Brabantse Bestuursscan Gemeente Asten

Transcriptie

1 Brabantse Bestuursscan Gemeente Asten Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant 15 mei 2013

2 Inleiding Het gemeentebestuur heeft in het kader van het project Krachtig Bestuur in Brabant gebruikgemaakt van het aanbod van de provincie Noord-Brabant, in met de Vereniging van Brabantse Gemeenten, tot deelname aan de door BMC ontwikkelde Brabantse Bestuursscan. De resultaten van de scan zijn een spreekwoordelijke portretfoto (of: spiegelbeeld) van de gemeente om de eigen discussie en die met andere gemeenten en partners te stimuleren over de toekomstbestendigheid van de gemeente. Methodiek Hieronder de schematische weergave van de Brabantse Bestuursscan. Interactie met Gezonde financiële positie Samenwerking Samenwerking 3 O s sverbanden Decentralisatieopgaven Werken naar vermogen Uitvoering: Opdrachtgevers: De kern van het bestuurlijk profiel van de gemeente bestaat uit het fundament van een goed functionerende gemeente, hetgeen blijkt uit een stabiel bestuur, een organisatie die op orde is en een gezonde financiële positie. De bestuurlijke kent diverse vormen, variërend van het uitvoeren van een incidenteel intergemeentelijk project tot clustering van buurgemeenten tot een gemeenschappelijke organisatie. Dit veld is in het rechterdeel van het schema uiteengezet. De informatie is via zelfanalyse met vragenlijsten voor gemeenten (inventarisatie meningen) en deskresearch (inventarisatie feiten) verzameld. Vervolgens heeft een gesprek tussen gemeentebestuurders en enkele leden van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant plaatsgevonden. Dit alles leidt tot een zgn. SWOT-analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. De gegevens uit de deskresearch en de SWOT-analyse zijn in dit document opgenomen. 2 Gemeente Asten Gemeente Asten 3

3 De gemeente Asten grenst aan de gemeenten Helmond, Deurne, Someren, Nederweert en Peel en Maas. De gemeente bestaat uit de kernen Asten, Heusden en Ommel. Bevolking: De gemeente Asten heeft inwoners (per ) waarvan meer mannen dan vrouwen. 92,8% is autochtoon (ref. 84% in Noord-Brabant), tegenover 7,2% allochtoon (ref. 16% in Noord-Brabant). Asten kent een bevolkingsgroei van 0,61% (ref. 0,38% in Noord-Brabant). Dit komt voort uit een geboorteoverschot van 0,05% (ref. 0,21% in Noord-Brabant) en een migratieoverschot van 0,56% (ref. 0,17% in Noord-Brabant). De groene druk (jonger dan 19 jaar) bedraagt 42,5% (38,5% gem. in Noord-Brabant) en de grijze druk (65 jaar of ouder) bedraagt 26,7% (25,7 % gem. in Noord- Brabant). Beroepsbevolking: De gemeente Asten heeft een totale beroepsbevolking van mensen, waarvan werkenden. Asten heeft micro-, kleine, middelgrote en grote ondernemingen in haar gemeente. Het percentage micro (39%) en kleine ondernemingen (27%) ligt hoger dan het regionaal en landelijk gemiddelde (deze liggen zowel regionaal als landelijk op 32% (micro) en 23% (kleine ondernemingen). Asten kent in geen enkele sector een positief oprichtingssaldo. Gemeenteraad CDA: PGA/PvdA: Leefbaar Asten: Algemeen Belang: D66 HvA: VVD: College van burgemeester en wethouders mr. H.G. Vos Th. M. Martens J.H.J. van Bussel J.C.M. Huijsmans mr. W.M.A. Verberkt 4 zetels 3 zetels 3 zetels 3 zetels 2 zetels 2 zetels burgemeester (CDA) wethouder (CDA) wethouder (AB) wethouder (LA) gemeentesecretaris Woningen: Asten heeft woningen (t.o.v in heel Noord-Brabant) en een woningtoename van 1,23%. De gemiddelde woningwaarde is ,- en ligt daarmee fors boven het Brabants gemiddelde (ref ,- in Noord-Brabant). Inkomen: Het gemiddeld persoonlijk inkomen ligt op ,-. Dit blijft iets achter op het regionale gemiddelde van ,- in Noord-Brabant burgers ontvangen een uitkering. Van de personen met een uitkering heeft 64,0% een AO-uitkering, 18,4% een WW en 17,5% een Wwb-uitkering. Er zijn minder WW- en Wwb-uitkeringen dan gemiddeld in Noord-Brabant en Nederland. Organisatiemodel De gemeente Asten typeert haar eigen organisatiemodel als een gekanteld vraaggestuurde organisatie, waarbij de klantvraag voorop staat. De publieksbalie is de plek waar de interactie met de klant ontstaat. De andere afdelingen vormen de backoffice: Openbare Werken (OW), Ruimtelijke Ordening (RO), Maatschappelijke Ontwikkeling (MO) en Interne Dienstverlening (ID). De directie staat aan het hoofd van de organisatie en wordt ondersteund door het team K&C (controllers). De directie bestaat uit de gemeentesecretaris en de locosecretaris/directeur. Het model kan getypeerd worden als een gekanteld directiemodel. 4 Gemeente Asten Gemeente Asten 5

4 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie Financiën op orde: De meerjarenbegroting van Asten geeft het volgende beeld: 2013: ,- voordeel, 2014: ,- nadeel, 2015 : ,- nadeel, ,- voordeel. Daarvoor moeten ombuigingen worden gerealiseerd waarover politieke overeenstemming bestaat en de verwachting bestaat dat die goed zijn te realiseren gelet op het voortraject van besprekingen met lokale betrokkenen. De lokale lastendruk blijft onder de index van 1,5%. Het weerstandsvermogen is ruim voldoende ( 17 miljoen incidenteel, 1,7 miljoen structureel) en er is nog een onbenutte belastingcapaciteit van ruim 1,6 miljoen. In de meerjarenbegroting zijn thans bekende te verwachten mindere inkomsten van rijkswege reeds verwerkt. Grondbeleid: Er is een actuele nota Grondbeleid Voor complexen met een verwacht verlies is een voorziening gevormd. De methodiek om de (benodigde) hoogte van de algemene reserve grondbeleid te kunnen bepalen is, mede op advies van de accountant, geactualiseerd. Volgens deze methodiek moet de reserve per ultimo ,042 mln. bedragen. De jaarrekening 2011 sloot met een batig saldo (na bestemming). Afwaarderingen op het grondbedrijf zijn al gerealiseerd bij de jaarrekening : Het bedrijfsplan van de gemeente Asten (Strategie organisatie gemeente Asten ) zegt: onze missie is K= L 2 + S. De K staat voor Klantgerichtheid, de L 2 voor Leiderschap van bestuur en management en voor het van alle medewerkers in de zin van het nemen van verantwoordelijkheid, het verplaatsen in de positie van de klant en de S voor Samenwerking, met burgers, instellingen, andere gemeenten, in het bijzonder de gemeente Someren. De Strategie organisatie gemeente Asten zet vooral in op de gedragskant (de bedrijfscultuur). De gedragsnormen worden geëffectueerd (onder andere afspraak is afspraak). Dit is immers de basis van een goede dienstverlening (gericht op klantgerichtheid) en bedrijfsvoering. De processturing wordt ingericht op de Deming-cirkel (Plan, Do Check, Act), gericht op het maken van realiseerbare afspraken en de controle daarop. Daarnaast wordt vooral ingezet op de realisatie van tussen Asten en Someren. Vanwege de financiële situatie zijn de afgelopen jaren bezuinigingen doorgevoerd in de budgetten voor bedrijfsvoering. Met als doel om te komen tot een efficiënte bedrijfsvoering om de lasten voor de burgers zo laag mogelijk te houden. Samenwerking: Op het gebied van bedrijfsvoering werkt de gemeente Asten veel samen met de gemeente Someren. Dit heeft vorm gekregen door middel van twee programma s, namelijk en e-overheid. De gemeente heeft zichzelf wel een taakstelling opgelegd met betrekking tot de met Someren van ,- in 2012 en ,- in 2013 en verder. De taakstelling van de wil men vooral realiseren door efficiency in de bedrijfsprocessen. Deze efficiency kan alleen door vergaande uniformering en harmonisatie van bedrijfsprocessen, procedures, systemen (software) en door formatievermindering plaatsvinden. Dit kan pas beginnen na daadwerkelijke samenvoeging van de teams. Er is dus sprake van frictiekosten. Door gezamenlijke strategische personeelsplanning en een eenmalig frictiebudget wil men de frictieperiode overbruggen. Het verdere doel voor de Asten-Someren is om de bedrijfsvoering van de twee gemeenten steeds meer samen te voegen. Voor uitvoerende taken onderzoekt men wat de mogelijkheden zijn om dit in uit te voeren. Indien dit positief is, gaat men op die taken samenwerken. Nieuwe taken voert men primair gezamenlijk uit. Op dit moment ligt er een bestuursovereenkomst tussen de gemeenten Someren en Asten. De afdelingen Bedrijfsvoering van Asten en Someren zijn reeds samengevoegd en de buitendienst volgt per 1 januari Gemeente Asten Gemeente Asten 7

5 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie Op 21 februari 2006 heeft de gemeente Asten haar visie De Avance vastgesteld, waarbij de koers is bepaald voor de gemeente Asten voor de komende 10 à 15 jaar. Deze komt in het kort neer op de volgende strategische keuzes: Asten kiest voor een bewuste en beheerste schaal- en kwaliteitssprong die het behoud en de versterking van wonen, werken en sociaal-maatschappelijke voorzieningen mogelijk maakt. Asten kiest daartoe voor het geconcentreerd benutten van de economische potenties die voortvloeien uit de ligging aan de A67. Buiten het economisch ontwikkelingsgebied kiest Asten voor behoud en versterking van de bestaande omgevingskwaliteiten. De ligging tussen de armen van de Aa en de Astense Aa wordt ten volle benut. Asten richt zich in eerste instantie op de opvang van de lokale behoefte, maar waar opportuun, zal de gemeente zich ook inzetten om in de vraag naar recreatie en ontspanning van de regio Eindhoven-Helmond te voorzien. Daarnaast is de gemeente bezig met een kerntakendiscussie, waarbij de gemeente zich beziet op haar taken en kijkt in hoeverre bepaalde taken niet meer of in mindere mate worden uitgevoerd. Uit de begroting 2012 blijkt dat de gemeente Asten zich meer op een regierol wil gaan focussen (in een aantal programma s komt dit terug). De Avance is via een interactief proces tussen politiek, belangengroeperingen en de bevolking tot stand gekomen. Door alle geledingen mee te laten discussiëren is het maatschappelijk draagvlak voor de uitgangspunten van de visie groot. Interactie met bewoners vindt ook veelvuldig aan de publieksbalie en via de website plaats. In 2009 (waarstaatjegemeente) heeft de gemeente onderzoek laten doen naar de tevredenheid hierover. Gemiddeld geeft de inwoner een 7,8 voor de totale dienstverlening (ter referentie, benchmarkgemiddelde: 7,7). Uit ander onderzoek komt ook een hoge mate van klanttevredenheid terug: 7,9 in 2010/2011 onderzoek KvK beste dienstverlenende gemeente. 8 Gemeente Asten Gemeente Asten 9

6 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden Eén van de centrale opgaven is het versterken van de economische structuur. Asten heeft een divers aanbod van bedrijvigheid. Op het eerste gezicht levert dat een robuuste economische structuur op. Toch is de afhankelijkheid van enkele grote werkgevers, met name in de handel en transport, agribusiness en tuinbouw, vooral voor lagergeschoolde arbeid, op de lange termijn een punt van zorg. Daarnaast vraagt de (lokaal gebonden) werkgelegenheid in de nabijheid van het wonen de aandacht. Deze speelt namelijk een vitale rol bij de leefbaarheid van de kernen van de gemeente Asten. Waar in het verleden de agrarische sector voor veel lagergeschoolde arbeid nabij huis kon zorgen, is het de verwachting dat in de toekomst nieuwe economische dragers nodig zijn. Voortgaande processen van globalisering, schaalvergroting en duurzaamheid zullen de intensieve veehouderij in de toekomst steeds verder onder druk zetten. Daarmee verdwijnt een belangrijk deel van de zo belangrijke werkgelegenheid dichtbij huis. Het reconstructieplan zet de lijnen uit voor een duurzame toekomst van de landbouw. In het kader van de reconstructie worden gelden beschikbaar gesteld, waarop de gemeente Asten zal inzetten om haar landelijk gebied te vitaliseren. Daarnaast wil de gemeente Asten haar aantrekkelijkheid vergroten door te ontwikkelen en bestaande terreinen eventueel te herstructureren. Daarnaast wil men toerisme binnen de gemeente stimuleren, dit doet men door afspraken te maken binnen het SRE-Peelverband. Een duidelijke koppeling tussen Ondernemers/ Onderwijs/Overheid (3O s) zien wij binnen de stukken van de gemeente Asten niet terug. De decentralisatie wordt voornamelijk gezamenlijk binnen de Peelgemeenten opgepakt. De deelnemende gemeenten zijn Asten, Deurne, Gemert-Bakel, Laarbeek, Helmond en Someren. Met betrekking tot de uitvoering van de Wet werken naar vermogen (Wwnv) sluit de gemeente Geldrop-Mierlo ook aan bij dit sverband. Binnen de Peelgemeenten ziet men het belang om relaties te leggen tussen de transities. Door deze decentralisaties krijgen gemeenten steeds meer mogelijkheden om op lokaal niveau een samenhangend beleid te voeren, gericht op het vergroten van de participatie van kwetsbare groepen in. Een integrale benadering is daarnaast noodzakelijk om winst te boeken waardoor de beschikbare middelen efficiënt en effectief worden ingezet. Jeugdzorg: Op het gebied van de Transitie Jeugdzorg hebben de portefeuillehouders van de zes Peelgemeenten uitgesproken gezamenlijk op te willen trekken en hebben zij opdracht gegeven om vooruitlopend op de nieuwe wetgeving alvast richtinggevende uitgangspunten te formuleren voor de gezamenlijke voorbereiding van decentralisatie. In 2012 hebben zij een plan van aanpak opgesteld om de transitie van de Jeugdzorg aan te pakken. AWBZ/Wmo: De transitie AWBZ/Wmo wordt ook opgepakt binnen de zes Peelgemeenten. In 2012 is een plan van aanpak opgesteld. De gemeente Helmond heeft binnen deze decentralisatie de voortrekkersrol. Werken naar vermogen: De gemeente Asten werkt in het kader van de transitie Wwnv samen met de Peelgemeenten (Asten, Deurne, Gemert-Bakel, Helmond, Laarbeek en Someren) en de gemeente Geldrop-Mierlo. Het jaar 2012 wordt door de samenwerkende Peelgemeenten gebruikt om voorbereidingen te treffen. Het ligt in de lijn van de verwachting dat de gemeente op grond van de Wwnv wederom nieuwe verordeningen zal moeten vaststellen alsmede een beleidslijn zal moeten formuleren met betrekking tot de wijze van uitvoering, waaronder de inzet van beschikbare middelen. Bij de gezamenlijke voorbereiding hiervan ligt het zwaartepunt. Een versterkte met het bedrijfsleven zal cruciaal zijn voor het welslagen van de Wwnv. De samenwerkende Peelgemeenten zetten hier overigens al langer op in. RUD: in Zuidoost-Brabant wordt voor de RUD een nieuwe organisatie gevormd, gebaseerd op een nieuwe gemeenschappelijke regeling, gevormd door de 21 gemeenten en de provincie Noord-Brabant. De gemeente Asten is aangesloten bij deze gemeenschappelijke regeling. De RUD Zuidoost-Brabant voert werkzaamheden uit voor de aan de gemeenschappelijke regeling deelnemende overheden. Daarnaast worden werkzaamheden uitgevoerd voor niet aan de gemeenschappelijke regeling deelnemende overheden. Het dagelijks bestuur van de RUD Zuidoost-Brabant bepaalt de maximale omzet bij deze overheden. Voor de realisatie van de nieuwe organisatie is een conceptbedrijfsplan opgesteld en vastgesteld. De RUD zal worden opgericht als openbaar lichaam onder een functionele gemeenschappelijke regeling, die wordt aangestuurd door de colleges van de gemeenten en Gedeputeerde Staten van de provincie. De consequentie voor het personeel van Asten is dat zij straks worden ondergebracht bij de RUD, volgens het principe mens volgt werk. Hierbij de opmerking dat de gemeente Asten meedoet omdat het een wettelijke verplichting is. Asten opteerde voor een Peelland als netwerk RUD. 10 Gemeente Asten Gemeente Asten 11

7 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden sverbanden: De gemeente Asten kent de volgende sverbanden: Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE); Veiligheidsregio Brabant-Zuidoost; Atlant Groep; GGD Zuidoost-Brabant en Overlegorgaan Nationaal Park De Groote Peel. : Op het gebied van inkoop is de gemeente Asten aangesloten bij de Stichting Bureau Inkoop en Aanbestedingen Zuidoost-Brabant (BIZOB). Bij deze stichting zijn achttien Brabantse gemeenten aangesloten. 12 Gemeente Asten Gemeente Asten 13

8 Verslag SWOT-gesprek gemeente Asten 12 november 2012 Algemeen Dit verslag is een verkorte weergave van de opgedane resultaten en indrukken tijdens de gesprekken van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant met het college van burgemeester en wethouders en een delegatie van de raad van de gemeente Asten. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van onder meer de beschreven situatie in de deskresearch en de antwoorden in de vragenlijst. De deskresearch maakt integraal onderdeel uit van dit verslag. De focus ligt op een aantal gezichtspunten, te weten: en gezonde financiële positie. Robuust en veerkrachtig bestuur dat ook onder minder gunstige omstandigheden effectief is en adequaat functioneert. Vermogen om opgaven en ambities te definiëren en om te zetten in uitvoering; gereed voor de uitvoering van de decentralisatieopgaven. Visie op ; sbereidheid, bijvoorbeeld strategische opgaven in de regio; prioritering conform opgaven Agenda van Brabant. Kennis en vermogen om te verbinden tussen inwoners, maatschappelijke en bestuurlijke partners. 14 Gemeente Asten Gemeente Asten 15

9 Interactie met Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Gezonde financiële positie sverbanden Sterk De financiële positie is gezond. Het weerstandsvermogen is voldoende. De meerjarenbegroting is sluitend. Overeenstemming over de koers en bezuinigingen tussen het college en de raad. Het college en de raad onderkennen dat Asten alleen door zelfstandig kan blijven; met Someren bestaat een sovereenkomst, maar Asten wil nog verder gaan (ambtelijke fusie). Samenwerking met Deurne wordt na het uiteenvallen van de zogenoemde DAS niet langer nagestreefd. Met de Peellandgemeenten wordt de geïntensiveerd. Het gemeenschappelijk belang bij de SRE-regio wordt actief ingevuld door het samen optrekken in Peelland. Het voorzieningenniveau in de kernen is goed op orde. Zwak Er is een democratisch gat bij de vele sverbanden, maar de raad heeft het gevoel wel degelijk invloed te hebben op wat het college doet. Ook zijn er gezamenlijke sessies met de raden in SRE-verband en met de raad van Someren. De kwetsbaarheid van de ambtelijke organisatie. De relatief grote bezuinigingstaakstellingen in de meerjarenbegroting die realisatie behoeft. De haalbaarheid daarvan wordt door het college en de raad groot geacht, maar het blijft een risico. Kansen Asten zet zich in om de voorzieningen in de kernen op peil te houden en is daarnaast doende met versterking van toerisme en recreatie, en de gemeente kan in de toekomst ook zelf investeren. Het blijft daarmee een aantrekkelijke gemeente om te wonen, te werken en te bezoeken. Het aantal arbeidsplaatsen in de agrarische sector groeit en er vindt innovatie plaats (top techniek). De betrokkenheid bij Brainport en de spin-off daarvan. Bedreigingen De open einden op te decentraliseren terreinen kunnen de financiële positie ondermijnen (geldt overigens voor alle gemeenten in Nederland). De kostenstijging van de RUD. De regeringsplannen met betrekking tot opschaling kan de zelfstandigheid van Asten bedreigen. De met Someren kan wat dat betreft een te kleine schaal blijken te zijn voor bestuurlijke samenvoeging. Afkalvende sociale cohesie vanuit. De verdere vergrijzing en het steeds grotere beroep op zorgvoorzieningen (dichtbij). 16 Gemeente Asten Gemeente Asten 17

10