Brabantse Bestuursscan Gemeente Vught

Transcriptie

1 Brabantse Bestuursscan Gemeente Vught Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant 28 augustus 2012

2 Inleiding Het gemeentebestuur heeft in het kader van het project Krachtig Bestuur in Brabant gebruikgemaakt van het aanbod van de provincie Noord-Brabant, in met de Vereniging van Brabantse Gemeenten, tot deelname aan de door BMC ontwikkelde Brabantse Bestuursscan. De resultaten van de scan zijn een spreekwoordelijke portretfoto (of: spiegelbeeld) van de gemeente om de eigen discussie en die met andere gemeenten en partners te stimuleren over de toekomstbestendigheid van de gemeente. Methodiek Hieronder de schematische weergave van de Brabantse Bestuursscan. Interactie met Gezonde financiële positie Samenwerking Samenwerking 3 O s sverbanden Decentralisatieopgaven Werken naar vermogen Uitvoering: Opdrachtgevers: De kern van het bestuurlijk profiel van de gemeente bestaat uit het fundament van een goed functionerende gemeente, hetgeen blijkt uit een stabiel bestuur, een organisatie die op orde is en een gezonde financiële positie. De bestuurlijke kent diverse vormen, variërend van het uitvoeren van een incidenteel intergemeentelijk project tot clustering van buurgemeenten tot een gemeenschappelijke organisatie. Dit veld is in het rechterdeel van het schema uiteengezet. De informatie is via zelfanalyse met vragenlijsten voor gemeenten (inventarisatie meningen) en deskresearch (inventarisatie feiten) verzameld. Vervolgens heeft een gesprek tussen gemeentebestuurders en enkele leden van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant plaatsgevonden. Dit alles leidt tot een zgn. SWOT-analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. De gegevens uit de deskresearch en de SWOT-analyse zijn in dit document opgenomen. 2 Gemeente Vught Gemeente Vught 3

3 Vught is een gemeente gelegen in De Meierij van s-hertogenbosch. De gemeente bestaat uit de kernen Vught en Cromvoirt. Bevolking: inwoners (2011), waarvan de verdeling mannen en vrouwen ongeveer gelijk is. 86,7% is autochtoon (ref. 84% in Noord-Brabant), tegenover 13,3% allochtoon (ref. 16% in Noord- Brabant). Vught kent een bevolkingsgroei van 0,63% (ref. 0,28% in Noordoost-Brabant). Dit komt voort uit een natuurlijke aanwas (-33) en een migratiesaldo van 195. Het migratiesaldo ligt ver boven het landelijke en regionale gemiddelde. Naar alle waarschijnlijkheid is dit gelegen in het feit dat Vught in het betreffende jaar (2011) een asielzoekerscentrum had. Volgens recente nieuwsberichten (7 maart, 2012) sluit het asielzoekerscentrum in Vught per 1 oktober Dit zal een negatief migratieoverzicht met zich meebrengen. De groene druk (jonger dan 19 jaar) bedraagt 41,5% (38,5% gem. in Noord-Brabant) en de grijze druk (65 jaar of ouder) bedraagt 29,2% (25,7% gem. in Noord-Brabant). In de kadernota 2012 wordt zowel met de vergrijzing als demografische terugloop in verband met de sluiting van het AZC rekening gehouden. Door de gemeenteraad wordt hierop geanticipeerd door de verwachting uit te spreken dat de komende jaren minder woningen gerealiseerd worden dan eerder geprognosticeerd. Beroepsbevolking: Vught heeft arbeidsparticipanten en een gemiddeld percentage werkzoekende van 2,6% (ref. gem. 5% in Nederland, CBS). Vught biedt werkgelegenheid in micro-, kleine en middelgrote en grote vestigingen. Vught kent relatief gezien veel micro-organisaties. De grootste sector is dienstverlening. Met uitzondering van de nijverheidssector en de detailhandel en horeca kent Vught een positief oprichtingsaldo. Dit betekent dat het aantal organisaties in de volgende sectoren toeneemt: landbouw (2,4%, ref. Noord-Brabant: -2,7), groothandel en logistiek (2,2%, reg. Noord-Brabant: 0,5%), dienstverlening (3%, ref. Noord-Brabant: 3,9). Gemeenteraad VVD Gemeentebelangen GroenLinks-PvdA CDA SP D66 Coalitie College van burgemeester en wethouders R.J. van de Mortel Drs. P.R.M. van de Wiel P.F.W.M. Pennings Drs. W.S. Seuren Mr. R.P.B.M. Brekelmans 5 zetels 5 zetels 4 zetels 3 zetels 2 zetels 2 zetels Gemeentebelangen, VVD en D66 burgemeester wethouder (VVD) wethouder (Gemeentebelangen) wethouder (D66) gemeentesecretaris Organisatiemodel De ambtelijke organisatie kent een sector/dienstenmodel. De organisatie is verdeeld in drie beleidsafdelingen: Ruimte, Samenleving en Bestuursondersteuning. Hieronder vallen ook de operationele eenheden, zoals Burgerzaken, Beheer Openbare Ruimte en Facilitaire Zaken. Woningen: Vught heeft woningen (t.o.v in heel Noord-Brabant). De gemiddelde woningwaarde is ,- (ref ,- in Noord-Brabant). Inkomen: Het gemiddelde persoonlijke inkomen ligt op ,- in Vught. Dit ligt ver boven het regionale gemiddelde van ,- in Noord-Brabant burgers ontvangen een uitkering. Van de personen met een uitkering heeft 64% een AO-uitkering, 19% een WW en 17% een Wwbuitkering. De relatieve verhouding tussen de verschillende uitkeringen sluit aan bij het landelijke gemiddelde. 4 Gemeente Vught Gemeente Vught 5

4 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie De gemeente Vught valt in het begrotingsjaar 2012 onder het zogenaamde repressieve toezicht. De begroting 2012 is structureel sluitend. De gemeente concludeert zelf dat het weerstandsvermogen ruimschoots toereikend is in relatie tot de ingeschatte risico s. Op basis van het begrotingsonderzoek is er geen reden om aan deze constatering te twijfelen. Gelet op de grote risico s in het grondbedrijf die de gemeente zelf onderkent, wordt frequent de situatie in de grondexploitatie geactualiseerd. Voor de verliesgevende complexen zijn toereikende voorzieningen getroffen. Voor de overige risico s is een algemene reserve beschikbaar die toereikend is. Overigens heeft de gemeente het advies van de provincie opgevolgd om de beschikking over de reserve grondexploitatie niet als structureel dekkingsmiddel in te zetten (raadsinformatiebrief, jan. 2010). De gemeente houdt, gezien de onzekere economische situatie die financiële risico s met zich meebrengt, een hogere reserve dan gebruikelijk aan (programmabegroting 2012). In het afgelopen jaar is geïnvesteerd in de zoektocht naar maatregelen om het bestaande beleid om te buigen en de effecten van de economische crisis de baas te blijven. In de kadernota is inhoudelijk richting gegeven aan de organisatie om maatregelen uit te werken voor een bedrag van 1,9 miljoen per jaar. Met het afronden van dit gedeelte van het ombuigingsproces en het steeds scherper worden van de contouren van de decentralisatie van taken, biedt de kadernota een duidelijk en realistisch financieel perspectief voor de komende jaren. Hiermee is een basis voor de toekomst gelegd (programmabegroting 2012). Efficiency, in de regio en herinrichting van taken naar een regiegemeente zullen moeten leiden tot evenwichtige taakstellende bezuinigingen op de bedrijfsvoering (programmabegroting 2012). In het bestuursakkoord is het voornemen uitgesproken met andere gemeenten als normaal onderdeel van de bedrijfsvoering uit te breiden. Kennis en kosten kunnen dan efficiënter verdeeld worden. In 2012 zoekt de gemeente verder naar nieuwe sverbanden en zal zij bestaande sverbanden tegen het licht houden. Hiertoe zal een uitvoeringsplan worden opgesteld waarin op een aantal nader te benoemen werkvelden wordt aangegeven hoe zij omgaat met. Het uitvoeringsplan is niet in de documentatie aangetroffen en is wellicht nog in ontwikkeling. Wel heeft het gemeentebestuur de raad geïnformeerd over de verkenning naar mogelijke spartners en de voorgenomen processtappen hierin (zie onder operationele ) via een raadsinformatiebrief (nov. 2011). In de programmabegroting wordt daarnaast ook aangegeven dat de gemeente voor bepaalde beleidsvelden of oplossingsrichtingen op zoek gaat naar nieuwe of andere svormen, zoals de verkenning van publiek-private voor het ontwerpproces van een gebouw en de digitale interactieve mogelijkheden tussen bestuur en burger of het aanstellen van een professionele inkoper met de gemeente Haaren. 6 Gemeente Vught Gemeente Vught 7

5 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie Het huidige college is op basis van het bestuursakkoord Samen, anders, zeker nu in april 2010 van start gegaan. In het akkoord hebben de coalitiepartijen een aantal belangrijke uitgangspunten vastgelegd die richtinggevend zijn voor de bedrijfsvoering. De speerpunten zijn: Vught als Ja-gemeente, Samenwerking, Financiën. Het speerpunt Vught als Ja-gemeente heeft betrekking op de dienstverlening. In de kadernota is de visie van de gemeenteraad op de verschillende beleidsonderdelen weergegeven. Uitgangspunt is onder andere om de financiële realiteit niet uit de weg te gaan. Er worden enkele bezuiningsvoorstellen gedaan. In de kadernota is tevens aangegeven dat onder de noemer Richting en ruimte binnen de ambtelijke organisatie wordt gewerkt aan de optimalisatie van de dienstverlening. Dit wordt mede gekoppeld aan de verandering in de organisatiecultuur, gebaseerd op de volgende punten: vertrouwen, vrijheid, verantwoordelijkheid en verbinding. Momenteel wordt er door de gemeente (in afstemming met burgers en maatschappelijke partners) een structuurvisie ontwikkeld (website gemeente Vught). Naar verwachting wordt de structuurvisie mei 2013 opgeleverd. De gemeente zet onverminderd in op de jagemeente : meedenken met burgers, kansen creëren, ondernemerschap ondersteunen, openstaan voor initiatieven, regelgeving minimaliseren en die niet als doel, maar als middel gebruiken. In de programmabegroting klinken activiteiten om de interactie met aan te gaan door: het Nationale Uitvoeringsprogramma Dienstverlening en e-overheid (NUP) en het programma Antwoord en de inrichting van een Klant Contact Centrum. Daarnaast geeft de gemeente in haar programmabegroting 2012 aan meer producten elektronisch bestelbaar te willen maken. Er wordt, waar nodig, aangesloten bij landelijke voorzieningen, zoals Bekendmakingen (publiceren van besluiten via internet), koppeling met MijnOverheid.nl, E- herkenning (DigiD voor bedrijven) en officiële publicaties. In 2011 heeft de gemeente Vught deelgenomen aan het onderzoek naar burgerrollen. Het onderzoek onderscheidt zes burgerrollen, waarin de gemeente als volgt op scoort: de burger als kiezer (6,1), de burger als klant (7,8), de burger als onderdaan (6,5), de burger als partner (5,9) en de burger als wijkbewoner (7,1). De score ligt hoger dan het landelijke gemiddelde onder gemeenten van dezelfde gemeentegrootteklasse < Gemeente Vught Gemeente Vught 9

6 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden Op de drie decentralisatiethema s heeft de gemeente Vught een plan ontwikkeld (of is deze in ontwikkeling). De plannen van aanpak zijn aangeboden aan de gemeenteraad op 31 januari De gemeenteraad heeft tijdens de vergadering ook ingestemd met een presentatie van de drie decentralisaties en aanpakken op 8 maart Jeugdzorg en AWBZ wordt in de subregio De Meierij (Boxtel, Haaren, Heusden, Sint-Michielsgestel, s-hertogenbosch, Schijndel, Sint-Oedenrode en Vught) binnen de gehele regio Brabant- Noordoost (20 gemeenten) georganiseerd. Voor de transitie Wwnv werkt de gemeente Vught ook met De Meierij-gemeenten samen. De drie decentralisatiethema s maken ook in beleid en verwerking in de financiële overzichten onderdeel uit van de programmabegroting 2012 van de gemeente Vught. Jeugdzorg: op regionaal niveau is een conceptstartnotitie Transitie Jeugdzorg Brabant-Noordoost ontwikkeld. Regionale op het gebied van jeugdbeleid is in de regio Brabant-Noordoost vormgegeven in het Regionaal Bestuurlijk Overleg Jeugd. De voorzitters van de subregionale overleggen jeugd komen eenmaal per kwartaal samen om de regionale ontwikkelingen te bespreken. Er zijn vier subregio s die allemaal een kartrekker hebben. Eén van de subregio s is De Meierij, waarvan Schijndel de kartrekker is. Subregio De Meijerij heeft de gemeente Zaltbommel en de gemeente Maasdriel als afstemmingsgemeente erbij voor transitie jeugdzorg. AWBZ/Wmo: De taken van de AWBZ worden getrapt gedecentraliseerd naar de Wmo. Dit gebeurt vanuit een regionale (in een project) met De Meierij-gemeente. Doel is om per januari 2013 de extra doelgroep voor extramurale begeleiding te voorzien en vanaf 2014 iedereen met een beperking te kunnen begeleiden. Gemeente Vught neemt zelf vanuit haar Wmo-beleidsplan en programmabegroting een visie op de Wmo mee, welke zij gezamenlijk met de Wmo-adviesraad en Welzijn Vught heeft ontwikkeld. Gemeente Vught heeft aandacht voor de verandering in de benaderingswijze (kennis en vaardigheden) die onder de medewerkers moet groeien. Tevens vraagt het om een mentaliteitsverandering van burgers en spartners (startnotitie De Kanteling, 2011) Werken naar vermogen: de samenwerkende gemeenten die zich gebundeld hebben onder de naam Meierij-gemeenten werken gezamenlijk aan de implementatie van de Wwnv. Een conceptprojectaanpak ligt voor aan de deelnemende gemeenten. Brabant-Noord is de regionale uitvoeringsdienst waar Vught in de toekomst onderdeel van zal uitmaken. De RUD sluit aan op de grenzen van de veiligheidsregio. Vught heeft al aangegeven gebruik te willen maken van het uitvoeringsstation van s-hertogenbosch. In een raadsinformatiebrief heeft het gemeentebestuur van Vught in november 2011 de uitgangspunten voor met andere gemeenten geëxpliciteerd: De uitgangspunten die de gemeente Vught hanteert bij de keuze voor is als volgt: (1) Samenwerken moet meerwaarde opleveren op de kwaliteit, de kwetsbaarheid en/of de kosten, (2) Onderdelen die betrekking hebben op de directe dienstverlening aan de burger (zoals de baliefunctie) blijven binnen de eigen gemeente aangeboden worden. Alle andere functies waarbij een meerwaarde heeft op de kwaliteit, de kwetsbaarheid en/of de kosten) kan worden gezocht, (3) Vught stelt zich op als regiegemeente, (4) Samenwerking vindt plaats op basis van gelijkwaardigheid, (5) De identiteit van Vught blijft gewaarborgd, de gemeente behoudt haar eigen autonomie. Het gemeentebestuur heeft uitgesproken omwille van het voorkomen van bestuurlijke drukte niet per onderwerp naar een geschikte partner te willen zoeken, maar de voorkeur te geven aan vaste spartners. Hiervoor heeft zij verkend in hoeverre dit kan met s-hertogenbosch, Haaren, Sint-Michielsgestel en Boxtel. Conclusie: Op het eerste gezicht lijkt de gemeente Sint-Michielsgestel het beste te voldoen aan de uitgangspunten. Momenteel heeft Sint-Michielsgestel al een sverband met Haaren en Sint-Oedenrode (PLEIN). Het betreft hier een die met name gericht is op de elektronische dienstverlening. De samenwerkende gemeenten hebben hier goede ervaringen mee. Met name wat betreft de groene identiteit van Haaren en Sint- Michielsgestel en de huidige van beide gemeenten lijkt het zinvol om te kijken of een met Haaren en Sint-Michielsgestel mogelijk is op onderwerpen die verder gaan dan in PLEIN. Bij de onderwerpen waar al in PLEIN-verband wordt samengewerkt wordt gekeken of aansluiting van Vught past binnen de gestelde uitgangspunten. In het eerste kwartaal 2012 wordt een bestuurlijke conferentie voor deze drie gemeenten georganiseerd. Daarna wordt de gemeenteraad in het proces betrokken. 10 Gemeente Vught Gemeente Vught 11

7 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden Voor wat betreft het primaire en voortgezet, houdt de gemeente rekening met teruglopende leerlingaantallen (met uitzondering van een lichte stijging van het aantal basisschoolleerlingen uit Stadhouderspark). In het kader van wonen, en in het bijzonder vastgoedregistratie, werkt de gemeente nauw samen met omliggende gemeente in Het Groene Woud (Best, Boxtel, Haaren, Oirschot, Oisterwijk, Schijndel, Sint-Michielsgestel, Sint-Oedenrode, Son en Breugel en Vught). De gemeente Vught geeft in haar programmabegroting 2012 aan onder andere verbonden te zijn aan de volgende partijen: Stadsgewest s- Hertogenbosch, Veiligheidsregio Brabant-Noord, Werkvoorzieningsmaatschap De Dommel, GGD Hart voor Brabant, Regionale Ambulancevoorziening (RAV) Brabant Midden-West- Noord en Het Brabants Historisch Informatie Centrum. Deze lijst is uiteraard niet uitputtend. Zo werkt Vught daarnaast ook nog actief samen met partners uit de keten. 12 Gemeente Vught Gemeente Vught 13

8 Verslag SWOT-gesprek gemeente Vught 10 april 2012 Algemeen Dit verslag is een verkorte weergave van de opgedane resultaten en indrukken tijdens de gesprekken van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant met het college van burgemeester en wethouders en een delegatie uit de raad van de gemeente Vught. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van onder meer de beschreven situatie in de deskresearch en de antwoorden in de vragenlijst. De deskresearch maakt integraal onderdeel uit van dit verslag. De focus ligt op een aantal gezichtspunten, te weten: en gezonde financiële positie. Robuust en veerkrachtig bestuur dat ook onder minder gunstige omstandigheden effectief is en adequaat functioneert. Vermogen om opgaven en ambities te definiëren en om te zetten in uitvoering; gereed voor de uitvoering van de decentralisatieopgaven. Visie op ; sbereidheid, bijvoorbeeld strategische opgaven in de regio; prioritering conform opgaven Agenda van Brabant. Kennis en vermogen om te verbinden tussen inwoners, maatschappelijke en bestuurlijke partners. 14 Gemeente Vught Gemeente Vught 15

9 Interactie met Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Gezonde financiële positie sverbanden Sterk Het college van Vught heeft een heldere visie op de toekomstige in de regio. De raad is hierin nog minder vergaand. De visie op het behoud van bestuurlijke autonomie in combinatie met ambtelijke integratie met Sint-Michielsgestel en Haaren biedt mogelijkheden voor de toekomst. De invulling van de wordt continu besproken met het maatschappelijk middenveld, bedrijven, inwoners et cetera. De ambtelijke organisatie biedt op dit moment de gevraagde kwaliteit. De financiële positie van de gemeente is gezond. Kansen De zes Meierij-gemeenten gaan gezamenlijk bezien in hoeverre de beoogde ingevuld kan worden. De visie op samenhang tussen stad en ommeland biedt kansen, mits deze verder uitgewerkt wordt. Een intensievere met de centrumgemeente biedt kansen voor zowel stad als ommeland, bijvoorbeeld op het gebied van voorzieningen, maar ook bovenlokale belangen als economie, en ruimtelijke ordening. De onbekendheid met de Agenda van Brabant biedt mogelijkheden voor intensivering en uitvoering van projecten. Zwak De in de regio Noordoost-Brabant is nog te veel een optelsom van gemeentelijke wensenlijstjes. De regio Noordoost-Brabant is geen vanzelfsprekend sverband. De regio bestaat feitelijk uit de subregio s As50, het Land van Cuijk en De Meierij en is daarmee geen samenhangend geheel. De betrokkenheid c.q. grip van de raad op diverse sverbanden is nadrukkelijk voor verbetering vatbaar. De gemeenteraad heeft behoefte aan meer informatie over intergemeentelijke en zal intensiever bij de ontwikkelingen betrokken moeten worden. Bedreigingen De zes Meierij-gemeenten delen (nog) niet dezelfde visie op, ook niet op het gebied van ambtelijke integratie. Het gevaar van versnippering in de ligt op de loer. Een tweesporenbeleid, met eerst twee gemeenten samenwerken en later de overige drie eraan toevoegen, kan tot verdeeldheid leiden. Haaren is nog niet overtuigd van de noodzaak tot ambtelijke integratie. De centrumstad s-hertogenbosch geeft aan kartrekker van de regio te zijn, maar behandelt feitelijk de belangrijke dossiers op B5-niveau. Vanwege druk op de organisatie, onder andere ten gevolge van de decentralisaties, is op termijn schaalvergroting onontkoombaar. Mobiliteit is het grootste vraagstuk waarmee de gemeente te kampen heeft. De regionale (op het gebied van ) biedt nog onvoldoende kracht om dit probleem gezamenlijk op te lossen. 16 Gemeente Vught Gemeente Vught 17

10