Brabantse Bestuursscan Gemeente Zundert

Transcriptie

1 Brabantse Bestuursscan Gemeente Zundert Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant 20 maart 2013

2 Inleiding Het gemeentebestuur heeft in het kader van het project Krachtig Bestuur in Brabant gebruikgemaakt van het aanbod van de provincie Noord-Brabant, in met de Vereniging van Brabantse Gemeenten, tot deelname aan de door BMC ontwikkelde Brabantse Bestuursscan. De resultaten van de scan zijn een spreekwoordelijke portretfoto (of: spiegelbeeld) van de gemeente om de eigen discussie en die met andere gemeenten en partners te stimuleren over de toekomstbestendigheid van de gemeente. Methodiek Hieronder de schematische weergave van de Brabantse Bestuursscan. Interactie met Gezonde financiële positie Samenwerking Samenwerking 3 O s sverbanden Decentralisatieopgaven Werken naar vermogen Uitvoering: Opdrachtgevers: De kern van het bestuurlijk profiel van de gemeente bestaat uit het fundament van een goed functionerende gemeente, hetgeen blijkt uit een stabiel bestuur, een organisatie die op orde is en een gezonde financiële positie. De bestuurlijke kent diverse vormen, variërend van het uitvoeren van een incidenteel intergemeentelijk project tot clustering van buurgemeenten tot een gemeenschappelijke organisatie. Dit veld is in het rechterdeel van het schema uiteengezet. De informatie is via zelfanalyse met vragenlijsten voor gemeenten (inventarisatie meningen) en deskresearch (inventarisatie feiten) verzameld. Vervolgens heeft een gesprek tussen gemeentebestuurders en enkele leden van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant plaatsgevonden. Dit alles leidt tot een zgn. SWOT-analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. De gegevens uit de deskresearch en de SWOT-analyse zijn in dit document opgenomen. 2 Gemeente Zundert Gemeente Zundert 3

3 De gemeente Zundert grenst aan de Nederlandse gemeenten Rucphen, Etten-Leur en Breda. De gemeente bestaat uit de kernen Zundert, Achtmaal, Klein-Zundert, Rijsbergen en Wernhout. Bevolking: de gemeente Zundert heeft inwoners (per ) waarvan iets meer mannen dan vrouwen. 86,1% is autochtoon (ref. 84% in Noord-Brabant), tegenover 13,9% allochtoon (ref. 16% in Noord-Brabant). Zundert kent een bevolkingsgroei van 0,33% (ref. 0,38% in Noord-Brabant). Dit komt voort uit een geboortetekort van 0,12% (ref. 0,21% in Noord-Brabant) en een migratieoverschot van 0,45% (ref. 0,17% in Noord-Brabant). De groene druk (jonger dan 19 jaar) bedraagt 37% (38,5% gem. in Noord-Brabant) en de grijze druk (65 jaar of ouder) bedraagt 28,5% (25,7% gem. in Noord- Brabant). Beroepsbevolking: de gemeente Zundert heeft een totale beroepsbevolking van mensen, waarvan werkenden. Zundert heeft micro-, kleine en middelgrote ondernemingen in haar gemeente. De categorie grote ondernemingen ontbreekt. Het percentage micro- (55%) en kleine ondernemingen (31%) ligt lager dan het regionaal en landelijk gemiddelde. Deze liggen zowel regionaal als landelijk op 32% (micro) en 23% (kleine ondernemingen). Zundert kent een positief oprichtingssaldo in de sectoren nijverheid, groothandel, dienstverlening en detailhandel. Gemeenteraad CDA: DorpsBelangen (DB): Agrarisch Belang (AB): PvdA: VVD: 3D-partij: NZ&W: College van burgemeester en wethouders mevr. L.C. Poppe-de Looff mevr. M.H.M.R. de Hoon-Veelenturf mevr. W. van Hees J.C.M. de Beer F.J.J. Priem 5 zetels 4 zetels 2 zetels 2 zetels 4 zetels 1 zetel 1 zetel burgemeester wethouder (CDA) wethouder (VVD) wethouder (Dorpsbelangen) gemeentesecretaris Woningen: Zundert heeft woningen (t.o.v in heel Noord-Brabant) en een woningtoename van 0,49%. De gemiddelde woningwaarde is ,- en ligt daarmee fors boven het Brabants gemiddelde (ref ,- in Noord-Brabant). Inkomen: het gemiddeld persoonlijk inkomen ligt op ,-. Dit blijft iets achter op het regionale gemiddelde van ,- in Noord-Brabant burgers ontvangen een uitkering. Van de personen met een uitkering heeft 66,2% een AO-uitkering, 21,5% een WW en 12,3% een Wwb-uitkering. Er zijn minder AO,- WW- en Wwb-uitkeringen dan gemiddeld in Noord-Brabant en Nederland. Organisatiemodel De ambtelijke organisatie is georganiseerd volgens het afdelingenmodel, welke niet is gekanteld. Per 17 februari 2009 is de structuur geadopteerd die vier afdelingen telt: Programmering; Beheer openbare ruimte; Maatschappij en dienstverlening; Bedrijfsvoering. Daarnaast is er een stafafdeling Bestuurszaken en een concerncontroller. 4 Gemeente Zundert Gemeente Zundert 5

4 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie Financiën op orde: de gemeente Zundert valt voor het begrotingsjaar 2012 onder het gebruikelijke repressief toezicht. Zowel de begroting 2012 als de meerjarenraming zijn structureel sluitend ingediend. De gemeente heeft een vastgesteld beleid voor risicomanagement. Op basis van dit beleid kan worden geconcludeerd dat het weerstandsvermogen op dit moment van voldoende omvang is in relatie tot de berekende risico s. Op de middellange termijn zal het weerstandsvermogen mogelijk onder druk komen te staan als gevolg van een aantal grote investeringen. Grondexploitatie: in 2011 is een begin gemaakt met een systeem van risicomanagement voor de grondexploitaties. Als gevolg hiervan worden de risicoanalyses periodiek geactualiseerd en wordt een strakke regie gevoerd. Voor de te verwachte verliezen zijn afdoende voorzieningen getroffen, voor de onvoorziene risico s is een algemene reserve grondexploitatie aanwezig. Deze is van voldoende omvang, maar biedt minder ruimte dan een jaar geleden. : in 2010 heeft de gemeente een organisatieregeling vastgesteld. Hierin zijn de structuur en de taken, bevoegd- en verantwoordelijkheden van de directie en het management vastgelegd. Daarnaast zijn er kaders gesteld voor de financiële organisatie. Samenwerking: uit de Programmabegroting 2012 blijkt dat de gemeente zich oriënteert op met partners in de (grens)regio. De oriëntatie en versterking van kunnen als volgt worden opgedeeld: Oriëntatie op regionale, waarin men zoekt naar een win-winsituatie die bijdraagt aan het op peil houden of verbeteren van de bestuurskracht in Zundert. Het blijkt dat een eerdere taakstelling tot regionale niet is behaald. Internationale grensoverschrijdende. Dit gebeurt vanuit Zundert in de grensregio, ter behartiging van gezamenlijke regionale belangen, elders in de wereld uit economische en sociaal-culturele motieven, alsmede vanuit motieven van duurzame ontwikkeling. Hiertoe wordt overleg gevoerd met de Belgische buurgemeenten om grensoverschrijdende knelpunten aan te pakken. Samenwerking in de regio West-Brabant verloopt gestaag. De Gemeenschappelijke Regeling (GR) van de Regio West-Brabant (RWB) is begin 2011 vastgesteld. Hierin werken de achttien (Aalburg, Alphen- Chaam, Baarle-Nassau, Bergen op Zoom, Breda, Drimmelen, Etten-Leur, Geertruidenberg, Halderberge, Moerdijk, Oosterhout, Roosendaal, Rucphen, Steenbergen, Werkendam, Woudrichem, Woensdrecht en Zundert) West-Brabantse gemeenten en het Zeeuwse Tholen intensiever dan ooit samen. Inmiddels is de Strategische Agenda vastgesteld. Men werkt vanuit de volgende vier principes: (1) Duurzame ontwikkeling volgens Telos-driehoek People, Profit, Planet, (2) Brede maatschappelijke alliantievorming tussen de drie O s, (3) Samenwerking in vier windrichtingen op schaal van de Zuidwestelijke Delta waarin Breda als centrumgemeente de schakel vormt en (4) Samenwerking binnen de regio: voor die opgaven waar tussen alle negentien gemeenten noodzakelijk is, werkt men samen. Daar waar een kleiner schaalniveau voldoende is, wordt de in (sub)regionale allianties vormgegeven. Om gezamenlijk, op intergemeentelijk niveau de weg te kunnen bepalen, is op regionaal niveau de handreiking lokale visie op regionale opgeleverd. 6 Gemeente Zundert Gemeente Zundert 7

5 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie De strategische toekomstvisie van de gemeente Zundert wordt momenteel gevormd. Dit gebeurt in gezamenlijkheid met de bevolking, die voor bijeenkomsten is uitgenodigd. Hoewel de toekomstvisie nog niet is vastgesteld, zijn enkele uitgangspunten voor de visie uit conceptnotities te destilleren: Zundert is een grensgemeente en dat maakt haar anders dan andere gemeenten; Zundert heeft een rijke culturele historie (Van Gogh, bloemencorso); De ligging aan de grens met Europa als achtertuin is heel belangrijk voor de ontwikkeling van handel en logistiek; Op sociaal-economisch terrein vormt Zundert een zorgaanbieder van formaat in West-Brabant. Naast het collegeprogramma is er geen apart raadsprogramma opgesteld. In 2008 heeft de gemeente deelgenomen aan het onderzoek naar burgerrollen, genaamd waarstaatjegemeente. In de verschillende rollen krijgt de gemeente de volgende waardering op een 10-puntsschaal: als kiezer (4,6), als klant (7,1), als onderdaan (5,3), als partner (4,5), als wijkbewoner (6,3) en als belastingbetaler (6,5). Hoewel de gemeente over het algemeen lager scoort dan het benchmarkgemiddelde, springen daar de waardering van de burger als kiezer en de burger als partner in negatieve zin extra uit. In de gemeente Zundert bestaan sinds enige tijd enkele dorps- en wijkraden. Het behartigen van de belangen van de betrokken dorps- en wijkbewoners staat bij deze organisaties voorop. Voor de kern Wernhout en Achtmaal is een integraal dorpsontwikkelplan gemaakt. 8 Gemeente Zundert Gemeente Zundert 9

6 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden Gemeente Zundert telt zes basisscholen, een school voor speciaal en een school voor voortgezet. Leerlingen uit Zundert oriënteren zich voor het beroeps voornamelijk op de gemeente Breda. Voor bestaande en nieuwe ondernemingen in Zundert wil de gemeente een aantrekkelijk vestigingsklimaat bewerkstelligen. Om dit te bereiken voert zij structureel overleg met het Economisch Platform. Ook is op de website van de gemeente te zien dat er speeddates worden georganiseerd met de ondernemers. De gemeente Zundert zoekt voor de implementatie van de drie transities de met omliggende gemeenten. Op het gebied van Jeugdzorg en de RUD vindt zij dit in regionaal verband met de achttien West-Brabantse gemeenten. Op het gebied van AWBZ en Wwnv werkt zij in een kleiner verband samen. De consequenties voor de eigen organisatie worden ook in het vizier gehouden. De raad is daarvan in juli 2012 nog op de hoogte gesteld. Jeugdzorg: door de achttien gemeenten uit de regio West-Brabant is een gezamenlijke visie op de transformatie van de jeugdzorg opgesteld. Daarin wordt voortgebouwd op de uitgangspunten uit de regionale Visie Jeugd uit De gemeenten hebben hierbij tevens hun voorkeur uitgesproken voor een subregionale indeling. De gemeente Zundert werkt in subregionaal verband samen met de gemeenten uit West- Brabant-West. AWBZ/Wmo: op het gebied van de transitie AWBZ/Wmo werkt de gemeente Zundert samen met de gemeenten Etten-Leur, Moerdijk, Rucphen, Roosendaal en Halderberge. In de eerste helft van 2012 is in kaart gebracht wat de transitie behelst en is een visie ontwikkeld. Hoewel controversieel verklaard, wordt de visievorming en beleidsvorming voor de AWBZ doorgezet, de meer uitvoerende zaken zijn on hold gezet. De Wmo wordt sowieso verder doorgezet in verband met de wettelijke plicht. Werken naar vermogen: een plan van aanpak voor de implementatie van de Wwnv ligt op tafel. De achttien West-Brabantse gemeenten en de gemeente Tholen hebben de handen ineen- geslagen om dit te realiseren. Zij worden daarbij ondersteund door Divosa. Men tracht bij de implementatie zo veel mogelijk aan te sluiten bij de bestaande (sub)regionale sverbanden. Dit lijkt niet eenduidig, gezien de Werkpleinregio s, intergemeentelijke sverbanden voor Sociale Zaken en SW-regio s die niet een-op-een passen. Het jaar 2012 is daarom uitgetrokken om het netwerk te verkennen, gezamenlijke thema s en een visie vast te stellen en de voorbereidingen te treffen voor en informatie-uitwisseling. Voor Zundert is het helder dat zij deze transitie oppakt met vier andere gemeenten die al reeds samenwerken op het gebied van Werk & Inkomen (de gemeenten Etten-Leur, Moerdijk, Rucphen, Halderberge). RUD: de regio Midden (acht gemeenten) heeft aangegeven te willen samenwerken met de regio West (achttien gemeenten) en zo samen één RUD West- en Midden-Brabant te vormen. De 26 gemeenten en de provincie hebben een intentieverklaring ondertekend. Het werkgebied is daarmee gelijk aan de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant. Hiermee is de inrich ting van de RUD begonnen. Het doel is om naast het landelijke basispakket, ook de milieutaken onder te brengen bij de RUD. In de provinciaal bestuurlijke regiegroep van 25 januari 2012 is besloten dat de BRZO-Omgevingsdienst van Noord-Brabant de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant wordt. Een volledig bedrijfsplan van de nieuwe omgevingsdienst Midden- en West-Brabant is vastgesteld. De RUD zal worden opgericht als openbaar lichaam onder een functionele GR, die wordt aangestuurd door de colleges van de gemeenten en Gedeputeerde Staten van de provincie. Naast de drie decentralisaties wordt ook de voorbereiding getroffen voor de decentralisatie rondom passend. 10 Gemeente Zundert Gemeente Zundert 11

7 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden sverbanden: in de programmabegroting 2012 is opgenomen in welke sverbanden de gemeente Zundert onder andere participeert: Stichting Inkoopbureau West-Brabant, Werkvoorzieningsschap Westelijk Noord-Brabant (WVS), Openbare Gezondheidszorg (GROGZ), Regionale Ambulancevoorziening West-, Midden- en Noord-Brabant (RAV), Regio West-Brabant, Stortplaatsen Bavel-Dorst en Zevenbergen, Regionaal Archief West-Brabant, Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant, Welstandszorg Noord-Brabant, Brabant Water N.V., BENEGO (Belgisch-Nederlands Grens Overleg). : op operationeel niveau werkt de gemeente Zundert samen met haar internationale grensgemeenten via het BENEGO-overleg. Daarnaast werkt zij samen met enkele jumelage-partners. Op het gebied van bedrijfsvoering werkt zij op de volgende terreinen samen: Inkoopbureau West-Brabant. GR met de gemeente Oosterhout inzake op gebied van ICT met acht gemeenten in Equalit. Samenwerking op gebied van salarisadministratie tussen elf gemeenten in regio West-Brabant-verband. Samenwerking met vijf gemeenten in het Regionaal Archief West-Brabant. Samenwerking op gebied van P&O (deelname in loopbaan/scentrum Regio West- Brabant (negentien gemeenten). Daarnaast werkt de gemeente samen op het gebied van financiën binnen de regio West-Brabant; in werkgroepen (niet geformaliseerd). 12 Gemeente Zundert Gemeente Zundert 13

8 Verslag SWOT-gesprek gemeente Zundert 29 oktober 2012 Algemeen Dit verslag is een verkorte weergave van de opgedane resultaten en indrukken tijdens de gesprekken van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant met het college van burgemeester en wethouders en een delegatie van de raad van de gemeente Zundert. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van onder meer de beschreven situatie in de deskresearch en de antwoorden in de vragenlijst. De deskresearch maakt integraal onderdeel uit van dit verslag. De focus ligt op een aantal gezichtspunten, te weten: en gezonde financiële positie. Robuust en veerkrachtig bestuur dat ook onder minder gunstige omstandigheden effectief is en adequaat functioneert. Vermogen om opgaven en ambities te definiëren en om te zetten in uitvoering; gereed voor de uitvoering van de decentralisatieopgaven. Visie op ; sbereidheid, bijvoorbeeld strategische opgaven in de regio; prioritering conform opgaven Agenda van Brabant. Kennis en vermogen om te verbinden tussen inwoners, maatschappelijke en bestuurlijke partners. 14 Gemeente Zundert Gemeente Zundert 15

9 Interactie met Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Gezonde financiële positie sverbanden Sterk De financiën zijn op orde, mede op basis van een zeer solide wijze van begroten en voorzichtigheid bij zaken als grondbedrijf en dergelijke. De gemeente heeft een prima voorzieningenpakket, investeert in duurzame oplossingen en experimenteert met het neerleggen van verantwoordelijkheid bij. De relatie tussen het college en de raad en binnen de raad is goed, zorgt voor een plezierige werksfeer en gezamenlijke verantwoordelijkheid. Zwak Er is een wirwar aan sverbanden, die allen aangestuurd moeten worden door een relatief kleine gemeente met alle gevaren van dien voor sturing en controle. De gemeente heeft geen visie ten aanzien van de stip op de horizon voor de. Kansen West-Brabant biedt grote kansen voor de verdere economische ontwikkeling van de regio en de daarbinnen liggende gemeenten, zeker bij het pakken van kansen ook buiten de eigen regio. Te denken valt hierbij aan groen, toerisme et cetera. Voor Zundert liggen er kansen om hierop in te spelen. Een keuze voor een duidelijke subregio met vaste partners, waar ook ambtelijk intensiever samengewerkt kan worden, kan behulpzaam zijn voor de toekomst. De op te stellen toekomstvisie biedt kansen voor realistische doeleinden, een heldere kijk op en een stip op de horizon voor de gemeente. Bedreigingen De omvang van de met wisselende partners is op onderdelen qua inwoneraantal te gering en wellicht te klein voor de toekomst. Het ontbreken van een visie over de toekomst van de eist van bestuur en organisatie een schaken op vele borden, hetgeen zwaar is voor een organisatie van deze omvang. Het vergt een zware investering om de integraliteit van de decentralisaties te bewaken, zowel bestuurlijk als ambtelijk. Een regiefunctie op papier is nog geen garantie dat je dit kan waarmaken voor wat betreft kwaliteit. Er zullen wellicht keuzes gemaakt moeten worden voor bundeling en integratie. Het regeerakkoord kan leiden tot noodzakelijk ingrijpen in voorzieningen. Zware stedelijke onderwerpen als georganiseerde criminaliteit en arbeidsmigranten eisen zeer veel van een landelijke organisatie. 16 Gemeente Zundert Gemeente Zundert 17

10