Brabantse Bestuursscan Gemeente Oosterhout

Transcriptie

1 Brabantse Bestuursscan Gemeente Oosterhout Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant 20 maart 2013

2 Inleiding Het gemeentebestuur heeft in het kader van het project Krachtig Bestuur in Brabant gebruikgemaakt van het aanbod van de provincie Noord-Brabant, in met de Vereniging van Brabantse Gemeenten, tot deelname aan de door BMC ontwikkelde Brabantse Bestuursscan. De resultaten van de scan zijn een spreekwoordelijke portretfoto (of: spiegelbeeld) van de gemeente om de eigen discussie en die met andere gemeenten en partners te stimuleren over de toekomstbestendigheid van de gemeente. Methodiek Hieronder de schematische weergave van de Brabantse Bestuursscan. Interactie met Gezonde financiële positie Samenwerking Samenwerking 3 O s sverbanden Decentralisatieopgaven Werken naar vermogen Uitvoering: Opdrachtgevers: De kern van het bestuurlijk profiel van de gemeente bestaat uit het fundament van een goed functionerende gemeente, hetgeen blijkt uit een stabiel bestuur, een organisatie die op orde is en een gezonde financiële positie. De bestuurlijke kent diverse vormen, variërend van het uitvoeren van een incidenteel intergemeentelijk project tot clustering van buurgemeenten tot een gemeenschappelijke organisatie. Dit veld is in het rechterdeel van het schema uiteengezet. De informatie is via zelfanalyse met vragenlijsten voor gemeenten (inventarisatie meningen) en deskresearch (inventarisatie feiten) verzameld. Vervolgens heeft een gesprek tussen gemeentebestuurders en enkele leden van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant plaatsgevonden. Dit alles leidt tot een zgn. SWOT-analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. De gegevens uit de deskresearch en de SWOT-analyse zijn in dit document opgenomen. 2 Gemeente Oosterhout Gemeente Oosterhout 3

3 De gemeente Oosterhout grenst aan de gemeenten Drimmelen, Geertruidenberg, Dongen, Breda en Gilze en Rijen. De gemeente bestaat uit de centrale stad Oosterhout en de kerkdorpen Dorst, Oosteind en Den Hout. Bevolking: de gemeente Oosterhout heeft inwoners (per ) waarvan iets meer vrouwen dan mannen. 82,4% is autochtoon (ref. 84% in Noord-Brabant), tegenover 17,6% allochtoon (ref. 16% in Noord-Brabant). Oosterhout kent een bevolkingskrimp van 0,15% (ref. 0,38% in Noord- Brabant). Dit komt voort uit een geboorteoverschot van 0,18% (ref. 0,21% in Noord-Brabant) en een migratietekort van 0,33% (ref. 0,17% in Noord-Brabant). De groene druk (jonger dan 19 jaar) bedraagt 38,9% (38,5% gem. in Noord-Brabant) en de grijze druk (65 jaar of ouder) bedraagt 27,6% (25,7% gem. in Noord-Brabant). Beroepsbevolking: de gemeente Oosterhout heeft een totale beroepsbevolking van mensen, waarvan werkenden. Oosterhout heeft micro-, kleine, middelgrote en grote ondernemingen in haar gemeente. Het percentage micro (29%) ligt hoger en het percentage kleine ondernemingen (28%) ligt lager dan het regionaal en landelijk gemiddelde (deze liggen zowel regionaal als landelijk op respectievelijk 32% (micro) en 23% (kleine ondernemingen). Oosterhout kent een positief oprichtingssaldo in de sectoren nijverheid, groothandel en dienstverlening. Woningen: Oosterhout heeft woningen (t.o.v in heel Noord-Brabant) en een woningtoename van 0,12%. De gemiddelde woningwaarde bedraagt ,- en ligt daarmee onder het Brabants gemiddelde (ref ,- in Noord-Brabant). Inkomen: het gemiddeld persoonlijk inkomen ligt op ,-. Dit is iets hoger dan het regionale gemiddelde van ,- in Noord-Brabant burgers ontvangen een uitkering. Van de personen met een uitkering heeft 54,0% een AO-, 25,2% een WW- en 20,8% een Wwb-uitkering. Er zijn minder AO- en Wwb- en meer WW-uitkeringen dan gemiddeld in Noord-Brabant en Nederland. Gemeenteraad VVD: 5 zetels Gemeentebelangen: 5 zetels CDA: 4 zetels Gezond Burger Verstand: 4 zetels PvdA: 3 zetels Onafhankelijke Fractie: 1 zetel D66: 2 zetels SP: 1 zetel GroenLinks: 2 zetels Groen Brabant: 2 zetels Oosterhout Anders: 2 zetels College van burgemeester en wethouders S.W.T. Huisman burgemeester J.W.M. Peters wethouder (VVD) mevr. C.P.W. Bode-Zopfi wethouder (PvdA) mevr. M. Janse-Witte wethouder (Gemeentebelangen) M.P.C. Willemsen wethouder (CDA) P. de Ridder gemeentesecretaris Organisatiemodel De directie bestaat uit de gemeentesecretaris en twee directeuren: (1) directeur Middelen en Dienstverlening en (2) directeur Realisatie en Ontwikkeling. De eerste geeft leiding aan vier afdelingen en één programma, te weten (1) Informatie- en Servicecentrum; (2) Service & Ondersteuning; (3) Bestuur, Control & Advies en; (4) Regionale Servicediensten en het programma Dienstverlening. De directeur Realisatie en Ontwikkeling geeft leiding aan drie afdelingen: (1) Sport, Cultuur & Welzijn; (2) Realisatie, Beheer & Welzijn en (3) Stedelijke Ontwikkeling. 4 Gemeente Oosterhout Gemeente Oosterhout 5

4 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie Financiën op orde: de gemeente Oosterhout valt voor het begrotingsjaar 2012 onder het zogenoemde repressief toezicht. De gemeente heeft de begroting 2012 sluitend ingediend en inmiddels ook die van Op basis van de concernrapportages wordt voor 2012 een positief rekeningresultaat verwacht. Voorgesteld wordt om dit te reserveren ter afdekking van een aantal risico s. Om te anticiperen op de te verwachten extra korting op de algemene uitkering heeft de gemeente een breed pakket aan taakstellingen vastgesteld. De meerjarenraming vertoont oplopende structurele tekorten. De gemeente lijkt niettemin te beschikken over voldoende reserves en is zelf van mening dat het weerstandsvermogen voldoende is in relatie tot de risico s. Om de financiële huishouding op orde te krijgen, is de gemeente in 2011 en 2012 gestart met Operatie Stofkam. Voor de ombuigingsoperatie is uitgegaan van een taakstelling ter hoogte van circa 3,3 miljoen in 2011, oplopend tot 9,6 miljoen in Deze ombuigingen waren niet alleen nodig ter dekking van de verwachte financiële tekorten, maar ook om te anticiperen op nieuwe ontwikkelingen ( klaar zijn voor de toekomst ). Dit zal ertoe moeten leiden dat de gemeente Oosterhout met het oog op de toekomst een financieel gezonde gemeente is, maar een gevolg is ook dat over een aantal jaar de organisatie 10% minder medewerkers nodig heeft. Mede onder invloed van Operatie Stofkam blijft het streven erop gericht het meerjarig tekort te reduceren naar nul. Grondbeleid: de grondexploitaties zijn actueel. Er is sprake van een aantal grote projecten. Voor het project De Zwaaikom, waar een verlies wordt verwacht, is een voorziening gevormd. De accountant adviseert om met name de nog niet in exploitatie genomen gronden goed te volgen en, indien nodig, over te gaan tot afwaardering of het vormen van een voorziening. De weerstandscapaciteit voor het grondbedrijf is voldoende. : in 2010 is gekozen voor een nieuwe systematiek voor de organisatieontwikkeling, het zogenoemde Oosterhout Organisatie Ontwikkelplan (O3). Dit plan is een meerjarenplan en heeft als doel om gezamenlijk en in samenhang te werken aan de professionalisering van de organisatieontwikkeling en bedrijfsvoering van de eigen organisatie. Vanuit de missie en visie van Oosterhout wordt de vertaalslag gemaakt naar succesbepalende factoren, ofwel maatschappelijke effecten. Het plan schept de kaders voor het realiseren van de doelen van de stad en het stadhuis. De drie belangrijkste thema s die hierbij terugkomen zijn dienstverlening, uitvoeren en externe oriëntatie. Daarnaast heeft de gemeente Oosterhout stappen gezet bij het verder digitaliseren van de processen en daaraan gekoppeld het lean maken van de bedrijfsprocessen. Samenwerking: de gemeente Oosterhout onderzoekt de mogelijkheden om de tussen de Amer-gemeenten (Drimmelen, Geertruidenberg en Oosterhout) te versterken. Deze versterking richt zich op een viertal punten: (1) een betere en efficiëntere dienstverlening en bedrijfsvoering; (2) het adequaat kunnen reageren op de tendens dat de rijksoverheid steeds meer taken overhevelt naar gemeenten (decentralisaties); (3) het waarborgen van de continuïteit in de bedrijfsvoering en (4) het vergroten van aantrekkelijk werkgeverschap van gemeenten. De kan plaatsvinden op drie niveaus: (1) ambtelijk samenwerken op het uitwisselen van kennis; (2) ambtelijk op taakvelden en (3) samenwerken doen we met één ambtelijke organisatie. Onderzoek moet uitwijzen wat de voor- en nadelen zijn van op niveau 2 en 3 tussen de Amer-gemeenten. De gemeente Oosterhout is daarnaast lid van het Intergemeentelijk Samenwerkingsverband West-Brabant. Het primaire doel van de West- Brabantse is om bij bovengemeentelijke beleidsmatige en strategische vraagstukken een bijdrage te leveren aan het realiseren van gemeentelijke en regionale doelstellingen. Het jaar 2012 staat in het teken van het uitrollen van de in 2011 vastgestelde Strategische Agenda West-Brabant. West-Brabant zal invulling gaan geven aan de majeure projecten (zoals Landschapspark Breda-Oosterhout) en extra inzetten op het verwezenlijken van het personenvervoer per spoor Breda-Utrecht en verbreding van de A27. Tevens wordt er gefocust op de met overige actoren in het Deltagebied (Antwerpen en Rijnmond). De diverse bestuurscommissies van Regio West-Brabant zullen uitvoering gaan geven aan de uitvoeringsprogramma s die zijn opgesteld. Maar er wordt ook op operationeel gebied samengewerkt, zoals op HRM, ICT en Inkoop. 6 Gemeente Oosterhout Gemeente Oosterhout 7

5 Interactie met Interactie met Gezonde financiële positie Gezonde financiële positie De gemeente Oosterhout heeft in 2006 een visie Vensters op 2020 vastgesteld. De vraag is in hoeverre deze visie nog actueel is. In 2012 wordt de opstelling van de gemeentelijke structuurvisie, waarmee in 2010 is gestart, afgerond. Het betreft hier een visie op de toekomstige ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente, waarbij het geldende gemeentelijke beleid wordt bekrachtigd. In de begroting 2012 stelt het college zich zelf wel ten doel om Oosterhout, onder totaal nieuwe omstandigheden, voor te bereiden op de toekomst. Primaire voorwaarde is dat men de financiën van de stad op orde krijgt. Vervolgens streeft men naar een toekomstbestendig voorzieningenniveau dat goed bij de stad past. Tot slot is men op zoek naar nieuwe manieren van met burgers, groeperingen en instellingen in de stad, omdat de gemeente geen monopolist in het oplossen van maatschappelijke vraagstukken wil zijn, maar partner in een netwerk. Hieruit blijkt dat de gemeente meer taken wil beleggen bij de maatschappij, waarbij de gemeente optreedt als facilitator. De visie op Oosterhout Familiestad wordt per bestuursperiode vertaald in strategische doelen. Dat heeft in de Perspectiefnota geleid tot de drie thema s. Met name het thema Voorzieningen vloeit rechtstreeks voort uit de centrale doelstelling van Oosterhout Familiestad, te weten de aantrekkingskracht van de gemeente voor met name jonge gezinnen te vergroten. De strategische beleidscyclus van de gemeente kent dus het automatisme van periodieke aanpassing en verdieping. Overigens suggereert deze passage een bepaalde rangorde tussen de drie thema s. Die rangorde is er niet: de drie thema s zijn nevengeschikt (en kennen uiteraard onderlinge dwarsverbanden). Met betrekking tot de interactie met de maatschappij heeft de gemeente Oosterhout zich voor de komende vier jaar ( ) als missie gesteld: het regisseren van het wijkgericht samenwerken om de mentale, sociale en lichamelijke kracht van mensen en hun sociale netwerk te stimuleren. Dit sluit ook aan bij de visie van de gemeente om meer taken en verantwoordelijkheden bij de maatschappij te beleggen, waarbij de gemeente in en als facilitator optreedt. Interactie met bewoners vindt ook veelvuldig aan de publieksbalie en via de website plaats. In 2008, 2009 en 2011 (waarstaatjegemeente) heeft de gemeente onderzoek laten doen naar de tevredenheid hierover. Gemiddeld geeft de inwoner een 7,5 voor de totale dienstverlening burger als klant in 2008 en In 2011 heeft de gemeente geen klanttevredenheidsonderzoek laten uitvoeren. In 2010 heeft men dit wel gedaan, toen scoorde men een 6,9 gemiddeld. 8 Gemeente Oosterhout Gemeente Oosterhout 9

6 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden In de bestuurscommissie Sociaal Economische Zaken (zie bestaande sverbanden) heeft men als doel het bevorderen van de werkgelegenheid en het versterken van de economische structuur in West-Brabant. De bestuurscommissie wil dat iedere inwoner van West-Brabant zelf in zijn inkomen kan voorzien en legitimeert zich daarmee om zich actief te mengen in de sociale economie van de regio. De bestuurscommissie Sociaal Economische Zaken wil de doelmatigheid vergroten door op een open wijze intensief samen te werken met vertegenwoordigers van de drie O s (overheden, en ondernemers). De gemeente Oosterhout pakt dit op door in met het bedrijfsleven en het verder te werken aan het creëren van stageplaatsen, waarbij de gemeente een voorbeeldfunctie vervult. Er is in 2011 geïnventariseerd waar in de organisatie maatschappelijke stages worden aangeboden. Daarna wordt een plan gemaakt om maatschappelijke stages vanaf 2012 slim en effectief te organiseren. Daarnaast wil de gemeente Oosterhout graag dat een hbo-opleiding zich vestigt binnen de gemeentegrenzen. Echter, men stelt dat in 2012 handhaving en versterking van een mbo-opleiding in Oosterhout de nodige prioriteit vraagt boven uitbouwen naar een hbo-opleiding. Jeugdzorg: door de achttien gemeenten uit de regio West-Brabant is een gezamenlijke visie op de transformatie van de jeugdzorg opgesteld. Daarin wordt voortgebouwd op de uitgangspunten uit de regionale Visie Jeugd uit Het doel is om eind 2012 een transformatieplan opgesteld te hebben. Een plan dat gericht is op de daadwerkelijke overheveling in Dit transformatieplan bestaat uit de ontwikkeling van een idealiter toekomstbeeld - de foto van en de transformatieagenda. De gemeenten hebben hierbij tevens hun voorkeur uitgesproken voor een subregionale indeling (Breda, Dongemond en Roosendaal/Bergen op Zoom). Daarom wordt in de uitvoering als basis het Centrum voor Jeugd en Gezin genomen, welke wordt gevormd door de integrale jeugdgezondheidszorg. Gemeente Oosterhout werkt samen binnen de subregio Dongemond, die bestaat uit Aalburg, Drimmelen, Geertruidenberg, Werkendam, Woudrichem en Oosterhout. De gemeente Oosterhout pakt de transitie van de Jeugdzorg en Wwnv dus aan met dezelfde spartners. AWBZ/Wmo: de belangrijkste doelstelling is dat de uitvoering van de AWBZ van de gemeente Oosterhout vanaf 1 januari 2013 is berekend op het ondersteunen van nieuwe cliënten die voor hun extramurale begeleiding afhankelijk zijn van de gemeente. De gemeente Oosterhout zal deze personen zodanig moeten ondersteunen dat zij in staat zijn hun dagelijkse levensverrichtingen uit te voeren en hun persoonlijke leven te structureren en te regisseren. Er is een projectplan opgesteld om de transitie van de AWBZ naar de Wmo vorm te geven. De gemeente Oosterhout onderzoekt samen met de andere Amer-gemeenten (Drimmelen en Geertruidenberg) de mogelijkheid om de transitie van de AWBZ naar de Wmo gezamenlijk op te pakken. Werken naar vermogen: de gemeente Oosterhout werkt in het kader van de transitie Wwnv samen met de gemeenten Aalburg, Drimmelen, Geertruidenberg, Werkendam en Woudrichem. Binnen dit sverband is een projectplan opgesteld om deze transitie vorm te geven. RUD: de regio Midden (acht gemeenten) heeft aangegeven te willen samenwerken met de regio West (achttien gemeenten) en zo samen één RUD West- en Midden-Brabant te vormen. De 26 gemeenten en de provincie hebben een intentieverklaring ondertekend. Het werkgebied is daarmee gelijk aan de Veiligheidsregio Middenen West-Brabant. Hiermee is de inrichting van de RUD begonnen. Het doel is om naast het landelijke basispakket, ook de milieutaken onder te brengen bij de RUD. In de provinciaal bestuurlijke regiegroep van 25 januari 2012 is besloten dat de BRZO-Omgevingsdienst van Noord-Brabant de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant wordt. Een volledig bedrijfsplan van de nieuwe omgevingsdienst Midden- en West-Brabant is vastgesteld. De RUD zal worden opgericht als openbaar lichaam onder een functionele gemeenschappelijke regeling, die wordt aangestuurd door de colleges van de gemeenten en Gedeputeerde Staten van de provincie. De consequentie voor het personeel van Oosterhout is dat zij straks worden ondergebracht bij de RUD, volgens het principe mens volgt werk. 10 Gemeente Oosterhout Gemeente Oosterhout 11

7 Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Werken naar vermogen sverbanden sverbanden sverbanden: de gemeente Oosterhout kent de volgende sverbanden: Regio West-Brabant, Dongemond, Veiligheidshuis Breda, Mobiliteitscentrum en Flex West-Brabant, BOEL-overleg, Amerstreekoverleg, Inhuurcommissie voor Welstand en Monumenten Oosterhout door de gemeente Gilze en Rijen, SpoorA27, Bestuurlijk adviesgroep A27, GGAoverleg, Havens Midden-Brabant, Decentralisaties AWBZ Dongemond-gemeenten, Regionaal Platform Arbeidsmarktbeleid, WerkLink, Stichting Dierenasiel Breda e.o., Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant, Bestuurscommissie Ruimtelijke Ontwikkeling en Wonen, Bestuurscommissie Sociaal Economische Zaken, NV Rewin, Bestuurscommissie Middelen, Bestuurscommissie Duurzaamheid, Bestuurscommissie Mobiliteit, Bestuurscommissie Zorg, Welzijn en Onderwijs, Bestuurscommissie Kleinschalig Collectief Vervoer, gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant, gemeenschappelijke regeling Werkvoorzieningschap Arbeid Voor Allen (WAVA), Gemeenschappelijke Regeling Openbare Gezondheidszorg West-Brabant (GROGZ), gemeenschappelijke regeling Regionale Ambulancevoorziening Brabant Midden-West-Noord (RAV), Samenwerkingsverband Brabant aan de Biesbosch. : op het gebied van de inning en heffing van belastingen werkt de gemeente Oosterhout samen binnen de Belasting West-Brabant. Inmiddels zijn het Waterschap Brabantse Delta en de gemeenten Alphen-Chaam, Bergen op Zoom, Breda, Halderberge, Etten-Leur, Roosendaal en Woensdrecht tot het sverband toegetreden. Daarnaast werkt men vanuit West-Brabant samen op het gebied van ICT, HRM, Inkoop en de Arbeidsmarkt. Verder werkt men samen binnen het sverband Equalit, een ICT- sverband tussen een aantal gemeenten in Midden- en West-Brabant. 12 Gemeente Oosterhout Gemeente Oosterhout 13

8 Verslag SWOT-gesprek gemeente Oosterhout 1 november 2012 Algemeen Dit verslag is een verkorte weergave van de opgedane resultaten en indrukken tijdens de gesprekken van de Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant met het college van burgemeester en wethouders en een delegatie van de raad van de gemeente Oosterhout. De gesprekken zijn gevoerd aan de hand van onder meer de beschreven situatie in de deskresearch en de antwoorden in de vragenlijst. De deskresearch maakt integraal onderdeel uit van dit verslag. De focus ligt op een aantal gezichtspunten, te weten: en gezonde financiële positie. Robuust en veerkrachtig bestuur dat ook onder minder gunstige omstandigheden effectief is en adequaat functioneert. Vermogen om opgaven en ambities te definiëren en om te zetten in uitvoering; gereed voor de uitvoering van de decentralisatieopgaven. Visie op ; sbereidheid, bijvoorbeeld strategische opgaven in de regio; prioritering conform opgaven Agenda van Brabant. Kennis en vermogen om te verbinden tussen inwoners, maatschappelijke en bestuurlijke partners. 14 Gemeente Oosterhout Gemeente Oosterhout 15

9 Interactie met Samenwerking 3 O s Decentralisatie-opgaven Werken naar vermogen Gezonde financiële positie sverbanden Sterk Veel sverbanden en dus veel mogelijkheden om de doelstellingen te behalen. Huidige financiële situatie is naar omstandigheden goed. De raad is kritischer hierover dan het college. Imago van Oosterhout Familiestad past bij de stad. Werkgelegenheid is hoog. Hoog lokaal voorzieningenniveau en nog hoger regionaal voorzieningenniveau. Zwak Veel sverbanden leiden tot een complexe aansturing. Invloed van de raad op de sverbanden is beperkt. De slogan Oosterhout Familiestad functioneert te veel als een containerbegrip en geeft niet erg systematisch richting aan de (langetermijn)-strategie van de gemeente. Invloed van Oosterhout op beleid in de regio is beperkt. Regionale visies worden snel terzijde geschoven voor lokale belangen. In meerjarig perspectief lopen de tekorten structureel op. Kansen Binnen de Amergemeenten kan Oosterhout een voortrekkersrol vervullen. Breda heeft Oosterhout nodig (aantrekkelijk woongebied) en Oosterhout heeft Breda nodig (bijvoorbeeld qua voorzieningen), waardoor er in potentie een stevige kan ontstaan). Binnen de Amergemeenten kunnen gezamenlijke agenda s nog meer op elkaar worden afgestemd. Integratie van de Amergemeenten tot één organisatie kan leiden tot grotere effectiviteits- en efficiëntievoordelen. Bedreigingen Waar ten opzichte van de buurgemeente Breda complementariteit wordt ervaren, speelt ten opzichte van Geertruidenberg eerder concurrentie, vooral op het gebied van woningbouw. Voorzieningen (ziekenhuis en ) trekken naar Breda. Teruglopende inkomsten vanuit het gemeentefonds in combinatie met een hoge ambitie. 16 Gemeente Oosterhout Gemeente Oosterhout 17

10