Brabantse Bestuursscan Gemeente Schijndel

Transcriptie

1 Brabantse Bestuursscan Gemeente Schijndel Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant 28 augustus 2012

2 Inleiding Het gemeentebestuur heeft in het kader van het project Krachtig Bestuur in Brabant gebruikgemaakt van het aanbod van de provincie Noord-Brabant, in met de Vereniging van Brabantse Gemeenten, tot deelname aan de door BMC ontwikkelde Brabantse Bestuursscan. De resultaten van de scan zijn een spreekwoordelijke portretfoto (of: spiegelbeeld) van de gemeente om de eigen discussie en die met andere gemeenten en partners te stimuleren over de toekomstbestendigheid van de gemeente. Methodiek Hieronder de schematische weergave van de Brabantse Bestuursscan. Interactie met Gezonde financiële positie Samenwerking Samenwerking 3 O s sverbanden Decentralisatieopgaven Werken naar vermogen Uitvoering: Opdrachtgevers: De kern van het bestuurlijk profiel van de gemeente bestaat uit het fundament van een goed functionerende gemeente, hetgeen blijkt uit een stabiel bestuur, een organisatie die op orde is en een gezonde financiële positie. De bestuurlijke kent diverse vormen, variërend van het uitvoeren van een incidenteel intergemeentelijk project tot clustering van buurgemeenten tot een gemeenschappelijke organisatie. Dit veld is in het rechterdeel van het schema uiteengezet. De informatie is via zelfanalyse met vragenlijsten voor gemeenten (inventarisatie meningen) en deskresearch (inventarisatie feiten) verzameld. Vervolgens heeft een gesprek tussen gemeentebestuurders en enkele leden van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant plaatsgevonden. Dit alles leidt tot een zgn. SWOT-analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. De gegevens uit de deskresearch en de SWOT-analyse zijn in dit document opgenomen. 2 Gemeente Schijndel Gemeente Schijndel 3

3 Schijndel is een groot dorp gelegen in De Meierij van s-hertogenbosch. Schijndel is tevens de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente, waarvan Wijbosch het kerkdorp vormt. Bevolking: inwoners, waarvan de verdeling mannen en vrouwen ongeveer gelijk is. 92,4% is autochtoon (ref. 84% in Noord-Brabant), tegenover 7,6% allochtoon (ref. 16% in Noord-Brabant). Schijndel kent een bevolkingsgroei van 2,3% (ref. 0,28% in Noordoost-Brabant). Dit komt voort uit een natuurlijke aanwas van 37 personen en een negatief migratiesaldo van -64. De groene druk (jonger dan 19 jaar) bedraagt 39,1% (38,5 gem. in Noord-Brabant) en de grijze druk (65 jaar of ouder) bedraagt 25% (25,7 gem. in Noord-Brabant). Gemeenteraad CDA DORPS-ABS SP VVD PvdA In de coalitie 5 zetels 4 zetels 4 zetels 3 zetels 3 zetels CDA, DORP-ABS en PvdA Beroepsbevolking: Schijndel heeft arbeidsparticipanten en een gemiddeld percentage werkzoekenden van 1,9% (ref. gem. 5% in Nederland, CBS). Schijndel biedt werkgelegenheid in micro, kleine en middelgrote vestigingen. De verdeling laat zien dat Schijndel meer microvestigingen heeft dan gemiddeld in Brabant. Het aantal oprichtingen neemt over de verschillende sectoren met minder dan 1% toe of zelfs af (landbouw: -9,1%). Woningen: Schijndel heeft woningen (t.o.v in heel Noord-Brabant). De gemiddelde woningwaarde is ,- (ref ,- in Noord-Brabant). Inkomen: het gemiddelde persoonlijke inkomen in Schijndel ligt op ,-. Dit blijft iets achter op het regionale gemiddelde van ,- in Noord-Brabant burgers ontvangen een uitkering. Van de personen met een uitkering heeft 70% een AO-uitkering, 18% een WW-uitkering en 11% een Wwb-uitkering. Het relatieve aantal van de AO-uitkering ligt boven het gemiddelde van Noord- Brabant, terwijl WW-uitkering en de Wwb-uitkering (net) onder het gemiddelde liggen. College van burgemeester en wethouders J. Eugster-van Bergeijk burgemeester B.P.F. Claassen (CDA) wethouder L.J.G.T. Eijkemans (DORP-ABS) wethouder P.G.M.J. Roozendaal (PvdA) wethouder W.A.G.M. van Rosmalen gemeentesecretaris Organisatiemodel Schijndel heeft een directiemodel met daarin vijf afdelingen en twee stafbureaus. Afdelingen: Facilitaire Zaken, Publiekszaken, Welzijn (zorg, sport en ), Volkshuisvesting (ruimtelijke ordening, milieu), Weg en Waterbouw (WWB). Stafbureau: Bestuursondersteuning en Managementondersteuning. 4 Gemeente Schijndel Gemeente Schijndel 5

4 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie De gemeente valt voor het begrotingsjaar 2012 onder het zogenaamde repressieve toezicht. Uit het begrotingsonderzoek blijkt dat de begroting 2012, na het toepassen van enkele bijstellingen door de toezichthouder, niet structureel sluitend is. In de periode van de meerjarenraming wordt het begrotingsevenwicht wel bereikt. De gemeente concludeert dat de weerstandscapaciteit voldoende is in relatie tot de ingeschatte risico s. Ondanks dat de toezichthouder van mening is dat de risico s laag zijn ingeschat en niet voldoende actueel zijn, wordt deze conclusie toch onderschreven. De gemeente heeft een actief grondbeleid. Het totaal van de (negen) complexen heeft een positief verwacht eindresultaat. Voor twee complexen met een negatief verwacht eindresultaat zijn adequate voorzieningen getroffen. De weerstandscapaciteit voor de grondexploitaties is voldoende in relatie tot de ingeschatte risico s. De gemeente hanteert een hoge rekenrente voor de grondexploitaties. Ook wordt aan de uitgavenkant van de begroting gerekend met een nullijn. Hierdoor neemt de realiteit van de meerjarenraming af. Niet alle onderhoudsplannen zijn voldoende actueel. Schijndel hanteert als basisvisie steeds bereid te zijn tot met burgers, bedrijven, (overheids)instellingen en andere nader te duiden partners, onder voorwaarde dat dit bijdraagt aan kwalitatieve groei en het behouden en ontwikkelen van een bestuurskrachtige gemeente (programmabegroting, 2011). Om de sverbanden aan te gaan heeft de gemeente een visie en richting omschreven. Samengevat omvat het de volgende kernwoorden: behouden van bestuurskrachtige gemeente, gebruikmaken van moderne bedrijfsvoeringstechniek, investeren en initiëren van sverbanden met inwonersgroepen, met bedrijven, met (maatschappelijke) instellingen en verenigingen, met andere gemeenten en met overige partners. De gemeente Schijndel wil zoeken naar vergelijkbare of gelijkwaardige gemeenten, sdiscussie voeren op inhoud en niet op structuur. De burger moet ervaren dat de gemeente er nog steeds in slaagt om de taken en opgaven binnen een langetermijnvisie weet te realiseren. Daarnaast wil de gemeente de juiste zorg voor positie en welbevindingen van medewerkers behouden. Verder stelt de gemeente dat de svorm geen doel op zich mag zijn en dat zij geen discussies over noodgedwongen verplaatsen van mensen of samenvoegen van afdelingen wil voeren, maar werken op dislocaties als kern wil zien. Sprekend over dislocaties ligt het voor de hand om in dit concept een centraal punt op te nemen. Om stappen te zetten in het kader van efficiënt werken worden sverbanden aangegaan. De economische As50 en Het Groene Woud zijn hiervan voorbeelden (coalitieprogramma, 2010). Schijndel maakt daarmee nog geen onderdeel uit van de As50, maar richt zich in haar activiteiten op dit sverband. Daarnaast maakt het gemeentelijke brandweerkorps vanaf 2011 onderdeel uit van de Veiligheidsregio Brabant-Noord. Op voorstel van de Veiligheidsregio neemt de gemeente sinds medio 2010 deel aan het Regionaal Informatie en Expertise Centrum (RIEC). 6 Gemeente Schijndel Gemeente Schijndel 7

5 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie In 2005 heeft Schijndel een toekomstvisie opgesteld met het volgende vergezicht: Schijndel kenmerkt zich in 2020 nog altijd als een rustig dorp. Het landelijke en groene karakter van het buitengebied is tot ver in de wijken gebracht. Specifieke landschappelijk waardevolle gebieden zijn gevrijwaard van bebouwing. Dit alles biedt inwoners een beleving van natuurlijke rust, ontspanning en veiligheid. Het plan kent de volgende pijlers: variatie en integratie, een bruisend centrum, werken en wonen in balans, sterk in nieuw werk, leren gericht op werk, aantrekkelijk voor jongeren, meedoen, wonen een leven lang, zorg is geen reden tot zorg, samen actief, toeristisch op de kaart en partner in de regio. Dit biedt de uitgangspunten en kernwaarden, waarlangs strategische keuzes worden gemaakt. In het coalitieakkoord van 2010 geeft de coalitie aan dat zij vanuit een daadkrachtig bestuurscultuur handelt. De demografische teruggang en aankomende ombuigingen in verantwoordelijkheden worden onderkend. Daarbij is er aandacht voor het behoud van de financiële positie. In het collegeprogramma is aangeven dat de gemeente tot een structuurvisie zal komen; naar verwachting zal de structuurvisie begin 2012 worden vastgesteld. Daarin komen afwegingen over locaties voor woningbouw en, alsmede ruimte voor recreëren, voorzieningen, landbouw, natuur en water. Uitgangspunt is dat zeer zorgvuldig wordt omgesprongen met de schaarse ruimte, krimp ontgroening en vergrijzing. Voor het opstellen van de begroting 2011 heeft men heel bewust de marges opgezocht, met als uitgangspunt terug te gaan naar het uitvoeren van de wettelijke taken. Schijndel laat zich bij de uitvoering van taken leiden door de principes van een high-trust-society. Binnen de marges zijn op financiële gronden keuzes gemaakt. Via een motie heeft de raad het college het volgende opgedragen: het starten van een kerntakendiscussie met de gemeenteraad waarvan het resultaat meegenomen wordt in de begroting 2012 en de meerjarenbegroting 2013 tot en met Het college onderschrijft de noodzaak hiervan. Gelet op de bezuinigingsopgave kunnen niet langer marginale maatregelen genomen worden. Er zal een principiële discussie gevoerd moeten worden over welke taken en diensten de gemeente op termijn nog in de lucht kan en wil houden. De strategische visie uit 2005 kan hiermee onder druk komen staan. De coalitie beschrijft in haar programma het voornemen om de burger meer te betrekken bij de besluitvorming, debatten te organiseren voor het maatschappelijk middenveld en verenigingen. Uitgangspunt is om de dienstverlening aan de burger te verbeteren door deze te baseren op vertrouwen. Dit biedt ruimte aan eigen verantwoordelijkheid en afbouw van regelgeving. Schijndel werkt uitsluitend op afspraak om de klant beter van dienst te zijn. Daarnaast treft de gemeente enkele mogelijkheden om de burger meer te betrekken langs de weg van overheidsparticipatie. In 2011 heeft de gemeente voor de derde maal onderzoek laten uitvoeren naar de burgertevredenheid op basis van de verschillende burgerrollen (waar staat je gemeente). De uitkomst is als volgt: burger als kiezer (5,9) (gem. 5,9), burger als klant (8) (gem. 7,7), burger als onderdaan (6,3) (gem. 6,2), burger als partner (5,6) (gem. 5,8) en burger als wijkbewoner (7) (gem. 6,9). De gemiddelden gelden voor gemeenten binnen klasse < Gemeente Schijndel Gemeente Schijndel 9

6 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden De gemeente heeft vier zogenoemde Educatieve Basis Centra. De huisvestingsproblematiek van het Elde College is met noodlokalen tijdelijk opgelost. In augustus 2011 is gestart met de ontwerpfase voor definitieve huisvesting van het Elde College. In het begin van het schooljaar 2013/2014 wordt de nieuwbouw in gebruik genomen. Binnen de begroting zijn dekkingsmiddelen gevonden. Woningcorporatie Huis en Erf heeft in 2011 een bestuurscrisis achter de rug (nieuwsbericht). Een van de aanleidingen is het te grote risico dat de organisatie nam in nieuwbouwprojecten. Uit de documentatie van de gemeente blijkt niet dat zij hier financiële ondersteuning biedt. Op de drie decentralisatiethema s ontwikkelt de gemeente Schijndel gezamenlijk met andere gemeenten plannen. Op lokaal niveau besteedt de gemeente ook aandacht aan deze thema s, zoals is te lezen in de programmabegroting 2011 en in de beleidsnotitie Wmo Jeugdzorg: er is een startnotitie Transitie Jeugdzorg Brabant-Noordoost opgemaakt. Er zijn vier subregio s die allemaal een kartrekker hebben. De regio s zijn subregio Land van Cuijk, subregio Uden/ Veghel, subregio Maasland en subregio De Meierij. Sinds 2011 is de gemeente Schijndel voorzitter van het RBO Jeugd. Deze subregio s vormen de ambtelijke organisatie. De bestuurlijke organisatie wordt gevormd door s-hertogenbosch, Oss en de provincie. AWBZ/Wmo: acht gemeenten in De Meierij trekken samen op in het dossier Transitie AWBZ. Het gaat om de gemeenten Boxtel, Haaren, Heusden, s-hertogenbosch, Sint-Michielsgestel, Schijndel, Sint-Oedenrode en Vught. Hiertoe is een projectplan geschreven, met als tweeledig doel: (1) Vanaf 1 januari 2013 ondersteunen de gemeenten maatschappelijke ondersteuning aan inwoners met beperkingen die op 1 januari 2013 geen gebruik maken van extramurale begeleiding op grond van de AWBZ, (2) Vanaf 1 januari 2014 bieden gemeenten ondersteuning aan alle inwoners met beperkingen om ze in staat te stellen dagelijkse levensverrichtingen uit te voeren, het persoonlijk leven te structureren en daarover regie te voeren. Op lokaal niveau bezuinigt de gemeente ook op haar Wmo-beleid; er wordt een kanteling in gang gezet, waarbij het accent komt te liggen op het resultaat in plaats van het recht op een voorziening. Individuele voorzieningen maken plaats voor collectieve voorzieningen. Werken naar vermogen: de Meierij-gemeenten hebben begin 2012 een visie vastgesteld. Het portefeuillehoudersoverleg is bestuurlijk opdrachtgever. Daarnaast is er een projectgroep ingericht en wordt een kwartiermaker aangewezen. In het portefeuillehoudersoverleg van 28 maart 2012 is door de kwartiermaker een presentatie gegeven over op welke wijze de Wnv binnen de Meierij-gemeenten en gemeente s Hertogenbosch moet worden vormgegeven. De twintig gemeenten en de provincie in de regio Brabant-Noord vormen gezamenlijk één Regionale Uitvoeringsdienst (RUD). Via een bestuursovereenkomst/(lichte) gemeenschappelijke regeling wordt dit ingericht. s-hertogenbosch en RMB Cuijk vormen de uitvoeringsstations. Het concept van de uitgangspunten staat op papier. In de eerste helft van 2012 wil men starten met de inrichtingsfase. 10 Gemeente Schijndel Gemeente Schijndel 11

7 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden De economische is voornamelijk gericht op Veghel, Uden en Oss. Om stappen te zetten in het kader van efficiënt werken worden sverbanden aangegaan. De economische As50 is een voorbeeld, waar de gemeente zich op oriënteert (collegeprogramma, 2010). De meer groene en landelijke bedrijvigheid wordt mede op Het Groene Woud gericht. Daarnaast maakt Schijndel onder andere onderdeel uit van Veiligheidsregio Brabant-Noord, Gezondheidsdienst Hart voor Brabant en Ambulancevoorziening Brabant-Midden, -West en -Noord (RAV). In de programmabegroting zijn in de rubriek verbonden partijen de operationele sverbanden opgenomen, zoals Convenant Economische Samenwerking Schijndel-Sint Oedenrode en de Regionale Inkoop. Daarnaast krijgt de inzet en betrokkenheid van burgers en maatschappelijke partners bij het opstellen en uitvoeren van het beleid nadrukkelijk vorm via het platform woon- en leefomgeving, ouderenraad, gehandicaptenraad en incidenteel bij planontwikkeling woningbouw en omvorming groen. 12 Gemeente Schijndel Gemeente Schijndel 13

8 Verslag SWOT-gesprek gemeente Schijndel 12 april 2012 Algemeen Dit verslag is een verkorte weergave van de opgedane resultaten en indrukken tijdens de gesprekken van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant met het college van burgemeester en wethouders en een delegatie uit de raad van de gemeente Schijndel. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van onder meer de beschreven situatie in de deskresearch en de antwoorden in de vragenlijst. De deskresearch maakt integraal onderdeel uit van dit verslag. De focus ligt op een aantal gezichtspunten, te weten: en gezonde financiële positie. Robuust en veerkrachtig bestuur dat ook onder minder gunstige omstandigheden effectief is en adequaat functioneert. Vermogen om opgaven en ambities te definiëren en om te zetten in uitvoering; gereed voor de uitvoering van de decentralisatieopgaven. Visie op ; sbereidheid, bijvoorbeeld strategische opgaven in de regio; prioritering conform opgaven Agenda van Brabant. Kennis en vermogen om te verbinden tussen inwoners, maatschappelijke en bestuurlijke partners. 14 Gemeente Schijndel Gemeente Schijndel 15

9 Interactie met Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Gezonde financiële positie sverbanden Sterk Een kerntakendiscussie is niet meer aan de orde. De resultaten daarvan zijn al in de begroting opgenomen. De strategische toekomstvisie is eveneens opgenomen in de begroting. Schijndel heeft voldoende voorzieningen en een grote sociale cohesie. Het centrum van Schijndel biedt een compleet aanbod voor de inwoners. Schijndel is een werkgelegenheidsgemeente met circa arbeidsplaatsen en beschikt over een aantal grotere, maar vooral ook vele kleine bedrijven. De as Schijndel-Veghel-Uden is vooral sterk ontwikkeld tussen ondernemers en in de in het economische domein. Schijndel is een voorbeeldgemeente als het gaat om werken op afspraak. Regelmatig komen andere gemeenten de methode van werken bekijken. De financiën van Schijndel zijn op orde en de belastingdruk is laag in vergelijking met omliggende gemeenten. Schijndel heeft een breed gedragen toekomstvisie met duidelijke doelen op verschillende terreinen. Zwak Er is geen scherpe keuze over de partners in de. De Meierij is een optie, maar ook met Sint-Oedenrode en Veghel. Er is nauwelijks met Boxtel. De regio Noordoost-Brabant wordt qua agendering vooral bepaald door subregionale belangen en gevoelens. Samenwerking op uitvoerend niveau is weliswaar voldoende aanwezig, maar op beleidsniveau blijft het erg beperkt. Het is lastig om voldoende arbeidscapaciteit op de been te houden en om alle sverbanden adequaat te begeleiden/ondersteunen. De raad en het college hebben verschillende opvattingen over de koers voor herindeling en. Kansen Een mogelijke strategische met Veghel en Sint-Oedenrode kan aantrekkelijk zijn. Het college en de raad beseffen dat bestuurlijke keuzes nodig zijn, waarbij het zelfstandig voortbestaan ook ter discussie kan komen. De vorm en mate, waarin de zelfstandigheid wordt prijsgegeven, heeft een breed palet van mogelijkheden op een range van lichte tot gemeentelijke herindeling. Voor de transities is een goede in de regio noodzakelijk. Dat wordt ook door alle partijen zo ervaren. Bedreigingen Op de lange termijn is Schijndel te weinig bestuurskrachtig voor een zelfstandig voortbestaan. De binnen de Ple1n- gekozen verspreide plaatsing van medewerkers maakt deze in de ogen van Schijndel ondoelmatig en kostbaar. De opstelling van Boxtel, waarbij ze zich als centrumgemeente presenteren, is niet productief. Grootste gevaar is dat het praten over de overhand krijgt en concrete stappen uitblijven waarmee Schijndel te lang twijfelt en uiteindelijk tussen wal en schip valt. 16 Gemeente Schijndel Gemeente Schijndel 17

10