Brabantse Bestuursscan Gemeente Oisterwijk

Transcriptie

1 Brabantse Bestuursscan Gemeente Oisterwijk Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant 21 november 2012

2 Inleiding Het gemeentebestuur heeft in het kader van het project Krachtig Bestuur in Brabant gebruikgemaakt van het aanbod van de provincie Noord-Brabant, in met de Vereniging van Brabantse Gemeenten, tot deelname aan de door BMC ontwikkelde Brabantse Bestuursscan. De resultaten van de scan zijn een spreekwoordelijke portretfoto (of: spiegelbeeld) van de gemeente om de eigen discussie en die met andere gemeenten en partners te stimuleren over de toekomstbestendigheid van de gemeente. Methodiek Hieronder de schematische weergave van de Brabantse Bestuursscan. Interactie met Gezonde financiële positie Samenwerking Samenwerking 3 O s sverbanden Decentralisatieopgaven Werken naar vermogen Uitvoering: Opdrachtgevers: De kern van het bestuurlijk profiel van de gemeente bestaat uit het fundament van een goed functionerende gemeente, hetgeen blijkt uit een stabiel bestuur, een organisatie die op orde is en een gezonde financiële positie. De bestuurlijke kent diverse vormen, variërend van het uitvoeren van een incidenteel intergemeentelijk project tot clustering van buurgemeenten tot een gemeenschappelijke organisatie. Dit veld is in het rechterdeel van het schema uiteengezet. De informatie is via zelfanalyse met vragenlijsten voor gemeenten (inventarisatie meningen) en deskresearch (inventarisatie feiten) verzameld. Vervolgens heeft een gesprek tussen gemeentebestuurders en enkele leden van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant plaatsgevonden. Dit alles leidt tot een zgn. SWOT-analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. De gegevens uit de deskresearch en de SWOT-analyse zijn in dit document opgenomen. 2 Gemeente Oisterwijk Gemeente Oisterwijk 3

3 De gemeente Oisterwijk ligt in Midden-Brabant en heeft als bijnaam De Parel in het groen. De gemeente grenst aan de gemeenten Hilvarenbeek, Tilburg, Haaren, Boxtel en Oirschot. De gemeente bestaat uit de kernen Oisterwijk, Moergestel en Heukelom. Bevolking: bewoners (per ) waarvan de verdeling mannen en vrouwen ongeveer gelijk is. 89,4% is autochtoon (ref. 84% in Noord-Brabant), tegenover 10,6% allochtoon (ref. 16% in Noord- Brabant). Oisterwijk kent een bevolkingsgroei van 0,20% (ref. 0,38% in Noord-Brabant). Dit komt voort uit een geboorteoverschot van 0% (ref. 0,21% in Noord-Brabant) en een migratieoverschot van 0,20% (ref. 0,17% in Noord-Brabant). De groene druk (jonger dan 19 jaar) bedraagt 42,8% (38,5% gem. in Noord-Brabant) en de grijze druk (65 jaar of ouder) bedraagt 33,2% (25,7% gem. in Noord-Brabant). Gemeenteraad PrO (D66/PvdA/GL): Algemeen Belang: Gemeentebelangen/PGB: VVD: CDA: 5 zetels 4 zetels 4 zetels 4 zetels 4 zetels Beroepsbevolking: Oisterwijk heeft een totale beroepsbevolking van mensen, waarvan 300 niet-werkenden (cijfers CBS, 2011, afgerond op honderdtal). Oisterwijk heeft micro, kleine en middelgrote ondernemingen in haar gemeente. De categorie grote ondernemingen ontbreekt. Het percentage micro-ondernemingen (51%) ligt boven het regionaal en landelijk gemiddelde (deze liggen zowel regionaal als landelijk op 32%). Oisterwijk kent alleen een positief oprichtingssaldo in de sector groothandel & transport. Woningen: Oisterwijk heeft woningen (t.o.v in heel Noord-Brabant) en een woningtoename van 1,5%. De gemiddelde woningwaarde is ,- en ligt daarmee ver boven het Brabants gemiddelde (ref ,- in Noord-Brabant) (cijfers CBS, 2010). Inkomen: het gemiddeld persoonlijk inkomen ligt op ,-. Dit ligt iets hoger dan het regionale gemiddelde van ,- in Noord-Brabant burgers ontvangen een uitkering. Van de personen met een uitkering heeft 63% een AO-uitkering, 22 % een WW-uitkering en 15% een WWB-uitkering. Er zijn minder AO-uitkeringen en minder WW- en WWB-uitkeringen dan gemiddeld in Noord- Brabant en Nederland. College van burgemeester en wethouders drs. J.F.M. Janssen burgemeester (CDA) K. Rijnen wethouder (PGB) drs. M.I. Pieters wethouder (PrO) J.C.A.M. Wagenmakers wethouder (VVD) Mw. A.M.M. Depmann gemeentesecretaris Organisatiemodel De gemeente Oisterwijk heeft de volgende missie geformuleerd: Met en voor Oisterwijk. Voeren wij de regie. Met hart en ziel. Op eigen wijze. Binnen en buiten. De gemeente heeft een afdelingenmodel met acht afdelingen (Financiën, Sociale Zaken, Bestuursen Managementondersteuning, Maatschappelijke en Ruimtelijke ontwikkeling, Vergunning en Handhaving, Publieks- en Facilitaire Zaken, Sportaccommodaties en Gemeentewerken). De Brandweer is ondergebracht bij de Veiligheidsregio MWB. 4 Gemeente Oisterwijk Gemeente Oisterwijk 5

4 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie Financiën op orde: de gemeente Oisterwijk valt in het begrotingsjaar 2012 onder het zogenoemde repressief toezicht. De begroting 2012 van de gemeente Oisterwijk is niet structureel sluitend. Het is voldoende aanmelijk nedat het begrotingsevenwicht in de periode van de meerjarenraming wordt bereikt. De gemeente heeft de risico s in beeld en maakt gebruik van risicosimulaties. De weerstandscapaciteit is voldoende in relatie tot de berekende risico s. Er is sprake van enig achterstallig onderhoud van de riolering, deze achterstand zal de komende jaren worden ingehaald. Grondbeleid: de grondexploitaties zijn actueel. De gemeente gaat er (nog steeds) vanuit dat alle verwachte verkopen worden gerealiseerd en verwerkt de verwachte winsten in de begroting. Dit wordt beschouwd als een risico. De totale boekwaarde van de grondexploitatie per inwoner ligt boven het Brabants gemiddelde. Het weerstandsvermogen voldoet aan de eigen norm van de gemeente en lijkt voldoende in relatie tot de berekende risico s. Er wordt in de begroting onvoldoende informatie verstrekt over de nog niet in exploitatie genomen gronden. : de gemeente verwacht dat de tekorten in de begroting de komende jaren oplopen (begroting 2011). De organisatie heeft ervoor gekozen om de meest vergaande ombuiging in de begroting op te nemen, voor een zo realistisch mogelijk beeld van de meerjarenbegroting. De gemeente kijkt nadrukkelijk naar haar personeelsbeleid. De gemiddelde tevredenheid van de medewerkers ligt op 7,2 (rapportpunt). De arbeidsomstandigheden waarin zij hun werk kunnen doen scoort het hoogst (7,8), terwijl de betrokkenheid van het managementteam het laagst scoort (6) en de leidinggevende goed scoort (7,3). In de klanttevredenheidsonderzoeken dienstverlening van de afgelopen jaren scoort de gemeente gemiddeld een 8,4. Samenwerking: in de programmabegroting is te lezen dat de gemeente op de verschillende beleidsterreinen op zoek gaat naar met haar partners. Op sommige beleidsterreinen is dit al verder gevorderd. Zoals op het gebied van duurzame initiatieven. In 2011 is ingezet op het vernieuwen van het sverband Duurzame Driehoek. In dit netwerk van zestien gemeenten, twee waterschappen en de provincie, werken ze aan concrete duurzame initiatieven. De gemeente Oisterwijk vervult een trekkersrol in het vormgeven van een nieuwe, eigentijdse netwerkorganisatie voor de Duurzame Driehoek. Strategische wordt gevonden binnen de ROM (Regionaal Overleg Midden-Brabant)-gemeenten. Op verschillende beleidsterreinen wordt er via het ROM samengewerkt. De volgende gemeenten participeren hierin: Dongen, Gilze en Rijen, Goirle, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Oisterwijk, Tilburg en Waalwijk. 6 Gemeente Oisterwijk Gemeente Oisterwijk 7

5 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie In haar toekomstvisie hebben de raad en het college het toekomstbeeld van Oisterwijk gevat. Oisterwijk is een groene gemeente, welke het resultaat is van duurzame investeringen in kwaliteit. De gemeente is krachtig en toekomstgericht en heeft een bovenlokale uitstraling. Kernwoorden uit de toekomstvisie zijn: duurzame kwaliteit, duurzaam groen, kracht en identiteit, sociaal sterk en bedrijvig Oisterwijk. In 2009 heeft een onderzoek naar het plangebied Lindeplein (aanleiding: stagnatie in projecten voor het plangebied) een aantal verbeterpunten opgeleverd in de verhouding tussen de raad en het college (uit: raadsprogramma 2010). Eén daarvan is dat de raad haar kaderstellende rol nadrukkelijker invult. Het college betrekt de raad tijdig bij plannen, waarbij van de afgesproken kaders wordt afgeweken. Om verder invulling te geven aan het sturend vermogen van de gemeente, staat ook in de programmabegroting 2011 dat de volksvertegenwoordiging verder wordt geoptimaliseerd door verder vorm te geven aan het dualisme. In de begroting 2011 wordt burgerparticipatie beschreven als een kernbegrip. De raad wordt gevraagd hier ook het komende jaar op in te zetten. In het kader hiervan tracht zij de besluitvormingsprocessen te verhelderen en te verbeteren, met name op het gebied van ruimtelijke zaken. Dit wil men onder andere doen door burgers uit te nodigen als gast van de raad en werkzaamheden van de raad te verantwoorden in het raadsjaarverslag. De gemeente Oisterwijk past in het kader van burgerparticipatie de participatieladder toe om per project de meest passende vorm van participatie vast te kunnen stellen. 8 Gemeente Oisterwijk Gemeente Oisterwijk 9

6 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden Zoals in de programmabegroting 2011 is verwoord, zijn goede faciliteiten voor het basis een speerpunt sinds de afgelopen bestuursperiode. Samenwerking, onder andere met behulp van brede scholen is hierin essentieel. De basisscholen worden hierop toegepast. Het voortgezet heeft ook meer aantrekkingskracht gerealiseerd, met name door de ontwikkeling van tweetalig. Er vindt tevens een goede plaats op het gebied van wonen en. In de regio Midden-Brabant worden de drie decentralisatiethema s zo veel mogelijk gezamenlijk opgepakt. Initiatiefnemers hierin zijn de ROM-gemeenten. De volgende gemeenten participeren in dit overleg: Dongen, Gilze en Rijen, Goirle, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Oisterwijk, Tilburg en Waalwijk. Heusden sluit alleen aan waar het gaat om de transitie Wet werken naar vermogen (Wwnv). Uitgangspunt in de regionale is Lokaal, tenzij, hetgeen aangeeft dat er in de voorbereiding regionaal wordt samengewerkt, maar het primaat blijft een lokale aangelegenheid. De koers is op de verschillende domeinen bepaald. Ook het kwartiermakerschap is belegd en de projectgroepen zijn ingericht. De volgende stap is de inrichting van de overlegstructuur. Momenteel wordt er een keuzenota voorbereid waarin de toegang, arrangementen, contracten (met afnemers) en verantwoording is geregeld. Jeugdzorg: de jeugdzorg wordt vanaf 1 januari 2015 van het Rijk overgeheveld naar de gemeenten. In december 2011 is een regionaal transitieplan Jeugd voor de regio Midden-Brabant opgeleverd. De uitvoeringsorganisatie wordt opgezet volgens de principes van programmasturing en projectmatig werken. De bestuurders binnen het portefeuillehoudersoverleg hebben uit hun midden drie wethouders (Tilburg, Waalwijk en Gilze en Rijen) aangewezen als kartrekker. De wethouder van Tilburg, tevens voorzitter van het portefeuillehoudersoverleg, is ook voorzitter van de kartrekkers. Ook het regionale aanjaagteam van deze transitie wordt ingevuld door deze drie gemeenten. De ambtelijke programmasturing wordt geleverd door de machinekamer, waarin de gemeenten Tilburg, Waalwijk, Gilze en Rijen, Goirle, de provincie en de coördinator CJG centraal deel van uit maken. AWBZ/Wmo: de acht gemeenten betrekken vanuit de decentralisatie AWBZ ook de twee andere decentralisaties. Er zijn verschillende scenario s geschetst voor passende arrangementen. Werken naar vermogen: op regionaal niveau wordt er tussen de acht gemeenten naar gezocht, die tevens aanhaakt bij de andere twee transities. De gemeente Oisterwijk heeft ook een eigen projectorganisatie ingericht voor de implementatie van deze transitie. Zij moet bij de regionale ook kijken naar de SW-regio. Gemeente Oisterwijk is via een gemeenschappelijke regeling aangesloten bij de WSD Boxtel. De samenwerkende gemeenten zijn weer andere dan die van de arbeidsmarkt regio. De invulling van de Wwnv door de GR-gemeenten en ook specifiek de invulling van het maatschappelijke werkbedrijf Oisterwijk heeft gevolgen voor de uitvoering van WSD (uit: Projectplan Wwnv 2013). RUD: de regio Midden (acht gemeenten) heeft aangegeven te willen samenwerken met de regio West (achttien gemeenten) en zo samen één RUD West- en Midden-Brabant te vormen. De 26 gemeenten en de provincie hebben een intentieverklaring ondertekend. Hiermee is de inrichting van de RUD begonnen. Het doel is om naast het landelijke basispakket, ook de milieutaken onder te brengen bij de RUD. In de provinciaal bestuurlijke regiegroep van 25 januari 2012 is besloten dat de BRZO-Omgevingsdienst van Noord- Brabant de Omgevingsdienst Midden- en West- Brabant wordt. Een volledig bedrijfsplan van de nieuwe omgevingsdienst Midden- en West-Brabant is vastgesteld. De RUD zal worden opgericht als openbaar lichaam onder een functionele gemeenschappelijke regeling, die wordt aangestuurd door de colleges van de gemeenten en Gedeputeerde Staten van de provincie. 10 Gemeente Oisterwijk Gemeente Oisterwijk 11

7 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden sverbanden: in de programmabegroting 2011 zijn de sverbanden, waarin de gemeente actief participeert, opgenomen. Gemeenschappelijke regeling afvalverwijdering s-hertogenbosch en Oisterwijk Gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant Gemeenschappelijke regeling Regionaal Overleg Midden-Brabant Gemeenschappelijke regeling Regionale Ambulance Voorziening Brabant Midden-West-Noord Gemeenschappelijke regeling GGD Hart voor Brabant Deze lijst is uiteraard niet uitputtend. Zo werkt Oisterwijk daarnaast ook nog actief samen met partners uit de keten. : vanuit haar huidige goede naam als klantgerichte organisatie, wil de gemeente in met collega-gemeenten dit ook in de toekomst voortzetten. De gemeente erkent dat de snelle ontwikkelingen vragen om operationele. De gemeente heeft wel getracht een regionale op het gebied van P&O tot stand te laten komen. Dit is niet geslaagd. Ondanks dat wordt wel in gezamenlijkheid gekeken naar de ontwikkeling van nieuwe instrumenten op personeelsgebied. De automatisering heeft de gemeente Oisterwijk uitbesteed aan de gemeente Oosterhout. Op het gebied van inkoop werkt de gemeente samen met vijf andere gemeenten. Op het gebied van gemeentelijke belastingen werkt Oisterwijk samen met Tilburg. De op ICT gaat in Equalitverband (gemeente Oosterhout), de op het gebied van inkoop wordt gedaan met diverse Midden-Brabantse gemeenten en de WOZ samen met Tilburg. 12 Gemeente Oisterwijk Gemeente Oisterwijk 13

8 Verslag SWOT-gesprek gemeente Oisterwijk 12 juni 2012 Algemeen Dit verslag is een verkorte weergave van de opgedane resultaten en indrukken tijdens de gesprekken van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant met het college van burgemeester en wethouders en een delegatie uit de raad van de gemeente Oisterwijk. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van onder meer de beschreven situatie in de deskresearch en de antwoorden in de vragenlijst. De deskresearch maakt integraal onderdeel uit van dit verslag. De focus ligt op een aantal gezichtspunten, te weten: en gezonde financiële positie. Robuust en veerkrachtig bestuur dat ook onder minder gunstige omstandigheden effectief is en adequaat functioneert. Vermogen om opgaven en ambities te definiëren en om te zetten in uitvoering; gereed voor de uitvoering van de decentralisatieopgaven. Visie op ; sbereidheid, bijvoorbeeld strategische opgaven in de regio; prioritering conform opgaven Agenda van Brabant. Kennis en vermogen om te verbinden tussen inwoners, maatschappelijke en bestuurlijke partners. 14 Gemeente Oisterwijk Gemeente Oisterwijk 15

9 Interactie met Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Gezonde financiële positie sverbanden Sterk Oisterwijk wordt vaak de parel van Brabant genoemd. Een dynamisch groene gemeente in Midden-Brabant. 800 jaar stadsrechten onderstreept deze eigen identiteit. De voorzieningen in de kernen zijn goed op orde en er is de afgelopen jaren flink in geïnvesteerd. Met KVL komt er een onderscheidend project tot stand. Financiële positie. Oisterwijk voert een degelijk en duurzaam financieel beleid. Het college en de raad zijn het daarover eens. Systematische verbinding van scenario s (beter kiezen)-visie-kerntakendiscussie en meerjarenperspectief binnen de nieuwe raadsperiode en tussentijdse balans (addendum) geven blijk van volwassen bestuur dat proactief bezig is en vooruit kijkt. en het willen vervullen van een kartrekkersrol bij sverbanden. De verbinding van het Rekenkameronderzoek naar de voor- en nadelen van sverbanden, hernieuwde definiëring van de te stellen kaders/opdrachten bij svormen en de resultaten van het Adviesproject Krachtig Bestuur in Brabant. Door de ligging is Oisterwijk een grensgemeente met vele en verschillende raakvlakken en vele keuzemogelijkheden voor partnerschappen. De publieke dienstverlening aan de burgers functioneert uitstekend. Burgerparticipatie krijgt een grotere rol op de agenda, waarbij verder gezocht wordt naar een breed gedragen integrale aanpak. Kansen De vervanging van het Samenwerkingsverband Midden-Brabant door Regio Hart van Brabant geeft nieuw elan en de gemeenten vinden elkaar steeds meer in onderlinge. Tilburg wordt daarbij niet als bedreigende, grote stad ervaren. Zelf doen, uitbesteden en/of samen doen, is steeds meer een doorsnijdend thema bij verschillende agendaonderwerpen. Oisterwijk winkelt selectief en het aanbod wordt steeds groter waar het gaat om niet-gevoelige zaken. Als groene, welvarende gemeente blijft Oisterwijk een geliefde plek om te wonen en te verblijven. Het belang van leisure neemt steeds meer toe. Bedreigingen Ombuigingen en decentralisaties plaatsen sociale vraagstukken op de agenda met financieel open einden. Dat zet druk op het financiële beleid en de financiële positie. Buurgemeenten rond Oisterwijk zijn druk doende met operationele sverbanden (Haaren, Goirle en Loon op Zand). Oisterwijk zal bij de keuze van sverbanden ook moeten kijken naar logische partners, want op termijn is een nieuwe herindeling zeker niet uit te sluiten. Zwak De veelheid aan sverbanden vraagt veel energie terwijl het profijt voor Oisterwijk niet altijd duidelijk is. De raad constateert niet in staat te zijn effectief te sturen en te controleren op de sverbanden (governance is zwak). De raad is niet tevreden met de vorm van de aangeleverde beleidsstukken, vooral op het gebied van ruimtelijke ordening. De bewaking van de integraliteit is niet goed genoeg. Bij de sturing op een zeer groot project als KVL is er grote afhankelijkheid van externe projectleiding. Het weerstandsvermogen is voldoende, maar wel afhankelijk van de inschatting van de risico s van het KVL-traject. Coalitie en oppositie verschillen daarover van mening. Hoewel er geen verschil van mening is over de toegevoegde waarde van het project, is er vrees bij de raad dat het project net een maatje te groot is voor Oisterwijk. 16 Gemeente Oisterwijk 17

10