Route J. Een gier heeft naar verhouding een lange nek. Wat is het voordeel hiervan? vale gier

Transcriptie

1 Route J 1 Vle gieren Over het lgemeen zijn gieren niet bepld de meest geliefde dieren. Hun kle kop en hls en hun gedrg zijn dr vk de oorzk vn. Welke reden kun je bedenken voor het feit dt op de kop en hls geen veren gewenst zijn? b Een gier heeft nr verhouding een lnge nek. Wt is het voordeel hiervn? vle gier Gieren worden, net ls hyen's, regenwormen, krbben en skevers, tot de fvleters gerekend. Soms worden ze in één dem genoemd met de reduenten. Leg uit dt gieren toh tot de onsumenten behoren en niet tot de reduenten. d Vle gieren zijn seters. Wrom komen ze niet in bosgebieden voor? e Lmmergieren lten soms botten vn een hoogte vn 80 meter vllen zodt deze breken. Ze kunnen dn beter bij het beenmerg. Dit beenmerg is geel vn kleur. Welke energierijke voedingsstof, wr deze gieren gek op zijn, zit er in geel beenmerg?

2 2 Monniksgieren Wt is het belngrijkste vershil in voedsel ls je monniksgieren vergelijkt met vle gieren? b Geef een verklring voor het feit dt de gieren in ntl zijn hteruitgegn. monniksgier De meeste gieren hebben een nek zonder dekkende veren. De hoornlg, die uit dode ellen bestt, ligt dr heleml bloot. (meestl zijn er wel veren, mr dn heel klein ls een soort dons.) Vn welke huidlg mkt de hoornlg deel uit? d Een funtie vn de hoornlg is besherming bieden tegen beshdigingen. Noem twee ndere funties vn de hoornlg. e Veel gieren hebben een kle mr gepigmenteerde nek. In welke huidlg kun je pigment ntreffen? f Wt is de funtie vn pigment?

3 3 Vogelgriep Vogelgriep, Aviire influenz, wordt veroorzkt door een virus dt verwnt is n het menselijke griepvirus. Alle soorten vogels zijn vtbr voor deze griep, hoewel sommige soorten meer resistentie hebben. Voorl eenden, kippen, klkoenen en zwnen zijn zeer gevoelig en worden ddwerkelijk ziek. Virussen zijn te beshouwen ls lihmsvreemde stoffen. Geef een ndere nm voor lihmsvreemde stoffen die een immuunretie opwekken. b Dierentuinen moeten bedht zijn op een eventuele besmetting met dit vogelgriepvirus. Drtoe wordt een vintiepln opgesteld en uitgevoerd. Eind deember 2005 werd met de vinties begonnen. Er werd vroeg gestrt om lle dierentuinvogels de kns te geven voldoende immuniteit op te bouwen voordt de trekvogels Nederlnd zouden bereiken. Gt het hier om trekvogels die fkomstig zijn uit het noorden of uit het zuiden? Leg je ntwoord kort uit. Vogels kunnen besmet rken door diret ontt met zieke vogels, mr ook vi de luht of door ontt met besmet mteril zols mest, voer en trnsportmiddelen. Een besmetting is iets nders ls het ddwerkelijk binnendringen vn een ziekteverwekker. Wt is de lgemene term voor het binnendringen vn een ziekteverwekker? Bij ps ingeënte vogels volgt een zogenmde immuunrespons die de vogels zelf niet ziek mkt. De inenting, die voor een optimle werking tweeml moet gebeuren, wordt geregistreerd. d Bij deze vorm vn kunstmtige immuniteit is er sprke vn een (mk het juiste hokje zwrt) : tieve immunistie. pssieve immunistie. e Leg je ntwoord vn d uit. f Hoe kn iemnd onderzoeken of een vogel voldoende ntistoffen heeft ngemkt? g Door de genomen voorzorgsmtregelen zijn niet lleen het welzijn en de gezondheid vn de vogels mr ook dt vn de medewerkers en bezoekers gegrndeerd. Leg dit kort uit.

4 h Een ntl jren geleden werd de ziekte vogelpest genoemd. Dt is eigenlijk een niet juiste benming. De ziekte wordt veroorzkt door een (griep)virus en niet door een pestbil. Wrom werd het in de volksmond vogelpest genoemd, denk je? i Besmetting vindt plts door ontt met dode of zieke vogels en niet door het eten vn vlees of eieren. Mensen hebben geen fweer tegen het type dt vogelgriep veroorzkt, het H5N1- virus. Het fweersysteem herkent het virus niet diret, wrdoor het zih de eerste uren ongeremd kn vermenigvuldigen. Ps ls de fweer goed op gng is gekomen, is de besmette persoon l, vk letterlijk, doodziek. Wrom kunnen vogels en mensen met vogelgriep niet behndeld worden met ntibioti? j Net ls bij het krijgen vn een gewone griep, zijn het dezelfde risiogroepen die eigenlijk een spuit zouden moeten krijgen. Welke risiogroepen ken je? k Misshien ken je mensen uit je omgeving die jrlijks bij de huisrts een zogenmde griepspuit hlen. Wrom moet dt jrlijks gebeuren? 4 Zoutklieren Jn vn Genten, meeuwen en pinguïns hebben ls gemeenshppelijk kenmerk, dt zij zout wter ls bron gebruiken om voht binnen te krijgen. Ook bij het nr binnen werken vn het voedsel, komt er veel zout wter in hun lihm tereht. Teveel zout moet snel uitgesheiden worden nders tst het de lihmsellen n, bloedellen het eerste. Zeevogels hebben de beshikking over speile uitsheidingsorgnen: zoutklieren. Deze bevinden zih in de kop. Boven op de snvel bevindt zih de uitmonding vn een zoutklier. zoutklier De mens bezit geen zoutklier zols zeevogels. Wel rkt de mens vi ndere orgnen zijn zouten kwijt. Welke uitsheidingsorgnen gebruikt de mens voor het kwijtrken vn zouten?

5 b Een ndere stof die de mens vi urine kwijtrkt is het giftige ureum. Vn welke bouwstof is ureum een fbrkprodut? In welk orgn vindt deze fbrk plts? 5 Roze peliknen Peliknen zijn heel erg ngepst n het vissen. De onderkk kn wijd opengezet worden en huidspieren in hun keelzk zorgen ervoor dt ze wel 12 liter wter met vis kunnen sheppen. vissende pelikn De vis wordt doorgeslikt en meegenomen nr het nest, dt wel zo n 50 kilometer verderop kn liggen. Hoe zijn peliknen verder ngepst n het wter, ls je kijkt nr hun poten? Vogelweetjes 6 Vogels zijn niet in het bezit vn zweet- of tlgklieren. Wel hebben ze een zogenmde stuitklier wrin een wshtige stof gevormd wordt. Je zou de funtie vn deze stof kunnen vergelijken met tlg. Het stuitvet wordt met de snvel over de veren gebrht en netjes verdeeld. Welke twee funties kn stuitvet hebben? Het bloed en de bloedsomloop vn vogels komt overeen met die vn mensen. Alleen is de ort vlk bij het hrt niet nr links gebogen mr nr rehts en hebben rode bloedellen, in tegenstelling tot menselijke rode bloedellen, wel elkernen. b Vnf welk hrtdeel is het bloed dt in de ort stroomt, fkomstig? Welk nder bloedbestnddeel is (bij vogels) in het bezit vn elkernen?

6 Vogels hebben voor het vliegen veel zuurstof nodig. Voor de demhling kunnen ze ehter geen gebruik mken vn middenrifdemhling. Vogels hebben nmelijk geen middenrif. d Welke ndere mnier vn demhling blijft er dn voor vogels over? De lihmstempertuur vn vogels is gemiddeld ongeveer 42 0 Celsius. Dt is hoger dn de Gemiddelde tempertuur vn zoogdieren. e Wt is bij een zoogdier de gemiddelde lihmstempertuur? (G uit vn een gezond orgnisme.) Snvels en hun funtie 7 Vogelsnvels zijn ngepst n de mnier wrop het voedsel gezoht en gevngen wordt. In de lege vkken moet je de volgende omshrijvingen invullen: zden en vruhten r - prooidieren plnten en dieren in het wter uil flmingo hrde noten krken wter filteren wrdoor voedsel hterblijft voedsel uit elkr trekken om beter door te slikken Afbeelding: Voedsel: Snvel geshikt voor / om: Nm vn vogel:

7 Vogelpoten 8 De fbeelding lt vershillende vogelpoten zien. Alle poten zijn ngepst n het milieu en/of het voedsel vn de vogels wrtoe deze poten behoren. Welke vogels horen bij welke fbeelding? Je kunt kiezen uit de volgende vogels: wterhoen lijster gns uil meerkoet speht Vul de tbel op de juiste mnier in. Angepst n of tegen: Afbeelding: Nm: zwemmen en lopen op een zhte bodem gemkkelijk lnden op tkken het vstgrijpen en doden vn prooidieren met behulp vn kluwen zwemmen door middel vn vliezen tussen de tenen vernkering n boomstmmen door middel vn sterke poten wegzkken in de zhte grond nbij wter d.m.v. grote tenen einde Route J