Aantastingen door insekten en mijten op bomen en struiken in 1980

Transcriptie

1 Insektenschde 453 Antstingen door insekten en mijten op omen en struiken in 1980 Inlesttions y insects nd mites on trees nd shrus in 1980 W. Schuring Rijksinstituut voor onderzoek in de os- en /ndschpsouw "De Dorschkmp", Wgeningen An de hnd vn de gegevens, zols deze door onze wrnemers zijn ingestuurd, is het overzicht smengesteld vn de in het voorgnde jr meest schdelijke osinsekten. De meest opvllende ntstingen worden kort toegelicht. De n de wintervlinder verwnte spnrups Agriopis urntiri H. vrt in de oswchterijen Grolloo en Schoonloo c. 70 h lriks kl. Ook de uit euken estnde rnd rijen werden niet gesprd. Dit insekt heeft slechts één genertie per jr zodt eide houtsoorten lter in het seizoen weer uitliepen. Of er toch nog sterfte onder de omen zl optreden is voorlsnog niet duidelijk. De vlinders vlogen mssl in novemer, wrij werd wrgenomen dt het mnnetje het vleugelloze vrouwtje tijdens de pring kn vervoeren. Deze verspreidingswijze kn het optreden vn nieuwe hrden veroorzken. Er estt een kns op een hernieuwde ntsting in Deze spnrups is nog niet eerder in ons lnd op zo'n grote schl opgetreden. Voor verdere gegevens wordt verwezen nr het NBT 1981,53(1): Op verschillende pltsen in De Peel trd de plkker (Lymntri dispr lo) zeer schdelijk op. Bij Vredepeel moest 70 h erk, lriks, Ameriknse en inlndse eik, Corsicnse en groveden in het complex "Kempkensergse Bossen" het ontgelden. De rupsen lieten de Prunus serotin vrijwel ongemoeid. De omen liepen n de klvreterij, mede onder invloed vn ongunstige groeiomstndigheden, zeer lt uit. De Ameriknse eik vormde eerst ps in ugustus weer ld, terwijl de lriks op dt moment nog kl stond. Mede dnkzij een virusziekte en prsitering vn de poppen door Tchiniden (sluipvliegen) is de plg hier grotendeels ingestort. Er zijn weinig eispiegels ngetroffen. In de omgeving vn Deurne vrt de plkker c. 40 h loof- en nldhout kl. Ook hier is de plg ingestort met ls gevolg dt er vrijwel geen eilegsels zijn geproduceerd. Opvllend ws dt de vlinders vrij klein vn stuk wren, wt etekent dt zij gedurende hun lrvle stdiurn niet voldoende voedsel heen gekregen. Ook de Ameriknse eiken lngs de weg vn Someren nr Heeze hdden ernstig te lijden. Bij Mripeel ws de door rupsen vn de plkker veroorzkte schde n erk en populier tmelijk gering. Summry: see p. 178 Ndt in 1978 n een fwezigheid vn tientllen jren ij Ugchelen door de nonvlinder (Lymntri moneh lo) enkele hectres lriks en euk wren kigevreten en schde hier en elders in het lnd in 1979 chterwege leef, deed dit insekt dit jr weer vn zich spreken. In het grensgeied vn België en Nederlnd, nij Reusel (N.Br.), werd n de Nederlndse knt vn de grens ongeveer 1 h groveden en fijnspr klgevreten. Op Belgisch grondgeied ws de ntsting veel groter. De plg is verdwenen: slechts een enkele rups kwm n verpopping toe en vlinders werden heleml niet meer ngetroffen. Door het hele lnd werden eiken klgevreten door de groene eikeldroller (Tor/rix viridn L.) l of niet in comintie met de grote en de kleine wintervlinder (Ernnis delo/iri Cl. resp. Operophter rumsls L.). De eide wintervlindersoorten wren hier en dr tevens verntwoordelijk voor het klvreten vn nder loofhout. Periodiek komen deze insekten tot mssle vermeerdering. Angezien zij slechts één genertie per jr heen kn het loofhout lter in het seizoen wederom uitlopen en is estrijding derhlve niet direct noodzkelijk. Antstingen door de groene eikeldroller kn men voorkomen door geruik te mken vn zogenmde ltuitlopende eiken. De resistentie vn deze eiken erust op het feit dt de synchronistie tussen wrd en eschdiger is verroken: ls de rupsjes uit de eitjes komen zijn de omen nog kl, wrdoor zij vn honger sterven. Evenls in het voorgnde jr veroorzkte de heidekever (Lochme sutur/is Thoms.) weer grote schde n onze heidevelden. Diverse heideterreinen in de provincies Frieslnd, Drente, Noord-Hollnd, Overijssel, Gelderlnd en Limurg werden ernstig eschdigd. Ndt in 1946 voor de eerste ml ij Delden (OV.) en in 1956 voor de tweede ml lngs de weg vn Sittrd nr Roermond (1956) een ntsting door de schildluis Kermes quercus L. op eiken ws voorgekomen, werd in 1980 voor de derde keer melding ge- 173

2 Lriksopstnd klgevreten door de spnrups Agriopis urntiri (Grolloo). mkt vn dit insekt in ons lnd. Ditml etrof het enkele tientllen eiken n de ksteelln Oosterhof (Rijssen, Ov.). Dikke eikenstmmen en tkken wren mssl met deze schildluis ezet, wrij zij zich voornmelijk hdden vstgezogen in de stgroeven. De omen zgen er vitl uit; of zij er enige schde vn zullen ondervinden is niet ekend. De litertuur omtrent dit insekt is erg summier; zo is onekend of we hier te mken heen met een zwkteprsiet of een primire eschdiger. Bestrijding heeft in het fgelopen jr niet pltsgevonden en de ontwikkelingen zuilen dit jr nuwlettend in de gten worden gehouden. Op vele pltsen in het lnd ws de groene sprreluis (Eltoium ietinum Wik.) schdelijk op fijnspr en sitk. De luizen zijn l vroeg in het voorjr ctief, soms zelfs l tijdens vorstvrije periodes in de winter. Het schdeeeld op de eide sprresoorten verschilt: ij de fijnspr verkleuren de overjrige nlden ruin; de sitk lt hr nlden, ook l zitten er slechts enkele zuigplekjes op, meteen vllen. Vn de ldwespen wren lleen de rode den neldwesp (Neodiprion seni/er Geof/r.) en de sprreldl'!esp (Pristiphor ietin Christ.) verntwoordelijk voor enige schde vn etekenis. In vergelijking met fgelopen jren nm het ntl ntstingen door deze ldwespen toe. In de Flevopolders en in Brnt tstte de schimmelluis (Phloeomyzus psserinii Sign.) op verschillende pltsen populieren n. Met nme de kloon 'Dorskmp' toonde zich erg gevoelig. Andere, vlk 174 nst 'Dorskmp' stnde klonen zols 'Roust' en 'Oxford', wren geheel vrij vn ntsting. Veell vertoonden de ngetste omen stscheuren. Het is nog onduidelijk of de schimmelluis een zwkteprsiet of een primire eschdiger en de veroorzker vn deze scheuren is. Vn dit insekt is in Nederlnd nog erg weinig ekend; vstomlijnde uitsprken zijn drom niet te doen. Opvllend ws dt vrijwel nergens meer de strdstijnvlinder (Euproctis chrysorrhoe L.) overlst veroorzkte. Ook in geieden die uiten de estrijdingsctie vn 1978 vielen ws sprke vn een sterke teruggng vn de populties. Nst het lgemeen voorkomende lriksmotje (Coleophor lrieeli H.) trok de luis Schizolchnus pineti F. dit voorjr sterk de ndcht. Dit insekt wist zich mssl te vermeerderen en de voorjrige nlden vn tlrijke grovedennen wren edekt met deze grijsprsige, lichtwollige luis, die echter geen schde vn etekenis veroorzkte. Tenslotte nog een opmerking over onze twee elngrijkste lpsen. Schde door de lriksstkever (lps cemre Heer) is vrijwel niet gemeld. Het lijkt er op dt de popultie vn dit insekt n het teruglopen is, mede dnkzij de verordening vn het Bosschp. Wt etreft de letterzetter (lps typogrphus L.) moeten wij iets voorzichtiger zijn. Konden wij in 1979 voor het eerst een ntsting uit Brnt melden, dit jr werd er een opstnd op de Hoge Veluwe door dit insekt ngetst. Wrschijnlijk voelt de letterzetter zich iets eter thuis

3 in onze ossen dn de lriksstkever, die n de stormen vn 1972/1973 een totl nieuwe verschijning ws in ons lnd. Dit in tegenstelling tot de letterzetter welke vààr die tijd ook wel eens werd gemeld. Voor de nmen vn insekten en mijten is geruik gemkt vn de nomencltuur die door Crter (2), Doom (3), Lempke (4) en Schwenke et l (5) wordt ngehouden. Voor de nmen vn de houtgewssen is Boom (1) gerdpleegd. Soortsgewijze specifictie vn de pltsen met zwre en mtige ntstingen. Kevers (Coleopter) Snuitkevers (Curcullonlde). Grote dennesnuitkever (Cureulio ietis L.) zwr: Speulderos op Europese lriks; Erp (gemeente os) op fijnspr mtig: Nijreesos (Almelo) op fijnspr; Borger, Sprielderos, Het Loo, Asten en Bkel op dougls; Terschelling, Asten en Bkel op Pinus B/dsnuitkevers (Phylloius spp.) mtig: Texel op linde Denneknopsnuitkevers (Strophosomus spp.) mtig: Norg op inlndse eik Bldhntjes (Chrysomellde) E/zehntje (Age/stie /ni L.) zwr: Koewcht, Utrecht (div.), Wlre (Hutdijk), en Vlrdingen mtig: Amstelveen (div.), Krnemelkpolder (op hzelr), Hrlem, Schuinesloot, Heemstede, Vroongronden, ij de Grevelingendm (strnd), Vught Lochme epre L. zwr: op erk in de oswij Ommen Wilgehnljes (Phyllodeet spp.) mtig: Schlkwijk (Hrlem) op Slix purpure Sneeuw/hn (Pyrrh/t viumi Pyk.) zwr: Apeldoom-Z., Heerde en Wpenveld Heidekever (Loehme suturlis Thoms.) zwr: Dwingeloose Heide, Terhorsterznd, Bergen (N.H.), Sprielderos, verspreid over Het Gooi, Delleuurtsterheide, Bkkeveen, Schpenpoel (Elsloo), Besthmenererg (Ommen), Wellerlooi, Hmert, Vredepeel, verspreid over N. Limurg, Heerde, Nisterode Screide (ldsprietkevers) Gewone meikever (Me/%nth me/%nth L.) mtig: Hoog Soeren op dougls en fijnspr Boktorren (Cermycide) Grote populieroktor (Sperd crchris L.) mtig: Utrecht (Knleneilnd) Bstkevers (Scolytide) Zwrte dennestkever (Hy/stes ter Pyk.) zwr: Bkel, Asten op Pinus en dougls Lriksstkever (lps cemre Heer) mtig: Borger Letterzetter (/ps typogrphus L.) zwr: Hoge Veluwe mtig: Odoorn Essestkever (Leperisinus vrius F.) mtig: Lingeos (Vuren) /epespintkevers (Sco/ytus spp.) zwr: verspreid door Frieslnd, het Gooi en Zuid-limurg, Mstricht, Vijleneros, Bemelen, Leiden e.o. mtig: Koningshof Dennescheerder (Tomicus piniperd L.) zwr: in gestpeld hout te Kootwijkerveen, Zuideros, Middelhrtos, Sprielderos, Nunspeet (Psopweg), Snderos; verder op de Sllndse Heuvelrug en op verschillende pltsen op Terschelling mtig: in gestpeld hout te Sleenerznd; verder in Heemstede-Groenendl, Koningshof, Schrsergen. Gestreepte sprrehoutkever (Xy/oterus linetus O/iv.) mtig: Veldersosch in fijnspr en groveden Xy/oterus domesticus L. mtig: Veldersosch in eik Ongelijke houtkever (Xy/etorus dispr F.) mtig: Roggeotssluis in esdoorn Vlinders (Lepidopter) Houtrupsen (Cosslde) Wi/gehoutrups (Cossus cossus L.) zwr: Lisse (populier), Reuver (inlndse eik) mtig: Oosterend (eis), Goud (wilg, populier, els), Hrlem (populier), Borger (eik, populier), Eeseveen (eik, populier), Buinen (eik, populier), Wenum (populier) Mlneermolten (Lyonetiide) Populiermineermot (Pr/eucopter sinuell Rtt/.) zwr: Terorg mtig: Roeventer Peel en tussen Gemonde en St. Michielsgestel Wespvlinders (Sesiide) Popu/ierg/svlinder (Prnthrene tniformis Rott.) zwr: Wenum (kwekerij) Horze/vlinder (Sesi pi/ormis C/.) zwr: Vlrdingen, Lexkesveer mtig: Wijde Wrmer, Noordvrt (Schermer), Hrlem,Wenum Splnselmolten Spinse/mot (Yponomeut spp.) zwr: op Prunus pdus te Amstelveen (Thijsseprk), 175

4 Scherpenzeel, oswchterij Urk, Hoogeznd, Zorgvlied, /d RW tussen Best en Liempde en te Gsselte; op krdinlsmuts in het Amsterdmse Bos, Cstricum, Heemskerk en Zwnshoek; op wilg te Etersheim en op Gelderse roos te Munsel (Boxtel) mtig: op krdinlsmuts te Amsterdm-N., Koningshof en het gem. duinterrein vn Driehuis; op wilg in Bennekom en de ZO-Beemster Kokerrupsen (Coleophoride) Lriksmolje (Coleophor lricefl H.) zwr: Bergheros, Bkkeveen, Odoorn, Appelsch, Schnloo, Sleenerznd, Gees, Westerwolde, verspreid door NW-Drente, Loenermrk, Borger, De Eese, Emmerhout, Stphorst mtig: Berkenheuvel (Diever), Dwingeloose Heide, Appelsch, Gieten, Mstos, Ruinen, Dwingeloo, Vledderveld, Grolloo, Hooghlen, Hrdenerg, Stphorst Bldrollers (Torlrlelde) Heggeldrofler (Archips rosn L.) zwr: egrfplts NW-Amsterdm (Dr.) op loofhout mtig: gem. duinterrein Driehuis op duindoorn Dennelotrups (Rhycioni uolin Den. et Schiff.) zwr: Gieten mtig: Gieten, Appelsch (P. contort); Ulvenhoutse Bos, Rinsumgeest (groveden) Groene eikeldrofler (Tor/rix viridn L.) zwr: Grvenllee (Almelo), SI. Anthonis, Het Woudhuis, Noord-Houdringe, AChterhoek, Ruinen (Tellingos), Dwingeloo, Kuinderos, Voorsteros, Urk, Hrdenerg, Hve, Lovink, Huis Bergh, Hckfort, Suiders, Joppe, Verwolde, Nettelhorst, Medler, De Wiersse, Onstein, Gooisch Ntuurreservt, Deelerwoud, Dochterenseweg, Lge weg, Velhorst, Bkkeveen, Gsterlnd, Rijsteros, Zeesse, Tjongervllei (div.), Grijsoord, Norg, Onzlige Bos, Groot Byler, Hoender- 100, Doorwerth, Nijeerkoop (Boschhoeve), Winterswijk, De Zoom en De Grote Peel mtig: Wrnsorn, Bergen (N.H.), Bkkum, Stphorst, Bergheros, 't Menink, 't Kervel, Bk, Kootwijk, Tjongervllei (div.), Schrsergen, Kempkensergse ossen, Oostereng, Buskersos en Het Leudl Spnrupsen (Gemetride) Agriopis urntiri H. zwr: Grolloo, Schnloo op lriks en euk; spordisch opeik Grote wintervlinder (Ernnis detoliri Cl.) zwr: Berghuizen (Dr.), Ruinerwold, Dwingeloose Heide, "Hve", "Lovink", Deelerwoud, Dochterenseweg, Lge Weg, "Velhorst", Tjongervllei, Schoonloo, Norg, "Groot Byler", Nijeerkoop (BOschhoeve), llen eik; Luwersoog (populier, iep, es, meidoorn en esdoorn) 176 mtig: op eik te Kootwijk, Tjongervllei, Oostereng en Roenoord Kleine wintervlinder (Operophter rumt L.) zwr: Ruinen (Tellingos), Dwingelo, Hve, Lovink, Gooisch Ntuurreservt, Deelerwoud, Dochterenseweg, Lge Weg, Velhorst, Tjongervllei, Grijsrd, Schoonloo, Norg, Groot Byler, Hoenderloo, Nijeerkoop (Boschhoeve), Berghuizen en Ruinerwold, llen op eik; op populier: Luwersoog, Terorg, Slngenurg, Hummelo, Diever, Hvelte en lngs RW vn Best-Boxtel op es Operophter tgt L. zwr: Luwersoog (populier) Spinners (Lymntriide) Bstrdstijnvlinder (Euproctis chrysorrhoe L.) zwr: RW 19 (Beneluxtunnel) op meidoorn en veldiep, Numnsdorp (oprit Hringvlietrug) op meidoorn; Overveen (Koningshof), Grevelingen, Driehuis op eik; IJmuiden, Vlrdingen en Rijnsurg op diverse houtsoorten mtig: Vlgerg (N.Br.) op eik, Goud op diverse houtsoorten Stijnvlinder (Leucom slicis L.) zwr: lngs RW 12 tussen Zoetermeer en Bleiswijk, lngs de wegen Scheemd-Winschoten, Gieten-Veendm (rond Wildervnk), St. Annlnd-Oud Vossemeer, Zuidroek-Scheemd en Nieuwold-Wgenergen; verder ij Nieuw-Nmen (Z), Gruw (Z) en de Kuinderweg mtig; lngs RW 12 ten westen vn Zoetermeer en tussen Bleiswijk en Wddinxveen; ook lngs de wegen Hoogeznd-Zuidroek en Gieten-Veendm tussen Veendm en Wildervnk; op diverse pltsen in de oswij Urk en de Hollndse Hout Plkker (Lymntri dispr L.) zwr: Kempkensergse ossen (Vredepeel) op inlndse en Ameriknse eik, lriks, erk, Corsicnse den en groveden; Deurne op Ameriknse eik, erk, Corsicnse den en groveden; de Ameriknse eiken lngs de weg vn Someren nr Heeze Nonvlinder (Lymntri monch L.) zwr: op fijnspr en groveden ij Reusel (N.Br.) Vliesvleugeligen (Hymenpter) Bldwespen (Tenthredlnlde) Lindeldwesp (Cliro nnulipes KI.) zwr: Hoogeznd mtig: Hrlem, Schiedm Sprreldwesp (Pristiphor ietin Christ.) zwr: Bkkeveen (sitk), Tjongervllei div. (sitk en fijnspr), verspreid over N.-Limurg (fijnspr) en de Bkse Kmp (fijnspr) mtig: Stphorst (fijnspr), Tjongervllei (fijnspr en sitk), Westerwolde (fijnspr en sitk) en Zeijlen

5 Denneldwespen (Dlprlonide) Gewone denne/dwesp (Diprion pini L.) zwr: Emmen (P. nigr), Emmercompscuum en Tjongervllei (groveden) mtig: Tjongervllei (groveden) Rode denne/dwesp (Neodiprion serti!er Geoft.) zwr: Gieten, Tjongervllei (groveden), Emmen, Emmercompscuum (P. nigr), Zwolse Bos (grove-en Corsicnse den) mtig: Exloërkijl, Tjongervllei en Westerwolde (groveden) Tweevleugeligen (Dipter) Mineervllegen (Agromyzlde) Hu/stvlieg (Phytomyz ilicis Gurt.) mtig: Schiedm Bld- en schildluizen (Homopter) Bldluizen (Aphidide) Groene sprre/uis (E/toium ietinum W/k.) zwr: Voorurg (luwspr), Borger, Woold, Ruinen, district Helmond, Gooisch Ntuurreservt (Dssenos), Postweg (Venlo) mtig: Hrdenerg, Texel, Wlre (Treeswijk), Bllenzuil Bldluizen (Cllphlde) Lindeld/uis (Eucllipterus tilie L.) zwr: Amsterdm, Goes mtig: Vught Stm- of tkluizen (Lchnide) Schizolchnus pineti F. zwr: Leersum mtig: Boekenderos (P. nigr en groveden) Ginrspp. zwr: Emst (l.s.), Loenen (l.s.) mtig: Oss (Aies) Wolluizen (Adelglde) Doug/swolluis (Adelges cooleyi GiI/) zwr: Appelsch mtig: Borger, Gieten, Hrdenerg, Appelsch, Oss Sprppelglluis (Ade/ges ietis L.) zwr: district Helmond Bldglvormers (Pemphiglde) Appelloed/uis (Eriosom /nigerum Husm.) zwr: Goes Wollige slwortelluis (Pemphigus ursrius L.) mtig: Emmen Thelxlde Schimmelluis (Phloeomyzus psserinii Sign.) zwr: Gemonde - St. Michielsgestel Schildluizen (Erlococclde) Esseschrsluis (Pseudochermes!rxinii Klt.) mtig: Hrlem, Hoogeznd Wollige eukestmluis (Gryptococcus!gisug Lind.) mtig: Gsterlnd, Schoonloo, Berkenheuvel Schildluizen (Kermeslde) Kermes quercus L. zwr: Oosterhol (Dv.) op inlndse eik Acrl (mijten) Spintmijten (Tetrnychlde) Lindespintmijt (Eotetrnychus tilirum Herm.) zwr: Hrlem, Amsterdm Rupsen vn de plkker op Ameriknse eik (Vredepeel). 177

6 Glmijten (Eriophyide) Aceri frxinivor Nl. zwr: Zuiderprk (Den Hg) op es Litertuur Boom. B. K., Nederlndse dendrologie. Flor der cultuurgewssen. Veen mn, Wgeningen. Crter, C. J., Coniter woolly phids (Adelgide) in Brilin. Foreslry Comm. Bull. nr. 42, London. Doom, 0., Schdelijke osinsekten. Bosescherming 1, Pudoc, Wgeningen (33-166). Lempke, B. J., Nmlijsl vn de Nederlndse Lepidopler. Wetens. Md. Kon. Ned. Ntuurhis. Vereniging nr. 21, Hoogwoud. Schwenke, W. et L, Die Forstschädlinge Europs. Prey, Hmurg. Summry Mst dt for this nnul survey f infesttins y insects nd mites on trees nd shrus were supplied l' cpertrs, lcted in different prts f the cuntry. The dt re summrized in Tles 1 nd 2. - The gemetrid Agripis urntiri H. deflited out 70 h of Jpnese lrch nd severl rows of eech ner Grolloo nd Schoonloo. Both species resprouted lter in the seson. In Novemer lrge numers f moths were oserved; dditionl dmge y this insect mye expected in In vrious plces in "De Peel" the gypsy moth (Lymntri dispr L.) cused hevy dmge. The cterpillrs defolited out 110 h of Scots pine nd Crsicn pine, k, lrch nd irch ner Vredepeel nd Deurne. A/s rows f Quercus rur L. lng the rod Someren-Heeze suffered hevily. Ner Mripeel the gypsy moth cused light dmge on poplr nd irch. - Ner Reusel, n the rder etween Belgium nd the Netherlnds, the nun mth (Lymntri mnch L.) deflited 1 h f Scts pine nd Nrwl' spruce. On Belgin territory the t/ck ws more severe. Hwever, the utrek collpsed totlly; only few lrve pupted nd n mths were found. - All over the cuntry the green k lef-roller mth (Trtrix viridn L.) cused deflitin f Quercus spp., frequently in ssoctin with the winter-moths Ernnis defoliri Cl. nd Operophter rumt L. The /w winter-moth species were lso responsile fr the deflitin of other deciduous trees. - Due t t/cks y the hether lef-eetle (Lochme suturlis Thoms.) exiensive res of moorlnd in the prvinces f Frieslnd, Drente, Noord-Hollnd, Overijssel, Gelderlnd nd Limurg turned rown in August nd Septemer. - Tw rws of k ner the cstie "Oosterhof", Rijssen Ov., were infested y the scle Kermes quercus L.. The trees lked helthy nd no hrmfu/ effects were nted. The literture on this insect is rief. It is only the third time since 1946 tht n infesttion y this scle hs een reported in ur country. - Pice spp. throughut the country suffered frm ttcks y the green spruce phid (Eltium ielinum Wik.). The dmge, consisting of rowning nd dropping of older needies, vried from light to mostly hevy. - The fox-coloured swfly (Neodiprion sertifer Geoffr.) nd the spruce swfly (Pristiphor ietin Christ.) cused hevy dmge on Pinus spp. nd Pice spp. loclly. The dmge y these swflies seems to increse. - In severl stnds of poplr in Estem nd Southem Flevolnd s weil s in North Brnt mny trees were covered y the woolly poplr phid (Phloeomyzus psserinii Sign.). Especilty 'Dorskmp' poplrs were tlcked severely. - In spring mss outreks were noliced of the lrch lef-miner (Coleophor lricell H.) nd Schizolchnus pineti F. (Homopter: Lchnide). - Popultions of the rown ti! moth (Euproctis chrysorrhoe L.) nd the lrch rk eelle (lps cemre Heer) seems to decline. Vigilnee ginst further spreding of the spruce rk eetle (Ips typogrphus L.) is still necessry. TellenfTles 1, 2: p

7 Tel 1 De in 1980 opgetreden insekten en mijten, gerngschikt nr het eschdigde gews Tle 1 Infesttions y insect nd mites jn 1980, grouped ccording to their host plnts loofhout rod/eved trees ngetst door ttckedy Acersp. Ernnis defliri Cl. Euproctis chryssorrhoe L Operophter rumt L. Xyteorus dispr F. strdstijnvlinder kleine wintervlinder ongelijke houtkever Aesculus sp. Phylloius sp. ldsnuitkever Alnus glutinos Viii. Agelstic lni L Cossus cossus L Euproctis chrysorrhoe L elzehntje wilgehoutrups strdstijnvlinder Amelnchier Md. Euproctis chrysorrhoe L. Qperophter rumt L. strdstijnvlinder kleine wintervlinder Betulsp. Lochme cpre L. Lymntri dispr L. plkker ellun vulgris Huil. Corylussp. Lochme suturlis Thoms. Agelstic lni L. heidekever elzehntje Crtegus sp. Ernnis defoliri Cl. Euproctis chrysorrhoe L. Yponomeut pdeli L. strdstijnvlinder spinselmot Euonymus sp. Yponomeut cgngell H. spinselmot Fgus sylvtic L. Agriopis urntiri H. Cryptococcus tgisug Lind. wollige eukestmluis Frxinus sp. Aceri frxinivor Nl. Ernnis defolir Cl. Leperisinus vrius F. Qperphter rumt L. Pseudochermes frxini Klt. glmijt essestkever kleine wintervlinder esseschorsluis Hippophe rhmnoides L. Archips rsn L. Euproctis chrysorrhoe L. heggeldroller strdstijnvlinder liexsp. Phytomyz ilicis Curt. hulstvlieg MlusMill. Euproctis chrysorrhoe L strdstijnvlinder Populus sp. Cos sus cossus L. Ernnis defoliri Cl. Leucom slicis L. Lymntri dis pr L. Operopther rumt L. Operophter fgt L. Prleucopter sinuell Rlti. Prnthrene tnifonnis Rolt. Pemphigus ursrius L. Phleomyzus psserinii Sign. Phyllodect spp. Sperd crchris L. Sperd populne L. Sesi piformis Cl. wilgehoutrups stijnvlinder plkker kleine wintervlinder populiennineermot populierglsvlinder wollige slwortelluis schimmelluis wilgehntjes grote populieroktor kleine populieroktor horzelvlinder Prunus sp. Euproctis chrysorrhoe L. Yponomeut evonymell L. strdstijnvlinder spinselmot Quercus sp. Agriopis urntiri H. Cossus cossus L. Ernnis defoliri Cl. Euprctis chrysorrhoe L. Kermes quercus L. Lymntri dispr L. Qperophter rumt L. Strophosomus melnogrmmus Forst. Tortrix viridn L. Xyloterus domesticus L. wilgehoutrups strdstijnvlinder plkker kleine wintervlinder denneknopsnuitkever groene eikeldroller 179

8 !,.". 'IN.!!'"!!''"!'.''' hit. "G" ''''V'!!'!'!M'r '.. ",,'" """"W'. ti."" IIe"'#MP' '.' "II'H'M' IJMI ti... " t Vervolg tell/tle 1 ctd. Rossp. Slixsp. Sorus sp. Tilisp. Ulmussp. Viurnum sp. Euproctls chrysorrhoe L. Cossus cossus L. Phyllodect spp. Yponomeut rorrell H. Euproctis chrysorrhoe L. Cliro nnulipes KI. Eotetrnyehus tilirius Herm. Eriosom lnigerum Husm. Eucllipterus tilie L. Phylloius sp. Ernnis defoliri Cl. Euproctis chrysorrhoe L. Scelytus spp. Pyrrhlt viuml Pyk. Yponomeut sp. strdstijnvlinder wilgehoutrups wilgehntjes spinsejmot strdstijnvlinder lindeldwesp lindespintmijt ppelloedluis lindeldluis ldsnuitkever strdstijnvlinder iepespintkevers sneeuwlhn spinselmot nldhout conifers AiesMili. Lrix decidu Mill. Lrlx kempferi Lm. Piee ies Krst. Pice sitehensis Crr. Plee omorik Bolle Piee pungens Engelm. vr. gluc Pinus sylvestris L. Pinus centert Dgl. 180 ngetst door ttckedy Cinrsp. Curculio ietis L. Curculio ietls L. Agriopis urntiri H. Coleophor lrieeli H. Cureulio ietis L. Ips cemre Heer Lymntri dispr L. Cinr sp. Curculio ietis L. Eltoium ietinum Wik. Ips typogrphus L. Lymntri dispr L. Lymntri monch L. Melolonth melolonth L. Pityogenes chlcogrphus L. Prilsiphor ietin Christ. Xyloterus linetus Oliv. Eltoium ietinum Wik. Pityogenes chlcogrphus L. Pristiphor ietin Christ. Eltoium ietinum Wik. Eltoium ietinum Wik. Curculio ietis L. Diprion pini L. Hylsles ler Pyk. Lymntri dispr L. Lymntri moneh L. Neodiprion sertifer Geoftr. Petrov resinell L. Rhyeioni uolin Den. el Schift. Schizolchnus pineti F. Tomicus piniperd L. XyJoterus Iinetus Oliv. Rhycieni uolin Den. et. Schiff. tkluis lriksmotje lriksstkever plkker tkluis groene sprreluis letterzetter plkker nonvlinder gewone meikever koperetser sprreldwesp gestreepte sprrehoutkever groene sprreluis koperetser sprreldwesp groene sprreluis groene sprreluis gewone denneldwesp zwrte dennestkever plkker nonvlinder rode denneldwesp hrsuilrups dennelotrups dennescheerder gestreepte sprrehoutkever dennelelrups

9 Vervolg tel1ftle 1 ctd. PinU5 nigr Arn. Curculio ietis L. Diprion pini L. Neodiprion sertifer Geoftr. Pissodes nttus F. Schizolchnus pineti F. Tomicus piniperd L. Pseudotsug menziesii Frnco Adelges cooleyi Gill. Curculio ietis L. Dendroctonus micns Kug. Hylstes ter Pyk. Melolonth melolonth L. gewone denneldwesp rode denneldwesp kleine dennesnuitkever dennescheerder douglswolluis sprrestkever zwrte dennestkever gewone meikever Tel 2 De grd vn ntsting in de verschillende provincies Tte2 The degree of infestlion in Ihe different provinces A Ernstige ntstingen (wronder klvreterij) hevy infesttions (including complete defolition) idem, doch pltselijk dino, ut locl B mtige ntstingen moderte infesttions idem, doch pltselijk dino. ut locl C lichte ntstingen light infesttions c idem, doch pltselijk dit/o. ut locsl insektesoortenlinsect species Colpter (kevers) Cermycide (oktorren) Sperd crchris L. - grote populieroktor Sperd POpuine L. - kleine populieroktor Chrysomelide (ld hntjes) Agelstic lni L. - elzehntje Lochme cpre L. Lochme suturlis Thoms. - heidekever Phyllodect spp. - wilgehntje Pyrrhlt viurni Pyk. - sneeuwl hn Curculionide (snuitkevers) Curculio ielis L. - Pissodes nottus F. - kleine dennesnuitkever Phylloius spp. - ldsnuitkever Strophosomus melnogrmmus Forst. - denneknopsnuitkever Screide (ldsprielkevers) Melolonth melolonlh L. - gewone meikever Scolytide (stkevers) Dendroctonûs micns Kug.. - sprrestkever Hylstes ter Pyk. - zwrte dennestkever Ips cemre Heer - lriksstkever Ips lypogrphus L. - letterzetter Leperisinus vrius F. - essestkever Pityogenes chlcogrphus L. - koperetser Scolytus spp. - iepespintkevers Tomicus piniperd L. - dennescheerder Xylolerus domesticus L. Xyloterus linetus Oliv. - gestreepte sprrehoutkever Xyloterus dispr F. - ongelijke houtkever Lepidopter (vlinders) Coleophoride (kokerrupsen) Coleophor lrieeli H. - lriksmotje 'C.. 0;.,. u.. c c c c A., C>.,.c 'E E e '" " ; m : Ó 'C 'C El 'C 'ö I '6 'C JO I 'è 'C 0 ; :2 ; 0 =>., '" provincieslprovinces c 5 z N N c c c c c c c c c c C c c c Ac c c Ac Bc e E.c!" Cl 'è =>.c '" 0 E Z ::; c C A - Ac 181

10 Vervolg tel2llle 2 ctd. 'C 'C E 0 'C " <> '5'" " '" 11 " '" " :ë 0 "E "E :>1 -ë <> 2 " f!! 0 'S 0 " ". C!I Ol 0 C!I ::> z N N Z..J " '" '" >:= "0 'C '\',5 '" " "' '" :E :I: 0; C " " "!l! Lt " Cosside (houtrupsen) Cossus cossus L. - wilgehoutrups c Geomelide (spnrupsen) Agriopis urnliri H. Ernnis defoliri Cl. A Ac Operophter rumt L. kleine wintervlinder c Ac Ac c Operopther fgt L. Lymntriide (spinners) Euproctis chrysorrhoe L. slrdvlinder e A C Leucom slicis L. - stijnvlinder Ac C Lymntri dispr L. - plkker e Lymntri monch L. - nonvlinder Orgyi ntiqu L. witvlkvlinder Lyonetiide (mineermotten) Prleucopter sinuell Rtti. populiermineermot Sesiide (wespvlinder) Prnthrene tniformis RoH. populierglsvlinder Sesi piformis Cl. - horzelvlinder Tortrieide (ldrollers) Archips rsn L. - heggeldroller c e Petrov resinell L. - hrsuilrups c Rhycioni uolin Den.et Schiff. dennelotrups C e Tortrix viridn L. groene eikeldroller Ac Ae Ac A e Ae Yponomeutide (spinselmotten) Yponomeut spp. spinselmot c A C Hymenopter (vliesvleugeligen) Diprionide (denneldwesp) Diprion pini L. gewone denneldwesp Neodiprion sertifer Geoffr. rode denneldwesp Tenthredinide (ldwespen) CUro nnulipes KI. lindeldwesp c Pristiphor ietin Christ. - sprreldwesp Ae e Dipter (tweevleugeligen) Agromyzide (mineervliegen) Phytomyz ilieis Curt. - hulstvlieg Homopler (ldluizen en verwnten) Adelgide (wolluizen) Adelges ietis L. - sprppelglluis Adelges cooleyi Gili. - douglswolluis e Aphidide (ldluizen) Eltoium ietinum Wik. groene sprreluis c e C Cllphidide (ldluizen) Eucllipterus tilie L. lindeldluis e e Coceide (schildluizen) Cryptococcus fgisug Lind. wollige eukestmluis c c e Pseudochermes frxini KU. esseschorsluis Kermeside Kermes quercus L. 182

11 Vervolg tel2jtle 2 ctd. " 00 "C ê' "C D "C '" '" "C 'Cl ó'l " :I: 15 "C iii '" '" '" ó'l.c 00 JO "é :I: 00 "ie ê' : 0 "é "C D :9 " e " l'! 0 > 0 8 E lt C!l 0 0 Cl 5 Z N N '" Z :::J Lchnide (stm- of tkluizen) Cinr spp. Schizolchnus pineti F. Pemphigide (ldglvormers) Eriosom lnigerum Husm. - ppelloedluis Pemphigus ursrius L - wollige slwortelluis Thelxide Ploeomyzus psserinii 5ign. - schimmel luis c Acri (mijten) Eriophyide (glmijten) Aceri frxinivor Nl. Tetrnychide (spintmijten) Eotetrnychus tilirum Herm. - lindespinmijt In memorim Mr. L. J_ Schiethrt Geheel onverwcht overleed op 16 feruri 1961 Wiet Schiethrt. Hij viel zo mr plotseling weg tijdens een vn de uitstpjes, die hij ls 65-plusser - eindelijk gepensioneerd en iets minder druk ezet - zo grg mkte. Om te kunnen genieten vn de dingen: vn kunst, rchitectuur, muziek, film en fotogrfie. Hij ws een jurist in hrt en nieren en één vn de weinige juristen, die erg goed op de hoogte ws vn de wetgeving op het geied vn de osouw. Niet lleen omdt hij in de vele jren, dt hij jurist ws ij Heidemij Beheer N.V., nu eenml met osouw, eheer en dus met de grrische wetgeving te mken hd. Mr ook omdt dit juridische deelgeied zijn ijzondere elngstelling hd. Steeds ls de osouw een eroep op hem deed, proeerde hij te helpen en steeds hd hij dn een wrdevolle inreng, hetzij met onderzoek, pulikties, Bosschp-commissies ijvooreeld op fiscl ge- ied, vroeger met het osouw-zkoekje, en - lst not lest - 25 jren lng het Secretrit vn de Stichting "Bosouw Prktijk Onderwijs", d.w.z. vnf de oprichting in Lter volgde de smenvloeiing vn deze Stichting met de Stichting "Lndelijk orgn voor het Leerlingwezen in de Bosouw", en volgde de incorportie vn de cultuurtechniek in het prk1ijkonderwijs. De opzet, de nieuwe structuur en sttuten... het wren zijn geesteskinderen. Hij heeft zeer recent nog een goed gedocumenteerde teruglik geschreven over dit 25-jrig juileum. In 1974 viel hem de onderscheiding Ridder vn Ornje Nssu ten deel. Allen, die met hem heen gewerkt, weten dt Wiet een escheiden, eminnelijk en kundig mens ws, een goed vriend met milde humor. Wij osouwers zullen vk nog n hem denken. Wij wensen zijn gezin veel krcht toe. A. A. C. vn Leeuwen. 163