Brabantse Bestuursscan Gemeente Sint-Michielsgestel

Transcriptie

1 Brabantse Bestuursscan Gemeente Sint-Michielsgestel Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant 28 augustus 2012

2 Inleiding Het gemeentebestuur heeft in het kader van het project Krachtig Bestuur in Brabant gebruikgemaakt van het aanbod van de provincie Noord-Brabant, in met de Vereniging van Brabantse Gemeenten, tot deelname aan de door BMC ontwikkelde Brabantse Bestuursscan. De resultaten van de scan zijn een spreekwoordelijke portretfoto (of: spiegelbeeld) van de gemeente om de eigen discussie en die met andere gemeenten en partners te stimuleren over de toekomstbestendigheid van de gemeente. Methodiek Hieronder de schematische weergave van de Brabantse Bestuursscan. Interactie met Gezonde financiële positie Samenwerking Samenwerking 3 O s sverbanden Decentralisatieopgaven Werken naar vermogen Uitvoering: Opdrachtgevers: De kern van het bestuurlijk profiel van de gemeente bestaat uit het fundament van een goed functionerende gemeente, hetgeen blijkt uit een stabiel bestuur, een organisatie die op orde is en een gezonde financiële positie. De bestuurlijke kent diverse vormen, variërend van het uitvoeren van een incidenteel intergemeentelijk project tot clustering van buurgemeenten tot een gemeenschappelijke organisatie. Dit veld is in het rechterdeel van het schema uiteengezet. De informatie is via zelfanalyse met vragenlijsten voor gemeenten (inventarisatie meningen) en deskresearch (inventarisatie feiten) verzameld. Vervolgens heeft een gesprek tussen gemeentebestuurders en enkele leden van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant plaatsgevonden. Dit alles leidt tot een zgn. SWOT-analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. De gegevens uit de deskresearch en de SWOT-analyse zijn in dit document opgenomen. 2 Gemeente Sint-Michielsgestel Gemeente Sint-Michielsgestel 3

3 De huidige gemeente Sint-Michielsgestel ontstond in 1996, na samenvoeging van de gemeenten Sint-Michielsgestel, Den Dungen en Berlicum. Het dorp Gemonde, dat voorheen gedeeltelijk behoorde bij de gemeenten Boxtel, Sint-Michielsgestel, Sint-Oedenrode en Schijndel, werd in zijn geheel toegevoegd aan de nieuwe gemeente Sint-Michielsgestel. Bevolking: inwoners, waarvan de verdeling mannen en vrouwen ongeveer gelijk is. 93,1% is autochtoon (ref. 84% in Noord-Brabant), tegenover 6,9% allochtoon (ref. 16% in Noord-Brabant). Sint- Michielsgestel kent een bevolkingsgroei van -0,07% (ref. 0,28% in Noordoost-Brabant). Dit komt voort uit een toename in natuurlijke aanwas (van 43 personen) en een afname door een migratiesaldo (van-23 personen). Sint-Michielsgestel kent een groene druk van 43,3% en een grijze druk van 29,4%. In de toekomstvisie wordt rekening gehouden met een verwacht lager aantal (basis)schoolleerlingen. Op het gebied van ruimtelijke ordening verwacht men nog steeds een toenemende vraag naar wooneenheden, door een dalende gemiddelde woningbezetting. In de kadernota 2011 geeft men aan te verwachten dat het inwoneraantal stabiel zal blijven. Beroepsbevolking: Sint-Michielsgestel heeft arbeidsparticipanten en een gemiddeld percentage werkzoekenden van 1,9% (ref. gem. 5% in Nederland, CBS). Sint-Michielsgestel biedt werkgelegenheid in micro, kleine en middelgrote vestigingen. Sint-Michielsgestel kent relatief gezien veel micro-organisaties (meer dan 60%). De grootste sector is dienstverlening, gevolgd door de nijverheidssector. Met uitzondering van landbouwsector kent Sint-Michielsgestel een positief oprichtingssaldo. Dit betekent dat het aantal organisaties in de volgende sectoren toeneemt: nijverheid (1,1%, ref. Noord-Brabant 0,3%), groothandel en transport (3,3%, ref. Noord-Brabant: 0,5%), dienstverlening (1%, ref. Noord-Brabant: 3,9%) en de detailhandel en horeca (5,6%, ref. Noord-Brabant 1,8%). Woningen: Sint-Michielsgestel heeft woningen (t.o.v in heel Noord-Brabant). De gemiddelde woningwaarde is ,- (ref ,- in Noord-Brabant). Inkomen: het gemiddelde persoonlijke inkomen ligt op ,- in Sint-Michielsgestel. Dit ligt net boven het regionale gemiddelde van ,- in Noord-Brabant burgers ontvangen een uitkering. Van de personen met een uitkering heeft 67% een AO-uitkering, 22% een WW-uitkering en 11% een Wwb-uitkering. De gemeente Sint-Michielsgestel kent in relatieve verhouding weinig Wwbuitkeringen in vergelijking met andere gemeenten in Noord-Brabant. Gemeenteraad Dorpsgoed PPA CDA PvdA Gestels belang D66 VVD Senioren Gestel Lijst Gemonde Coalitie College van burgemeester en wethouders mr. J.C.M. Pommer (Jan) drs. B.A.G. Leenen (Ben) E.H.J.M. Mathijssen (Ed) H.T.M. van Roosmalen (Henk) mr. A.H.P.G. van de Kerkhof (Ton) 4 zetels 4 zetels 4 zetels 2 zetels 2 zetels 2 zetels 1 zetel 1 zetel 1 zetel Dorpsgoed, PPA en CDA. burgemeester (CDA) wethouder (Dorpsgoed) wethouder (PPA) wethouder (CDA) gemeentesecretaris Organisatiemodel De ambtelijke organisatie kent een niet-gekanteld afdelingenmodel. De gemeentesecretaris wordt bijgestaan door het stafbureau en de adjunct-directeur c.q. concerncontroller. Deze laatste wordt weer ondersteund door het bedrijfsbureau (assistent-controller en financiële consulenten). Verder zijn er zes lijnafdelingen: (1) Ontwikkeling; (2) Uitvoering; (3) Bestuur- & Managementondersteuning; (4) Integrale Veiligheid; (5) Inwonerszaken en (6) Vergunningen & Handhaving. In een organisatieregeling (vanaf 2007 van kracht) heeft de gemeente de inrichting van de organisatie, de onderlinge verhoudingen, taken en verantwoordelijkheden vastgelegd. Vanaf 2005 is er nadrukkelijk gewerkt aan organisatieontwikkeling. De resultaten van deze ontwikkeling zijn in 2009 geëvalueerd. Een van de uitkomsten is het benoemen van het verkennen van de mogelijkheden om te komen tot regionale als belangrijkste prioriteit. 4 Gemeente Sint-Michielsgestel Gemeente Sint-Michielsgestel 5

4 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie De gemeente Sint-Michielsgestel valt voor het begrotingsjaar 2012 onder het zogenoemde repressieve toezicht. Zowel de begroting als de meerjarenraming is, naar het oordeel van de toezichthouder, structureel sluitend. De gemeente heeft zijn risico s in beeld en heeft het beschikbare weerstandsvermogen hier tegenover gezet. Op basis van de aldus berekende ratio kan worden gesteld dat de gemeente beschikt over voldoende (99%) weerstandsvermogen. Op korte termijn wordt nog een verbetering van het weerstandsvermogen verwacht, als gevolg van de winstneming van de afgeronde grondexploitaties. De gemeente beschikt over actuele grondexploitaties en heeft zijn risico s in beeld. Van de (zeven) projecten is slechts een klein deel naar verwachting verliesgevend (2). De gemeente heeft geen aparte reserve voor grondexploitatie. Indien een grondexploitatie een tekort heeft, boekt de gemeente dit af via de vermogensreserve. Voorzieningen voor verliesgevende complexen zijn derhalve niet nodig. In 2012 zal een vijftal, naar verwachting, winstgevende projecten worden afgerond. In het voorjaar van 2011 is de nota Buigzaam naar de Toekomst vastgesteld. Deze nota geeft richting aan de eerder ingezette bezuinigingsmaatregelen, welke zijn opgenomen in de voorjaarsnota Uit het totaaloverzicht blijkt dat de gemeente in ,- van de totale bezuinigingstaakstelling kon realiseren (managementletter 2011, PWC). In het licht van Goed Werkgeverschap streeft de gemeente Sint-Michielsgestel een gemengd model na. Waar het gaat om directe dienstverlening aan de burgers, wil de gemeente de regie houden over het beleid en de uitvoering daarvan. Waar het gaat om andere zaken, wil de gemeente regie hebben over het te voeren beleid en staat zij open om het door derden te laten uitvoeren. In dat verband kiest de gemeente bewust voor intergemeentelijke (kadernota, 2011). De visie op is door de gemeenteraad in 2010 opgesteld. Ter uitvoering van dat beleid werkt de gemeente op grotere (Noordoost-Brabant) en op kleinere schaal (Bureau Leerplicht en Ple1n) samen. Met de drie PLE1n-gemeenten wil Sint-Michielsgestel komen tot een gedragen visie op intergemeentelijke, waarbij gewerkt wordt vanuit een Matroesjka-model. Hiermee wordt bedoeld dat kleinere sverbanden ruimtelijk en functioneel steeds moeten passen in de op het grotere schaalniveau van Brabant Noord-Oost. Sint-Michielsgestel heeft onderzocht of er een intergemeentelijke of regionale arbeidspoule gevormd kan worden, zodat er een impuls gegeven kan worden aan de van het personeel. In het collegeprogramma zijn de uitgangspunten voor opgenomen: (1) er moet sprake zijn van kwaliteitsverbetering, (2) moet leiden tot kwetsbaarheidvermindering en (3) er moet zichtbaar sprake zijn van kostenbeheersing. Daarnaast is de gemeente van mening dat de meerwaarde van zich op korte termijn door concrete output moet bewijzen. 6 Gemeente Sint-Michielsgestel Gemeente Sint-Michielsgestel 7

5 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie Onder de noemer de visie van de Zieners 2025 heeft de gemeente interactief gewerkt aan de toekomstvisie. De aanpak was vernieuwend. Er is gewerkt met werkconferenties, een film, samen de boer op richting de gemeenschap en in Lagerhuisachtige settings met elkaar in discussie gaan. Daarnaast is er ook gebruikgemaakt van gebruikelijke manieren zoals de krant en enquêtes om inbreng te verkrijgen. De visie is gevat in een film en in een papieren document. Kernwoorden zijn: met ondernemers, gezamenlijke verantwoordelijkheid, leefbaarheid, ouderenzorg, hogere betrokkenheid burger en een goede bereikbaarheid. In het traject Buigzaam naar de toekomst werkt de gemeente aan ombuigingen. Eind maart 2011 heeft de gemeenteraad richting gegeven waarbinnen de ombuigingen ingebed kunnen worden. Deze zijn onderverdeeld naar drie tranches. Tranche 1 omvat efficiencymaatregelen die direct door te voeren zijn, tranche 2 zijn de strategische ombuigingen en tranche 3 schetst een voorlopig beeld ten gevolge van mogelijke ombuigingen die op de gemeente afkomen. Tranche 1 en 2 moeten allereerst zorgen voor een sluitende begroting. Door het schrappen van taken kan een aantal functies vervallen (programmabegroting, 2011). In 2011 heeft de gemeente Sint-Michielsgestel deelgenomen aan het onderzoek naar burgerrollen. Het onderzoek onderscheidt zes burgerrollen, waarin de gemeente als volgt op scoort: de burger als kiezer (6,3), de burger als klant (7,6), de burger als onderdaan (6,4), de burger als partner (6) en de burger als wijkbewoner (6,9). De score ligt hoger dan het landelijke gemiddelde onder gemeenten van dezelfde gemeentegrootteklasse (< ). De gemeente heeft zowel beleid op burgerparticipatie als op (meer specifiek) jongerenparticipatie. Daarnaast zal de gemeente zich ontwikkelen tot een klantcontactcentrum (KCC) dat dient als frontoffice voor burgers en bedrijven met vragen aan de overheid (programmabegroting, 2011). 8 Gemeente Sint-Michielsgestel Gemeente Sint-Michielsgestel 9

6 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden In de programmabegroting 2011 heeft de gemeente opgenomen de met het Succespunt van het ROC Koning Willem 1 College in Den Bosch te willen intensiveren, zodat de ontwikkeling en het ongeoorloofd schoolverzuim van scholieren goed in het vizier worden gehouden. De gemeente Sint-Michielsgestel realiseert een fysiek inlooppunt voor haar CJG in Den Dungen in De gemeente streeft naar een goed ondernemingsklimaat, waarin de gemeente als partner wordt ervaren. In de programmabegroting 2011 is te lezen dat zij dit wil versterken door de juiste randvoorwaarden, stimuleringsmaatregelen en imagoverbetering van de gemeente. Op de drie decentralisatiethema s heeft de gemeente Sint-Michielsgestel een plan ontwikkeld (of is deze in ontwikkeling). Jeugdzorg en AWBZ worden in de subregio De Meierij (Boxtel, Haaren, Heusden, Sint-Michielsgestel, s-hertogenbosch, Schijndel, Sint-Oedenrode en Vught) binnen de gehele regio Brabant-Noordoost (20 gemeenten) georganiseerd. Voor de transitie Wwnv werkt de gemeente Sint-Michielsgestel ook met De Meierij-gemeenten samen. Jeugdzorg: op regionaal niveau is een conceptstartnotitie Transitie Jeugdzorg Brabant-Noordoost ontwikkeld. Regionale op het gebied van jeugdbeleid is in de regio Brabant Noordoost vormgegeven in het Regionaal Bestuurlijk Overleg jeugd. De voorzitters van de subregionale overleggen Jeugd komen eenmaal per kwartaal samen om de regionale ontwikkelingen te bespreken. Er zijn vier subregio s die allemaal een kartrekker hebben. Eén van de subregio s is De Meierij, waarvan Schijndel de kartrekker is. Subregio De Meijerij heeft de gemeente Zaltbommel en de gemeente Maasdriel als afstemmingsgemeente erbij voor transitie Jeugdzorg. AWBZ/Wmo: de taken van de AWBZ worden getrapt gedecentraliseerd naar de Wmo. Dit gebeurt vanuit een regionale (in een project) met De Meierij-gemeenten. Doel is om per januari 2013 de extra doelgroep voor extramurale begeleiding te voorzien en vanaf 2014 iedereen met een beperking te kunnen begeleiden. Werken naar vermogen: de samenwerkende gemeenten die zich gebundeld hebben onder de naam Meierij-gemeenten werken gezamenlijk aan de implementatie van de Wet werken naar vermogen (Wwnv). Een conceptprojectaanpak ligt aan de deelnemende gemeente voor. Brabant-Noord is de regionale uitvoeringsdienst waar Sint-Michielsgestel in de toekomst onderdeel van zal uitmaken. De RUD sluit aan op de grenzen van de veiligheidsregio. Sint-Michielsgestel heeft al aangegeven gebruik te willen maken van het uitvoeringsstation van s-hertogenbosch. 10 Gemeente Sint-Michielsgestel Gemeente Sint-Michielsgestel 11

7 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden De gemeente Sint-Michielsgestel werkt in de volgende verbanden samen: PLE1N (Haaren, Sint-Michielsgestel en Sint-Oedenrode), Regio Noordoost Brabant, Veiligheidsregio Brabant- Noord, GGD Hart voor Brabant, Regionale Ambulancevoorziening (RAV) Brabant Midden-West- Noord en Het Brabants Historisch Informatie Centrum. Deze lijst is uiteraard niet uitputtend. Zo werkt Sint-Michielsgestel daarnaast ook nog actief samen met partners uit de keten. Voor de Regio Noordoost- Brabant is op 1 juni 2010 een sconvenant gesloten. Deze is gericht op het versterken van de regionale identiteit en het verdiepen van het Regionaal Perspectief in opbouw. Hierin staan centraal: identiteit van Noordoost-Brabant, diversiteit in vestigingsmilieus, bereikbaarheid, vitaal landelijk gebied en energie en duurzaamheid. Na een lange en intensieve voorbereiding is PLE1N per 1 januari 2012 van start gegaan. Dit is het begin van een traject, waarin meer taken en hopelijk meer gemeenten zullen volgen. Met deze hopen gemeenten - met behoud van zelfstandigheid - de kwaliteit te versterken, de kwetsbaarheid te verminderen en de kosten te beheersen. Concreet betekent dit, dat alle ambtenaren, die met belastingen, invorderingen en Wet Onroerend goed Zaken te maken hebben in Sint-Oedenrode komen te werken, die van automatisering en informatievoorziening (ICT-breed) in Sint-Michielsgestel en in die van personeel en organisatie per 1 april 2012 in Haaren. 12 Gemeente Sint-Michielsgestel Gemeente Sint-Michielsgestel 13

8 Verslag SWOT-gesprek gemeente Sint-Michielsgestel 18 april 2012 Algemeen Dit verslag is een verkorte weergave van de opgedane resultaten en indrukken tijdens de gesprekken van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant met het college van burgemeester en wethouders en een delegatie uit de raad van de gemeente Sint-Michielsgestel. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van onder meer de beschreven situatie in de deskresearch en de antwoorden in de vragenlijst. De deskresearch maakt integraal onderdeel uit van dit verslag. De focus ligt op een aantal gezichtspunten, te weten: en gezonde financiële positie. Robuust en veerkrachtig bestuur dat ook onder minder gunstige omstandigheden effectief is en adequaat functioneert. Vermogen om opgaven en ambities te definiëren en om te zetten in uitvoering; gereed voor de uitvoering van de decentralisatieopgaven. Visie op ; sbereidheid, bijvoorbeeld strategische opgaven in de regio; prioritering conform opgaven Agenda van Brabant. Kennis en vermogen om te verbinden tussen inwoners, maatschappelijke en bestuurlijke partners. 14 Gemeente Sint-Michielsgestel Gemeente Sint-Michielsgestel 15

9 Interactie met Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Gezonde financiële positie sverbanden Sterk De burgemeester en de secretaris zijn trekker van de in De Meierij. Het werken met een Matroesjka-model als basis voor een visie op is goed, evenals het inzicht om de met s-hertogenbosch te intensiveren. De gemeente heeft voldoende bestuurlijke stabiliteit. Het college is actief in de regio; de raad is nauw betrokken en ondanks de hoeveelheid fracties wordt het werk met goede resultaten afgerond. De organisatie is op orde, levert de gewenst kwaliteit en is eveneens actief in de regio. Financieel gezien is Sint-Michielsgestel op orde. De reserves zijn wel minder dan in het verleden. Kansen De intentie om tot intensievere te komen in De Meierij biedt volop kansen op zowel het gebied van bedrijfsvoering als beleid. Een definitief document moet nog wel opgesteld worden, waarmee vervolgens alle raden moeten instemmen. Samenwerking met s-hertogenbosch op onderwerpen die een grotere schaal vereisen biedt kansen. De op het gebied van de decentralisaties op de schaal van Noordoost-Brabant biedt kansen voor een intensievere op dat schaalniveau. Zwak De veelheid aan sverbanden en de verscheidenheid van partijen die daaraan deelnemen. Men besluit vooralsnog niet uit de met Bernheze, Schijndel en Veghel te stappen op het gebied van sociale zaken. Er is nog te veel onduidelijkheid over de uitvoering van de Wet werken naar vermogen. Visie op samenwerken is op zichzelf helder; herindeling ziet de gemeente niet als optie. De gemeente kiest voor vergaande met regiogemeenten en is afhankelijk van de haalbaarheid daarvan. Bedreigingen Het niet weten op welke terreinen de definitief gestalte krijgt, alsmede de onzekerheid over aantal deelnemers en intentie kan de prille doen wankelen. De vorm staat nog open evenals de invulling van de beoogde niet vrijblijvende. Het aantal eenpitters in de organisatie biedt op termijn onvoldoende mogelijkheden om het groeiende takenpakket op te kunnen pakken. De majeure projecten op het gebied van de grondexploitatie brengen risico s met zich mee. Met name geldt hetzelfde voor de grote projecten op het gebied van infrastructuur, waar men kwetsbaar is in de kwaliteit van de organisatie. Ten aanzien van de kernen zullen duidelijkere standpunten ingenomen moeten worden over voorzieningen in relatie tot financiële middelen. De kaderstelling van de raad richting Gemeenschappelijke Regelingen en de grip op dergelijke regelingen baart zorgen. 16 Gemeente Sint-Michielsgestel Gemeente Sint-Michielsgestel 17

10