Brabantse Bestuursscan Gemeente Best

Transcriptie

1 Brabantse Bestuursscan Gemeente Best Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant 15 mei 2013

2 Inleiding Het gemeentebestuur heeft in het kader van het project Krachtig Bestuur in Brabant gebruikgemaakt van het aanbod van de provincie Noord-Brabant, in met de Vereniging van Brabantse Gemeenten, tot deelname aan de door BMC ontwikkelde Brabantse Bestuursscan. De resultaten van de scan zijn een spreekwoordelijke portretfoto (of: spiegelbeeld) van de gemeente om de eigen discussie en die met andere gemeenten en partners te stimuleren over de toekomstbestendigheid van de gemeente. Methodiek Hieronder de schematische weergave van de Brabantse Bestuursscan. Interactie met Gezonde financiële positie Samenwerking Samenwerking 3 O s sverbanden Decentralisatieopgaven Werken naar vermogen Uitvoering: Opdrachtgevers: De kern van het bestuurlijk profiel van de gemeente bestaat uit het fundament van een goed functionerende gemeente, hetgeen blijkt uit een stabiel bestuur, een organisatie die op orde is en een gezonde financiële positie. De bestuurlijke kent diverse vormen, variërend van het uitvoeren van een incidenteel intergemeentelijk project tot clustering van buurgemeenten tot een gemeenschappelijke organisatie. Dit veld is in het rechterdeel van het schema uiteengezet. De informatie is via zelfanalyse met vragenlijsten voor gemeenten (inventarisatie meningen) en deskresearch (inventarisatie feiten) verzameld. Vervolgens heeft een gesprek tussen gemeentebestuurders en enkele leden van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant plaatsgevonden. Dit alles leidt tot een zgn. SWOT-analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. De gegevens uit de deskresearch en de SWOT-analyse zijn in dit document opgenomen. 2 Gemeente Best Gemeente Best 3

3 De gemeente Best grenst aan de gemeenten Boxtel, Sint-Oedenrode, Oirschot, Son en Breugel en Eindhoven. De gemeente bestaat uit de kernen Best, Aarle en de Vleut. Bevolking: de gemeente Best heeft inwoners (per ) waarvan iets meer vrouwen dan mannen. 86,4% is autochtoon (ref. 84% in Noord-Brabant), tegenover 13,6% allochtoon (ref. 16% in Noord-Brabant). Best kent een bevolkingskrimp van 0,42% (ref. 0,38% bevolkingsgroei in Noord- Brabant). Dit komt voort uit een geboorteoverschot van 0,35% (ref. 0,21% in Noord-Brabant) en een migratietekort van 0,77% (ref. 0,17% migratieoverschot in Noord-Brabant). De groene druk (jonger dan 19 jaar) bedraagt 43,5% (38,5% gem. in Noord-Brabant) en de grijze druk (65 jaar of ouder) bedraagt 23,5% (25,7% gem. in Noord-Brabant). Gemeenteraad CDA: 5 zetels D66: 4 zetels VVD: 3 zetels Best Open: 3 zetels PvdA: 2 zetels JO: 2 zetels Gemeentebelangen: 1 zetel Lijst Steenbakkers: 1 zetel Beroepsbevolking: de gemeente Best heeft een totale beroepsbevolking van mensen, waarvan werkenden. Best heeft micro-, kleine, middelgrote en grote ondernemingen in haar gemeente. Het percentage micro (21%) en kleine ondernemingen (22%) ligt lager dan het regionaal en landelijk gemiddelde (deze liggen zowel regionaal als landelijk op 32% (micro) en 23% (kleine ondernemingen). Best kent een positief oprichtingssaldo in de sectoren nijverheid, groothandel, dienstverlening en detailhandel. Woningen: Best heeft woningen (t.o.v in heel Noord-Brabant) en een woningtoename van 0,17%. De gemiddelde woningwaarde is ,- en ligt daarmee fors boven het Brabants gemiddelde (ref ,- in Noord-Brabant). College van burgemeester en wethouders drs. A.G.T. van Aert drs. Th.J.C. Reijnders ing. A.A.M.J. Walraven drs. P.E.J.M. Gondrie W.P.J.M. Gloudemans mevr. drs. C.M.M. Noordman burgemeester wethouder (CDA) wethouder (VVD) wethouder (CDA) (Gemeentebelangen/JO) gemeentesecretaris Inkomen: het gemiddeld persoonlijk inkomen ligt op ,-. Dit is hoger dan het regionale gemiddelde van ,- in Noord-Brabant burgers ontvangen een uitkering. Van de personen met een uitkering heeft 53,2% een AO-, 24,9% een WW- en 22,0% een Wwb-uitkering. Er zijn minder AO- en Wwb-uitkeringen dan gemiddeld in Noord-Brabant en Nederland. Organisatiemodel Aan het hoofd van de organisatie staat de directie, gevormd door de gemeentesecretaris en een directeur. Zij geven leiding aan zeven afdelingen, te weten: (1) Regie & Ontwikkeling; (2) Uitvoering; (3) Beheer; (4) Gemeentewinkel; (5) Intern advies; (6) Financiën en (7) Ondersteuning. Het organisatiemodel kan gekarakteriseerd worden als een gekanteld directiemodel. 4 Gemeente Best Gemeente Best 5

4 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie Financiën op orde: de gemeente Best valt voor het begrotingsjaar 2012 onder het gebruikelijke repressief toezicht. Zowel de begroting als de meerjarenraming zijn sluitend ingediend. De gemeente heeft een vastgesteld beleid op het gebied van risicomanagement. Hieruit kan worden geconcludeerd dat het weerstandsvermogen van voldoende omvang is in relatie tot de berekende risico s. Een mogelijk risico vormen de voorgenomen bezuinigingen. Deze zijn vooral gericht op een afname van de personele formatie met 39 fte. Grondbeleid: ook de risico s op de grondexploitatie worden voldoende gedekt vanuit het weerstandsvermogen. Nadelige saldi op de exploitatie worden grotendeels gedekt door middel van getroffen voorzieningen. : in 2012 is er een organisatieaanpassing doorgevoerd en bovendien is in het strategisch personeelsplan een ontwikkelingsrichting voor de organisatie geformuleerd, namelijk: We ontwikkelen ons als organisatie tot een kwalitatief hoogwaardige, relatief kleine en flexibele organisatie. Wij versterken daarmee de strategische rol van het gemeentebestuur en benutten de kracht van het dorp bij de ontwikkeling van het beleid. We investeren in het opdrachtgeverschap voor de uitvoering die we steeds meer opdragen of overlaten aan derden. Daarbij zoeken we naar een juiste, klantgerichte invulling voor onze burgers die hechten aan dichtbij. In combinatie met de krimpen bezuinigingsopdracht van de gemeenteraad geeft dit richting aan hoe de organisatie zich ontwikkelt en heeft daarmee direct gevolgen voor de bedrijfsvoering: de gemeente wil bewegen in de richting van meer regie, meer en interactieve beleidsvorming. Dit betekent dat bij beleidsontwikkeling meer gebruik gemaakt gaat worden van de kennis en kunde van publieke en private partners, maatschappelijke organisaties en instellingen en (groepen) burgers: we benutten de kracht van het dorp. Dit vereist investeringen in meer allround medewerkers en minder zelf beleid ontwikkelen. Daarnaast wordt ingezet op het slim organiseren van de werkprocessen. Ook deze beweging zal bijdragen aan de vermindering van de eigen formatie in Het strategisch personeelsplan is de leidraad voor de personele ontwikkelingen, en is daarin een sleutelbegrip. De opdracht om tussen 2011 en 2015 te krimpen van 238 naar 200 fte is nog steeds van toepassing. Intern zal de volgende fase van het Klant Contact Centrum (KCC) in 2013 ingevoerd worden, met een verdere verdieping en verbetering van de dienstverlening aan. Dit komt tot uitdrukking in het programma DOEN! (Dienstverlening, Organisatieontwikkeling, E-overheid en het Nieuwe Werken). Via het programma wordt concreet gewerkt aan de versterking van de dienstverlening, het investeren in de digitale e-overheid en het voldoen aan het landelijk verplicht I-NUP-programma. Daarnaast zijn organisatieontwikkeling en het nieuwe werken in het programma ondergebracht. Het programma bestaat uit ruim 100 projecten. Er is een centrale regie op het programma. Het programma beslaat een meerjarig traject dat reeds in 2008 gestart is en doorloopt tot Samenwerking: voor intergemeentelijke worden concrete stappen gezet in de met Veldhoven. Voor de middellange termijn wordt gekozen voor de schaal van de Campusgemeenten en het Stedelijk Gebied. Met de gemeente Veldhoven heeft de gemeente Best in 2012 een convenant gesloten over de. De tussen beide gemeenten is met name gericht op onderwerpen die betrekking hebben op bedrijfsvoering, uitvoering en dienstverlening. Op termijn moet dit leiden tot een flexibele uitvoeringsorganisatie die adequaat kan functioneren in een omgeving waarin ontwikkelingen zich in een hoog tempo voordoen. Een van de uitgangspunten is dat de afzonderlijke gemeenten hun autonomie behouden en dat een en ander moet leiden tot meerwaarde voor de efficiency, de kwetsbaarheid, kwaliteit van producten en diensten en de ontwikkelingsmogelijkheden voor de medewerker. In 2012 is een start gemaakt met verschillende projecten, waarvoor zowel een doelstelling op korte als lange termijn is geformuleerd. Deze wordt jaarlijks geëvalueerd. In 2011 is een onderzoek gestart naar op het gebied van gemeentelijke belastingen met de gemeenten Veldhoven en Eindhoven. Er hebben op dit moment al diverse verkennende gesprekken plaatsgevonden, waarbij de individuele partijen sterkte-zwakteanalyses maken op basis van de componenten kosten, kwaliteit en continuiteit/kwetsbaarheid. Op basis van de daaruit voortvloeiende resultaten wordt gekeken naar de verdere smogelijkheden. 6 Gemeente Best Gemeente Best 7

5 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie De visie van de gemeente Best is in 2005 vastgesteld en kijkt naar de toekomst tot en met De centrale doelstelling van de toekomstvisie voor de lange termijn is verwoord in de slogan Best, dorp van formaat, bouwt aan de toekomst. Deze verwijst naar het streven om ook over 20 jaar inwoners, ondernemers en bezoekers blijvend een vertrouwde en veilige omgeving te bieden waarin zij kunnen wonen, werken en verblijven. Karakteristiek zijn het dorpse en groenstedelijke woonmilieu en de grote sociale cohesie en participatie in het maatschappelijk leven. De uitgangspunten voor de toekomstige ontwikkeling van Best luiden daarbij als volgt: (1) Best kiest voor een regionale opgave met behoud van de eigen identiteit; (2) Best kiest voor kwalitatieve groei met behoud en versterking van sociaalmaatschappelijke voorzieningen; (3) Best kiest voor het benutten van de economische potenties met een nadruk op het creëren van diversiteit en betrokkenheid en (4) Best kiest voor behoud en versterking van de karakteristieke ruimtelijke structuur. Best streeft naar een samenhangende ontwikkeling waarbij sociaal-maatschappelijke, economische en ruimtelijke aspecten steeds met elkaar in balans worden gebracht. Om bestaande kokers te doorbreken, is gekozen voor een insteek die uitgaat van de behoeften van individu, netwerk en gemeenschap. Deze zijn vervolgens gekoppeld aan de thema s Wonen, Werk & Inkomen en Welzijn. Zo ontstaat een palet van aandachtsvelden die de gemeente, maar ook andere betrokken partijen, als het ware dwingt om steeds bestaande schotten te doorbreken. De gemeente Best heeft het initiatief genomen om de toekomstvisie in samenspraak met burgers en andere belanghebbenden te ontwikkelen. Het interactieve proces kreeg als titel Best, dat moet je meemaken!. Het proces bestond uit werkbijeenkomsten waarin inwoners, maatschappelijke organisaties, verenigingen en ondernemers mee konden denken over de toekomst van Best in Met jongeren uit het voortgezet zijn aparte bijeenkomsten gehouden. Dit alles heeft een rijk geschakeerd palet van wensen, klachten, ideeën en suggesties opgeleverd, in totaal bijna 600 in getal. In de visie geeft de gemeente verder aan dat interactie en participatie uitgangspunten zijn bij de ontwikkeling en uitvoering van beleid. Het doel is het inspelen op lokale behoeften, het benutten van de aanwezige kennis en het vergroten van de sociale betrokkenheid. In 2010 (waarstaatjegemeente) heeft de gemeente onderzoek laten doen naar de tevredenheid hierover. Gemiddeld geeft de inwoner een 7,8 voor de totale dienstverlening (ter referentie, benchmarkgemiddelde: 7,6). 8 Gemeente Best Gemeente Best 9

6 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden De basis voor het economische beleid van de gemeente Best ligt grotendeels in de vastgestelde Economische Ontwikkelingsvisie Best (EOB), waarin vervat de belangrijke doelstellingen van dit programma: a) Behoud/bevorderen van de werkgelegenheidsfunctie van Best, inclusief de duurzame economische vitaliteit van het buitengebeid, een en ander binnen de context van de regionale binnen Brainport ; b) Bevorderen van de duurzame economische vitaliteit van het buitengebied; c) Het uitbouwen (kwantitatief) en verbeteren (kwalitatief) van de lokale commerciële voorzieningen (winkels, horeca en baliefuncties). In dit document wordt ook een SWOT-analyse gegeven van de economische structuur van Best, dat de basis vormt voor de doelstellingen. Deze zijn vervolgens geoperationaliseerd in een actieprogramma met in totaal zestien concrete actiepunten. In de programmabegroting 2013 worden de volgende doelstellingen genoemd die de gemeente Best wil bereiken: (1) Vestiging van meer en meer gevarieerde commerciële voorzieningen (winkels, horeca en baliefuncties); (2) Het realiseren van een structurele ontwikkeling van het aantal arbeidsplaatsen in de gemeente Best, die gelijk is aan of beter is dan de ontwikkeling van het aantal arbeidsplaatsen landelijk en (3) Het faciliteren van bestaande en nieuwe economische bedrijvigheid in het buitengebied. Jeugdzorg: de provincie Noord-Brabant en het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) en de 21 SRE-gemeenten kiezen ervoor om gezamenlijk op te trekken. De eerste fase van de aanpak is al gestart en houdt in dat de gemeenten zich oriënteren op de jeugdzorg over de volle breedte. De jaren 2013 en 2014 zullen worden gebruikt om te komen tot een lokale uitwerking en vertaling van het landelijk beleid en de regionale visie. Deze uitwerking zal een verbreding en uitbreiding betekenen van de werkzaamheden van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). De gemeente wordt door de transitie integraal verantwoordelijk voor de jeugdzorg, van preventie en lichte opvoedondersteuning tot zeer specialistische, curatieve jeugdzorg waarbij het CJG de voordeur gaat vormen naar al deze vormen van zorg. In november 2011 is een eerste tussenrapportage geleverd met op hoofdlijnen de toekomstige inrichting van de zorg voor jeugd (organisatorisch) en een eerste aanzet tot een verdeling van wat lokaal, subregionaal, regionaal en bovenregionaal georganiseerd en uitgevoerd wordt. Lokaal wordt maximaal ondersteuning en hulp uitgevoerd, zowel reguliere als specialistische zorg. Ook screening en toeleiden naar specialistische zorg vinden lokaal plaats. Aansturing en uitvoering vanuit de regio of subregio kunnen plaatsvinden als hiervoor organisatorische (regionale instellingen) of wettelijke (aansturing jeugdbescherming en jeugdreclassering) redenen zijn. AWBZ/Wmo: in de programmabegroting 2013 geeft de gemeente Best aan dat de transitie van de AWBZ naar de Wmo controversieel is verklaard, maar dat gezien de omvang van deze operaties, de gemeente besloten heeft om de voorbereidingen niet volledig stil te leggen. In het voorjaar van 2012 heeft de gemeente Best de uitgangspunten aangaande de transitie van de AWBZ naar de Wmo vastgesteld. De decentralisatie van begeleiding staat niet op zichzelf, maar maakt onderdeel uit van een pakket aan hervormingen die zijn aangekondigd in het Bestuursakkoord De decentralisatie van begeleiding moet daarom in samenhang met decentralisaties op de terreinen Wet werken naar vermogen (Wwnv) en jeugdzorg worden vormgegeven. In regionaal verband (SRE) vindt overleg plaats over de wijze waarop de regiogemeenten de transitie oppakken. Anders dan bij de transities Jeugdzorg en Wwnv, waar een aantal onderdelen verplicht regionaal wordt opgepakt, staan de regiogemeenten bij transitie AWBZ op het standpunt dat lokaal maatwerk uitgangspunt is en dat grootschalig en vergaand samenwerken niet voor de hand ligt. Werken naar vermogen: de volgende gemeenten bundelen de krachten om de Wwnv te implementeren: De Kempen (Bergeijk, Oirschot, Bladel, Reusel-de Mierden en Eersel), de A2-gemeenten (Heeze-Leende, Cranendonck en Valkenswaard), Best, Nuenen, Son en Breugel en Eindhoven. Helmond zal nog aangeven op welke wijze zij de wil inzetten. De huidige twaalf samenwerkende gemeenten hebben een plan van aanpak opgesteld. Als een project wordt de implementatie gerealiseerd. Door de bundeling van capaciteit in de regio kan de nieuwe werkwijze efficiënter worden uitgedacht en geïmplementeerd, evenals de vooruitlopende wetswijzigingen in de Wwb. Ook de met de overige belangrijke partners zal vorm moeten krijgen. Hierbij gaat het dan om het UWV Werkbedrijf, de werkgevers organisaties) in de regio, het en SW-bedrijven in de regio. RUD: in Zuidoost-Brabant wordt voor de RUD een nieuwe organisatie gevormd, gebaseerd op een nieuwe gemeenschappelijke regeling, gevormd door de 21 gemeenten en de provincie Noord-Brabant. De gemeente Best heeft de intentie om zich aan te sluiten bij deze Gemeenschappelijke Regeling (GR). Eerst dient er meer duidelijkheid te zijn, voordat er wordt ondertekend. De RUD Zuidoost- Brabant voert werkzaamheden uit voor de aan de GR deelnemende overheden. Daarnaast worden werkzaamheden uitgevoerd voor niet aan de GR deelnemende overheden. Het dagelijks bestuur van de RUD Zuidoost-Brabant bepaalt de maximale omzet bij deze overheden. Voor de realisatie van de nieuwe organisatie is een conceptbedrijfsplan opgesteld en vastgesteld. De RUD zal worden opgericht als openbaar lichaam onder een functionele GR, die wordt aangestuurd door de colleges van de gemeenten en Gedeputeerde Staten van de provincie. De consequentie voor het personeel van Best is dat zij straks worden ondergebracht bij de RUD, volgens het principe mens volgt werk. 10 Gemeente Best Gemeente Best 11

7 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden sverbanden: uit de programmabegroting 2013 blijkt dat de gemeente Best onder andere participeert in de volgende sverbanden: SRE, Werkvoorzieningschap De Dommel, GR Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost, Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst Brabant-Zuidoost, Financieringsfonds Strategische Projecten, Campusgemeenten, Brainport. : de met de gemeente Veldhoven. Een convenant is opgesteld en er zijn veertien projecten tot operationele vastgesteld. Plannen van aanpak en businesscases zijn/worden opgesteld en leiden tot operationele op een aantal onderdelen zoals, projectmanagement, KCC, Boa s, invordering belastingen, automatisering, audits en onderzoeken, aantrekken externe middelen, veiligheid speeltoestellen, vergunningen, schoonmaak, veiligheid en rampenbestrijding, personeelsbeleid en. 12 Gemeente Best Gemeente Best 13

8 Verslag SWOT-gesprek gemeente Best 27 november 2012 Algemeen Dit verslag is een verkorte weergave van de opgedane resultaten en indrukken tijdens de gesprekken van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant met het college van burgemeester en wethouders en een delegatie van de raad van de gemeente Best. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van onder meer de beschreven situatie in de deskresearch en de antwoorden in de vragenlijst. De deskresearch maakt integraal onderdeel uit van dit verslag. De focus ligt op een aantal gezichtspunten, te weten: en gezonde financiële positie. Robuust en veerkrachtig bestuur dat ook onder minder gunstige omstandigheden effectief is en adequaat functioneert. Vermogen om opgaven en ambities te definiëren en om te zetten in uitvoering; gereed voor de uitvoering van de decentralisatieopgaven. Visie op ; sbereidheid, bijvoorbeeld strategische opgaven in de regio; prioritering conform opgaven Agenda van Brabant. Kennis en vermogen om te verbinden tussen inwoners, maatschappelijke en bestuurlijke partners. 14 Gemeente Best Gemeente Best 15

9 Interactie met Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Gezonde financiële positie sverbanden Sterk De financiële positie van de gemeente Best is redelijk goed te noemen. De gemeente voorziet de risico s die op haar afkomen en anticipeert hierop door voortijdig plannen te maken om deze risico s te voorkomen of te minimaliseren. Voorbeelden zijn: strategisch personeelsplan, onderzoeken naar GREX en consequenties regeerakkoord. Best is een echte Brainportgemeente, dit komt tot uitdrukking in: - groene woonomgeving; - veel werkgelegenheid; - hoogwaardige bedrijven zijn gevestigd in Best; - goede bereikbaarheid; - goede voorzieningen (sport, verenigingsleven et cetera). Kansen Samenwerking met Eindhoven en Veldhoven biedt kansen voor uitwisseling van kennis en expertise. Samenwerking met Oirschot biedt, met het oog op de toekomst, mogelijkheden voor de gemeente Best bijvoorbeeld in aanvulling op de Brainportagenda. Door verschillende ontwikkelingen (bijvoorbeeld decentralisaties) is de gemeente Best genoodzaakt om alvast spartners te zoeken. Dit biedt mogelijkheden voor innovatie en meer strategische. Best heeft de voorstedelijke allure voor Eindhoven, hier liggen kansen op het gebied van wonen, recreatie en bedrijvigheid. Zwak Best heeft een zwakke grondpositie. In het verleden is er voor 30 miljoen afgewaardeerd en in de toekomst moet er waarschijnlijk weer op het grondbedrijf worden afgewaardeerd. Best zit in een spagaat met betrekking tot haar spartners. De gemeenten met wie de gemeente samenwerkt liggen alle in het zuiden. In het westen (gemeente Oirschot zoekt de met de Kempengemeenten en niet met Best), komt niet van de grond. Visie uit 2005 is niet geactualiseerd, ook niet na de ontwikkelingen vanaf 2008; visie en mogelijkheden lopen daardoor nogal uiteen. Het centrum van Best wordt niet gezien als toegevoegde waarde voor de hoogwaardige woonfunctie van Best. Bedreigingen Het nieuwe regeerakkoord heeft consequenties voor de gemeente Best, waardoor er extra moet worden bezuinigd: ,- in 2014 tot ,- in Qua kennis en expertise is de ambtelijke organisatie kwetsbaar, mede in het kader van het outsourcen van uitvoerende taken en het opplussen van beleidstaken. Bestuurlijke drukte neemt toe naarmate er meer taken op afstand worden gezet door de gemeente. Draagvlak voor SRE neemt snel af in de regio, ook in Best. Economische heroriëntatie op campusgemeenten, terwijl fragmentatie dreigt met betrekking tot sociale transities. Zo kan een regio met twee snelheden ontstaan. Dat hoeft geen probleem te zijn, maar is dat wel als het mandaat van de voorlopers (met Eindhoven als trekker) dreigt te slinken. Daarover is momenteel veel discussie in de regio. 16 Gemeente Best Gemeente Best 17

10