Aantastingen door insekten en mijten op bomen en struiken in 1986

Transcriptie

1 ,. 453 Antstingen door insekten en mijten op omen en struiken in 1986 Inlesttions y insets nd mites on trees nd shrus in 1986 L. G, Morl Rijksinstituut voor onderzoek in de os- en lndshpsouw De Dorshkmp, Wgeningen Voor 1986 is weer een overziht smengesteld vn de meest voorkomende shdelijke insekten en mijten in os en lndshp n de hnd vn de gegevens zols deze door de wrnemers in het lnd zijn ingestuurd, Gegevens over ntstingen in het stedelijk groen werden gepulieerd in Tuin en Lndshp 9 (10): 31-35, Voor hel vierde htereenvolgende jr: wintervlinders en groene eikeldrojler Ook in 1986 kwmen uit het gehele lnd meldingen vn klvreterij in eiken door de groene eikeldroller (Tortrix viridn L,) en de (Operophter rumt L.). Opvllend ws dt de grote wintervlinder (Ernnis defoliri Cl.) in sterkere mte werd gemeld dn in voorgnde jren, De eiken, en voorl de zomereik (Querus rour L.) werden op veel pltsen voor het vierde htereenvolgende jr ngetst. Ze kunnen zih overigens meestl goed herstellen vn klvreterij door de vorming vn nieuw ld (St. Jnslot en noodsheuten). Een fnemende vitliteit en een toenemende sterfte ij de zomereik, suggereert een vernd met de insektenntstingen vn de ltste jren, Overigens is het de fgelopen 40 jr meer dn eens voorgekomen dt de zomereik enige jren htereen ernstig werd ngevreten (Oostern & Leffef, 1987). Omdt zih in die jren geen onditievermindering ls de huidige heeft voorgedn, is het nnemelijk dt er nog ndere ftoren een rol spelen, De prolemen rond de gezondheid vn de zomereik zijn vermoedelijk omstreeks 1983 egonnen, In 1983 openrden deze zih in de vorm vn sterfte op grotere shl. De mogelijke oorzken hiervoor zijn wrshijnlijk een omintie vn voor de zomereik ongunstige ftoren zols: - droogte 1982; - uitzonderlijk veel neerslg voorjr 1983; - plotseling invllende strenge vorst n zht njr 1984; - herhlde klvrt door insekten in 1983, 1984 en 1985; Summry Lrve ol the winter moth (Operophter rumt L.) nd the green ok lelroller (Tortrix viridn L.) delolited oks (espeilly Querus rur L.) ll over the ountry. It ws the lourth suessive yer tht these insets were pest. Inlesttions in ok y the mottled umer (Ernnis deloliri Cl.) were more undnt in 1986 thn in previous yers, A omintion ol extreme wether onditions ( ) nd repeted severe delolition y the winter moth (Operphter rumt L.) nd the green ok lelroller moth (Tortrix viridn L.) in 1983, 1984 nd 1985 is supposed to e the primry use ol the ok deline, Seondry pthogens (Peziul innmome nd Armiliri speies) n estlish on trees thus wekened nd kill them, High density popultions ol the nun moth (Lymntri monh L.) were oserved during 1984 nd 1985 in pine (Pinus sylvestris L.) lorests ol the provines Noord-Brnt nd Limurg, the Netherlnds, Ouring the 1985/86 winter the numer of eggs lound in Luyksgestel (Noord-Brnt) were extremely high, vrying etween 878 nd 7732 eggs per m' rk, whih suggested n inrese of the outrek in 1986, Aeril spryings with Oimilin WP-25 were rried out on 1100 h, Field experiments were set up to ompre the elfets ol the insetiide Oimilin OOC-45 nd the nun moth nueler polyhydrsis virus on the nun moth popultion. In ontrst to the expettions, however, the popultion in the untreted (on trol) re /so ompletely ollpsed elore lrve hd rehed the tourth instr, An nlysis olthe possile uses indited tht the min derese in popultion density ourred during the lirst week lter hthing of the first instr lrve. Sine elongtion ol the new shoots ol the trees, s weil s the opening ol mle flowers strted one week lter hthing, it is suggested tht lk of lood my hve plyed n importnt rle in reduing the popultion. An inrese in inlesttions in Pie spp. y the gregrious sprue swfly (Pristiphor ietin Christ.) ws oserved in severl provines. Trnslormtion of l h ol osiereds into poplr plnttions used severe inlesttions y the osier 373

2 weevil (Cryptorrhynehus lpthi L.) in one-yer-old poplrs in the Ffevopolders. Normffy osiers re hrvested in two-yer-eyele, ut in 1986 the poplrs were djent to three-yer-old osiers. In the Netherlnds the dults re generffy tive in even yers. The poplrs were ut olf nd urned. Fig. 1 Pristiphor ietin, ntsting in de top vn fijnspr. - het hiern optreden vn seundire infeties, zols Peziul innmome en Armillri spe. (Oostern & Leffef, 1987). Instorten nonvlinderplg Ndt in ugustus 1984 grote ntllen nonvlinders (Lymntri monh L.) ontdekt werden in de ossên vn de Weerter- en Budelerergen, werd in het voorjr 1985 een oppervllde vn 500 h fdoende espoten met Dimilin WP-25. In juli en ugustus 1985 deden ook diverse ndere pltsen in Zuidoost-Brnt en Limurg zih voor ls plghrd. De in 1986, door Sttsoseheer ge'fnventriseerde, edreigde opstnden esloegen ongeveer 2800 h en etroffen voornmelijk opstnden vn groveden (Pinus sylvestris L.) In Midden- en Oosteuropese lnden lijken nonvlinderplgen in opstnden vn groveden het derde plgjr zeer eruptief te zijn. Dit leek eind ',985 ook voor Nederlnd evestigd door het grote ntl overwinterende eieren dt in Luyksgestel op de stmmen werd wrgenomen. Het ntl eieren vrieerde vn stuks per m'st.ln 1986 werd drom een intensivering vn de plg verwht. Ter voorkoming vn shde werd tussen 21 en 27 mei in Brnt en Limurg, over een oppervlkte vn 1100 h, een estrijding met Dimilin WP-25 uitgevoerd. Verder werd een oriênterend onderzoek gestrt met ls doel het vergelijken vn de effeten vn het niet-soortspeifieke Dimilin ODC-45 en het, voor de nonvlinder en plkker (Lymntri dis pr L.), speifieke nonvlinderkernpolyedervirus op de nonvlinderpopultie. In tegenstelling tot de verwhting leek de nonvlinderpopultie ehter ook in de onespoten ontrolestrook vn het proefgeied te Luyksgestel tot nul geredueerd te zijn voordt de rupsen het vierde stdium ereild hdden. Behlve in Mrheeze kwm het in Noord-Brnt en Limurg in 1986 nergens meer tot merkre vreterij, ook niet in de geieden grenzend n de espoten oppervlkte vn 1100 h. Wel werd de nonvlinder in Leende (Noord-Brnt), Sleenerznd (Drenthe) en het Deelerwoud (. 5 h zwre ntsting in 35-jrige groveden) gesignleerd. Een nlyse vn de mogelijke oorzken wees uit dt de elngrijkste sterfte in de eerste week n het uitkomen vn de eilrven optrd. Omdt de groei vn de nieuwe sheuten evenls het opengn vn de mnnelijke loemen ps een week n het uitkomen vn de rupsjes egon, wordt er ngenomen dt voedselgerek de elngrijkste ftor is geweest (Steylen, Shuring & Grijpm, 1987). Toenme vn de sprreldwesp In voorgnde jren werd de sprreldwesp (Pristiphor ietin Christ.) slehts spordish in Nederlnd wrgenomen. In 1986 werden lihte tot zwre ntstingen gemeld in vershillende provinies ij fijnspr. (Pie ies L.) en ook wel ij sitkspr (Pie sithensis Crr.). Sterk eplend voor een popultietoenme vn dit insekt, shijnen weersomstndigheden (droog weer) tijdens de vluht en de eerste lrvevrt te zijn. Ook stndpltsftoren zols een dling vn de grondwterstnd kunnen een plg positief eïnvloeden. De ldwespen vliegen in mei en juni en zeuen de eitjes f op de nog zeer jonge sheuten. Rnden vn opstnden met een oost- of zuidexpositie worden het meest ngetst. De eifzeuing vindt ij voorkeur plts in de toppen vn de omen, omdt hier de grootste knoppen voorkomen. 374

3 De lrven die n enkele dgen uitkomen vreten vn de jonge nlden, wrij ze vn het ene lot nr het ndere kunnen overgn. Zij kunnen uiteindelijk 1,5 m lng worden, mr zijn door hun groene kleur zeer moeilijk wr te nemen. Het shdeeeld is ehter wel opvllend (fig. 1). Volwssen lrven lten zih vllen en spinnen onder strooisel en mos de leerhtige oons, wrin ze het volgend jr verpoppen. Er is één genertie per jr. Bomen vn 10 jr en ouder worden het meest ngetst. De gevolgen vn de ntsting estn uit nwsverlies en een misvormd en/of verdroogd eindlot, wrdoor duele toppen kunnen ontstn of zelfs heksenezems. Mede door ndere ftoren kn sterfte ontstn (Doom, 1982; Shwenke, 1984). Ernstige shde vn de wilgesnuitkever ij populier Een ijzondere vorm vn ntsting door de wilge- (of elze) snuitkever (Cryptorrhynhus lpthi L.) deed zih voor ij jonge populier in de Flevopolder. In 1986 werd hier 10 h griend omgevormd in een nplnt met populieren. De eenjrige populieren werden geflnkeerd door tweejrig griend dt zijn derde groeijr inging. Eind ugustus 1986 werden zeer grote ntllen wilgesnuitkevers ij de populieren ngetroffen, wrin ze mssl hun eitjes hdden fgezet. Norml werd het griend ltijd geoogst in een tweejrige ylus, omdt dit weinig kns gf tot de ontwikkeling vn o.. de wilgesnuitkever. Dit insekt heeft een tweejrige ylus wrij in Nederlnd de kever (fig. 2) gewoonlijk in even (1986)1, en de lrve in de oneven Jren tief is. De populierén werden fgezet wrij het fgeknipte plntmteril werd verrnd. Het nu driejrige griend werd geoogst wrdoor een hernieuwde ntsting in de opnieuw uitlopende populieren moet worden voorkomen (Knol, 1987). Soortsgewijze speifitie vn de pltsen met zwre en mtige ntstingen Kevers (Coleopter) Boktorren (Cermyide) grote populiereoktor: Sperd rhris L. zwr: Meppel/Nijeveen kleine populiereoktor: Sperd populne L. zwr: Delden, Uien ps, Wehl mtig: Alten Bldhntjes (Chrysomelide) elzehn: Agelsti lni L. zwr: Gsterlnd, Stelleos mtig: Huisweersteros heidekever: Lohme suturlis Thoms. zwr: Bergen op Zoom, Helmond, Kootwijk wilgehntjes: Phyllodet spp. zwr: Wijhe Snuitkevers (Curulionide) wilgesnuitkever: Cryptorrhynhus lpthi L. zwr: Flevopolder (in populier ij grienden) grote dennesnuitkever: Hyloius ietis L. zwr: Sllndse Heuvelrug (ij jonge dougls) mtig: Vlodrop (ij jonge dougls) ldsnuitkevers: Phylloius spp. zwr: Borger (op erk, eik, els en euk) eukespringkever: Rhynhenus fgi L. mtig: Borger, Gieten denneknopsnuitkevers: Strophosomus spp. zwr: Norg in jonge eik) Bstkevers (Solytide) eikespintkever: Solytus intritus Rtz. zwr: Zundert iepespintkevers: Solytus spp. zwr: Tjongervllei gewone dennesheerder: Tomius piniperd L. zwr: Nunspeet (div. vkken) mtig: Appelsh, Leuvenhorst, Idg Weln en Midden Limurg (div. pltsen) Vlinders (Lepidopter) Kokerrupsen (Coleophoride) lriksmot: Coleophor lrieeli H. mtig: Appelsh Spnrupsen (Geometride) grote wintervlinder: Ernnis defoliri Cl. zwr: Hoogeveen, Eese, Buskersos, Vls, Loonse en Drunense Duinen, Huis ter Heide, Gsterlnd, Stphorst, Noord Houdringe, Woold, De Boom, Dorst, Liesos, Ulvenhoutse Bos, Vls, Igd Boshoven, Sllndse Heuvelrug, Arnhem, Snep, Mstos, Midden Limurg (lle eik) mtig: Beneden Leeuwen (populier), Odoorn, Dwinge- 375

4 100, Sleenerznd, Gees, Ruinen, Kootwijk, Emmen, Stphor~t, Arnhem (lle eik) : Operophter rumt L. zwr: Vls (hgeuk), Pmpushout (populier), Roenoord/Dijkgtsos (euk), Midden Limurg, Gsterlnd, Tjongervllei, Appelsh, Norg, Eese, Hoogeveen, Hrdenerg, Buskersos, Loonse en Drunense Duinen, Engelse Tuin, Vls, Norgerholl, Steenwijkerwold, Stphorst, De Boom, Noord Houdringe, Woold, Liesos, Ulvenhoutse Bos, Grolloo, Igd Boshoven, Arnhem, Mstos, Chm, Snep, Bldel, Reusel (lle eik) mtig: Wijhen/Beuningen (populier), Odoorn, Gees, Sleenerznd, Dwingeloo, Ruinen, N.O.-polder (div.), Emmen, Stphorst, Arnhem, Beneden Leeuwen (lle eik) Spinners (Lsiompide) ringelrupsvlinder: Mlosom neustri L. zwr: Pmpushout (eik) Spinners (Lymntriide) strdstijnvlinder: Euprotis hrysorrhoe L. zwr: Pmpushout, Vessem (eik) stijnvlinder: Leuom slie is L. zwr: Grrelsweer, Ten Boer, Loppersum, Pmpushout plkker: Lymntri dispr L. mtig: Mripeel (erk) nonvlinder: Lymntri monh L. zwr: Mrheeze (fijnspr), Deelerwoud (groveden) mtig: Mrheeze (groveden) Wespvlinders (Sesiide) populiereglsvlinder: Prnthrene tnilormis RoH. zwr: Zuidelijk Flevolnd OZ 27/68/69/70/71 mtig: Zuidelijk Flevolnd OZ 29/30, NZ 49 horzelvlinder: Sesi pilormis Cl. zwr: Hellendoorn, Biddinghuizen Bldrollers (Tortriide) heggeldroller: Arhips rosn L. mtig: Cstrium, Heemskerk (eide in duindoorn) populieresh~utoorder: Gypsonom erin Dup. zwr: Beneden-Leeuwen dennelotrups: Rhyoni uolin Den. et Shiff. zwr: Noordwijk (P. ontort) mtig: Ermelo (groveden), Appelsh, Gsterlnd (P. ontort), Dorst (P. nigr) denneknoprups: Blstesthi turionell L. mtig: Zundert dennelotrups in omintie met de denneknoprups zwr: WesepelOlst (groveden) mtig: Voorsteros (groveden) groene eikeldroller: Tortrix viridn L. zwr: Gsterlnd, Midden-Limurg, Norg, Eese, Roenoord/Dijkgtsos, Hoogeveen, Hrdenerg, Buskersos, Loonse en Drunense Duinen, Tershelling, Norgerholt, Steenwijkerwold, Bergen, Egmond, Bkkum, Stphorst, Velsen, Noord Houdringe, De Boom, Woold, Dorst, Lieshout, Ulvenhoutse Bos, Igd Boshoven, Arnhem, Nunspeet, Terheyden, Mstos, Chm, Snep mtig: Odoorn, Sleenerznd, Gees, Kootwijk, Stphorst, Noordoostpolder (div.), Arnhem Spinselmotten (Yponomeutide) krdinlshoed spinsel mot: Yponomeut gngell H. zwr: Velsen duinstreek (krdinlshoed) pruimenspinselmot: Yponomeut evonymell L. zwr: Zestienhoven (Prunus pd us) Vliesvleugeligen (Hymenopter) Denneldwespen (Diprionide) rode denneldwesp: Neodiprion sertiler Geoffr. mtig: Nunspeet Bldwespen (Tenthredinide) Pontni ridgmnii Cm. zwr: Beesd, Horssen, Oversselt (krkwilg) sprreldwesp: Pristiphor ietin Chris!. zwr: Shiporg, Steenwijkerwold, Norg, Ommen mtig: Emmen, Bergen, Visvijveros, Hrdenerg, Zuid Ginkei, Zuiderplsos Tweevleugeligen (Dipter) Mineervliegen (Agromyzide) miummineervlieg: Phytoi mii Hend. zwr: Ber9hren, Beuningen (lle ktwilg) Glmuggen (Ceidomyiide) Resseliell dizygomyze Brnes zwr: Zuidelijk Flevolnd (ktwilg in griend) Bldluizen en verwnten (Homopter) Wolluizen (Adelgide) 376

5 11'11] 'f, \1 r,, I' L 'L douglswolluis: Adelgis ooleyi Gill. mtig: Wouwshe Plntge Bldluizen (Aphidide) groene sprreluis: Eltoium ietinum Wik. mtig: Cstrium, Heemskerk, Zuigerplsos, Visvijveros Shildluizen (Eriooide) wollige eukestmluis: Cryptoeoeus fgisug Lind. zwr: Gsterlnd Tkluizen (Lhnide) grijze nld luis: Shizolhnus pineti Fr. mtig: Leuvenhorst Thelxide shimmelluis: Phloeomyzus psserinii Sign. zwr: Bierum mtig: Zuidelijk Flevolnd W 84, F 46/51/55/56 Litertuur Boom, B. K Nederlndse dendrologie. Flor der ultuurgewssen. Veen mn, Wgeningen. Doom, D Shdelijke osinsekten. In: Bosesherming. Pudoe, Wgeningen. p Kloet. G. S. & W. D. Hinks A heklist of British Inseets. Royl Entomologil Soiety of London. Prt I-IV, London. Knol. R. F Wilgesnuitkever zorgt voor tegenslg ij de omvorming vn griend in populier, Populier 24(2): Oostern, A. & F. Leffef Conditievermindering en sterfte vn de zomereik (Querus rur lol in Nederlnd. Nederlnds Bosouwtijdshrift 59(6): Shwenke, W. et l Die Forstshedlinge Europs. Bnd IV. Prey, Hmurg. Steylen, I. M.. W. Shuring & P. Grijprn Instorting vn de nonvlinderplg in 1986: een nlyse vn mogelijke oorzken. Nederlnds Bosouwtijdshrift 59 (t 12): Tel 1 De in 1986 opgetreden insekten en mijten gerngshikt nr het eshdigde gews. Tle 1 Infesttions y insets nd mites, grouped ording fo their host plnts. loofhout rodleved trees Aies Mill. Aer L. Alnus B. Ehrh. Betui L. Cllun Slis. Crpinus L. Crtegus L. Euonymus L. Fgus L. Frxinus L. Hippophe L. Ilex L. Populus L. ngetst ttked y Cinr onfinis Koh. Drepnosiphum pltnoidis Shrk. Ernnis defoliri Cl. Operophter rumt L. Agelsti ln i L. Cossus CQSSUS L. Cryptorrhynhus lpthi L. Phylloius spp. Psyll ln i L. Cossus ossus L. Lymntri dispr L. Phylloius spp. Phylloperth hortieol L. Lohme suturlis Thoms. Ernnis defoliri Cl. Operophter rumt L. Agrilus sinutus Oliv. Yponomeut gngell H. Cryptoeoeus fgisug Lind. Operophter rumt L. Phyllphis fgi L. Phylloius spp. Rhynehenus fgi L. Eriophyide Leperisinus vrius F. Operophter rumt L. Pseudohermes frxini Klt. Arhips rosn L. Phytomyz ilieis CUlt. Cossus ossus L. Cryptorrhynehus lpthi L. Ernnis defoliri Cl. Gypsonom erin Dup. Leuom sliis L. Nemtus slieis L. grote esdoornluis grote wintervlinder elzehn wilgehoutrups wilgesnuitkever ldsnuitkevers elzeldvlo wilgehoutrups plkker ldsnuitkevers rozekever heidehn grote wintervlinder pereprhtkever krdinlshoedspinselmot wollige eukestmluis eukeldluis ldsnuitkevers eukespringkever glmijten essestkever esseshorsluis heggeldroller hulstvlieg wilgehoutrups wilgesnuitkever grote wintervlinder populieresheutoorder stijnvlinder wilgeldwesp

6 Operophter rumt L. Prleuopter sinuell Rtti. populieremineermot Prnthrene tniformis Rott. populiereglsvlinder Pemphigus ursrius L. wollige slwortelluis Phloeomyzus psserinii Sign. shimmelluis Phytoi m i i Hend. miummineervlieg Sperd rhris L. grote populiereoktor Sperd populne L. kleine populiereoktor Prunus L. Sesi pilormis Cl. horzelvlinder Yponomeut evonymell L. pruimespinselmot Quereus L. Cssus ssus L. wilgehoutrups Ernnis deloliri Cl. grote wintervlinder Euprotis hrysorrhoe strdstijnvlinder Lymntri dispr L. plkker Mlosom neustri L. ringelrupsvlinder Operophter rumt L. Phylloius spp. ldsnuilkevers Solytus intrietus Rtz. eikespintkever Strophosomus spp. denneknopsnuitkevers Tortrix viridn L. groene eikeldroller Slix L. Cssus ssus L. wilgehoutrups Cryptorrhynehus lpthi L. wilgesnuitkever Helioomyi sliiperd Duf. wilgestglmug Jnus luteipes Lep. Nemtus sliis L. wilgeldwesp Phyllodet vulgtissim L. luwe wilgehn Phytoi emii Hend. miummineervlieg Pontni ridgmnii Cm. Resseliell dizygomyze Brnes Sorus L. Prthenoleenium orni Bouhe gewone dopluis Tili L. Cliro nnulipes KI. lindeldwesp Eotetrnyhus tilirum Herm. lindespintmijt Eulipterus tillie L. lindeld luis UI mus L. Seolytus spp. iepespintkevers nldhout onifers ngetst door tteked y Lrix Link Coleophor lrieelt H. lriksmot Hyloius ietis L. grote dennesnuitkever Piee Dietr. Eltoium ietinum Wik. groene sprreluis Epinoti tedell Cl. sprreldroller Lymntri monh L. nonvlinder Pristiphor ietin Chris!. sprreldwesp Pin us L. Slstesthi turionell L. denneknoprups Suplus piniri L. dennespnner Diprion pini L. gewone denneldwesp Lymntri moneh L. nonvlinder Neodiprion sertiler Geoffr. rode denneldwesp Pissodes ntlus F. kleine dennesnuitkever Pissodes piniphilus Hers!. dennesnuitkever Rhyioni uolin Den. et ShiH. dennelotrups Shizolhnus pineti F. grijze nld lu is Tomieus piniperd gewone dennesheerder Pseudotsug Crr. Adelges ooleyi Gill. douglswolluis Hyloius ietis L. grote dennesnuitkever Lymntri monh l. nonvlinder 378

7 Tel 2 De grd vn ntsting in de vershillende provinies (vervolg). Tle 2 The degree of infestrion in (he different provines (tnd). A ernstige ntstingen wronder klvreterij C lihte ntstingen hevy infesttions inluding omplete defolition light infesttions idem, doh pltselijk idem, doh pltselijk ditto, ut lol difto, ut loel B mtige ntstingen moderte infesttions idem, doh pltselijk dille, ullol Insektensoortllnset speies,3.~ -ê- 0 ë 0 J)l C.D 0 <5 J)l i 0 -.; 0 ë <5 0 o. ~ ;=- ~ :E I ~ in ' ë u E é 0 0 ~ -.; e ~ ~ > 0 E 5 ;;; 0.D e ;t > -.; 0 ~. (!J 0 0 (!J ::J Z N N Z ::; u: Coleopler (kevers) Buprestlde (prhtkevers) Agrilus sinutus Oliv. - pereprhtkever Cermyide (oktorren) Sperd rhris L. - grote populiereoktor Sperd populne l. - kleine populiereoktor Chrysomelide (ldhntjes) Agelsti lni L. - elzehn Lohme suturlis Thoms. - heidehn Phyllodet vulgtissim L. - luwe wilgehn Curulionide (snuitkevers) Cryptorrhynhus lpthi l. - wilgesnuitkever Hyloius ietis L. - grote dennesnuitkever Phylloius piri L. - gestreeple ldsnuitkever Phylloius spp. - ldsnuitkevers Pissodes nottus F. - kleine dennesnuitkever Pissodes piniphilus Herst. - dennesnuitkever Rhynhenus tgi L. - eukespringkever Strophosomus spp. - denneknopsnuitkevers Sreide (ldsprietkevers) Phylloperth hortiol L. - rozekever Solytide (stkevers) Leperisinus vrius F. - essestkever Solytus intritus Rtz. - eikespintkever Solytus spp. ~ iepespintkevers Tomius piniperd L. - gewone dennesheerder C Lepidopter (vlinders) Coleophoride (kokerrupsen) Coleophor lrieeli H. - lriksmot Cosside (houtrupsen) Cossus ssus L. - wilgehoutrups Geometride (spnrupsen) Buplus piniri L. - dennespnner Ernnis defoliri Cl. - grote wintervlinder B A A A A Operophter rumt L. - A B A A A A Lsiompide (spinners) Mlosom neustri L. - ringelrupsvlinder Lymntriide (spinners) Euprotis hrysorrhoe L. - strdstijnvlinder Leuom slie is L. - stijnvlinder Lymntri dis pr L. - plkker Lymntri monh L. - nonvlinder 379

8 Tel 2 De grd vn ntsting in de vershillende provinies (vervolg). Tle 2 The degree of intesttion in the different provines (etnd). A ernstige ntstingen wronder klvreterij hevy infesttions inluding omplete defolibtion idem, doh pltselijk dino, ut lol B mtige ntstingen moderte infesttions idem, doh pltselijk ditto, ut loel C lihte ntstingen light infesttions Idem, doh pltselijk ditto, ut /o/.~ 0 e E 0 Ol.::. Ol.D C 0 0 ij; o ' '5.!!! ~ 0 'u Ol 0 0 o '\' E!' ro.0;; ' i :E I :~ ~ 'S; o :g E E 15-0.D 0 ij; e e i!! 0 E > > 0 '5 0. lt C!) 0 0 C!) ~ Z N N Z ::J u: Lyonetiide (mineermotten) Prleuopter sinnuell RUi. - populieremineermot Sesiide (wespvlinders) Prnthrene tniformis Rott. - populiereglsv!inder Sesi piformis Cl. - horzelvlinder Tortriide Ildrollers) Arhips rosn L. - heggeldroller Blstesthi turionell L. - denneknoprups Epinoti tedell Ct. - sprreldroller Gypsonom erin Dup. - populieresheutoorder Rhyioni uolin Den. et Shiff. - dennelotrups Tortrix viridn L. - groene eikeldroller A B A A A A Yponomeutide (spinse/motten) Yponomeut gngell H. - krdinlshoedspinselmot Yponomeut evonymell L. - pruimespinselmot Hymenopter IVliesvleugeligen) Cephide Ihlmwespen) Jnus luteipes Lep. Diprionide (denneldwespen) Diprion pini L. - gewone denneldwesp Neodiprion sertifer Geoffr. - rode denneldwesp Tenthredinide (ldwespen) Cliro nnulipes Kt. - lindeldwesp Nemtus sliis L. - wilgeldwesp Pontni ridgmnii Cm. Pristiphor ietin Christ. - sprreldwesp C Dipter (tweevleugeligen) Agromyzide Imineervliegen) Phytoi m i i Hend. - miummineervlieg Phytomyz ilieis Curt. - hulstvlieg Ceidomyiide Iglmuggen) Helioomyi sliiperd Duf. - wilgestglmug Resseliell dizygomyze Brnes Homopter (ldluizen en verwnten) Adelgide Iwolluizen) Adelges ooleyi Gilt. - douglswolluis Aphidide Ildluizen) Eullipterus tilie L. - lindeld luis Drepnosyphum pltnoidis Shrk. - grote esdoornluis Phyllphis fgi L. - eukeldluis Cllphidide Ildluizen) Eltoium ietinum Wik. Coeide Ishildluizen) Prthenolenium orni Bouhe - gewone dopluis 380

9 Tel 2 Tle 2 De grd vn ntsting in de vershillende provinies (vervolg). The degree of infesttion in the ifferent provines (tnd). A ernstige ntstingen wronder klvreterij hevy infesttion inluding omplete defolition idem, doh pltselijk ditto, ut lol B mtige ntstingen moderte infesttions idem, doh pltselijk ditto, ut lol C lihte ntstingen light infesttions idem, doh pltselijk difto, ut lol.~ e.!'- ID 'u '> e. C 0 0 ID 0; C 0> ID ~ ~ e 0; '2 ë :~ 0 ;t ti > 0; Cl 0 Cl :ë U 0.'!! C 1:' ~ z ë 0 D.'!! ~ 0 0 I i' e>,; 1:' ~ 0; D >.~ 0 E N N Z ::::; u: Dispidide [shildluizen) Lepidosphes ulmi L. - kommshildluis Eriooide [shildluizen) Cryptoous fgisug Lind. - wollige eukestmluis Pseudohermes frxini Klt. - esseshrsluis Lhnide [stm- en tkluizen) Cinr nfinis Kh. Shizolhnus pineti F. - grijze nldluis Pemphigide [ldglvormers) Pemphigus ursrius L. - wollige slwortelluis Psyllide [ldvlooien) Psyll lni L. - elzeldvlo Thelxide Phloeomyzus psserinii Sign. - shimmelluis Ari [mijten) Tetrnyhide [spintmijten) Eotetrnyhus tilirium Herm. - lindespintmijt Eriophyide [glmijten) Fig.2 Cryptorrhynhus lpthi. 381