Brabantse Bestuursscan Gemeente Roosendaal

Transcriptie

1 Brabantse Bestuursscan Gemeente Roosendaal Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant 20 maart 2013

2 Inleiding Het gemeentebestuur heeft in het kader van het project Krachtig Bestuur in Brabant gebruikgemaakt van het aanbod van de provincie Noord-Brabant, in met de Vereniging van Brabantse Gemeenten, tot deelname aan de door BMC ontwikkelde Brabantse Bestuursscan. De resultaten van de scan zijn een spreekwoordelijke portretfoto (of: spiegelbeeld) van de gemeente om de eigen discussie en die met andere gemeenten en partners te stimuleren over de toekomstbestendigheid van de gemeente. Methodiek Hieronder de schematische weergave van de Brabantse Bestuursscan. Interactie met Gezonde financiële positie Samenwerking Samenwerking 3 O s sverbanden Decentralisatieopgaven Werken naar vermogen Uitvoering: Opdrachtgevers: De kern van het bestuurlijk profiel van de gemeente bestaat uit het fundament van een goed functionerende gemeente, hetgeen blijkt uit een stabiel bestuur, een organisatie die op orde is en een gezonde financiële positie. De bestuurlijke kent diverse vormen, variërend van het uitvoeren van een incidenteel intergemeentelijk project tot clustering van buurgemeenten tot een gemeenschappelijke organisatie. Dit veld is in het rechterdeel van het schema uiteengezet. De informatie is via zelfanalyse met vragenlijsten voor gemeenten (inventarisatie meningen) en deskresearch (inventarisatie feiten) verzameld. Vervolgens heeft een gesprek tussen gemeentebestuurders en enkele leden van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant plaatsgevonden. Dit alles leidt tot een zgn. SWOT-analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. De gegevens uit de deskresearch en de SWOT-analyse zijn in dit document opgenomen. 2 Gemeente Roosendaal Gemeente Roosendaal 3

3 De gemeente Roosendaal grenst aan de Nederlandse gemeenten Steenbergen, Halderberge, Bergen op Zoom, Rucphen en Woensdrecht en de Belgische gemeente Essen. De gemeente bestaat uit de kernen Roosendaal, Wouw, Heerle, Nispen, Wouwse Plantage en Moerstraten. Bevolking: de gemeente Roosendaal heeft inwoners (per ) waarvan iets meer vrouwen dan mannen. 78,6% is autochtoon (ref. 84% in Noord-Brabant), tegenover 21,4% allochtoon (ref. 16% in Noord-Brabant). Roosendaal kent een bevolkingskrimp van 0,20% (ref. 0,38% groei in Noord- Brabant). Dit komt voort uit een geboorteoverschot van 0,01% (ref. 0,21% in Noord-Brabant) en een migratietekort van 0,21% (ref. 0,17% in Noord-Brabant). De groene druk (jonger dan 19 jaar) bedraagt 38,3% (38,5% gem. in Noord-Brabant) en de grijze druk (65 jaar of ouder) bedraagt 28,0% (25,7% gem. in Noord-Brabant). Gemeenteraad De Roosendaalse Lijst: VVD: CDA: VLP: GroenLinks: Nieuwe Democraten: PvdA: SP: Pep: 10 zetels 6 zetels 5 zetels 3 zetels 2 zetels 1 zetel 4 zetels 3 zetels 1 zetel Beroepsbevolking: de gemeente Roosendaal heeft een totale beroepsbevolking van mensen, waarvan werkenden. Roosendaal heeft micro-, kleine, middelgrote en grote ondernemingen in haar gemeente. Het percentage micro (29%) ligt lager en het percentage kleine ondernemingen (26%) ligt hoger dan het regionaal en landelijke gemiddelde (deze liggen zowel regionaal als landelijk op respectievelijk 32% (micro) en 23% (kleine ondernemingen). Roosendaal kent een positief oprichtingssaldo in de sectoren landbouw, dienstverlening en detailhandel. In de periode 2000 tot en met 2010 is de zorgsector in de gemeente Roosendaal flink in omvang toegenomen. Het aantal vestigingen is in deze periode gestegen van 281 in 2000 naar 416 in 2010 (toename van 48%). Ook de werkgelegenheid is toegenomen: het aantal banen in de zorg steeg van in 2000 naar in 2010 (toename van 62%). Woningen: Roosendaal heeft woningen (t.o.v in heel Noord-Brabant) en een woningtoename van 0,42%. De gemiddelde woningwaarde is ,- en ligt daarmee fors onder het Brabants gemiddelde (ref ,- in Noord-Brabant). Inkomen: het gemiddeld persoonlijk inkomen ligt op ,-. Dit blijft iets achter op het regionale gemiddelde van ,- in Noord-Brabant burgers ontvangen een AO-, WW- of Wwbuitkering. Van de personen met een uitkering heeft 54,7% een AO-, 22,8% een WW- en 22,5% een Wwb-uitkering. Er zijn iets minder AO- en meer WW-uitkeringen dan gemiddeld in Noord-Brabant en Nederland. College van burgemeester en wethouders J.M.L. Niederer burgemeester (VVD) J.J.C. Adriaansen wethouder (Roosendaalse Lijst) C.W.M. Jongmans wethouder (PvdA) A.A.B. Theunis wethouder (Roosendaalse Lijst) J.A.M. Verbraak wethouder (CDA) R. Kleijnen gemeentesecretaris Organisatiemodel De gemeentesecretaris/algemeen directeur staat aan het hoofd van de gemeentelijke organisatie die vanaf 1 oktober 2012 bestaat uit twee managementlagen: een directie bestaande uit de algemeen directeur, twee directeuren en 26 teamleiders. De organisatie is te typeren als een platte organisatie, ingericht om de nieuwe, omgevingsgerichte manier van werken te faciliteren. De directie stuurt op hiërarchisch niveau de teamleiders aan en is ambtelijk opdrachtgever van door het college benoemde prioritaire dossiers. 4 Gemeente Roosendaal Gemeente Roosendaal 5

4 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie Financiën op orde: de gemeente Roosendaal valt voor het begrotingsjaar 2012 onder het zogenoemde repressief toezicht. Zowel de begroting 2012 als de meerjarenraming zijn sluitend ingediend. In de begroting en meerjarenraming vinden forse stortingen plaats in het noodfonds, een onderdeel van de Agenda van Roosendaal. Met dit fonds wordt getracht om zwakkeren in te ontzien bij de te verwachten rijksbezuinigingen. Het weerstandsvermogen is, mede door de gevolgen van de Agenda van Roosendaal, verslechterd. De gemeente heeft de belangrijkste risico s in kaart en concludeert dat het weerstandsvermogen voldoende is om die risico s af te dekken. Een aantal beheerplannen is niet actueel, mede hierdoor dreigen er onvoldoende middelen te worden gereserveerd voor het onderhoud. Tevens ontstaat hierdoor het risico op achterstallig onderhoud. : op basis van het door de interim-gemeentesecretaris opgestelde document Loslaten. Dat is overlaten zonder het zicht te verliezen en het Manifest van leidinggevenden is in 2012 richting gegeven aan verdere ontwikkeling van de ambtelijke organisatie. Het doel hierbij is een kleinere, slagvaardige lokale overheid die doet wat echt nodig is voor de stad, dorpen en inwoners. Dus: meer maatwerk, betere dienstverlening, sterker gericht op. Tevens zoekt de gemeente Roosendaal meer de op met de gemeenten Etten-Leur en Bergen op Zoom om bedrijfsvoering integraal op te pakken en te ontwikkelen (BER-gemeenten). Samenwerking: zoals hierboven aangegeven wil de gemeente de op bedrijfsvoering met de gemeenten Etten-Leur en Bergen op Zoom versterken. Het sverband (BER-gemeenten) zal gericht zijn op de deelterreinen Inkoop, ICT (onder ander implementeren KCC), Audits en HRM. Daarnaast werkt de gemeente Roosendaal intensief samen met de gemeente Bergen op Zoom in het kader van Netwerkstad Roosendaal Bergen op Zoom (voorheen Brabantse Buitensteden). Vanuit de Agenda van Roosendaal wordt als kernpunt bestempeld, maar steeds vanuit het punt dat de gemeente Roosendaal (proactief) wil acteren in nieuwe svormen met maatschappelijke partners op lokaal en regionaal niveau als verbindende schakel. Men faciliteert initiatieven met een gewenst maatschappelijk effect. Men brengt problemen en oplossingen, ideeën en organisaties bij elkaar zonder als eigenaar op te treden. Grondbeleid: de grondexploitaties zijn actueel. Er is sprake van een tussentijdse winstneming, dit bedrag is gestort in de bestemmingsreserve grondexploitaties. De risico s zijn inzichtelijk gemaakt en hebben vooral betrekking op de economische crisis. De gemeente beschikt over voldoende reserves en voorzieningen, ondanks dat het totale risico op de grondexploitatie toeneemt. 6 Gemeente Roosendaal Gemeente Roosendaal 7

5 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie In 2012 heeft de gemeente Roosendaal haar drie ontwerpbeleidsvisies gepresenteerd (economisch, sociaal en ruimtelijk). Dit is een uitwerking van de toekomst- of koepelvisie. De koepelvisie sluit op haar beurt nauw aan bij de rolopvatting, zoals de gemeente die heeft vastgelegd in de Agenda van Roosendaal, en bij de ontwikkelingen en trends die de gemeente de komende jaren verwacht. In het drieluik worden de denklijnen uit de koepelvisie en de Agenda van Roosendaal verder aangescherpt en samengevat en wordt nadrukkelijker ingegaan op de onderlinge verbindingen. De drie ontwerpvisies beschrijven een toekomst (in 2020), waarin Roosendaal een stad is van mensen, van wonen, van (net)werken. De gemeente wil de identiteit en kwaliteit van stad en dorpen behouden en versterken door vernieuwing en transformatie. De lokale overheid ziet in de toekomst een fundamenteel andere rol voor zichzelf weggelegd: van oplosser van alle problemen naar een meer faciliterende rol, die meer overlaat aan partners en inwoners. De gemeente Roosendaal ziet als belangrijke economische speerpunten: logistiek, zorg en de binnenstad. In ruimtelijk opzicht wil de gemeente Roosendaal vooral een uitnodigende partij zijn voor maatschappelijke partners. Op sociaal vlak ziet de gemeente Roosendaal vooral een activerende en verbindende rol voor zichzelf in een sociaal sterke stad. Uitgaand van gemeenschappelijke kracht wil de gemeente Roosendaal zelfwerkzaamheid en gelijkwaardigheid van burgers bevorderen. De gemeente Roosendaal wil graag dat haar burgers meedenken in haar visie en te vormen beleid. Zo is bij de Agenda van Roosendaal de bevolking op een interactieve manier betrokken, omdat de maatregelen uit de Agenda van Roosendaal de gehele bevolking raken. Zo zijn de dilemma s van het college aangaande de Agenda van Roosendaal voorgelegd aan het Roosendaals Burgerpanel via een enquête. Ook vonden verschillende gesprekken plaats met kernpartners vanuit de Roosendaalse samenleving en met een breed palet aan allerlei verenigingen op het gebied van sport, kunst & cultuur en vrije tijd. Het college en raad hebben een rondgang gemaakt door de stad en dorpen om belangstellende inwoners te informeren over de ombuigingsopgave vanuit de Agenda van Roosendaal en hen om hun mening daarover te vragen. Interactie met bewoners vindt daarnaast ook veelvuldig aan de publieksbalie plaats en via de website. In 2010 heeft de gemeente onderzoek laten doen naar de tevredenheid hierover. Gemiddeld geeft de inwoner een 7,7 voor de totale dienstverlening (ter referentie, benchmarkgemiddelde: 7,6). In 2009 was dit 7,6. 8 Gemeente Roosendaal Gemeente Roosendaal 9

6 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden Op het gebied van economische ontwikkeling wil de gemeente Roosendaal de rol van aanjager van nieuwe initiatieven en het faciliteren van svormen innemen. De focus ligt op de economische kracht van Roosendaal: de winkelfunctie, de zorgeconomie en de logistiek. Men probeert het initiatief te nemen om het aanbod te versterken in de vorm van hbo-modules op het gebied van zorg. In regionaal opzicht probeert men aan te sluiten bij de speerpunten bio based en maintenance. Daarmee levert Roosendaal een bijdrage aan het versterken van de positie van West-Brabant in Nederland en in Europa. Speciale aandacht is er voor de balans op de arbeidsmarkt. Mede door trends als krimp, ontgroening en vergrijzing dreigt binnen enkele jaren - zowel in kwantitatieve als kwalitatieve zin - een krapte op de arbeidsmarkt te ontstaan. Samen met en ondernemers wil men hier op anticiperen. Jeugdzorg: door de achttien gemeenten uit de regio West-Brabant is een gezamenlijke visie op de transformatie van de jeugdzorg opgesteld. Daarin wordt voortgebouwd op de uitgangspunten uit de regionale Visie Jeugd uit De gemeenten hebben hierbij tevens hun voorkeur uitgesproken voor een subregionale indeling. De gemeente Roosendaal werkt samen met de gemeenten Bergen op Zoom, Moerdijk, Halderberge, Steenbergen en Woensdrecht. De kern van het subregionale transformatieproject wordt gevormd door het Transformatieteam West-Brabant West. Binnen dit team zijn de wethouders Jeugd van de zes samenwerkende gemeenten vertegenwoordigd. Het doel is om eind 2012 een transformatieplan opgesteld te hebben. Een plan dat gericht is op de daadwerkelijke overheveling in Dit transformatieplan bestaat uit de ontwikkeling van een idealiter toekomstbeeld - de foto van en de transformatieagenda. AWBZ/Wmo: op het gebied van de transitie AWBZ/Wmo werkt de gemeente Roosendaal samen met de gemeenten Etten-Leur, Moerdijk, Zundert, Rucphen en Halderberge. In de eerste helft van 2012 is in kaart gebracht wat de transitie behelst en is een visie ontwikkeld. In de tweede helft staat centraal de verwerking van de aanpak, keuzes en implementatie: aanpassen Wmo-verordening en beleidsregels en het maken van afspraken met zorgaanbieders. Werken naar vermogen: de gemeente Roosendaal werkt in het kader van de transitie Wwnv samen met negen gemeenten (regio West-Brabant) in een gemeenschappelijke regeling voor de herstructurering WVS. Andere betrokken partijen zijn: WVS, PMR, Werkgevers-en Werknemersvakverenigingen, UWV, re-integratiebedrijven en werkgevers. RUD: de Ambtelijke Regiegroep (ARG) heeft het initiatief genomen om te komen tot een strategische verkenning naar de mogelijke vorming van een Regionale Uitvoeringsdienst (RUD) binnen West-Brabant. De regio Midden (acht gemeenten) heeft aangegeven te willen samenwerken met de regio West (achttien gemeenten) en zo samen één RUD West- en Midden-Brabant te vormen. De 26 gemeenten en de provincie hebben een intentieverklaring ondertekend. Het werkgebied is daarmee gelijk aan de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant. Hiermee is de inrichting van de RUD begonnen. Het doel is om naast het landelijke basispakket, ook de milieutaken onder te brengen bij de RUD. In de provinciaal bestuurlijke regiegroep van 25 januari 2012 is besloten dat de BRZO-Omgevingsdienst van Noord-Brabant de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant wordt. Een volledig bedrijfsplan van de nieuwe omgevingsdienst Midden- en West-Brabant is vastgesteld. De RUD zal worden opgericht als openbaar lichaam onder een functionele gemeenschappelijke regeling, die wordt aangestuurd door de colleges van de gemeenten en Gedeputeerde Staten van de provincie. De consequentie voor het personeel van Roosendaal is dat zij straks worden ondergebracht bij de RUD, volgens het principe mens volgt werk. 10 Gemeente Roosendaal Gemeente Roosendaal 11

7 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden sverbanden: de gemeente Roosendaal is in de volgende sverbanden actief: Borchwerf II (CV, BV en Stichting), NV REWIN West-Brabant, Sociaal Economische Samenwerking (SES), NV Monumentenfonds Brabant, Gemeenschappelijke regeling Werkvoorzieningschap West-Brabant (WVS), Gemeenschappelijke Regeling Openbare Gezondheidszorg (GROGZ), Gemeenschappelijke Regeling Kleinschalig Openbaar Vervoer (KCV), Regionale Milieudienst (RMD), Regionale Ambulancevoorziening Brabant Midden-West-Noord (RAV), Gemeenschappelijke Veiligheidsregio West- en Midden-Brabant en Samenwerking Jeugd West-Brabant : de gemeente Roosendaal werkt in de Stichting Administratiekantoor DataLand/BV DataLand samen met een aantal andere gemeenten op het gebied van ICT. Om de continuïteit van de IT-infrastructuur te garanderen, wil de gemeente Roosendaal het beheer organiseren met Etten-Leur en Bergen op Zoom. Via Belasting West-Brabant werkt de gemeente Roosendaal samen aan het innen en heffen van belastingen. Op het gebied van inkoop wil de gemeente Roosendaal samen gaan optrekken met de gemeente Bergen op Zoom door middel van een gezamenlijk inkoopbeleid. 12 Gemeente Roosendaal Gemeente Roosendaal 13

8 Verslag SWOT-gesprek gemeente Roosendaal 23 oktober 2012 Algemeen Dit verslag is een verkorte weergave van de opgedane resultaten en indrukken tijdens de gesprekken van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant met het college van burgemeester en wethouders en een delegatie van de raad van de gemeente Roosendaal. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van onder meer de beschreven situatie in de deskresearch en de antwoorden in de vragenlijst. De deskresearch maakt integraal onderdeel uit van dit verslag. De focus ligt op een aantal gezichtspunten, te weten: en gezonde financiële positie. Robuust en veerkrachtig bestuur dat ook onder minder gunstige omstandigheden effectief is en adequaat functioneert. Vermogen om opgaven en ambities te definiëren en om te zetten in uitvoering; gereed voor de uitvoering van de decentralisatieopgaven. Visie op ; sbereidheid, bijvoorbeeld strategische opgaven in de regio; prioritering conform opgaven Agenda van Brabant. Kennis en vermogen om te verbinden tussen inwoners, maatschappelijke en bestuurlijke partners. 14 Gemeente Roosendaal Gemeente Roosendaal 15

9 Interactie met Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Gezonde financiële positie sverbanden Sterk Het college geeft aan dat de weerstandscapaciteit van Roosendaal, in tegenstelling tot de opmerkingen van de provincie, wel degelijk voldoende is. Alle beheerplannen zijn nu bijna actueel. Roosendaal is regionaal trekker voor het onderwerp zorgeconomie. Roosendaal heeft een eigen Triple Helix-overleg in voorbereiding naar analogie met de regio. Roosendaal heeft de overtuiging dat regionale de toekomst heeft. Ook verwachten zij dat er de komende tien jaar nog fors zal worden gefuseerd. Roosendaal ziet de regio West-Brabant als de die zich met name richt op de strategische vraagstukken. De raadsleden zijn tevreden over de wijze waarop het college hen betrekt bij de decentralisatieoperaties. Zwak Er zijn fundamentele verschillen van inzicht tussen college en raadsleden: - met de gemeenteraad is door het college het gesprek over niet goed te voeren; de raad herkent zich niet in deze mening. - het college is tevreden over de rol van Breda als centrumgemeente, terwijl de raadsleden Breda verwijten dat zij teveel met hun eigen belang bezig zijn. Kleinere gemeenten ervaren Roosendaal als een bedreiging. De tussen de oppositie en het college wordt door het college als niet constructief getypeerd. De raad vindt dit onjuist, we zijn actief in het stellen van vragen. De raadsleden zijn erg zoekende naar de invulling van hun rol. De cultuurverandering van de ambtelijke organisatie is feitelijk pas net gestart. Dat heeft nog wel tijd nodig. Kansen De organisatie is stevig gewijzigd % minder formatie en vrijwel het gehele management is vervangen. Daarmee is de organisatie klaar voor de toekomst. De van de BER-gemeenten (Bergen op Zoom, Etten-Leur en Roosendaal) richt zich succesvol op de ICT-. De positie van Roosendaal in het vormgeven van de decentralisatieoperaties wordt naar de waarneming van het college gewaardeerd door de regiogemeenten. Er liggen mogelijkheden om voor de logistiek meer samen op te trekken in de regio. Samenwerkingsrelaties op het gebied van bedrijfsvoering blijken succesvoller te zijn als deze min of meer organisch worden opgepakt. Bedreigingen Er liggen forse bezuinigingsopgaven, onder meer voor het buurtwerk en de kunsteducatie. De verschillen van opvattingen tussen de raad en het college over veel onderwerpen vormen een bedreiging voor de bestuurskracht van de gemeente. Er is geen helder beeld over de in dit deel van West-Brabant. Het lijkt erop dat ad-hocspartners worden geselecteerd. Weliswaar wordt het shopgedrag van de hand gewezen, maar het is onduidelijk volgens welke criteria spartners worden gekozen. De regio West-Brabant praat veel, maar er zijn te weinig resultaten naar het oordeel van de raadsleden. De RUD-vorming betekent een fors verlies van banen voor de stad. De provincie geeft in de ogen van de aanwezige raadsleden weinig aandacht aan dit deel van West-Brabant. De raadsleden vrezen een Jutlandisering van Roosendaal. De internationale spoorverbinding is weg en er dreigt nog veel meer weg te vallen, zoals het ziekenhuis en sommige voorzieningen. Een aantal omliggende gemeenten ziet Roosendaal niet als een vanzelfsprekende belangrijke partner bij toekomstige en. 16 Gemeente Roosendaal Gemeente Roosendaal 17

10