde grslnden in de Shotse Hooglnden is het mssl optreden vn de grsuil vrij gewoon. De plg op de Veluwe verrste ons en ws voor Nederlnd een nieuwe ervring omdt zij in ossen ontstond. Eerdere plgen werden in 1865 in Drenthe en in 1894 in Groningen, Frieslnd en Drenthe geregistreerd. Ook in 1987 werd in het gehele lnd weer klvreterij vn eiken door de groene eikeldroller, Tortrix viridn L., de kleine wintervlinder, Operophter rumt L. en de grote wintervlinder, Ernnis defoliri Cl., geonstteerd. Lndelijk ezien ws dit het vijfde htereenvolgende jr wrin de rupsen een plg wren. Over een mogelijk vernd tussen herhlde insektenntstingen en een fnemende vitliteit met toenemende sterfte ij eik kn worden verwezen nr het vorige rtikel in deze reeks (Morl, 1987). Kersepltkever Een onverwht shdelijk insekt leek in 1987 de kersepitkever, Furipus retirostris L. te zijn (Morl, 1988). Deze kever ontwikkelt zih in de pitten vn vershillende kersesoorten zols Prunus pdus, P. serotin en P. vium. De kersepitkever vernietigde vrijwel de gehele oogst vn pitten vn P. vium uit de zd grd vn het Sttsoseheer in Born. Deze jonge zdgrd, die is ingeriht met op groeivorm geseleteerde klonen, zou zijn eerste grote oogst moeten leveren, mr vn de pitten leek 98% door de keverlrven te zijn ngevreten. Tot dusverre werden P. vium pitten steeds etrokken vn de jmfrieken uit Duitslnd en Zuid Europ, mr hierdoor wordt vk plntsoen opgekweekt met minderwrdige eigenshppen zols, kromme stmmen, een lge zwre vertkking en een. geringe groeisnelheid. Behlve een nzienlijke direte eonomishe shde (plukkosten en verdere ewerking vn de pitten) wordt hier door het weer nplnten vn niet geseleteerd mteril dus ook indiret shde geleden. Beukespringkever Veel euken stonden in 1987 sleht in het ld; de oorzk hiervn ws onder meer ntsting door de ldshimmel, Apiognomoni errund en vershil- De grsuil. De lrve vn de kersepitkever vreet vn het zd. 353

3 lende soorten insekten (Vn Dm, Grijpm en Oostern, 1987). Met nme werden veel ntstingen door de eukespringkever, Rhynhenus fgi L, geonstteerd. Deze 2-3 mm lnge snuitkevers overwinteren in de strooiselig, hter de st vn fgestorven omen, in fgevllen lrikskegels en in oude vogelnesten en dergelijke (Shwenke, 1974). Het zijn goede vliegers die in pril-mei in de uitenste delen vn de kroon vershijnen, wr ze de uitlopende ldknoppen nvreten. Hiern worden in het ontluikende ld vele ronde gtjes gevreten wrdoor het lijkt lsof dit met hgel doorshoten is. Ook kn het ld verdorren wnneer de hoofdnerf wordt ngevreten. De eitjes (1-3 per ld) worden steeds fzonderlijk n de onderzijde vn de jonge lderen in de hoofdnerf fgezet. Een wijfje kn in totl ongeveer eitjes leggen. Het jonge lrlje mkt eerst een sml gngetje vnuit de hoofdnerf nr de ldrnd, wrn het een onregelmtige en lsvormige, ruin verkleurepde mijn, meestl n de ldspits, mkt. Deze ruine verkleuring vn het deels fstervende ld lijkt overigens veel op de shde vn een lte nhtvorst. In juni vindt in de lsmijn in een wit oonnetje de verpopping plts, wrn vnf medio juni de jonge kevers mssl kunnen vershijnen. Ook deze kevers vn de nieuwe genertie vreten ronde gtjes in de lderen, mr ook de ldstelen kunnen worden ngevreten, wrdoor een sterke ldvl vn deels nog groene lderen kn ontstn. Verder kn in het voorjr vreterij n de vruhtknoppen pltsvinden wrdoor lter de eukenootjes onrijp fvllen. De kevers zoeken uiterlijk hlf septemer hun wintershuilpltsen op; strenge winters heen geen invloed op de overleving. De elngrijkste sterfte vindt in het lrvestdium in het ld plts. In een nt en koel jr kn de helft vn de keverlrven fsterven; ook kunnen vele soorten sluipwespen hun eitjes door het ld heen in de lrven leggen en door prsitering een plg verder onderdrukken. Andere ntstingen Vn de sprreldwesp, Pristiphor ietin Christ., werd in 1986 een duidelijke toenme geonstteerd. De lrven vn deze soort kwmen toen voorl voor in fijnsprren die ouder wren dn. 1 jr: dit is in overeenstemming met de litertuurgegevens. In 1987 trd dit insekt ehter, ehlve ij oudere fijnsprren, tevens shdelijk op in vershillende kerstoomultures. In een ntl gevllen werd een hemishe estrijding in de jonge oompjes noodzkelijk geht omdt ze, qoor de vreterij vn de nlden, tegen de Kerstdgen onverkoopr zouden zijn. Andere veel gemelde insekten wren de vershillende soorten spinsel- of stippelmotten, Yponomeut spp. De met spinsel overtrokken tkken met drin kluiten vn soms honderden rupsen werden in veel osrnden wrgenomen wrin Prunus pd us, Crtegus spp. en Euonymus europeus wren ngeplnt. De rupsen verpoppen zih in juni wrdoor de vreterij stopt en de omen weer opnieuw in het ld kunnen komen.. SOORTSGEWIJZE SPECIFICATIE VAN DE PLAATSEN MET ZWARE EN MATIGE AANTASTINGEN Kevers (Coleopter) Bldhntjes (Chrysomelide) Antsting eukespringkever: hgelshot en lsmijn. elzehn: Agelsti lni L. zwr: Born, Old Amt en op vershillende pltsen in de Ahterhoek mtig: oswij Leende wilgehntjes: Phyllodet spp. zwr: Aenroek (in,o,1 h Slix purpure) 354

4 Snuitkevers (Curufionide) wilgesnuitkever: Cryptorhynhus lpthi L. zwr: Horsterwold (in 5-jrige populieren) kersepitkever: Furipus retirostris L. zwr: Born (in zdgrd vn Prunus vium) grote dennesnuitkever: Hyloius ietis L. mtig: oswij Hooghlen, Ommen gestreepte ldsnuitkever: Phylloius pyri L. mtig: oswij Kootwijk (in erk) ldsnuitkevers: Phylloius spp. zwr: Borger (in eik en els) mtig: Groote Heide (in erk) dennesnuitkever: Pissodes piniphilus Herst zwr: oswij Texel (in Pinus nigr) eukespringkever: Rhynhenus fgi L. zwr: Bkkeveen, Gsterlnd, Gieten, Ktlijk, Leuvenhorst, Mstos, Odoorn, Olterterp, Opsterlnd, Rijk vn Nijmegen, Ughelen, Veluwezoom mtig: Anloo, Gorredijk, Puttersos denneknopsnuitkvers: Strophosomus spp. zwr: Ulvenhout (in 7 -jrige kerstomen) Bstkevers (Sofytide) essestkever: Leperisinus vrius F. mtig: Noordoostpolder (1 50 h wegeplntingen en opstnden) koperetser: Pityogenes hlogrphus L. mtig; Anloo, Borger en Gieten (in geroken toppen n ijzelshde) iepespintkevers: Solytus spp. zwr: Kpduin, Mildenurg, Oostvoorne, Westvoorne mtig: Bergen, gehele Noordoostpolder gewone dennesheerder: Tomius piniperd L. zwr: Helvoirtse Heide, Luyksgestel (n ntsting nonvlinder). Noordwijk (in vngstmmen) mtig: oswij Hooghln, Leuvenhorst (stpelplts) Bfdsprietkevers (Sreide) meikever: Melolonth melolonth L. zwr: Zndvoort (in eik) rozekever: Phyllopert hortiol L. mtig: Hoenderloo (in erk en grsveld), Eindhoven (in eik en grsveld) Vlinders (Lepidopter) Kokerrupsen (Cofeophoride) lriksmot: Coleophor lriell H. zwr: Dlfsen, Doetinhem, Ruurlo mtig: Ahterhoek, Bkkeveen, Dwingeloo, Hellendoorn, Ommen, Ruinen, Sprengen erg Spnrupsen (Geornetride) grote wintervlinder: Ernnis de10liri Cl. zwr: Gieten, Steenwijk, Ommershns, Noord Drenthe, Noordoostpolder, Borger, Hrlem, Shoonloo, Odoorn, Sleenerznd, Emmerdennen, Ruinen, Oud Avereest, Velsen, Dorst, Bkkeveen, Appelsh, Sllndse Heuvelrug (llen eik) mtig: Anloo, Grollo, Vltheros, Emmen, Noordergeros (llen eik) kleine wintervlinder: Operophter rumt L. zwr: Noord-Limurg, Zuid-oost Frieslnd, Gsterlnd, Gieten, Wieringermeer, Cstrium, Heemskerk, Ommershns, Ahterhoek, Buskersos, Noord-Drenthe, Bkkeveen, Gorredijk, Appelsh, Borger, Huis tr Heide, Hrlem, Oldemrkt, Psloo, Steenwijkerwold, Shoonloo, Odoorn, Hunzeos, Sleenerznd, Emmerdennen, Gees, Stphorst, Oud Avereest, Ommen, Velsen, Ktwijk, Den Dolder, 'Noord Houdringe, Dorst, Nijmegen, Liesos, Ulvenhoutse Bos, Eersel, Heythuysen, Hellendoorn, Sllndse Heuvelrug, Austerlitz, Arnhem (llen eik) mtig: Veerse Bos, Ruiterplt, Shotsmn, Lohem, Noordergeros, Emmen, Vltheros, Hooghlen, Grollo, Anloo, Midden Limurg, Brkmn, De Eese, Noordoostpolder (llen eik) Spinners (Lymntriide) strdstijnvlinder: Euprotis hrysorrhoe L. zwr: Egmond (in duindoorn) mtig: Wssenr en Noordwijk (in duindoorn). Mripeel (in eik) stijnvlinder: Leuom sliis L. zwr: Grrelsweer (klonentoets met 15-jrige populier) plkker: Lymntri dispr L. zwr: Mripeel en Groote Peel (in erk) mtig: Midden-Limurg ten westen vn de Ms (in erk) Uilen (Notuide) grsuil: Cerpteryx grminis L. zwr: Deelerwoud, Hoge Veluwe, Kootwijk (in ohtige smele onder grove den) 355

5 Lihtmotten (Pyrlide) eikeliehtmotten: Aerosis spp. zwr: Chm, Rielse Heide mtig: Oostvoorne Wespvlinders (Sesiide) populiereglsvlinder: Prnthrene tniformis Rott. zwr: Horsterwold mtig: Hulkesteinse Bos Bldrollers (Tortrieide) hegge ldroller: Arhips rosn L. zwr: Goedereede (in duindoorn) mtig: Cstrium, Heemskerk, Roknje (in duindoorn) hrsuiirups: Petrov resinell L. mtig: Chm dennelotrups: Rhyoni uolin Den. et Shiff. mtig: Gsterlnd, Noordwijk, Stiphout dennelotrups in omintie met de denneknoprups: Blstesthi turionell L. mtig: Voorsteros, Venry groene eikeldroller: Tortrix viridn L. zwr: Gsterlnd, Noord-Limurg, Zuid-oost Frieslnd, Gieten, Wieringermeer, Steenwijk, Bergen, Egmond, Cstrium, Heemskerk, Ommershns, Ahterhoek, Noord Drenthe, Tershelling, Borger, Huis ter Heide, Oldemrkt, Psloo, Steenwijkerwold, Shnloo, Exloo, Leggelderveld, Odoorn, Berkenheuvel, Dwingeloo, Sleenerznd, Gees, Stphorst, Oud Avereest, Ktwijk, Den Dolder, Doetihem, Nijmegen, Zuid-west Sllnd mtig: Groote Heide, Leende, Arnhem, Lohem, Hooghlen, Grollo, Anloo, Veerse Bos, Ruiterplt, Shotsmn, Ommen. Spinselmotten (Yponomeutide) krdinlshoedspinselmot: Yponomeut gngell H. zwr: Noordwijk, Wssenr (krdinlshoed in de duinen) pruimenspinselmot Yponomeut evonymell L. zwr: Horterwold, Kruiningergors, Dronten, Ommen (in Prunus pdus) mtig: De Knr (in Prunus pdus) ppelspinselmot: Yponomeut pdeli L. zwr: Kijkduin (in meidoorn), Oostvoorne (in meidoorn en liguster) mtig: Ommen (meidoorn) wilgespinselmot: Yponomeut rorrell H. zwr: Entmeer (in wilg) Vliesvleugeligen (Hymenopter) Denneldwespen (Diprionide) rode denneldwesp: Neodiprion sertifer Geoffr. zwr: Gorredijk (in 5-jrige grove den). Bldwespen (Tenthredinide) sprreldwesp: Pristiphor ietin Christ. zwr: Gorredijk, Steenwijk, Steenwijkerwold, De Eese, Noordoostpolder, IJhors Stphorst, Dlfsen, 't Hrde, Ulvenhoutse Bos mtig: Hoogersmilde, Hooghlen, Dwingeloo, Emmen, Ruinen, Zuigerplsos, Ommen lijsteresldwesp: Pristiphor geniult Htg. mtig: Venry Bldluizen en verwnten (Homopter) Wolluizen (Adelgide) douglswolluis: Adelgis ooleyi Gili. zwr: Borger mtig: Appelsh, Gieten Bldluizen (Aphidide) groene sprreluis: Eltoium ietinum Wik. zwr: Zuid-west Sllnd mtig: Lohem, Ommen Bldluizen (Cllphidide) lindeldluis: Eullipterus tilie L. mtig: De Knr Shildluizen (Erioeoeeide) wollige eukestmluis: Cryptoous fgisug lind. mtig: Gsterlnd esseshorsluis: Pseudohermes frxini Klt. mtig: Hrderos Tkluizen (Lehnide) fijnsprstmluis: Cinr piee Pnz. zwr: Kropswlde eikeknkerluis: Lhnus iliiphilus Del Guerio mtig: 't Hrde 356

6 Thelxide shimmelluis: Phloeomyzus psserinii Sign. zwr: Luwersoogos mtig: Hrderos Litertuur Boom, B. K Nederlndse dendrologie. Flor der ultuurgewssen. Veenmn, Wgeningen. Dm, B. C. vn, P. Grijpm & A. Oostern. 19S7, De gezondheidstoestnd vn de euk in Bosouwvoorlihting (Bijlge) 5: 1-2. Doom, D Shdelijke osinsekten. In: Bosesherming. Pudoe, Wgeningen. p Grijpm, P. (red) De grsuilplg vn Rpport Rijksinstituut voor onderzoek in de os- en lndshpsouw De Dorshkmp, Wgeningen, nr p. Kloet, G. S. & W. D. Hinks A Cheklist of British Inseels. Ry! Entomologil Soiety of London. Prt I-IV, London. Morl, L. G Antstingen door insekten en mijten op omen en struiken in Nederlnds Bosouwtijdshrift 59(11): Morl, L. G Misoogst vn Prunus vium zd door ntstingen vn de kersepitkever, Furipus retiroslris L. Nederlnds Bosouwtijdshrift 60 (1): Shwenke, W. et l Die Forstshedlinge Europs. Bnd 11. Prey, Hmurg. 500p. Tel 1 De in 1986 opgetreden insekten en mijten gerngshikt nr wrdplnt (inlusief de lihte ntstingen). Tle 1 Infesttions y insets nd mites, grouped ording to their host pfnts (light infesttions infuded). loofhout rod/eved trees Alnus B. Ehrh. Betui L. Crtegus L. Euonymus L. Fgus L. Frxinus L. Hippophe L. Populus L. Prunus L. Querus L. 0 Slix L. Sorus L. Tili L. Ulmus L. Ligustrum L. ngetst door ttked y Agelsti ln i L. Phylloius spp. Lymntrî dispr L. Phylloius spp. Phylloius pyri L. Phyllopert hortieol L. Yponomeut pd eli L. Yponomeut gngell H Cryptoous fgisug lind, Mikiol fgi Htg. Rhynhenus tgi L. Leperisinus vrius F. Pseudohermes frxini Klt. Arhips rosn L. Euprotis hrysorrhoe L. Psyll hippophes Foerster Cryptorhynehus lpthi L. Leuom sliis L. Prleuopter sinuell Rtti. Prnthrene tniformis Rott. Phloeomyzus psserinii Sign. Sperd rhris L. Sesi piformis Cl. Furipus retirostris L. Yponomeut evonymell L. Aerosis spp. Aphidide Ernnis defoliri Cl. Euprotis hrysorrhoe L. Lhnus ijiiphilus Del Guerio Lymntri dispr L. Melolonth melolonth L. Operophter rumt L. Phylloius spp. Phyllopert hortieol L. Tortrix viridn L. Phyllodeet spp. Yponomeut rorrell H. Pristiphor geniult Htg. Aphidide Eulipterus tme L. Soly1us spp. Yponomeut sp. elzehn ldsnuitkevers plkker ldsnuitkevers gestreepte ldsnuitkever rozekever ppelspinselmot krdinlshoedspinselmot wollige eukestmluis grote eukeldglmug eukespringkever essestkever esseshorsluis heggeldroller strdstijnvlinder ldvlo op duindoorn wilgesnuitkever stijnvlinder populieremineermot populiereglsvlinder shimmelluis grote populiereoktor horzelvlinder kersepitkever pruimespinselmot eikeliehlmotten ldluizen grote wintervlinder strdstijnvlinder eikeknkerluis plkker meikever kleine wintervlinder ldsnuitkevers rozekever groene eikeldroller wilgehntjes wilgespinselmot lijsteresldwesp ldluizen lindeldluis iepespintkevers spinselmot 357

7 nldhout nifers Lrix Link Pie Dietr. Pinus L. Pseudotsug Crr. ngetst door BttBked y Adelges lrieis Vllot Coleophor lriell H. Strophosomus spp. Cinr piee Pnz. Eltoium ietinum Wik. Hyloius ietis L. Ips typogrphus L. Pityogenes hlogrphus L. Pristiphor ietin Christ Strophosomus spp. Blstesthi turionell L Cerpteryx grminis L. (op Deshmpsi flexuos L. onder Pin us) Cinr spp. Crioephlus rustius L Hyloius ietis L. Neodiprion serti!er Geoffr. Pissodes piniphilus Herst. Petrov resîneli L Rhyioni uolin Den. et Shift. Tomius piniperd Adelges ooleyi Gili. Hyloius ietis L Strophosomus spp. lrikswolluis lriksmot denneknopsnuitkevers fijnsprstmluis groene sprreluis grote dennesnuitkever letterzetter koperetser sprreldwesp denneknopsnuitkevers denneknoprups grsuil tkluizen grote dennesnuitkever rode denneldwesp dennesnuitkever hrsuilrups dennelotrups gewone dennesheerder douglswolluis grote dennesnuitkever denneknopsnuitkevers Tel 2 De grd vn ntsting in de vershillende provinies. Tle 2 The degree of infesttin in the different provines. A ernstige ntstingen wronder klvreterij hevy infesttions inluding omplete defolition 8 mtige ntstingen moderte infesttions C lihte ntstingen light infesttions idem, doh pltselijk idem, doh pltselijk idem, doh pltselijk ditt, ut lol dilto, ut lol ditto, ut lol '. '0 e o '0.!2- '0.!!!. 0.!!! '0 Q; 'ü 0> 0 '0. ' :E :r:. 'in 'io o := E - E ii; '0 0 Q;.0 ' e Q; E ;t > C!l Cl 0 C!l Z N N Z ::J lil ' Insektensoortflnset speies Coleopter (kevers) Cermyide (oktorren) Crioephlus rustius L Sperd rhris L. - grote populiereoktor e Chrysomelide (ldhntjes) Agelsti lni L - elzehn A Phyllodet spp. - wilgehntjes Curulionide (snuitkevers) Cryptorhynhus lpthi L. - wilgesnuitkever Furipus retirostris L - kersepitkever Hyloius ietis L - grote dennesnuitkever Phylloius pyri L. - gestreepte ldsnuitkever Phylloius spp. - ldsnuitkevers Pissodes piniphijus Hersl- dennesnuitkever RhynhenusfgiL.-eukespringkever A A Strophosomus spp. - denneknopsnuitkevers ' '0 ë > ' u: 358

8 A ernstige ntstingen wronder klvreterij B mtige ntstingen C lihte ntstingen hevy infesttions inluding omplete defolition moderte infesttions light infesttions idem, doh pltselijk idem, doh pltselijk idem, doh pltselijk ditto, ut lol ditto, ut lol ditto, ut lol '. e 0 ë 0 Ol '2-0 C., 0 ['I ' 0 Q> C 0 ]i 'ö C CO> Q> Ol I 0 m :E I? Ol Q> in 'ê ; ' ' 'è Ol E., 0 ' :2 =2 e 0; 0 > ;t > 0 0 E Q> 0. (!) 0 (!) 5 z N N Z ::J ü: Sreide (ldsprietkevers) Melolonth melolonth L. - meikever Phyllopert hortiol L. - rozekever Solytide (stkevers) Ips typogrphus L - letterzetter Leperisinus vrius F. - essestkever Pityogenes hlogrphus L. - koperetser Solytus spp. - iepespintkevers A Tomius piniperd L. - gewone dennesheerder Lepidopter (vlinders) Coleophoride (kokerrupsen) Coleophor lriell H. - lriksmot C B Geometrlde (spnrupsen) Ernnis defoliri Cl. - grote wintervlinder A A A A Operophter rumt L. - kleine wintervlinder A A A A A B A A B Lymntriide (spinners) Euprotis hrysorrhoe L. - strdstijnvlinder B Leuom sliis L. - stijnvlinder Lymntri dis pr L. - plkker Lyonetiide (mineermotten) Prleuopter sinuell Rtti. - populieremineermot Notuide (uilen) Cerpteryx grminis L. - grsuil A Pyrlide (lihtmotten) Arosis spp. - eikelihtmotten Ssiide (wespvlinders) Prnthrene tniformis Rott. - populiereglsvlinder Tortriide (ldrollers) Arhips rosn L. - heggeldroller Blstesthi turionell L. - denneknoprups Petrov resinell L. - hrsuilrups Rhyioni ulln Den et Shiff. - dennelotrups Tortrix viridn L. - groene eikeldroller A A A A A A Yponomeutide (spinsel motten) Yponomeut gngell H. - krdinlshoedspinselmot Yponomeut evonymell L. - pruimespinselmot Yponomeut pdeli L. - ppelspinselmot Yponomeut rorell H. - wilgespinselmot Hymenopter (vliesvleugeligen) Diprionide (denneldwespen) Neodiprion sertifer Geoftr. - rode denneldwesp Tenthredinide (ldwespen) Pristiphor ietin Christ. - sprreldwesp B A Pristiphor geniullo Hig. - lijsteresldwesp Dipter (tweevleugeligen) Ceidomyiide (glmuggen) Mikiol fgi Htg. - grote eukeldglmug Homopter (ldluizen en verwnten) Adelgide (wolluizen) Adelges ooleyi Gill. - douglswolluis Adelges lriîs Vllot - lrikswolluis 359

9 A ernstige ntstingen wronder klvreterij hevy infesttions inluding omplete defolition idem, doh pltselijk ditto, ut lol B mtige ntstingen moderte infesttions idem, doh pltselijk ditto, ut lol C lihte ntstingen light infesttions idem, doh pltselijk ditto, ut /o/ Aphidide Ildluizen) Eltoium ietinum Wik. Cllphidide Ildluizen) Eullipterus tilie L. - lindeldluis Eriooide (shildluizen) Cryptoous fgisug Lind. - wollige eukestmluis Pseudohermes frxini Klt. - esseshorsluis Lhnide Istm- en tkluizen) Cinr piee Pnz. Lhnus iliiphilus Del Guerio - eikeknkerluis Psyllide Ildvlooien) Psyll hyppophes Foerster - Ildvlo op duindoorn) Thelxide Phloeomyzus psserinii Sign. - shimmel luis u. e - ' -s; ' e 0- C u; it = C 0;, :!I e > <D C') Cl 0 C') ' ' i ' C E C.!!!.0 ' 0.!!! C 0 C 'l' E' 1< 1<.0 0 ' ' E :E 0 jg 0 C 0; 0 > => Z N N Z ::J ü: 360