Brabantse Bestuursscan Gemeente Heeze-Leende

Transcriptie

1 Brabantse Bestuursscan Gemeente Heeze-Leende Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant 15 mei 2013

2 Inleiding Het gemeentebestuur heeft in het kader van het project Krachtig Bestuur in Brabant gebruikgemaakt van het aanbod van de provincie Noord-Brabant, in met de Vereniging van Brabantse Gemeenten, tot deelname aan de door BMC ontwikkelde Brabantse Bestuursscan. De resultaten van de scan zijn een spreekwoordelijke portretfoto (of: spiegelbeeld) van de gemeente om de eigen discussie en die met andere gemeenten en partners te stimuleren over de toekomstbestendigheid van de gemeente. Methodiek Hieronder de schematische weergave van de Brabantse Bestuursscan. Interactie met Gezonde financiële positie Samenwerking Samenwerking 3 O s sverbanden Decentralisatieopgaven Werken naar vermogen Uitvoering: Opdrachtgevers: De kern van het bestuurlijk profiel van de gemeente bestaat uit het fundament van een goed functionerende gemeente, hetgeen blijkt uit een stabiel bestuur, een organisatie die op orde is en een gezonde financiële positie. De bestuurlijke kent diverse vormen, variërend van het uitvoeren van een incidenteel intergemeentelijk project tot clustering van buurgemeenten tot een gemeenschappelijke organisatie. Dit veld is in het rechterdeel van het schema uiteengezet. De informatie is via zelfanalyse met vragenlijsten voor gemeenten (inventarisatie meningen) en deskresearch (inventarisatie feiten) verzameld. Vervolgens heeft een gesprek tussen gemeentebestuurders en enkele leden van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant plaatsgevonden. Dit alles leidt tot een zgn. SWOT-analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. De gegevens uit de deskresearch en de SWOT-analyse zijn in dit document opgenomen. 2 Gemeente Heeze-Leende Gemeente Heeze-Leende 3

3 De gemeente Heeze-Leende werd op 1 januari 1997 gevormd uit de gemeenten Heeze en Leende en het dorp Sterksel dat tot de gemeente Maarheze behoorde. De gemeente Heeze-Leende grenst aan de gemeenten Geldrop-Mierlo, Someren, Cranendonck, Valkenswaard, Waalre en Eindhoven. De gemeente bestaat uit de kernen Heeze, Leende, Sterksel en Leenderstrijp. Bevolking: de gemeente Heeze-Leende heeft inwoners (per ) waarvan iets meer mannen dan vrouwen. 91,7% is autochtoon (ref. 84% in Noord-Brabant), tegenover 8,3% allochtoon (ref. 16% in Noord-Brabant). Heeze-Leende kent een bevolkingsgroei van 0,35% (ref. 0,38% in Noord- Brabant). Dit komt voort uit een geboortetekort van 0,02% (ref. 0,21% in Noord-Brabant) en een migratieoverschot van 0,37% (ref. 0,17% in Noord-Brabant). De groene druk (jonger dan 19 jaar) bedraagt 41% (38,5% gem. in Noord-Brabant) en de grijze druk (65 jaar of ouder) bedraagt 32,8% (25,7% gem. in Noord-Brabant). Beroepsbevolking: de gemeente Heeze-Leende heeft een totale beroepsbevolking van mensen, waarvan werkenden. Heeze-Leende heeft micro-, kleine en middelgrote ondernemingen in haar gemeente. De categorie grote ondernemingen ontbreekt. Het percentage micro (61%) en kleine ondernemingen (35%) ligt lager dan het regionaal en landelijk gemiddelde (deze liggen zowel regionaal als landelijk op 32% (micro) en 23% (kleine ondernemingen). De gemeente kent een grote werkgever die werkgelegenheid biedt aan meer dan medewerkers, te weten Kempenhaeghe. Heeze-Leende kent een positief oprichtingssaldo in de sectoren landbouw, nijverheid, groothandel en dienstverlening. Woningen: Heeze-Leende heeft woningen (t.o.v in heel Noord-Brabant) en een woningtoename van 0,69%. De gemiddelde woningwaarde bedraagt ,- en ligt daarmee ver boven het Brabants gemiddelde (ref ,- in Noord-Brabant). Inkomen: het gemiddeld persoonlijk inkomen bedraagt ,-. Dit blijft redelijk voor op het regionale gemiddelde van ,- in Noord-Brabant. 980 burgers ontvangen een uitkering. Van de personen met een uitkering heeft 68,4% een AO-, 20,4% een WW- en 11,2% een Wwb-uitkering. Er zijn minder WW- en Wwb-uitkeringen dan gemiddeld in Noord-Brabant en Nederland. Gemeenteraad CDA: 5 zetels Lokaal Heeze-Leende: 4 zetels VVD: 3 zetels PvdA: 2 zetels D66: 2 zetels FMOJ: 1 zetel College van burgemeester en wethouders P.J.J. Verhoeven mevr. W.J.F. van der Rijt- van der Kruis J.C.J. van Bree P.W.J. Heunen H.J. ten Brinke burgemeester wethouder (CDA) wethouder (VVD) wethouder (Lokaal Heeze-Leende) gemeentesecretaris Organisatiemodel De ambtelijke organisatie van de gemeente Heeze-Leende is georganiseerd volgens een afdelingenmodel, dat deels gekanteld is. De vijf afdelingen zijn: Financiën & Control, Beleid, Beheer en Vastgoed, KlantContactCentrum en Veiligheid, Vergunningen en Handhaving. De gemeentesecretaris/algemeen directeur geeft leiding aan de organisatie en geeft leiding aan de staf bestaande uit personeel en organisatie, communicatie, het projectbureau en bestuurs- en managementondersteuning. 4 Gemeente Heeze-Leende Gemeente Heeze-Leende 5

4 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie Financiën op orde: de gemeente valt voor het begrotingsjaar 2012 onder het zogenoemde repressieve toezicht (sinds 1997). Zowel de begroting als de meerjarenraming zijn sluitend ingediend. De gemeente heeft een overzicht van risico s waarvan een deel is gekwantificeerd. Daarnaast is voor een aantal risico s een aparte reserve gevormd. In relatie tot de genoemde risico s beschikt de gemeente over voldoende weerstandscapaciteit. De gemeente beschikt over actuele onderhoudsplannen, maar heeft deze voor de gemeentelijke gebouwen nog onvoldoende vertaald in onderhoudsbudgetten. De realisatie van de taakstellende bezuinigingen verloopt naar wens. Grondexploitatie: de grondexploitaties zijn actueel. De risico s van de grondexploitaties zijn inzichtelijk gemaakt. Een belangrijk financieel risico is de beroepsprocedure die door belanghebbenden is ingesteld tegen het bestemmingsplan Poortmannen. De reserve grondexploitatie is misschien niet groot genoeg om dit risico volledig op te vangen, maar in dat geval beschikt Heeze-Leende nog wel over voldoende reserves in de algemene dienst. Kortom, de procedure Poortmannen is een in de begroting gecalculeerd financieel risico. : in de eerste maanden van 2011 is in de aanloop naar de kadernota langs een drietal lijnen de bezuiniging verder vormgegeven: Zero Based Budgetting, het in beeld brengen van kansen en bedreigingen en een kerntakendiscussie. Dit heeft ook effect op het personeelsbeleid (bezuiniging in 2011 van bijna ,-). Samenwerking: de gemeenten Heeze-Leende, Cranendonck en Valkenswaard hebben in 2004 een verklaring getekend waarmee zij de intentie uitspreken samen te gaan werken. Het doel van de is om, met behoud van eigen identiteit, de bestuurskracht van de gemeenten te versterken door kracht te ontwikkelen in de bedrijfsvoering. In 2009 is de herbevestigd en verdiept. Vanaf dat jaar is de term van niet-vrijblijvende nadrukkelijker in beeld gekomen. Om de kwetsbaarheid te verkleinen, de kosten te beperken en de kwaliteit te borgen, hebben de vier gemeenten onderzocht hoe zij in de toekomst samen kunnen blijven werken. Uitkomst van het onderzoek (uit 2010) is dat men op een aantal taakgebieden een verdergaande wil inzetten met behulp van een passend en eigen bestuursmodel. De gemeenten Heeze- Leende, Cranendonck en Valkenswaard zijn gekomen tot een gemeenschappelijke regeling (waarin de taakvelden Werk & Inkomen, I&A en Juridische Zaken worden samengevoegd), en waar de gemeente Waalre definitief niet bij aansluit. Dit heeft het volgende doel: (1) het verminderen van de kwetsbaarheid, (2) het behoud en het versterken van de kwaliteit, (3) het versterken van de dienstverlening, (4) het verbeteren van de efficiency van werkprocessen, (5) het verbeteren van de effectiviteit door betere inzet van kwaliteiten van medewerkers en (6) op termijn meer bezuinigingsmogelijkheden te creëren indien noodzakelijk. Hiertoe is een programma ingericht waarin de drie gemeenten gezamenlijk vormgeven aan de nieuwe gezamenlijke organisatie, die begin 2013 operationeel zal zijn. De drie colleges brengen de conceptbegroting in procedure. Naar verwachting vindt voor het einde van 2012 besluitvorming plaats. Daarnaast werkt de gemeente Heeze-Leende, net als de overige 20 gemeenten uit Zuidoost- Brabant, samen in SRE-Verband. Het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) staat in dienst van de 21 gemeenten. Zij geeft vorm aan de bestuurlijke van de 21 gemeenten en ondersteunt deze gemeenten bij de uitoefening van een aantal van hun taken. De kent in haar organisatiestructuur een regioraad, een dagelijks bestuur en een portefeuillehoudersoverleg. Op de volgende thema s stemt de SRE in ieder geval het beleid af: economie, milieu,, ruimte en wonen, recreatie en toerisme, zorg en welzijn, plattelandsontwikkeling, stedelijk gebied Eindhoven en cultuurhistorie. Ook interessant is de in de Brainportregio. In Heeze-Leende zijn belangrijke innovatieve kenniscentra gevestigd van bovenlokale aard, welke bijdragen aan de Brainportstatus van de regio Eindhoven. 6 Gemeente Heeze-Leende Gemeente Heeze-Leende 7

5 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie De omvang van de gemeente Heeze-Leende is gebaseerd op herindeling in Door de herindeling heeft de nadruk gelegen op de actualisering van bestemmingsplannen. De gemeente heeft geen toekomstvisie voorhanden, maar werkt wel aan een structuurvisie, welke interactief wordt samengesteld. Bij Ruimtelijk Beleid heeft de nadruk gelegen op het actualiseren van de bestemmingsplannen, ingegeven door de Wet ruimtelijke ordening (Wro). Er wordt gewerkt op basis van het Koersdocument 2005 en de Structuurvisie In 2011 is tevens een kerntakendiscussie gevoerd, welke zijn beslag heeft gekregen in de programmabegroting In de kerntakendiscussie is de identiteit van de gemeente vastgelegd: de gemeente Heeze-Leende is een beheergemeente. Het primaire doel is om de beheertaken goed uit te voeren. Vervolgens liggen er misschien op onderdelen mogelijkheden om toe te groeien naar aspecten van regie. Dat is echter geen doel. De pijlers zijn: (1) Heeze-Leende heeft een aantrekkelijk voorzieningenniveau, (2) Heeze-Leende heeft een afdoende infrastructuur, die op punten uitgebreid moet worden, (3) de financiële positie van de gemeente sluit het nemen van grote risico s uit, (4) grootschalige projecten kunnen alleen worden gerealiseerd door publiekprivate, (5) wat de gemeente zelf kan doen, kwalitatief of kwantitatief, doet ze zelf. Dat dient goed gedaan te worden. Als een ander het beter en/of goedkoper kan, besteedt de gemeente het uit en (6) voor de aansturing van de gemeentelijke opgaven is een flexibele, professionele en compacte organisatie nodig. Dat vraagt kwalitatief hoogwaardig personeel en een organisatie met een minimale personeelsformatie. Vanaf april 2012 hanteert de gemeente een kwaliteitshandvest. Daarnaast heeft zij in 2011 het Klant Contact Centrum fysiek ingericht. Op haar website geeft de gemeente nadrukkelijk aan dat zij zich laat voeden door een aantal adviseurs, waarmee zij onder andere interactie met de samenleving organiseert. Dit zijn de volgende organen: monumenten-, bezwaren-, welstands-, rekenkamercommissie en de participatieraad. Daarbij ontwikkelt de gemeente voor de verschillende kernen Integraal Dorpsontwikkelingsprogramma s, welke gezamenlijk met de burgers/ dorpsraad wordt opgesteld. De kernen Sterksel, Leende en Leenderstrijp hebben een eigen dorpsraad/kernraad. 8 Gemeente Heeze-Leende Gemeente Heeze-Leende 9

6 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden De gemeente Heeze-Leende telt zeven basisscholen en een school voor speciaal. De beleidsterreinen, jeugd, zorg, sport en cultuur raken elkaar in het brede schoolconcept. Bij twee basisscholen is door middel van het opstellen van een pedagogisch raamplan een inhoudelijk sproces vastgelegd. In 2012 zal in overleg met het veld worden bezien of op deze wijze het brede schoolconcept bij meerdere scholen kan worden vormgegeven. Zoals op de website van de gemeente is verwoord, wil de gemeente Heeze-Leende een aantrekkelijke vestigingsplaats blijven en vooral geen slaapgemeente worden. Om invulling te geven aan de tussen ondernemersverenigingen en de gemeenten is in september 2008 afgesproken regelmatig te overleggen over doelstellingen, concrete activiteiten en afspraken over projecten die onderdeel zijn van het Economische Beleidsplan Voorbeelden hiervan zijn het beleid en het vestigingsbeleid voor bedrijven. In 2010 zijn de afspraken over en vestigingsbeleid herbevestigd. In de regio Zuidoost-Brabant worden de decentralisatieopgaven in een wisselende samenstelling gezamenlijk opgepakt. Initiatiefnemers voor deze zijn de 21 gemeenten, waarbij zij worden ondersteund door het SRE. Onder andere op het gebied van zorg en welzijn stemmen de 21 gemeenten in dit verband het beleid af. De gemeente Heeze-Leende oriënteert voor de transitie Jeugdzorg en AWBZ op een met de A2-gemeenten (Heeze- Leende, Cranendonk en Valkenswaard). Jeugdzorg: in opdracht van het portefeuillehouderoverleg Zorg en Welzijn (SRE) wordt de informatie regionaal gestroomlijnd en formuleren de 21 SRE-gemeenten een transitieagenda jeugd. Hierin staan de ambities en randvoorwaarden om lokaal/subregionaal en regionaal te komen tot een goede transitie in de jeugdzorg. Dit is vertaald in een regionaal functiemodel, dat weer moet worden uitgewerkt in een subregionale vertaling. De gemeente Heeze-Leende werkt in subregionaal verband samen met de A2-gemeenten. AWBZ/Wmo: de A2-gemeenten hebben de krachten gebundeld om de transitie AWBZ te verwezenlijken. In februari 2012 is het projectplan voor de 1e fase vastgesteld, met behoud van de vrijheid van de gemeenten om hun eigen keuzes te maken. Daarbij hebben zij tevens de voorkeur uitgesproken voor een beleidsneutrale invoering, waarbij het beleid het geld volgt. Verwacht wordt dat winst te behalen is in het efficiënt maken van het proces bij en met zorgaanbieders. Het doel is dat vanaf 2013 de nieuwe instroom van de doelgroep (burgers met een matige en zware beperking) ondersteuning bij de drie gemeenten kunnen aanvragen (inclusief aanvraag herindicatie). Met ingang van 2014 moet dit voor alle inwoners met een ondersteuningsvraag van de A2-gemeenten mogelijk zijn. In 2013 is dus sprake van een ingroeisituatie. Werken naar vermogen: de volgende gemeenten bundelen de krachten om de Wwnv te implementeren: De Kempen (Bergeijk, Oirschot, Bladel, Reusel-de Mierden en Eersel), de A2-gemeenten (Heeze-Leende, Cranendonck en Valkenswaard), Best, Nuenen, Son en Breugel en Eindhoven. Helmond zal nog aangeven op welke wijze zij de wil inzetten. De huidige twaalf samenwerkende gemeenten hebben een plan van aanpak opgemaakt. De implementatie wordt als een project gerealiseerd. De projectgroep wordt aangestuurd door een bestuurlijke klankbordgroep (wethouders deelnemende gemeenten). Er zijn zeven deelprojecten geformeerd, waarmee een beleidsinhoudelijke en ondersteunende taakverdeling is gemaakt. De besluitvorming zal nog steeds plaatsvinden op lokaal niveau. De projectorganisatie verwacht hier wel eenduidigheid te kunnen aanbrengen in de verordeningen. De activiteiten in het projectplan zijn zodanig gepland dat men vanaf het eerste kwartaal van 2012 zou kunnen starten. RUD: in Zuidoost-Brabant werken de 21 gemeenten, de provincie en de SRE Milieudienst toe naar een gemeenschappelijke regeling voor de RUD. Momenteel geeft een stuurgroep nog richting aan de inrichtingsfase. Naast de drie genoemde decentralisaties hebben de gemeenten van Zuidoost-Brabant ook aandacht voor de transitie van het passend. De gemeenten streven onder andere naar een centraal loket, dat in overleg met de ouders van het kind, kan bepalen wat het kind nodig heeft aan. De scholen in Heeze- Leende maken deel uit van van twee sverbanden. 10 Gemeente Heeze-Leende Gemeente Heeze-Leende 11

7 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden sverbanden: uit de programmabegroting 2012 blijkt dat de gemeente Heeze-Leende onder andere participeert in de volgende sverbanden: Regio Eindhoven, Gezondheidsdienst Brabant-Zuidoost, Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost, Werkvoorzieningsschap Regio Eindhoven, Welstandzorg Noord-Brabant en Stichting Bureau Inkoop & Aanbestedingen Zuidoost-Brabant. Op het gebied van recreatie en toerisme wordt grens-overschrijdend samengewerkt met de gemeenten Hamont-Achel, Neerpelt, Valkenswaard en Cranendonck voor het gebied de Groote Heide Leenderbos. Rondom de Strabrechtse Heide wordt samengewerkt met Geldrop-Mierlo en Someren. : sinds 2004 werken de gemeenten Cranendonck, Heeze-Leende en Valkenswaard op operationeel niveau met elkaar samen. Zo is er in 2009 een I-visie vastgesteld om te komen tot één centrale I&A-organisatie die vanuit één centraal punt diensten levert aan de vier gemeenten. Daarnaast werken de gemeenten samen op het gebied van werk en inkomen. 12 Gemeente Heeze-Leende Gemeente Heeze-Leende 13

8 Verslag SWOT-gesprek gemeente Heeze-Leende 4 december 2012 Algemeen Dit verslag is een verkorte weergave van de opgedane resultaten en indrukken tijdens de gesprekken van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant met het college van burgemeester en wethouders en een delegatie van de raad van de gemeente Heeze-Leende. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van onder meer de beschreven situatie in de deskresearch en de antwoorden in de vragenlijst. De deskresearch maakt integraal onderdeel uit van dit verslag. De focus ligt op een aantal gezichtspunten, te weten: en gezonde financiële positie. Robuust en veerkrachtig bestuur dat ook onder minder gunstige omstandigheden effectief is en adequaat functioneert. Vermogen om opgaven en ambities te definiëren en om te zetten in uitvoering; gereed voor de uitvoering van de decentralisatieopgaven. Visie op ; sbereidheid, bijvoorbeeld strategische opgaven in de regio; prioritering conform opgaven Agenda van Brabant. Kennis en vermogen om te verbinden tussen inwoners, maatschappelijke en bestuurlijke partners. 14 Gemeente Heeze-Leende Gemeente Heeze-Leende 15

9 Interactie met Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Gezonde financiële positie sverbanden Sterk De financiën zijn op orde, mede op basis van een zeer solide wijze van begroten en voorzichtigheid bij zaken als grondbedrijf en dergelijke. De gemeente heeft een prima voorzieningenpakket, investeert in innovatie en experimenteert met het neerleggen van verantwoordelijkheid bij. De relatie tussen het college en de raad, en binnen de raad, is goed. Dit zorgt voor een plezierige werksfeer en gezamenlijke verantwoordelijkheid. Er wordt nu al goed gebruik gemaakt door de samenwerkende gemeenten van elkaars ambtelijke inzet in de ruimste zin. Zwak Er is een wirwar aan sverbanden die alle aangestuurd moeten worden door een relatief kleine gemeente met alle gevaren van dien voor sturing en controle. De gemeente heeft geen visie ten aanzien van de stip aan de horizon voor de. Kansen Brainport biedt grote kansen voor de verdere economische ontwikkeling van de regio Zuidoost-Brabant en de daarbinnen liggende gemeenten, zeker bij het pakken van kansen, ook buiten de eigen regio. Te denken valt hierbij aan food, toerisme et cetera. Voor Heeze-Leende liggen er kansen om hierop in te spelen. De ontwikkeling van de subregio biedt kansen op het gebied van toerisme en recreatie. Bedreigingen De omvang van de met de A2-gemeenten is qua inwoneraantal gering en wellicht te klein voor de toekomst. Het ontbreken van een visie over de toekomst van de eist van het bestuur en de organisatie het vermogen om te schaken op vele borden, hetgeen zwaar is voor een organisatie van deze omvang. Het vergt een zware investering om de integraliteit van de decentralisaties te bewaken, zowel bestuurlijk als ambtelijk. Er zullen wellicht keuzes gemaakt moeten worden voor bundeling en integratie. Het regeerakkoord kan leiden tot noodzakelijk ingrijpen in voorzieningen. 16 Gemeente Heeze-Leende Gemeente Heeze-Leende 17

10