Brabantse Bestuursscan Gemeente Moerdijk

Transcriptie

1 Brabantse Bestuursscan Gemeente Moerdijk Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant 20 maart 2013

2 Inleiding Het gemeentebestuur heeft in het kader van het project Krachtig Bestuur in Brabant gebruikgemaakt van het aanbod van de provincie Noord-Brabant, in met de Vereniging van Brabantse Gemeenten, tot deelname aan de door BMC ontwikkelde Brabantse Bestuursscan. De resultaten van de scan zijn een spreekwoordelijke portretfoto (of: spiegelbeeld) van de gemeente om de eigen discussie en die met andere gemeenten en partners te stimuleren over de toekomstbestendigheid van de gemeente. Methodiek Hieronder de schematische weergave van de Brabantse Bestuursscan. Interactie met Gezonde financiële positie Samenwerking Samenwerking 3 O s sverbanden Decentralisatieopgaven Werken naar vermogen Uitvoering: Opdrachtgevers: De kern van het bestuurlijk profiel van de gemeente bestaat uit het fundament van een goed functionerende gemeente, hetgeen blijkt uit een stabiel bestuur, een organisatie die op orde is en een gezonde financiële positie. De bestuurlijke kent diverse vormen, variërend van het uitvoeren van een incidenteel intergemeentelijk project tot clustering van buurgemeenten tot een gemeenschappelijke organisatie. Dit veld is in het rechterdeel van het schema uiteengezet. De informatie is via zelfanalyse met vragenlijsten voor gemeenten (inventarisatie meningen) en deskresearch (inventarisatie feiten) verzameld. Vervolgens heeft een gesprek tussen gemeentebestuurders en enkele leden van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant plaatsgevonden. Dit alles leidt tot een zgn. SWOT-analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. De gegevens uit de deskresearch en de SWOT-analyse zijn in dit document opgenomen. 2 Gemeente Moerdijk Gemeente Moerdijk 3

3 De gemeente Moerdijk grenst aan de gemeenten Cromstrijen, Strijen, Dordrecht, Oostflakkee, Drimmelen, Steenbergen, Halderberge, Etten-Leur en Breda. De gemeente bestaat uit de kernen Zevenbergen, Willemstad, Klundert, Fijnaart, Helwijk, Heijningen, Langeweg, Zevenbergschen Hoek, Standdaarbuiten, Noordhoek en Moerdijk. Bevolking: de gemeente Moerdijk heeft inwoners (per ) waarvan iets meer mannen dan vrouwen. 91,0% is autochtoon (ref. 84% in Noord-Brabant), tegenover 9,0% allochtoon (ref. 16% in Noord-Brabant). Moerdijk kent een negatieve bevolkingsgroei van 0,08% (ref. 0,38% in Noord- Brabant). Dit komt voort uit een geboorteoverschot van 0,14% (ref. 0,21% in Noord-Brabant) en een migratietekort van 0,22% (ref. 0,17% in Noord-Brabant). De groene druk (jonger dan 19 jaar) bedraagt 38,6% (38,5% gem. in Noord-Brabant) en de grijze druk (65 jaar of ouder) bedraagt 26,0% (25,7% gem. in Noord-Brabant). Gemeenteraad Onafhankelijk Moerdijk : CDA: PvdA: VVD: SP: Burger Belangen Moerdijk: ChristenUnie: Groen Links: 9 zetels 5 zetels 3 zetels 4 zetels 1 zetel 1 zetel 1 zetel 1 zetel Beroepsbevolking: de gemeente Moerdijk heeft een totale beroepsbevolking van mensen, waarvan werkenden. Moerdijk heeft micro-, kleine, middelgrote en grote ondernemingen in haar gemeente. Het percentage micro (27%) ligt lager dan het regionaal en landelijk gemiddelde (deze ligt regionaal en landelijk op 32%). Het percentage kleine ondernemingen (31%) ligt hoger dan het regionaal en landelijk gemiddelde (deze ligt regionaal en landelijk op 23%). Moerdijk kent een positief oprichtingssaldo in de sectoren landbouw, nijverheid, groothandel, dienstverlening en detailhandel. Woningen: Moerdijk heeft woningen (t.o.v in heel Noord-Brabant) en een woningtoename van 0,81%. De gemiddelde woningwaarde is ,- en ligt daarmee onder het Brabants gemiddelde (ref ,- in Noord-Brabant). Inkomen: het gemiddeld persoonlijke inkomen ligt op ,-. Dit ligt iets voor op het regionale gemiddelde van ,- in Noord-Brabant burgers ontvangen een uitkering. Van de personen met een uitkering heeft 60,9% een AO-uitkering, 23,7% een WW en 15,3% een Wwb-uitkering. Er zijn minder AO-, WW- en Wwb-uitkeringen dan gemiddeld in Noord-Brabant en Nederland. College van burgemeester en wethouders J.P.M. Klijs burgemeester (CDA) L.M. Koevoets wethouder (VVD) C. Punt wethouder (Onafhankelijk Moerdijk) mevr. A. Grootenboer-Dubbelman wethouder (CDA) F.P. Fakkers wethouder (Onafhankelijk Moerdijk) A.E.B. Kandel gemeentesecretaris Organisatiemodel De gemeente Moerdijk heeft een gekanteld directiemodel. Onder de directeur Bedrijf en Dienstverlening vallen de afdelingen Financiën, Ondersteuning, Realisatie Beheer en Buitenruimte (RBOR), Vergunning en Handhaving (V&H), Ruimte, Maatschappij en Ontwikkeling (RMO) en de GemeenteWinkel. Ten behoeve van het concern zijn er een concernstaf en concerncontrol ingericht. De gemeentesecretaris is vervolgens verantwoordelijk voor de directie Bedrijf en Dienstverlening en de concernstaf. 4 Gemeente Moerdijk Gemeente Moerdijk 5

4 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie Financiën op orde: de gemeente valt voor het begrotingsjaar 2012 onder het gebruikelijke repressief toezicht. De begroting 2012 is sluitend ingediend, ook meerjarig. Echter was vooraf een tekort begroot van 3,3 miljoen in Door een plan van aanpak om de begroting meerjarig sluitend te krijgen is voor 4,3 miljoen aan taakstelling voorgesteld aan de raad. Bij de vaststelling van de begroting 2012 was er onduidelijkheid over de gevolgen voor de meerjarenraming met betrekking tot de brand bij Chemie-Pack. De gemeente beschikt over een gedegen risicoinventarisatie. Bij de begroting 2011 zijn de risico s voor het laatst geactualiseerd. De omvang van de restrisico s bedraagt 9,25 miljoen. Uitgaande van het weerstandsvermogen van 17,5 miljoen leidt deze omvang van de restrisico s van 9,25 miljoen tot een weerstandsratio van 1,9 (afgerond). Dit valt binnen de door de raad vastgestelde ratiobandbreedte van 1,4/2,0. Op basis hiervan kan geconcludeerd worden dat er sprake is van een goede verhouding tussen risico en weerstandsbuffer. Grondbeleid: in 2012 wordt de nota grondbeleid herzien, waarbij de focus zal komen te liggen op strategie en risicomanagement. Om het stilvallen van projecten te voorkomen vindt de gemeente dat een actievere en dus meer risicodragende rol onvermijdelijk is. De reserves grondexploitatie zijn beperkt, de algemene dienst heeft echter ook nog ruimte om eventuele risico s op te vangen. Moerdijk heeft een opgave voor de opvang van bovenregionale bedrijvigheid, te accommoderen op het bestaande industrieterrein, het Logistiek Park Moerdijk dat in planvoorbereiding is en op de wat langere termijn de Strategische reserve Roode Vaart. Gekoppeld aan deze opgave heeft de gemeente ook een extra woningbouwopgave, bovenop de reguliere toewijzing van contingenten, van woningen tot 2020 (825 als gevolg van het LPM en 250 ten behoeve van het bestaande industrieterrein). : in 2012 en volgende jaren zal de gemeentelijke organisatie en dienstverlening van de gemeente Moerdijk zich doorontwikkelen met het oog op meer efficiency, betere kwaliteit, mede ingegeven door de bezuinigingen en externe ontwikkelingen. Er wordt onder andere vormgegeven aan een Klant Contact Centrum (KCC) en met andere gemeenten in de regio. Dit heeft zich vertaald in een visiedocument met als titel Samen werken aan: vormgeven en dienstverlenen. Hierbij staat de gemeente Moerdijk als vormgever voor Samen vormgeven aan, waarbij samen betekent samen met de klant. De gemeente Moerdijk als dienstverlener staat hierbij voor Samen realiseren van gemeentelijke producten en diensten, waarbij samen betekent samen voor de klant. Samenwerking: de gemeente Moerdijk is een gemeente die op verschillende vlakken de opzoekt om haar beleidsdoelstellingen te behalen. In de volgende sheet worden deze sverbanden verder weergegeven. De gemeente Moerdijk ziet echter ook in dat de bestaande sverbanden niet voldoende zijn en stelt zich daarom in 2012 tot taak om op verschillende gebieden onderzoek te laten verrichten naar de mogelijkheden en gevolgen om samen te werken met andere gemeenten en partners. Voorbeelden van deze gebieden zijn regionale bij de vorming van een KCC, onderzoek naar mogelijkheden om aan te sluiten bij de gemeenschappelijke regeling West-Brabant voor het heffen en innen van belasting, regionale op werk en inkomen, op het gebied van leerplicht en voortijdig schoolverlaten. Gemeente Moerdijk wordt landelijk gezien als een economisch wingebied (strategische ligging ten opzichte van Rotterdam en Antwerpen), maar ook wordt ernaar gekeken vanuit veiligheidsperspectief naar aanleiding van de brand bij Chemie-Pack in Zo is de gemeente in 2009 gestart met Moerdijk Meer Mogelijk om de economie te versterken. Dit project behelst negen plannen om de economie en leefomgeving te versterken in met de provincie Noord-Brabant en het Rijk. Daarnaast is men bezig met Havenstrategie Moerdijk 2030, een door de provincie Noord-Brabant, de gemeente Moerdijk en het havenschap opgestelde visie op het industrieterrein, in samenhang met haar omgeving en de opgepakte regierol ten aanzien van Veiligheid. 6 Gemeente Moerdijk Gemeente Moerdijk 7

5 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie In 2009 heeft de gemeente Moerdijk haar visie voor 2030 vastgesteld. De visie bevat een missie en een strategie om deze te bereiken. De missie is als volgt te formuleren: Moerdijk is in 2030 een gemeente die, gelegen op de as Rotterdam- Antwerpen én als hoogwaardig logistiek centrum van West-Brabant, voor al haar inwoners een leefbare woonomgeving biedt met werkgelegenheid in de nabijheid. Een gemeente met rust, ruimte, recreatie en toeristische mogelijkheden in het westelijke deel en dynamiek, bedrijvigheid en bovenlokale voorzieningen, geconcentreerd in de kern Zevenbergen en het haven- en industrieterrein Moerdijk, in het oostelijke deel van de gemeente. Een gemeente waarin de kernen hun eigenheid bewaard hebben, maar ook duidelijk één gemeente vormen. Een gemeente met een sociaal gezicht, waar zorg en basisvoorzieningen dichtbij zijn en de menselijke maat geldt. Een gemeente die op een bewonersgerichte, innovatieve, efficiënte en effectieve wijze wordt bestuurd. Hieruit zijn drie dimensies te distilleren, waarop de strategie van toepassing is: (1) samenleving, (2) leefmilieu en (3) economie. De strategische visie voor Moerdijk is opgehangen aan een aantal thema s die allen op hun manier van belang zijn voor de gemeente in de periode tot 2030 en daarna. Deze thema s en hun onderlinge samenhang, werking en rol tussen de dimensies moeten ervoor zorgen dat de gemeente Moerdijk haar visie in 2030 daadwerkelijk heeft gerealiseerd. De structuurvisie is een voorbeeld van een document dat dit laat zien voor het ruimtelijke domein, hierbij is geredeneerd vanuit de bestuurlijke opgaven binnen de gemeente Moerdijk en is gekeken hoe Moerdijk deze kan oppakken, zelf of in met andere gemeenten en partners. Uit de visie van de gemeente Moerdijk komt naar voren dat men een sociale gemeente wil zijn. Dit is vertaald naar de doelstelling om de sociale cohesie binnen de kernen te versterken. De verenigingen en de vrijwilligers vormen het cement van de lokale samenleving en de kernen van Moerdijk kennen nog steeds een rijk verenigingsleven en een onmiskenbare sociale cohesie. Activiteiten en initiatieven door vrijwilligers die het welzijn bevorderen worden gewaardeerd en ondersteund. De nadruk ligt op meedoen. Dit geldt niet alleen voor de kwetsbare doelgroepen, maar voor alle inwoners. De gemeente realiseert zich terdege dat haar manoeuvrevrijheid beperkt is en dat men op verschillende beleidsterreinen afhankelijk is van initiatieven van particulieren en/of het maatschappelijk middenveld. Daarom zoekt de gemeente actief ambtelijk en bestuurlijk niet-vrijblijvende op met publieke en/of particuliere partners. Interactie met bewoners vindt daarnaast ook veelvuldig aan de publieksbalie plaats en via de website. In 2009 heeft de gemeente onderzoek laten doen naar de tevredenheid hierover. Gemiddeld geeft de inwoner een 8,2 voor de totale dienstverlening (ter referentie, het benchmarkgemiddelde: 7,7). Met een 8,2 neemt de gemeente Moerdijk een eerste plaats in op de ranglijst van in totaal 104 deelnemende gemeenten aan de benchmark in Gemeente Moerdijk Gemeente Moerdijk 9

6 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden In haar bestuursrapportages heeft de gemeente Moerdijk haar doelstellingen geformuleerd om de werkgelegenheid op lokale, in de kernen en in de buitengebieden te behouden en waar mogelijk te vergroten. In het kader van de strategische visie wil men door middel van de drie O s, Ondernemen, Onderwijs en Overheid, een integrale bijdrage leveren aan de economische en toeristische ontwikkeling binnen de gemeente. Men heeft dit vertaald in drie doelstellingen: 1. Betere benutting van de eigen strategische economische positie, door afspraken op regionaal niveau (Regionaal Gronduitgifteprotocol Midden- en West-Brabant en Regionale afspraken werklocaties West-Brabant, DelTriPlatform, een bestuurlijke 3O- tussen de regio s Rotterdam, Drechtsteden en West-Brabant) geeft men hier invulling aan. 2. Betere aansluiting van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Het Servicecentrum voor Starters en Ondernemers Moerdijk (SOM) draagt hieraan bij, alsmede het opgezette project 3O s. 3. Meer en beter optreden als regisseur en ondernemer. Jeugdzorg: door de achttien gemeenten uit de regio West-Brabant is een gezamenlijke visie op de transformatie van de jeugdzorg opgesteld. Daarin wordt voortgebouwd op de uitgangspunten uit de regionale Visie Jeugd uit De gemeenten hebben hierbij tevens hun voorkeur uitgesproken voor een subregionale indeling. De gemeente Moerdijk werkt samen met de gemeenten Bergen op Zoom, Halderberge, Roosendaal, Steenbergen en Woensdrecht samen. De kern van het subregionale transformatieproject wordt gevormd door het Transformatieteam West-Brabant-West. Binnen dit team zijn de wethouders Jeugd van de zes samenwerkende gemeenten vertegenwoordigd. Het doel is om eind 2012 een transformatieplan opgesteld te hebben. Een plan gericht op de daadwerkelijke overheveling in Dit transformatieplan bestaat uit de ontwikkeling van een idealiter toekomstbeeld - de foto van en de transformatieagenda. AWBZ/Wmo: op het gebied van de decentralisaties AWBZ/Wmo zijn binnen de regio West-Brabant tussen gemeenten sverbanden ontstaan. De gemeente Moerdijk werkt hierbij samen met de gemeenten Etten-Leur, Halderberge, Zundert, Rucphen en Roosendaal. Werken naar vermogen: op het gebied van Wwnv werkt de gemeente Moerdijk samen met de gemeenten Etten-Leur, Halderberge, Rucphen en Zundert in een gemeenschappelijke regeling (werkplein). Daarnaast heeft men in de regio West-Brabant (negen gemeenten) de handen ineen geslagen om de uitvoering van WVS vorm te geven in combinatie met de transitie Wwnv. RUD: de Ambtelijke Regiegroep (ARG) heeft het initiatief genomen om te komen tot een strategische verkenning naar de mogelijke vorming van een Regionale Uitvoeringsdienst (RUD) binnen West Brabant. De regio Midden (acht gemeenten) heeft aangegeven te willen samenwerken met de regio West (achttien gemeenten) en zo samen een RUD West- en Midden-Brabant te vormen. De 26 gemeenten en de provincie hebben een intentieverklaring ondertekend. Het werkgebied is daarmee gelijk aan de Veiligheidsregio Midden- en West Brabant. Hiermee is de inrichting van de RUD begonnen. Het doel is, om naast het landelijke basispakket, ook de milieutaken onder te brengen bij de RUD. In de provinciaal bestuurlijke regiegroep van 25 januari 2012 is besloten dat de BRZO-Omgevingsdienst van Noord-Brabant de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant wordt. Een volledig bedrijfsplan van de nieuwe omgevingsdienst Midden- en West-Brabant is vastgesteld. De RUD zal worden opgericht als openbaar lichaam onder een functionele gemeenschappelijke regeling, die wordt aangestuurd door de colleges van de gemeenten en Gedeputeerde Staten van de provincie. De consequentie voor het personeel van Moerdijk is dat zij straks worden ondergebracht bij de RUD, volgens het principe mens volgt werk. 10 Gemeente Moerdijk Gemeente Moerdijk 11

7 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden sverbanden: op het terrein van werk en inkomen wordt op het Werkplein regio Etten-Leur samengewerkt tussen de gemeenten Etten-Leur, Zundert, Rucphen en Moerdijk. Daarnaast is de gemeente Moerdijk in de volgende sverbanden actief: Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant, Regionale Ambulancevoorziening Brabant Midden- West-Noord, Regionaal Meld- en Coördinatiepunt (RMC) regio West-Brabant, Buro Halt Regio Breda, Havenschap Moerdijk, Regio West Brabant, Milieu en Afval Regio Breda, Openbare Gezondheidszorg West-Brabant, Regionale Milieudienst West-Brabant, Regionaal Archief West-Brabant, Raad van Toezicht Openbaar Onderwijs West-Brabant, Werkvoorzieningschap West Noord-Brabant, Schoolverzuim en VSV Regio West-Brabant, Werk&Inkomen (W&I) met de gemeente Halderberge. : op het gebied van inkoop werkt de gemeente Moerdijk samen met de Stichting Inkoopbureau West-Brabant 12 Gemeente Moerdijk Gemeente Moerdijk 13

8 Verslag SWOT-gesprek gemeente Moerdijk 18 september 2012 Algemeen Dit verslag is een verkorte weergave van de opgedane resultaten en indrukken tijdens de gesprekken van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant met het college van burgemeester en wethouders en een delegatie van de raad van de gemeente Moerdijk. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van onder meer de beschreven situatie in de deskresearch en de antwoorden in de vragenlijst. De deskresearch maakt integraal onderdeel uit van dit verslag. De focus ligt op een aantal gezichtspunten, te weten: en gezonde financiële positie. Robuust en veerkrachtig bestuur dat ook onder minder gunstige omstandigheden effectief is en adequaat functioneert. Vermogen om opgaven en ambities te definiëren en om te zetten in uitvoering; gereed voor de uitvoering van de decentralisatieopgaven. Visie op ; sbereidheid, bijvoorbeeld strategische opgaven in de regio; prioritering conform opgaven Agenda van Brabant. Kennis en vermogen om te verbinden tussen inwoners, maatschappelijke en bestuurlijke partners. 14 Gemeente Moerdijk Gemeente Moerdijk 15

9 Interactie met Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Gezonde financiële positie sverbanden Sterk Moerdijk heeft een gezonde financiële positie. Moerdijk is een echte sgemeente. Roosendaal, Etten-Leur en Bergen op Zoom zijn de meest in beeld zijnde partners. Moerdijk treedt de regio met een open houding tegemoet; dat geldt naar alle achttien gemeenten (plus het Zeeuwse Tholen). Moerdijk is ook voorstander van als het in het belang is van de regio; dus de vraag of ze het zelf kunnen is niet alleen leidend. Moerdijk is ook in gesprek met Rotterdam en de Drechtsteden als het gaat over economische versterking en infrastructuur. Ook de medewerking van de provincie daarbij is zeer positief. Moerdijk heeft de majeure thema s goed in beeld, te weten: veiligheid, strategische visie industrieterrein, infrastructuur, RUD en de decentralisatieoperaties. Moerdijk speelt een rol in de grote economische thema s, zoals maintenance, logistiek en maakindustrie. De stand van zaken met betrekking tot de decentralisatieoperaties komt maandelijks in de raad. Zwak De met de kleine gemeenten in de regio op strategische niveau is nog lastig, omdat belangen en sbereidheid per gemeente verschillen. Er wordt kritisch gekeken naar Breda als partner om de reden dat zij in het verleden in moeilijke tijden heeft gebroken met het Havenschap. De Agenda van Brabant is geen levend onderwerp. Uiteraard zijn er wel thema s zoals economie die frequent aan de orde zijn. Het dualisme heeft in Moerdijk een nog wat krampachtig karakter naar de mening van enkele raadsleden. Kansen Breda is een belangrijke partner als het gaat om de economische vraagstukken. Er is een lichte gemeenschappelijke regeling in West. De besluitvorming kan beter indien de regio er in slaagt de lagenstructuur te verbeteren. De verwachting is dat het wel gaat lukken om meer bevoegdheden neer te leggen bij het algemeen bestuur van de regio. Moerdijk is door de goede regionale niet te klein, doordat de zware taken regionaal zijn belegd. Bijvoorbeeld de regionale milieudienst. De strategische visie uit 2009 past nog goed in de regiovisie van nu en is vertaald in een structuurvisie. De provincie is een belangrijke partner die bijdraagt aan het formuleren en gezamenlijk optrekken daar waar gemeenschappelijke belangen liggen. Het Logistiek Park Moerdijk (LPM) is daar een voorbeeld van. Er zijn geen riskante grondposities. Bedreigingen Het college ervaart de aanpak van de adviescommissie als de maat nemen. Het was beter geweest als er een echt bestuurskrachtonderzoek had plaatsgevonden. Moerdijk vindt het ongewenst als het nieuwe kabinet van bovenaf gaat opleggen. De aansluiting van de raden bij het regionaal werken is nog onvoldoende. Dat kan uiteindelijk tot vertraging leiden. Met alle aandacht voor de economische aspecten moet niet worden vergeten dat Moerdijk ook een groot landelijk gebied heeft. Leefbaarheid van de kern Moerdijk staat onder druk. Dat geldt, zij het in mindere mate, ook voor andere kernen. Hoe kunnen we de voorzieningen, zoals scholen en winkels in stand houden? De aandacht voor de democratische legitimatie van sverbanden is niet voldoende uitgekristalliseerd. Door de complexheid van vraagstukken is de afstand tussen ambtelijke organisatie/college en de gemeenteraad groeiende. Het college spant zich maximaal in om te voorkomen dat er een kennisgat gaat ontstaan. 16 Gemeente Moerdijk Gemeente Moerdijk 17

10