Brabantse Bestuursscan Gemeente Eersel

Transcriptie

1 Brabantse Bestuursscan Gemeente Eersel Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant 15 mei 2013

2 Inleiding Het gemeentebestuur heeft in het kader van het project Krachtig Bestuur in Brabant gebruikgemaakt van het aanbod van de provincie Noord-Brabant, in met de Vereniging van Brabantse Gemeenten, tot deelname aan de door BMC ontwikkelde Brabantse Bestuursscan. De resultaten van de scan zijn een spreekwoordelijke portretfoto (of: spiegelbeeld) van de gemeente om de eigen discussie en die met andere gemeenten en partners te stimuleren over de toekomstbestendigheid van de gemeente. Methodiek Hieronder de schematische weergave van de Brabantse Bestuursscan. Interactie met Gezonde financiële positie Samenwerking Samenwerking 3 O s sverbanden Decentralisatieopgaven Werken naar vermogen Uitvoering: Opdrachtgevers: De kern van het bestuurlijk profiel van de gemeente bestaat uit het fundament van een goed functionerende gemeente, hetgeen blijkt uit een stabiel bestuur, een organisatie die op orde is en een gezonde financiële positie. De bestuurlijke kent diverse vormen, variërend van het uitvoeren van een incidenteel intergemeentelijk project tot clustering van buurgemeenten tot een gemeenschappelijke organisatie. Dit veld is in het rechterdeel van het schema uiteengezet. De informatie is via zelfanalyse met vragenlijsten voor gemeenten (inventarisatie meningen) en deskresearch (inventarisatie feiten) verzameld. Vervolgens heeft een gesprek tussen gemeentebestuurders en enkele leden van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant plaatsgevonden. Dit alles leidt tot een zgn. SWOT-analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. De gegevens uit de deskresearch en de SWOT-analyse zijn in dit document opgenomen. 2 Gemeente Eersel Gemeente Eersel 3

3 De gemeente Eersel grenst aan de gemeenten Oirschot, Eindhoven, Veldhoven, Bladel en Bergeijk. De gemeente bestaat uit de kernen Eersel, Duizel, Knegsel, Steensel, Vessem en Wintelre. Bevolking: de gemeente Eersel heeft inwoners (per ) waarvan iets meer mannen dan vrouwen. 93,0% is autochtoon (ref. 84% in Noord-Brabant), tegenover 7,0% allochtoon (ref. 16% in Noord-Brabant). Eersel kent een bevolkingsgroei van 0,01% (ref. 0,38% in Noord-Brabant). Dit komt voort uit een geboortetekort van 0,02% (ref. 0,21% in Noord-Brabant) en een migratieoverschot van 0,03% (ref. 0,17% in Noord-Brabant). De groene druk (jonger dan 19 jaar) bedraagt 41,1% (38,5% gem. in Noord-Brabant) en de grijze druk (65 jaar of ouder) bedraagt 30,4% (25,7% gem. in Noord-Brabant). Beroepsbevolking: de gemeente Eersel heeft een totale beroepsbevolking van mensen, waarvan werkenden. Eersel heeft micro-, kleine, middelgrote en grote ondernemingen in haar gemeente. Het percentage micro (43%) en kleine ondernemingen (30%) ligt hoger dan het regionaal en landelijk gemiddelde (deze liggen zowel regionaal als landelijk op 32% (micro) en 23% (kleine ondernemingen). Eersel kent een positief oprichtingssaldo in de sectoren groothandel, dienstverlening en detailhandel. Woningen: Eersel heeft woningen (ten opzichte van in heel Noord-Brabant) en een woningtoename van 1,4%. De gemiddelde woningwaarde bedraagt ,- en ligt daarmee boven het Brabants gemiddelde (ref ,- in Noord-Brabant). Gemeenteraad CDA: VVD: PvdA-GroenLinks: Kernbeleid: VWKEA: College van burgemeester en wethouders mevr. J.A.M. Thijs-Rademakers R.T.R.W. van Hooff mevr. M.T.L. van der Hamsvoord-Huijbers S.J. Kraaijeveld P.F.M.G. van den Bliek H.J.M. Timmermans 6 zetels 3 zetels 3 zetels 3 zetels 2 zetels burgemeester wethouder (CDA) wethouder (CDA) wethouder (VVD) wethouder (VWKEA) gemeentesecretaris Inkomen: het gemiddeld persoonlijk inkomen bedraagt ,-. Dit blijft iets voor op het regionale gemiddelde van ,- in Noord-Brabant burgers ontvangen een uitkering. Van de personen met een uitkering heeft 73,6% een AO-, 19,2% een WW- en 7,2% een Wwb-uitkering. Er zijn meer AO-uitkeringen en minder Wwb-uitkeringen dan gemiddeld in Noord-Brabant en Nederland. Organisatiemodel De ambtelijke organisatie is georganiseerd volgens een afdelingenmodel, dat deels gekanteld is. De drie afdelingen zijn sectoraal ingericht: Bedrijfsvoering, Ontwikkeling en Dienstverlening. Iedere afdeling bestaat weer uit verschillende teams. Daarnaast is er een stafafdeling en een projectbureau. 4 Gemeente Eersel Gemeente Eersel 5

4 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie Financiën op orde: de gemeente valt voor het begrotingsjaar 2012 onder het gebruikelijke repressief toezicht. De begroting 2012 is sluitend ingediend. Eersel heeft een beleid ten aanzien van risicomanagement. Op basis hiervan kan worden geconcludeerd dat het weerstandsvermogen van voldoende omvang is in relatie tot de berekende risico s. Niet alle onderhoudsplannen zijn voldoende actueel (groen, openbare verlichting). Grondbeleid: Eersel heeft een actueel inzicht in de waarde van de grondexploitaties. Daarbij wordt ook rekening gehouden met de gevolgen van de economische crisis. De gemeente heeft geen aanleiding gezien voor het vormen van een verliesvoorziening. Er wordt (nog steeds) vanuit gegaan dat alle projecten een positief resultaat opleveren. De solide, maar krappe, financiële situatie van de gemeente Eersel wordt in ombuigingsvoorjaarsnota onderschreven. In de nota is het scenario om 2 miljoen structureel om te buigen in de begroting verwerkt. : de gemeente werkt nu ruim een jaar volgens de nieuwe organisatievorm. Hierin is afscheid genomen van een deel van het leidinggevend kader. Het management is daarmee ingekrompen (mede als gevolg van de ) van een tweehoofdige naar een eenhoofdige directie en van vier naar drie afdelingen. De span of control wordt beheerst (programmabegroting ). De planning-en-controlcyclus is volgens een herkenbare controlestructuur ingericht. Volgens de managementletter (uitgevoerd door een accountantskantoor, 2011) mag de interne controle van de gemeente scherper worden uitgevoerd. Samenwerking: sinds 2003 werken de gemeenten Bergeijk, Bladel, Eersel, Oirschot en Reusel-De Mierden intensief samen op diverse operationele gebieden. De aanleiding voor deze was dat deze vijf gemeenten veel gemeen hebben met elkaar: de geografische ligging aan de Belgische grens, de schaalgrootte, veel gezamenlijke gemeentegrenzen en sterk overeenkomende vraagstukken op agrarisch, industrieel en toeristisch gebied. De zogenoemde Kempengemeenten werken sinds 1 januari 2010 samen binnen een gemeenschappelijke regeling. Het bestuur van de organisatie wordt gevormd door de colleges van genoemde Kempengemeenten. De burgemeesters vormen het dagelijks bestuur (DB). Aan het hoofd van de organisatie staat de directie van vijf gemeentesecretarissen (KMT) en elk onderdeel van de heeft een eigen afdelingsmanager. Waar 2011 voor de Kempengemeenten een jaar van consolidatie was, verwacht de gemeente Eersel in 2012 daadwerkelijk knopen te kunnen doorhakken wat de betreft. Hierin is vooral behoefte aan een gezamenlijke visie. Eersel staat positief tegenover een uitbreiding van de huidige, zolang dit leidt tot vermindering van de kwetsbaarheid, verbetering van de kwaliteit en vergroting van de efficiency. Op strategisch niveau werken de Kempen op het terrein van Economie, arbeidsmarkt en Brainport en het voorkomen van voortijdig schoolverlaten samen met gemeenten en andere partners binnen SRE-verband. Dit verband staat in dienst van de 21 gemeenten. Zij geeft vorm aan de bestuurlijke van de 21 gemeenten en ondersteunt deze gemeenten bij de uitoefening van een aantal van hun taken. De kent in haar organisatiestructuur een regioraad, een dagelijks bestuur en een portefeuillehoudersoverleg. Op de volgende thema s stemt de SRE in ieder geval het beleid af: economie, milieu,, ruimte en wonen, recreatie en toerisme, zorg en welzijn, plattelandsontwikkeling, stedelijk gebied Eindhoven en cultuurhistorie. 6 Gemeente Eersel Gemeente Eersel 7

5 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie De gemeente Eersel heeft als doel om als parel van de Kempen een prettige gemeente te zijn om te wonen, te werken, te recreëren en te genieten. Een overkoepelende visie en strategie voor de gemeente is niet in de stukken aangetroffen. Wel is duidelijk dat op kernniveau veel aandacht wordt besteed aan ontwikkelplannen en projecten. Het collegeplan wijst uit dat, wat betreft het college, in 2012 de nadruk komt te liggen op het masterplan rond de kerk Eersel, het klimaatbeleid en de evaluatie van het dienstverleningsconcept. Daarnaast heeft men de ambitie om in 2012 meer zicht te krijgen op de bestuurskracht, met name in relatie tot Kempen. In het kader van de ombuigingsvoorjaarsnota heeft het college (in afwachting van een strategische toekomstvisie) al een aantal bestuurlijke uitgangspunten op tafel gelegd. Daaruit blijkt dat men teruggaat naar de kern van de gemeentelijke verantwoordelijkheid (indien geen wettelijke taak, zijn bezuinigingen mogelijk) en de handhaving van de leefbaarheid in de kernen. Gezamenlijk met de dorps- en wijkraden en burgers heeft de gemeente diverse dorpsontwikkelingsplannen ontwikkeld. In 2012 worden deze plannen afgerond. In 2010 heeft de gemeente deelgenomen aan het onderzoek naar burgerrollen, genaamd waar staat je gemeente. In de verschillende rollen krijgt de gemeente voornamelijk een gemiddelde waardering op een 10-puntsschaal: als kiezer (5,8), als onderdaan (6,2), als partner (5,7), als wijkbewoner (6,9). Dit laat een gemiddeld beeld zien ten opzichte van een gemeente van dezelfde gemeentegrootteklasse. Zowel in 2010 als in 2011 heeft de gemeente Eersel een onderzoek laten doen naar de klanttevredenheid aan de gemeentebalie. De scores op de verschillende onderdelen laten in sommige gevallen een verhoging en in andere gevallen juist een afname zien. De gemiddelde waardering is met een aantal tiende punten gedaald. De gemeente werkt nog aan de verdere professionalisering van de publieke dienstverlening. Dit doet zij onder andere door de implementatie van Gemeente geeft Antwoord, waardoor de gemeente als eerste overheid hét loket voor de burger vormt. De volledige implementatie van dit concept zal in 2015 zijn gerealiseerd. 8 Gemeente Eersel Gemeente Eersel 9

6 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden Binnen de gemeentegrenzen van Eersel bevinden zich acht basisscholen, één school voor speciaal en één school voor voortgezet (vmbo-t, havo, atheneum en gymnasium). Om de economische bedrijvigheid te stimuleren, werkt de gemeente nauw samen met lokale en regionale partners. Op regionaal niveau doet zij dat voornamelijk in samenspraak met SRE en de provincie, waarmee onder andere wordt gewerkt aan een regionale visie, waarvan de Kempische visie integraal onderdeel van uit zal maken. Laatstgenoemde is in 2010 vastgesteld en wordt ook in 2012 uitgevoerd. In de regio Zuidoost-Brabant worden de decentralisatieopgaven in een wisselende samenstelling gezamenlijk opgepakt. De vijf Kempengemeenten werken in ieder geval voor alle transities samen. Zij hebben de ambitie om een gezamenlijke beleidsregio op de samenhangende beleidsvelden te ontwikkelen (waaronder Jeugdzorg, Wwnv, AWBZ/ Wmo). Jeugdzorg: in opdracht van het portefeuillehouderoverleg Zorg en Welzijn (SRE) wordt de informatie regionaal gestroomlijnd en formuleren de 21 SRE-gemeenten een Transitieagenda Jeugd. Hierin staan de ambities en randvoorwaarden om lokaal, subregionaal en regionaal te komen tot een goede transitie in de jeugdzorg. Medio 2012 verwacht men een uitgebreid plan van aanpak op tafel te hebben liggen. Op basis van de bestuurlijke uitgangspunten heeft de gemeente Eersel een basismodel geschetst waarin de ontsluiting van dienstverlening aan de jeugdige en zijn gezin is opgenomen. AWBZ/Wmo: de colleges van de vijf Kempengemeenten hebben de gemeentesecretarissen de opdracht gegeven om te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn wat betreft de inrichting van de transitie voor Wwnv en de AWBZ/Wmo. Het resultaat is dat de vijf gemeenten met elkaar optrekken in (de voorbereiding op) de decentralisatie van de AWBZ. De beslismomenten- en onderwerpen zijn zo ingericht dat iedere gemeente voldoende mogelijkheden heeft om te kunnen besluiten de met andere Kempengemeente(n) voort te zetten, of een eigen lokale koers te gaan varen. De ISD de Kempen heeft bij dit proces een ondersteunende en uitvoerende rol. Werken naar vermogen: de vijf Kempengemeenten hebben onderzocht hoe te komen tot een uitvoering en sturing aan de implementatie van de Wwnv. Dit rapport is begin 2012 verschenen. In 2011 hebben de Kempengemeenten aangegeven gezamenlijk met de A2-gemeenten (Cranendonck, Heeze-Leende en Valkenswaard), Best, Nuenen, Son en Breugel en Eindhoven de krachten te bundelen om de implementatie van de Wwnv te realiseren. Hiervoor ligt een plan van aanpak op tafel, welke als een project wordt uitgevoerd. De projectgroep wordt aangestuurd door een bestuurlijke klankbordgroep (wethouders deelnemende gemeenten). Er zijn zeven deelprojecten geformeerd, waarmee een beleidsinhoudelijke en ondersteunende taakverdeling is gemaakt. De besluitvorming zal nog steeds plaatsvinden op lokaal niveau. De projectorganisatie verwacht hier wel eenduidigheid te kunnen aanbrengen in de verordeningen. De activiteiten in het projectplan zijn zodanig gepland dat men vanaf het eerste kwartaal van 2012 zou kunnen starten. Naast de drie genoemde decentralisaties hebben de gemeenten van Zuidoost-Brabant ook aandacht voor de transitie van het passend. De gemeenten streven onder andere naar een centraal loket dat in overleg met de ouders van het kind kan bepalen wat het kind nodig heeft aan. RUD: in Zuidoost-Brabant werken de 21 gemeenten, de provincie en de SRE Milieudienst toe naar een gemeenschappelijke regeling voor de RUD. Momenteel geeft een stuurgroep nog richting aan de inrichtingsfase. 10 Gemeente Eersel Gemeente Eersel 11

7 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden sverbanden: uit de programmabegroting blijkt dat de gemeente Eersel onder andere in de volgende sverbanden participeert: Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE), Veiligheidsregio Zuidoost Noord-Brabant, GGD Zuidoost-Brabant, WVK-groep, Gemeenschappelijke Regeling Kempisch Bedrijvenpark, Gemeenschappelijke Regeling Samenwerking Kempengemeenten (GRSK), Stichting Regionaal Inkoopbureau Zuidoost-Brabant, Maatschap Kerkebogten en Brabant Water NV. : begin 2006 hebben de gemeentebesturen van de gemeenten Bergeijk, Bladel, Eersel, Oirschot en Reusel-De Mierden besloten de afdelingen Sociale Zaken samen te voegen tot een Intergemeentelijke Sociale Dienst (ISD). Op 1 januari 2007 is de ISD de Kempen gestart. De ISD voert voor de vijf gemeenten taken uit op het gebied van werk, inkomen en zorg. Daarnaast werkt Eersel met de vier gemeenten samen op het gebied van Shared Service Center, Personeel & Organisatie en ISD. Ook werken de gemeenten samen op de volgende beleidsvelden: afvalverwerking, cultuurhistorie, juridische kwaliteitszorg, vastgoed informatievoorziening en wonen. Als informatievoorziening is hiervoor ook een website ingericht: 12 Gemeente Eersel Gemeente Eersel 13

8 Verslag SWOT-gesprek gemeente Eersel 12 november 2012 Algemeen Dit verslag is een verkorte weergave van de opgedane resultaten en indrukken tijdens de gesprekken van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant met het college van burgemeester en wethouders en een delegatie uit de raad van de gemeente Eersel. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van onder meer de beschreven situatie in de deskresearch en de antwoorden in de vragenlijst. De deskresearch maakt integraal onderdeel uit van dit verslag. De focus ligt op een aantal gezichtspunten, te weten: en gezonde financiële positie. Robuust en veerkrachtig bestuur dat ook onder minder gunstige omstandigheden effectief is en adequaat functioneert. Vermogen om opgaven en ambities te definiëren en om te zetten in uitvoering; gereed voor de uitvoering van de decentralisatieopgaven. Visie op ; sbereidheid, bijvoorbeeld strategische opgaven in de regio; prioritering conform opgaven Agenda van Brabant. Kennis en vermogen om te verbinden tussen inwoners, maatschappelijke en bestuurlijke partners. 14 Gemeente Eersel Gemeente Eersel 15

9 Interactie met Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Gezonde financiële positie sverbanden Sterk De begroting van Eersel is vrijwel sluitend. Alleen is er een klein tekort in Daarvoor zullen in 2013 maatregelen worden getroffen. De risico s in de grondexploitaties zijn inzichtelijk en beheersbaar. Een verliesvoorziening is niet noodzakelijk, omdat er nog een reserve is van 5 miljoen die toegroeit naar 7 miljoen. Eersel is positief over de revenuen die de in De Kempen gaat opleveren. De kwaliteitsgroei komt pas geleidelijk tot stand. Dat is nu na vijf jaar pas merkbaar bij de ISD. De gemeente heeft duidelijk in beeld dat voor de de schaal moet worden gezocht die bij het onderwerp past. En dat is voor economie en infrastructuur (SRE) een andere dan voor bijvoorbeeld de sociale dienst (De Kempen). De gemeente is bestuurlijk stabiel. De gemeenteraad is actief en positief-kritisch. Voorbeelden daarvan zijn: het E3-strand en de ontwikkeling van het buitengebied. Zwak De keuze om de huidige GR aan te laten sturen door de vijf secretarissen heeft als doel om de binding met de moederorganisaties niet te verliezen. Maar het heeft als nadeel dat een effectieve sturing soms lastig is. De gemeente geeft nadrukkelijk aan dit niet als een zwak punt te ervaren. Er is nauwelijks sprake van landsgrensoverschrijdende. De bestuurlijke organisaties verschillen te veel. De Agenda van Brabant is voor de gemeente geen expliciet levend instrument. Dat neemt niet weg dat veel onderwerpen, zoals glasvezel, jeugdbeleid en plattelandsontwikkeling nadrukkelijk aan de orde komen in het overleg tussen college en provincie. Kansen Een bestuurlijke werkgroep van de vijf gemeenten gaat voorstellen om toe te werken naar één ambtelijke organisatie voor de vijf zelfstandige gemeenten. Het credo is we willen zoveel mogelijk samen doen om zelfstandig te blijven. De raadsleden geven aan binnenkort de gemeentebrede visieontwikkeling af te ronden. Het overleg in De Kempen op raadsniveau functioneert steeds beter. Eersel wil als gemeente voorop lopen in de binnen de Kempengemeenten. Bedreigingen Het toegroeien naar één organisatie kan de huidige onduidelijkheid in de sturing versterken, omdat er vijf gemeenten als opdrachtgever optreden. Het is lang niet zeker dat alle vijf Kempengemeenten instemmen met de vorming van één ambtelijke organisatie. Het draagvlak/volume kan dan te klein zijn. Een bestuurlijke fusie op termijn zou daarop het antwoord kunnen zijn. Eersel is terughoudend als het gaat om het mandaat geven aan de burgemeester van Eindhoven voor de SRE-taken. Wel is Eersel ruimhartig in het geven van mandaat aan de burgemeester van Eindhoven om in Den Haag en daarbuiten de regio te vertegenwoordigen. De tweede golf bezuinigingen vanuit het Rijk kan tot grote knelpunten leiden. Punten van zorg zijn: de beëindiging van het btw-compensatiefonds en de leefbaarheid/ voorzieningen in de kleine kernen. Met name dat laatste kan wel lastig zijn, omdat de dekking vanuit de grondexploitatie in de toekomst nauwelijks meer mogelijk is. De ambtelijke organisatie is naar de mening van de raadsleden kwetsbaar. Het steeds weer aan burgers uit moeten leggen dat er budgettair minder ruimte is, is voor raadsleden lastig. 16 Gemeente Eersel Gemeente Eersel 17

10