INFORMATIENOTITIE. College van Burgemeester en Wethouders. Informatienotitie ontwikkelingen Wmo-Jeugd budget

Transcriptie

1 INFORMATIENOTITIE AAN VAN ONDERWERP De leden van de Gemeenteraad College van Burgemeester en Wethouders Informatienotitie ontwikkelingen Wmo-Jeugd budget DATUM 7 maart 2019 BIJLAGE - REGISTRATIENUMMER GEM /20055 Inleiding In het eerste kwartaal van 2019 hebben wij een forse overschrijding op onze budgetten voor jeugdzorg en WMO in 2018 geconstateerd. Met deze informatienotitie willen wij u informeren over deze ontwikkelingen in het sociaal domein en toelichten welke acties naar aanleiding hiervan in gang zijn gezet. Daarbij plaatsen wij de kanttekening dat op dit moment nog niet alle cijfers exact bekend zijn, zoals verder in deze informatienotitie toegelicht. Wij hechten er echter aan u zo snel mogelijk te informeren over de situatie zoals die op dit moment bij ons bekend is. Constatering Op het totale programma leiden de overschrijdingen op de posten jeugdzorg en WMO tot een tekort van 2,9 miljoen. Dit tekort is het gevolg van verschillende overschrijdingen, die maar voor een deel worden gecompenseerd door overschotten binnen het programma. Hieronder lichten we toe op welke manier dit tekort is ontstaan. Nagekomen facturen De eerste reden dat in 2018 meer kosten zijn gemaakt dan begroot, heeft te maken met facturen van zorg die geleverd is in eerdere jaren. In 2018 zijn namelijk facturen binnengekomen voor WMO- en jeugdzorgtrajecten die in 2015, 2016 of 2017 zijn uitgevoerd. Deze vormen gezamenlijk een bedrag van 1,3 miljoen. In voorgaande jaren is al een bedrag in de begroting opgenomen om deze facturen (die later zouden komen) te betalen. In 2016 is hiervoor en in (dus in totaal ) gereserveerd. Nu deze facturen binnen zijn gekomen, moeten we concluderen dat het gereserveerde bedrag onvoldoende is. Dit betekent een ongedekt nadeel van over voorgaande jaren. Aangezien we deze facturen in 2018 hebben ontvangen, moeten deze ook in 2018 worden geboekt en hebben ze dus ook gevolgen voor het saldo van het sociaal domein in In onderstaande tabel brengen we in beeld wat de gevolgen voor de saldi van het sociaal domein in 2015, 2016, 2017 en 2018 zouden zijn, als de facturen geboekt zouden zijn in de jaren waarin de trajecten plaatsvonden. Dit laat dan zien dat daarmee in 2015 en 2016 het saldo nog voordelig zou zijn, maar dat het saldo van het sociaal domein in 2017 negatief zou zijn. Dit geldt eveneens voor het voorlopige saldo van 2018.

2 Jaar Resultaat Sociaal Domein Bedrag nagekomen facturen Opgenomen verplichting (gedekt in begroting) (Fictief) Resultaat sociaal domein na betaling nagekomen facturen Overschrijdingen 2018 De tweede reden dat een tekort is ontstaan is dat in 2018 bij verschillende budgetten meer is uitgegeven dan was begroot. In totaal leidt dit tot 4,5 miljoen aan overschrijdingen. Dit bedrag is inclusief de nagekomen facturen. Als het totaal van de nagekomen facturen ( 1,3 miljoen) wordt verrekend, blijft een overschrijding van 3,2 miljoen over. De grootste overschrijdingen vinden daarbij plaats op de volgende posten: Jeugd GGZ; WMO begeleiding zorg in natura; Jeugd Ambulant; Landelijke Transitie Arrangementen. Naast overschrijdingen, is er ook een aantal budgetten dat in 2018 niet volledig is benut. Op deze posten heeft een onderschrijding plaatsgevonden. In totaal is de hoogte van de onderschrijdingen 1,6 miljoen. De grootste onderschrijdingen vinden plaats op de volgende posten: Wet Sociale werkvoorziening; Innovatiebudget; Minimabeleid; PGB WMO begeleiding. Als deze overschrijdingen en onderschrijdingen naast elkaar worden gezet, leidt dit tot een tekort van ongeveer 1,6 miljoen op het niveau van het programma sociaal domein Kanttekening Bij bovenstaande cijfers is het van belang om in het achterhoofd te houden dat nog wordt gewerkt aan de jaarrekening van onze gemeente. Wij houden er rekening mee dat deze (voorlopige) cijfers bij de jaarrekening op een aantal onderdelen nog zullen afwijken. Daarnaast willen we aangeven dat bij de over- en onderscheidingen van 2018 in het sociaal domein nog niet bekend is welke onderdelen structurele effecten met zich meebrengen. Bestemmingsreserve sociaal domein In de afgelopen jaren heeft uw raad bij de jaarrekening al voorzorgsmaatregelen getroffen om tegenvallers in het sociaal domein op te vangen. Zo heeft u hiervoor de bestemmingsreserve sociaal domein ingesteld. Bovenstaande uiteenzetting laat zien dat dit een verstandige beslissing is geweest. Hiermee heeft u er voor gezorgd dat financiële tegenvallers in het sociaal domein kunnen worden opgevangen met het geld dat oorspronkelijk ook voor het sociaal domein bestemd was.

3 Op dit moment bevat de reserve sociaal domein een bedrag van 4,7 miljoen. Daarvan is een deel reeds geoormerkt. Bij de begroting voor 2018 is namelijk besloten om in 2018 een bedrag van 1,3 miljoen te onttrekken aan de reserve sociaal domein, voor het dekken van incidentele kosten die in 2018 worden gemaakt. Van deze reservering is tot nu toe een bedrag van gebruikt en dus daadwerkelijk onttrokken aan de reserve. Dat betekent dat de bestemmingsreserve op dit moment ongeveer 1 miljoen bevat die is gereserveerd voor bepaalde uitgaven. Daarmee bevat de reserve sociaal domein nu 3,7 miljoen aan vrij besteedbare middelen. Wij zullen u bij de jaarrekening 2018 voorstellen doen om het resterende tekort op het programma sociaal domein te dekken uit de bestemmingsreserve. Met de huidige inzichten zal de stand van de reserve sociaal domein daarmee dalen met 2,4 miljoen naar 1.3 miljoen. Analyse In de paragraaf constatering hebben we u de feitelijke informatie gegeven over de ontwikkeling van het budget voor het sociaal domein. In dit deel van de informatienotitie doen we een analyse hoe deze situatie is ontstaan. Deze analyse valt uiteen in twee onderdelen. In het eerste onderdeel geven we een toelichting op de nagekomen facturen van In het tweede deel van de analyse gaan we in op de algemene overschrijdingen binnen het programma sociaal domein. Nagekomen facturen In juni 2017 verscheen het protocol beëindiging DBC 1 bekostigingssystematiek van het Zorginstituut Nederland, het programma i-sociaal Domein en Vektis. Daarmee werd een einde aangekondigd aan de DBC-codering en werd het berichtenverkeer in 2018 breed ingevoerd. Het berichtenverkeer heeft als doel om gemeenten meer grip te geven op de kosten die door zorgleveranciers worden gemaakt. Deze grip hadden gemeenten onvoldoende bij de DBC bekostigingssystematiek. In het protocol werd nationaal afgesproken dat vanwege deze omzetting, facturatie over de voorgaande jaren ( ) kon plaatsvinden tot het eind van 2018, voor zover de zorg geleverd is voor 1 januari In onze regio is deze termijn verlengd tot 1 maart Eind 2018 en begin 2019 zijn verschillende facturen voor jeugdzorg- en WMO-trajecten binnengekomen, die onder de voorwaarden van het protocol vallen. We waren er al van op de hoogte dat deze nacalculatie over 2015, 2016 en 2017 zou plaatsvinden. Hiervoor is ook een tweetal verplichtingen in de begroting opgenomen. We hadden daarbij echter nog geen beeld van de precieze omvang van deze facturen over de jaren vóór Dit bedrag bleek dan ook voor 2017 substantieel hoger uit te vallen dan de reservering die hiervoor was opgenomen. Ook in de toekomst blijft het mogelijk dat facturen binnenkomen voor zorg die in eerdere jaren is verleend. De staatssecretaris heeft namelijk bepaald dat facturen betaald moeten worden als deze binnen vijf jaar na geleverde zorg worden ingediend. Hierover kunnen andere afspraken gemaakt worden tussen gemeente en zorgleverancier, maar dat is onze regio tot nu toe niet gebeurd Daarnaast blijven de facturen die voortkomen uit het landelijk transitiearrangement, 2 dat door de VNG wordt vastgesteld, onvoorspelbaar. 1 De afkorting DBC staat voor Diagnose Behandeling Combinatie. Een DBC geeft een overzicht van alle activiteiten van de (medisch) specialist en de instelling, die voortkomen uit de zorgvraag van de klant. 2 Het doel van het landelijk transitiearrangement is om - in aanvulling op de regionale transitiearrangementen - te komen tot afspraken met aanbieders (in afstemming met huidige opdrachtgevers) van bepaalde specialistische functies op de onderwerpen die zijn benoemd in het regionaal transitiearrangement.

4 Overschrijdingen 2018 In 2015 zijn de taken rondom WMO en jeugdzorg vanuit Rijk en provincie gedecentraliseerd naar de gemeenten. Deze decentralisaties gingen gepaard met de nodige scepsis. Aan de ene kant bestond twijfel of gemeenten in staat zouden zijn om adequaat uitvoering te geven aan deze taken. Aan de andere kant bestond twijfel of de aan de decentralisaties gekoppelde budgetten afdoende zouden zijn, mede doordat het Rijk aan de voorkant al een efficiencykorting had doorberekend. Deze financiële onzekerheid is voor u aanleiding geweest om een bestemmingsreserve in te stellen. Met deze bestemmingsreserve hebben we een mogelijkheid om de verschillende risico s te dekken die kunnen optreden en waarover u eerder bent geïnformeerd bij raadsvoorstellen over de bestemmingsreserve sociaal domein en in de P&C-cyclus. Inmiddels blijkt dat in 2018 al deze risico s optreden en in één keer bij elkaar komen. Dit komt grotendeels voort uit het feit de regelingen in het sociaal domein zogeheten open einde regelingen zijn. Dat betekent dat het budget altijd overschreden kan worden door toenemende vraag in kwantitatieve zin, of door een toename in kosten door kwalitatieve ontwikkelingen, zoals de noodzaak voor duurdere zorgtrajecten. In 2018 is bij verschillende budgetten dus het vooraf begrote bedrag overschreden. Een nadere analyse in de komende periode moet duidelijk maken of dit is ontstaan door een kwantitatieve ontwikkeling van ons cliëntenbestand, door een kwalitatieve ontwikkeling van duurdere zorgtrajecten, of door een combinatie van beide. De uitkomsten van deze nadere analyse geven daarmee ook een beeld van de mogelijke structurele effecten van de financiële ontwikkelingen en mogelijke oplossingsrichtingen. Maatregelen Nadat we in de afgelopen weken met bovenstaande ontwikkelingen werden geconfronteerd, hebben wij opdracht gegeven tot het treffen van een aantal eerste maatregelen. De urgentie hiervan is meer dan duidelijk. Deze ontwikkeling van de budgetten voor het sociaal domein heeft grote gevolgen voor het saldo van onze jaarrekening Daarnaast verwachten wij dat dit ook effecten zal hebben op ons begrotingssaldo voor de komende jaren. De omvang daarvan is op dit moment nog niet inzichtelijk. Met de overschrijdingen van 1,6 miljoen in 2018 in het achterhoofd, hebben we opdracht gegeven om in beeld te brengen welke structurele financiële ontwikkelingen voor jeugdzorg en WMO verwacht worden. Deze informatie ontvangt u van ons voor 1 mei. Verder hebben wij opdracht gegeven tot een analyse naar de aard van de overschrijdingen, zoals al eerder beschreven. Deze analyse moet in beeld brengen of de overschrijdingen zijn ontstaan door kwantitatieve en/ of kwalitatieve ontwikkelingen of door keuzes die we hebben gemaakt in ons beleid voor het sociaal domein. Vragen die daarbij aan de orde komen zijn de ruimhartigheid van ons beleid en de mogelijkheid dat de zorgvraag is toegenomen door onze inzet op vroegsignalering en preventie. Deze nadere analyse moet daar antwoord op geven en een beeld geven van de beheersmaatregelen die kunnen worden getroffen om het tekort op het sociaal domein te verkleinen. Daarbij zal het gesprek met uw raad plaats vinden over de verschillende opties. Graag betrekken we uw raadswerkgroep sociaal domein bij de voorbereiding hiervan. We zullen deze werkgroep ook regelmatig informeren over de voortgang van de maatregelen. Uw raad stelt tenslotte het beleid voor het sociaal domein en de financiële kaders vast. Het landelijke transitiearrangement beschrijft de afspraken tussen alle gemeenten en de zorgaanbieders die (mogelijk) in aanmerking komen voor landelijke afspraken voor specialistische functies. Dit is vaak dure jeugdzorg.

5 Slot In de afgelopen weken informeerden wij u al over de bijstelling van ons financieel perspectief. De ontwikkeling van het budget voor het sociaal domein komt nog bij de bijstelling die we u eerder hebben beschreven. Daarmee wordt deze ontwikkeling ook onderdeel van de externe analyse van onze begroting, waarover we u eerder hebben geïnformeerd. Komende maandag spreekt uw raad over de financiën van onze gemeente en de dekkingsmiddelen die gebruikt kunnen worden. Met deze ontwikkeling wordt de noodzaak hiervoor des te groter. Over de mogelijkheden om dekking te creëren in onze begroting, voeren we dan ook graag komende maandag het gesprek met uw raad. Zoals eerder aangegeven, informeren wij u voor 1 mei verder over de kosten voor jeugdzorg en WMO en de mogelijke structurele effecten. Over dit onderwerp willen we op dat moment ook het gesprek met u aangaan. Dan zullen ook meer details bekend zijn over deze ontwikkelingen. Daarmee voeren we dit gesprek voor de behandeling van de voorjaarsrapportage en de kadernota, waarin deze ontwikkeling eveneens zal worden verwerkt.