euzedossier & uitgeverij remmers handleiding voor de mentor bij oriëntatie op studie en beroep in de onderbouw van HAVO en VWO

Transcriptie

1 euzedossier handeiding voor de mentor bij oriëntatie op studie en beroep in de onderbouw van HAVO en VWO bij de 1e druk 2010, 5e opage 2012 isbn versie Linda Baseier Sjors van de Hasset & uitgeverij remmers

2 uitgeverij remmers 2016 Ae rechten zijn voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveevoudigd, opgesagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij eektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schrifteijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van art. 16b Auteurswet 1912 jo het Besuit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoas gewijzigd bij het Besuit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artike 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wetteijk verschudigde vergoedingen te vodoen aan de Stichting Reprorecht, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp. Voor het overnemen van gedeete(n) uit deze uitgave in boemezingen, readers en andere compiatiewerken (artike 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Uitgeverij Remmers Nieuwe Bosscheweg JL Tiburg teefoon e-mai website

3 inhoud bz. voorwoord hoofdstuk 1 uitgangspunten en kenmerken tite eigentijds doesteingen uitgangspunten omvang essen organisatie beedschermresoutie voorbeed panning functies in het mentoraccount hoofdstuk 2 digitaa portfoio van de eering uniek serienummer controenummer gebruikersnaam wachtwoord inoggen as eering navigatie home nasag hoofdstuk 3 gebruiksaanwijzingen werkboek digitaa portfoio activeren Les 1 digitaa portfoio activeren hoofdstuk 1 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 hoofdstuk 4 hoofdstuk 5 hoofdstuk 6 hoofdstuk 4 bijagen kwaiteitskaarten fiches overzichtskaart

4 4 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep

5 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep 5 voorwoord Gefeiciteerd! Uw schoo heeft een eigentijdse methode ingevoerd. Want behave met een gebruikeijk werkboek gaan u en uw eeringen óók aan het werk met de computer. De methode keuzedossier zet de digitae mogeijkheden van de computer en het internet op die paatsen in waar een boek tekort kan schieten. Maar voora wanneer er juist extra en nieuwe mogeijkheden geboden worden. Op deze manier hoeft u zef minder te organiseren en kunt u meer aandacht schenken aan de inhoudeijke begeeiding. Innemen, sjouwen en controeren van stapes werkboeken is vereden tijd. U kunt op eke pek waar u de beschikking hebt over internet het werk van uw eeringen inzien. Omwie van de uniformiteit wordt in dit docentenboek de manneijke vorm gebruikt. Schroom niet om in uw eigen exempaar van het werkboek aantekeningen te maken die u van dienst kunnen zijn tijdens de es. Noteer daar ook eventuee, in uw ogen of die van uw eeringen, fouten of tekortkomingen. De auteurs bijven daarvan graag op de hoogte en de uitgever za u met pezier een extra exempaar van het werkboek toesturen. Tensotte kan aeen met de hup van de directe gebruikers een passend eermidde worden ontwikked. De auteurs en uitgever wensen u en uw eeringen vee pezier bij het gebruik van de methode keuzedossier. Tiburg, oktober 2016 Linda Baseier, auteur Sjors van de Hasset, eindredactie Fer Remmers, uitgever

6 6 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep hoofdstuk 1 uitgangspunten en kenmerken tite Het woord keuze komt van kiezen. Een dossier is een verzameing gegevens die betrekking heeft op één zaak of één persoon. Die persoon is de eering en de zaak betreft zijn voorbereiding op het derde eerjaar, waarin een passend profie voor de bovenbouw gekozen moet worden. Daarom draagt deze methode de naam keuzedossier. eigentijds Zonder onbescheiden te wien zijn, menen de auteurs een eigentijdse methode te hebben ontwikked. Eigentijds omdat: de eerstof in het werkboek is gedidactiseerd vogens een structuur met dooropende eerijnen; gebruik wordt gemaakt van verschiende digitae mogeijkheden; onafhankeijk van tijd en paats met de methode kan worden gewerkt; een baans is gezocht in contacturen enerzijds en zefstandig werken anderzijds. doesteingen Naast de agemene doesteing van oriëntatie op studie en beroep zijn er de vogende doesteingen. De eering: neemt tijd om sti te staan bij de verschiende keuzemogeijkheden; staat sti bij het begrip 'kiezen' en maakt kennis met de stappen in een keuzeproces; begrijpt de invoeden van buitenaf; staat sti bij interesses en eigenschappen van hemzef; besteedt aandacht aan beroepen; staat sti bij zijn interesse en capaciteiten voor bepaade beroepen; ziet deze keuze as een begin van zijn oopbaan, kent de mogeijke vervogkeuzes en de factoren die daarbij een ro speen. uitgangspunten keuzedossier gaat uit van: de verschien in persoonstypen vogens de typoogie van C.G. Jung; eeringen die gebruikmaken van digitae faciiteiten; het gegeven dat de schoo die de methode gebruikt, het eren kiezen en oriëntatie op studie en beroep een structuree paats heeft gegeven in de eeringbegeeiding; de wenseijkheid van contacturen tijdens het keuzeproces onder begeeiding van een mentor; de overtuiging dat eeringen in de onderbouw van het havo en vwo over vodoende verantwoordeijkheid beschikken om ook onafhankeijk van tijd en paats zefstandig te werken; samenwerking en interactie met medeeeringen; betrokkenheid van ouders of verzorgers; de wenseijkheid dat een zorgvudig keuzeproces enige tijd duurt; een didactiek waarbij van agemeen naar specifiek wordt gewerkt; een digitaa portfoio dat door de decaan of mentor kan worden geraadpeegd as een eeringvogsysteem.

7 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep 7 omvang essen Het werkboek bestaat uit zes hoofdstukken. Ek hoofdstuk bestaat uit zes paragrafen. Eke paragraaf begint op een nieuwe badzijde en suit af met een opdracht. De studieast is per hoofdstuk verschiend en wordt aangegeven in hoofdstuk 3 van dit docentenboek vanaf badzijde 12. Het aanta minimaa benodigde essen bedraagt twaaf. organisatie Bij sommige opdrachten wordt gevraagd om de ouders of verzorgers erbij te betrekken. Dan staat het symboo zoas hiernaast afgebeed voor de opdracht. Regematig moeten opdrachten op de computer worden gemaakt. Dan staat het symboo zoas hiernaast afgebeed voor de opdracht. Zo'n opdracht kan de eering maken waar en wanneer hij wi, zoang er een internetverbinding beschikbaar is. De betekenis van woorden die in het werkboek schuingedrukt zijn, kunnen worden opgezocht onder de knop begrippen. De meeste opdrachten in het werkboek zijn persoonijk. Er zijn ook opdrachten die samen met een of meer kasgenoten gemaakt moeten worden. Een opdracht begint dan bijvoorbeed met: Werk samen met een kasgenoot. beedschermresoutie Om optimaa pezier van keuzedossier.n te hebben, wordt een hoge beedschermresoutie geadviseerd, bijvoorbeed: 1024 x 768. Zeker wanneer met de bestaande insteingen gedeeten van het beed buiten het beedscherm vaen en aeen met behup van de scrobaken in beed komen.

8 8 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep voorbeed panning voorbeed panning over 16 essen Afhankeijk van het niveau van de eeringen en de beschikbare tijd kan de eerstof in circa 14 essen worden verwerkt. Onder andere met het invuen van het portfoio kan in tijd worden uitgeopen of juist ingeopen. In het schema hieronder wordt het gebruik van internet aangegeven met het symboo. Het gebruik van internet tijdens de es is noodzakeijk. De beschikking over een smartboard met internet kan meesta vostaan. Het gebruik van internet tijdens de es is geen absoute voorwaarde. De betreffende activiteit kan ook op een ater moment, thuis of op schoo, gebeuren. es hoofdstuk bz. eerstof opmerkingen gebruiksaanwijzing 15 digitaa portfoio activeren 16 tabbaden en knoppen 17 persoonsgegevens en opdrachtmeter Met gebruik van internet uiteg geven. Beang van het keuzeproces uiteggen en daarvoor motiveren. Voorafgaand aan de es as mentor ook een digitaa portfoio activeren asof men een eering is oriëntatie op studie en beroep 11 portfoio 12 persoonijke eerroute 13 studiehouding portfoio invuen (opdracht 2) mijn toekomst 15 Wat wi ik aanpakken? 16 samenvatting hoofdstuk 1 controeren van opdracht 2 portfoio invuen (opdracht 6) portfoio invuen (opdracht 7) Afhankeijk van de mate waarin de interviews van opdracht 4E uit hoofdstuk 2 worden besproken, kunnen es 4, 5 en 6 worden ingekort tot twee essen wat betekent arbeid? 19 emancipatie controeren van opdracht 6 en 7 uit hoofdstuk beroepen in beweging 21 beroepenboom 22 Wie is mijn idoo? portfoio invuen (opdracht 4E) beroepenboom 23 Weke ro past bij mij? 24 samenvatting hoofdstuk 2 controeren van opdracht 4E portfoio invuen (opdracht 7) Durf te dromen! 27 Waardevo? 28 Kiezen, hoe doe je dat? 29 invoeden op keuzes 30 Wie heb ik nodig? 31 de juiste keuze controeren van opdracht 7 uit hoofdstuk 2 portfoio invuen (opdracht 7)

9 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep 9 es hoofdstuk bz. eerstof opmerkingen mijn eigenschappen 35 mijn vaardigheden 36 mijn aaneg 37 mijn kwaiteiten controeren van opdracht 7 uit hoofdstuk 3 voorbereiden van bz. 38: kwaiteitenspe kwaiteitenspe 39 mijn compimenten 40 samenvatting hoofdstuk 4 portfoio invuen (opdracht 7) de kas in beed 43 beroepen indeen 44 competenties controeren van opdracht 7 uit hoofdstuk Wat zou ik wien? 46 Zou ik dat kunnen? 47 de kas opnieuw in beed 48 samenvatting hoofdstuk 5 portfoio invuen (opdracht 7) taen 51 exacte vakken 52 mens en natuur controeren van opdracht 7 uit hoofdstuk mens en maatschappij 54 kunst en cutuur 55 overzicht eergebieden 56 samenvatting hoofdstuk 6 portfoio invuen (opdracht 7) 14 Bespreken van het definitief overzicht van de opdrachten 7 uit ae zes de hoofdstukken. controeren van opdracht 7 uit hoofdstuk 6

10 10 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep functies in het mentoraccount Ae functies in het mentoraccount worden geactiveerd door de knoppen die zich inks op het scherm bevinden. Er zijn zes rubrieken, met daaronder opnieuw knoppen voor de verschiende functies. Nadat is ingeogd, opent het mentoraccount standaard met het scherm zoas hieronder is afgebeed, waarbij het Overzicht eeringen is geactiveerd. Wanneer geen enkee eering het unieke serienummer van zijn werkboek heeft geactiveerd, is het Overzicht eeringen nog eeg. In deze handeiding voor de mentor zijn de rubrieken as trefwoord groen en zijn de functies as trefwoorden bauw. De zes rubrieken zijn: home Documenten/berichten Overzicht eeringen nasag web 16 persoonstypen HOME Handeidingen Mijn gegevens wijzigen Wachtwoord wijzigen Discaimer Uitoggen Wanneer een van de zes rubrieken wordt geactiveerd, wordt die knop oranje en rot een menu uit met de verschiende functies die tot die rubriek behoren. Bijvoorbeed de rubriek home zoas hiernaast is afgebeed. Onder de knop Handeidingen treft u verschiende documenten aan die u kunt raadpegen of downoaden. Bijvoorbeed deze handeiding, een panning of een introductiebrief aan de ouders. Via de knop Mijn gegevens wijzigen kunt u zef uw persoonsgegevens aanpassen. Via de knop Wachtwoord wijzigen kunt u zef uw wachtwoord veranderen. Onder de knop Discaimer wordt de aansprakeijkheid van de uitgeverij vermed. Veraat het programma bij voorkeur via de knop Uitoggen.

11 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep 11 Documenten/berichten E-mai eeringen Wanneer de knop Documenten/berichten wordt geactiveerd, rot een menu uit met de vogende functies: E-mai eering(en) Rapporten versturen Archief upoaden Het is mogeijk om rechtstreeks vanuit uw mentoraccount een of meer eeringen een e-mai te sturen, a dan niet met een of meer bijagen. Dat kan een Word-, pdf- of Excebestand zijn. Wanneer een eering zich niet bij u as mentor heeft aangemed, komt deze eering niet in uw Overzicht eeringen voor en kan er geen e-mai verzonden worden. Wanneer een eering zich we bij u as mentor heeft aangemed, verschijnt het scherm zoas hieronder afgebeed, zodra u de knop E-mai eering(en) activeert. Archief upoaden vervog Archief upoaden Kik (dubbe) > om de ijst met uw eeringen te activeren. Kik op de naam van een eering en kik vervogens op de knop Toevoegen. Door de knop Wissen te activeren, wordt de naam van de eering weer verwijderd. Wanneer u een Word-, pdf- of Excebestand wit toevoegen, zoekt u het betreffende bestand op door de knop Seect te activeren. Daarna activeert u de knop Toevoegen. Door de knop Wissen te activeren, wordt het geseecteerde bestand weer verwijderd. Naast Onderwerp kunt u een naam aan uw bericht geven. In het grote kader noteert u uw bericht. Activeer tot sot de knop Verzenden. Overzicht eeringen

12 12 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep Rapporten versturen Met de functie Rapporten versturen is het mogeijk om bepaade gegevens uit een eeringportfoio as e-mai te versturen naar bijvoorbeed een coega-mentor of de beheerder van Magister. Het betreft de vogende rapporten. stageversag uit: vmbo oopbaanoriëntatie Definitief overzicht uit: osb-tl, osb-gl, osb-bb/kb, profiekeuze Doorstroomdossier uit: vmbo oopbaanoriëntatie PZO-uitsag uit: profiekeuze, vmbo oopbaanoriëntatie, ob in de tweede fase Uitstroomdossier uit: ob in de tweede fase As mentor kunt u vanuit uw mentoraccount bij een of meer eeringen rechtstreeks een Word-, pdf- en Excebestand upoaden. Dat kan bijvoorbeed een eigen opdracht zijn. Kik onder Documenten/berichten op Archief upoaden. Er verschijnt een scherm zoas hieronder afgebeed. Door het menu ALLE LEERLINGEN uit te roen, is het mogeijk om een of meer eeringen te seecteren. Kik daarna op Toevoegen. Kik daarna op Seect. Er za een schermpje verschijnen met de mappen van de computer waarop u aan het werk bent. Maak daar uw keuze uit: een Word-bestand; een pdf-bestand; een Exce-bestand; en vu een bestandsnaam in, inks van de knop Opsaan. De vogende meding za verschijnen: Het bestand 'uw gekozen bestandsnaam' is opgesagen in het archief van de eering(en). Wanneer een eering zijn portfoio opent, za de meding verschijnen zoas hiernaast is afgebeed. De eering kan het bestand inzien onder de knop bewaren. Pas wanneer de eering het bestand een keer heeft geopend, za de meding niet meer verschijnen. Let op! Het is daarna niet mogeijk om het geopende bestand rechtstreeks te bewerken. Echter, op het scherm van de eering wordt uitgeegd hoe dat we kan gebeuren. Daarna kan het bestand door de decaan of mentor worden ingezien en eventuee beoordeed.

13 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep 13 Overzicht eeringen Onder de knop Overzicht eeringen worden de versies van keuzedossier genoemd waarmee uw eeringen werken en de eeringen die u as mentor begeeidt. Uw mentoraccount opent standaard met Overzicht eeringen. Dit scherm is hieronder afgebeed. Aeen wanneer een eering zich bij u as mentor heeft aangemed, komt zijn naam in het 'Overzicht eeringen' voor. Mocht een eering zich bij een andere mentor hebben aangemed of van mentor veranderen, dan moet de eering dit zef corrigeren via de knop ik zef. Kik op LOB vmbo BB/KB wanneer het scherm geen eeringen toont. overzicht opdrachten afdrukken gegevens eeringen As u kikt op de knop Overzicht opdrachten afdrukken wordt een pdf samengested met het hierboven afgebeede scherm. As u kikt op de knop Gegevens eeringen ziet u een ijst van ae eeringen met hun kascodes, e-maiadressen, gebruikersnamen en serienummers. opdracht inzien opdracht beoordeen Van eke eering kunt u de opdrachten inzien en beoordeen, indien dat van toepassing is. De vierkantjes naast de naam van de eering corresponderen met de opdrachten die erboven genoemd worden. Voor de betekenis van de symboen in de vierkantjes wordt hier verwezen naar badzijde 20 van deze handeiding. Ga as vogt te werk om een opdracht te beoordeen. Kik op het vierkantje onder de opdracht die u wit inzien of beoordeen. Er za een nieuw scherm verschijnen met de betreffende opdracht van de betreffende eering. De naam van de eering staat inksboven in de groene bak. Direct onder de opdracht is het scherm uitgebreid met een kader voor uw beoordeing.links kunt u met Nee of Ja akkoord gaan en rechts kunt u eventuee opmerkingen maken. Lees en beoordee de opdracht en activeer daarna de knop Nee of Ja. De beoordeing staat standaard op Nee. Kik vervogens op de knop Opsaan. Het systeem toont nu vanzef de vogende eering. Wanneer deze eering die opdracht nog niet heeft gemaakt, moet u onderaan op het scherm de knop Vogende eering activeren. Nadat de aatste eering van de ijst is beoordeed keert het systeem terug naar het Overzicht eeringen.

14 14 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep NASLAG Kikken op nasag geeft ae knoppen te zien die bij de verschiende versies van keuzedossier in het portfoio van de eering voorkomen. WEB Onder de knop web bevinden zich vier inks naar de websites van ae vervogopeidingen in Nederand. Deze knoppen staan ook in het portfoio van de eering. De knoppen verbinden de eeringen direct door met een website die geraadpeegd moet worden bij een bepaade opdracht. Het betreft: WO universiteiten en ander wetenschappeijk onderwijs HBO hogeschoen MBO AOC s en ROC s Overig defensie en poitie 16 persoonstypen PZO Onder de knop 16 persoonstypen bevinden zich beknopte beschrijvingen van de 16 persoonstypen, zoas de methode keuzedossier die op basis van de typoogie van C.G. Jung onderscheidt. Op basis van deze 16 persoonstypen zijn vijf testen ontwikked die steeds een ander aspect van de persoon van de eering onderzoeken. Deze vijf testen worden het Persoonijkheids Zef Onderzoek genoemd, kortweg PZO. Het PZO wordt aangeboden in de vogende versies: oopbaanoriëntatie vmbo profiekeuze havo/vwo profiekeuze gymnasium ob in de tweede fase Voor een uitgebreide toeichting van de 16 persoonstypen wordt hier verwezen naar hoofdstuk 3 vanaf badzijde 20 van deze handeiding voor de mentor. agemeen vmbo-mbo profiekeuze Onder de knop agemeen worden kernachtige beschrijvingen van de zestien persoonstypen gegeven ter informatie van decaan en mentor. Deze beschrijvingen worden niet in het portfoio van de eering gepresenteerd. Onder de knop vmbo-mbo worden beschrijvingen gepresenteerd ten behoeve van de vmbo-eeringen. Deze beschrijvingen worden ook in het portfoio van de eering bij de versie LOB bovenbouw VMBO gepresenteerd. Onder de knop profiekeuze havo/vwo en de knop profiekeuze gymnasium worden beschrijvingen gepresenteerd ten behoeve van de havo/vwo- en gymnasiumeeringen.

15 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep 15 LOB tweede fase Onder de knop ob tweede fase worden beschrijvingen gepresenteerd ten behoeve van de eeringen in de bovenbouw van havo, vwo en gymnasium. voorbeed havo/vwo Wanneer een van de vier knoppen onder 16 persoonstypen wordt geactiveerd, verschijnt een scherm zoas hieronder is afgebeed. Door op een van de zestien cijfers te kikken, verschijnt naast het schema een beknopte beschrijving van het betreffende persoonstype. Hierboven een voorbeed van persoonstype 5 onder de knop profiekeuze havo/vwo. Deze beschrijvingen worden ook in het portfoio van de eering gepresenteerd.

16 16 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep hoofdstuk 2 digitaa portfoio van de eering Naast het werkboek maakt de eering gebruik van een zogenoemd digitaa portfoio. Dit wordt geopend en gearchiveerd via de site uniek serienummer controenummer gebruikersnaam wachtwoord Achter op het werkboek van de eering staat een uniek serienummer. Met behup van dit serienummer en het controenummer van de schoo activeert de eering zijn digitaa portfoio. Eke schoo krijgt van de uitgeverij een uniek controenummer toegekend. Het controenummer is voor ae eeringen, de decaan en mentoren van een schoo hetzefde. Zodra de decaan van een schoo een mentoraccount aanmaakt, ontvangt de betreffende mentor een e-mai met: het controenummer van de schoo een gebruikersnaam een wachtwoord Op badzijde 4 en 5 van het werkboek wordt aan de eering instructies gegeven om het serienummer te activeren. Pas daarna komt de eering voor in het Overzicht eeringen in uw mentoraccount. Tijdens de activeringsprocedure van het serienummer wordt de eering zijn gebruikersnaam toegekend en kan hij zef een wachtwoord kiezen. De eeringen kunnen het controenummer en de gebruikersnaam noteren op de aereerste badzijde van het werkboek. Het verdient aanbeveing het persoonijk wachtwoord op een veiige paats te noteren. inoggen as eering Het is raadzaam om as mentor het serienummer op de achterkant van uw gebruikersexempaar ook te activeren, asof u een eering bent. Bij deze activeringsprocedure moet u zichzef as mentor kiezen. Let op: as 'eering' krijgt u een andere gebruikersnaam en wachtwoord dan as mentor. Daarna kunt u ae opdrachten een keer as eering dooropen om voorbereid te zijn op vragen en opmerkingen van de eeringen. Wanneer de eering inogt met zijn controenummer, gebruikersnaam en wachtwoord, verschijnt de homepagina zoas op de badzijde hiernaast is afgebeed.

17 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep 17 navigatie De verschiende onderdeen van het digitaa portfoio worden geactiveerd met behup van zogenoemde tabbaden en knoppen, zoas te zien in de afbeeding hierboven. De bauwe tabbaden inks op het scherm activeren agemene functionaiteiten die onafhankeijk zijn van de opdrachten in het werkboek. Zie verder badzijde 18. De rode tabbaden corresponderen met de badzijden in dee 1 en dee 3 van het werkboek. De knoppen rechts op het scherm zijn ondersteunend bij de verschiende opdrachten in dee 1, 2 en 3. Door op een rood tabbad te kikken, wordt de inhoud van dat onderdee geactiveerd. Er verschijnt een nieuw scherm. Bijvoorbeed de inhoud van het rode tabbad bz. 11 opdracht 2, zoas hieronder afgebeed. Op ek nieuw scherm is de knop Naar homepagina te vinden. Door deze knop te activeren wordt teruggekeerd naar het aereerste scherm zoas bovenaan op deze badzijde afgebeed.

18 18 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep HOME wachtwoord e-mai je mentor e-mai je decaan discaimer uitoggen De bauwe tabbaden inks op de homepagina activeren agemene functionaiteiten die onafhankeijk zijn van de opdrachten in het werkboek. Door bovenaan home te activeren verschijnen vijf nieuwe knoppen die ichterbauw van keur zijn. Door te kikken op Wachtwoord wijzigen kan de eering zijn wachtwoord veranderen. Wanneer een eering, maar ook uzef as mentor, het wachtwoord is vergeten, kan dat worden opgevraagd via het beginscherm van De eering kan rechtstreeks vanuit zijn portfoio een e-mai aan u as mentor of aan zijn decaan versturen. De knoppen op het onderiggende scherm functioneren hetzefde as in uw mentoraccount; zie badzijde 11 van deze handeiding. Onder de knop Discaimer wordt de aansprakeijkheid van de uitgeverij vermed. Door te kikken op Uitoggen keert de eering terug naar het scherm van NASLAG Kikken op nasag geeft de vogende knoppen te zien: beroepen-fimpjes Dit is een ink naar internettv.roc.n, met een groot aanta fimpjes over aerei verschiende beroepen. beroepen in beed.n Dit is een ink naar kans op werk. Deze ink kan wordt gebruikt worden bij verschiende opdrachten in het werkboek van de eering, Naast de rode tabbaden zijn vierkantjes te zien. Deze vierkantjes tonen in een oogopsag wat de stand van zaken is: weke opdrachten nog niet zijn uitgevoerd: het vierkantje is wit; weke opdrachten zijn uitgevoerd en nog niet beoordeed door de mentor: het vierkantje is oranje; weke opdrachten door de mentor zijn beoordeed en goed bevonden: er staat een vinkje over het vierkantje; weke opdrachten door de mentor zijn beoordeed en nog onvodoende zijn: er staat een rood kruis in paats van een vierkantje. Aeen de mentor kan via zijn account een opdracht van een eering inzien en beoordeen. De decaan kan de opdracht we inzien, maar niet beoordeen. Wanneer de eering een negatief beoordeede opdracht opnieuw heeft gemaakt, verdwijnt het rode kruis en wordt het vierkantje voor de opdracht weer oranje.

19 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep 19 De inhoud onder de knoppen rechts op het scherm geeft agemene informatie over de eering zef of is ondersteunend bij de verschiende opdrachten. Hieronder wordt die inhoud kernachtig aangegeven. De persoonsgegevens van de eering, met de mogeijkheid om die te wijzigen. Beschrijvingen van circa 1100 beroepen. Verkaring van de woorden die in het werkboek schuin gedrukt zijn. Een archief met documenten en favorieten van beroepen.

20 20 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep hoofdstuk 3 gebruiksaanwijzingen werkboek ineiding Dit hoofdstuk van dit docentenboek is bedoed voor de mentor die de eeringen gaat begeeiden bij het gebruik van het werkboek en het digitaa portfoio. Daarom wordt de mentor vanaf nu in dit docentenboek persoonijk aangesproken. Op de vogende badzijde treft u per hoofdstuk uit het werkboek: aanwijzingen; suggesties; een tijdsindicatie; antwoordmodeen. Van ek hoofdstuk wordt aereerst in grote ijnen het karakter aangegeven. Dit gebeurt aan de hand van de vogende aandachtspunten. toeichting inhoud omvang in tijd Daarna komen de badzijden van dat hoofdstuk afzonderijk aan de orde. In de kantijn treft u steeds een tijdsindicatie aan en de betreffende badzijde. De bauwe trefwoorden inks van de tekst hepen u sne uw weg te vinden. omvang essen Het werkboek bestaat uit zes hoofdstukken. Ek hoofdstuk bestaat uit zes paragrafen. Eke paragraaf begint op een nieuwe badzijde en suit af met een opdracht. De methode geeft stof voor ongeveer 12 essen. Het hangt van de visie van uw schoo af, hoevee tijd er aan de oriëntatie op studie en beroep kan worden besteed. De eeringen zuen ook tijd moeten besteden aan het digitaa portfoio. Dit kan op schoo, maar ook thuis gebeuren. werkvormen De eerstof is zo samengested dat er op eke badzijde na een korte informatietekst een opdracht met meerdere onderdeen vogt. Vanwege het eenvoudige en hedere taagebruik kan de eering vee opdrachten zefstandig uitvoeren. Toch kan een uiteg door u as docent verhederend werken. Na zo n uiteg kunt u een werkvorm kiezen die voor uw groep het meest geschikt is. Er kan kassikaa gewerkt worden, maar ook in groepjes van twee of drie eeringen. Soms is het aan te beveen individuee te aten werken om de eigen mening van de eering te bevorderen. U kunt iedere es wisseen met werkvormen en organisatievormen, waardoor de motivatie van de eering gewaarborgd bijft. Een geschikte manier is, om de eeringen de stukjes tekst te aten ezen en ze daarna de bijbehorende opdracht te aten maken. As dat is gebeurd, kunt u de tekst nog even kort toeichten en aan enkee eeringen vragen wat zij hebben geantwoord. Door toeichting te vragen of de reactie van andere eeringen te peien, kunt u verdieping

21 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep 21 aanbrengen of discussies ontokken. Bij sommige opdrachten wordt de medewerking van de ouders of verzorgers gevraagd. Andere opdrachten moeten de eering thuis maken of voorbereiden. In de vogende es kunt u daar op terugkomen. ouderparticipatie keuzedossier wi door midde van ouderparticipatie de ouders of verzorgers uitdrukkeijk betrekken bij het keuzeproces van hun kind. De invoeden van buitenaf zijn groot. De positieve betrokkenheid van de ouders of verzorgers is van beang voor de eering. Hij moet voeen dat hij er niet aeen voor staat. Tijdens een oudergesprek kunnen uit het portfoio vee gegevens worden gehaad om bij het gesprek te gebruiken. Wanneer de medewerking van de ouders of verzorgers wordt gevraagd, staat het symboo zoas hiernaast afgebeed voor de opdracht in het werkboek. huiswerk Een aanta opdrachten, zoas die met de ouderparticipatie, za thuis gemaakt moeten worden. De onderwijsvisie van de schoo en het aanta beschikbare uren bepaen of er we of geen huiswerk wordt gegeven. Een eering die een es gemist heeft, kan uiteraard thuis de stof inhaen. digitaa portfoio activeren toeichting aanpak Badzijde 4 tot en met 7 vormen een introductie om te eren hoe de methode werkt en hoe de eering met het digitae dee van de methode kan werken. Het digitae dee van het portfoio wordt geactiveerd op keuzedossier.n. Het is van wezenijk beang dat de eering vanaf het begin het beang van het keuzeproces begrijpt. Motivatie is hier beangrijker dan kennis. In een kassengesprek kan aan de eeringen gevraagd worden wat ze vinden van de oriëntatie op studie en beroep. De reacties zuen uiteraard uiteenopen. Vat de reacties samen. Probeer de eeringen te motiveren en weerstanden weg te nemen. Vraag aan eeringen die denken a precies te weten wat ze ater wien gaan doen, hoe ze aan die keuze gekomen zijn en waarom ze denken dat het een goede keuze is. Wijs op het beang van een goede onderbouwing van eke keuze en het hebben van aternatieven. Leg uit, dat het werken met keuzedossier en voora het portfoio hen daarbij hept. omvang es Badzijde 4 tot en met 7 kunnen in één es in het computerokaa worden uitgevoerd. Op de vogende badzijde treft u aanwijzingen voor deze ineidende es aan.

22 22 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep es 1 digitaa portfoio activeren Voorafgaand aan de werkeijke essen maakt u de eeringen wegwijs op www. keuzedossier.n. maximaa 4 Besteed één esuur of minder aan het activeren van het digitaa portfoio en het toeichten van de verschiende schermen. Neem as voorbereiding op deze es eerst zef badzijde 4 tot en met 7 van het werkboek door. De eeringen hebben de vogende gegevens nodig. 1 Het controenummer van uw schoo; de decaan kent dit controenummer. 2 Het unieke serienummer dat op de achterkant van ieder werkboek staat. bz. 5 bz. 5 bz. 6 bz. 7 Vraag de eeringen er pen en papier bij te nemen. Wijs uitdrukkeijk het serienummer aan op de achterkant van het omsag van het werkboek. De etters in het serienummer zijn hoofdetters. De gebruikersnaam wordt door de computer samengested. Het wachtwoord kan de eering zef kiezen. Vraag het wachtwoord even te noteren. Aeen met een bestaand e-maiadres krijgt de eering zijn inogcodes per e-mai toegezonden. Het wachtwoord kan gewijzigd worden via het tabbad Home/Wachtwoord wijzigen inks op het scherm, nadat de eering is ingeogd. Via de knop ik zef en daarna de knop Wijzigen kan de eering een foto van zichzef toevoegen. Op badzijde 9 van deze handeiding heeft u kunnen ezen op weke manier u uw eigen account kunt activeren. Via dit mentoraccount kunt u zien weke eering zijn digitaa portfoio heeft geactiveerd. bz. 5 bz. 7 Wanneer een eering niet in uw Overzicht eeringen voorkomt, betekent dit het vogende. 1 De eering heeft zijn portfoio nog niet geactiveerd. 2 De eering heeft tijdens de activeringsperiode de naam van een andere mentor geactiveerd. In geva van 2 moet de eering dit zef corrigeren. Dit gebeurt via de knop ik zef en daarna de knop Wijzigen. Zorg ervoor dat de eeringen aan het begin van de vogende es hun digitaa portfoio hebben geactiveerd. Bepaa zef weke functies van het digitaa portfoio u deze ineidende es toeicht. Besteed in ieder geva aandacht aan de vogende onderdeen. inoggen via uitoggen wachtwoord wijzigen knop ik zef knop beroepen knop bewaren

23 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep 23 toeichting hoofdstuk 1 de toekomst In dit ineidende hoofdstuk wordt de eeringen duideijk gemaakt wat oriëntatie op studie en beroep (osb) is. Er wordt uitgeegd weke keuze ze moeten maken in de bovenbouw en dat het proces hier naartoe erg beangrijk is. Hierbij is zefrefectie van groot beang. Binnen osb komt de functie van de mentor en de decaan naar voren. Daarnaast maken de eeringen kennis met het werkboek en het digitaa portfoio. De zefrefectie wordt in dit hoofdstuk versterkt doordat de eeringen nadenken over hun persoonijke eerroute, studiehouding en weke beangrijke aspecten ze wien aanpakken. Ze staan ook sti bij hun toekomst en hoe ze daar tegenaan kijken. De ouders of verzorgers worden in dit hoofdstuk meteen bij het proces betrokken. Hierdoor komt er een externe diaoog op gang die van groot beang is bij osb. Het hoofdstuk wordt afgesoten met een samenvatting en een digitae opdracht. Daarbij wordt de vraag gested: Wat heeft je in dit hoofdstuk het meest aan het denken gezet? Door deze vraag wordt de eering uitgedaagd kritisch na te denken over beangrijke aspecten in zijn persoonijk keuzeproces. Iedere eering is uniek, dus het antwoord kan ook verschiend zijn. inhoud oriëntatie op studie en beroep opdracht 1 portfoio opdracht 2 persoonijke eerroute opdracht 3 studiehouding opdracht 4 mijn toekomst opdracht 5 wat wi ik aanpakken? opdracht 6 samenvatting opdracht 7 omvang in tijd Dit hoofdstuk kan in twee esuren worden behanded. Wanneer u daarbij geen gebruik kunt maken van het computerokaa moet u de eeringen het maken van de opdracht 2, 6 en 7 na afoop van de es as huiswerk opgeven.

24 24 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep 1 oriëntatie op studie en beroep toeichting bz. 10 Het is beangrijk de informatietekst goed uit te eggen. Maak de eeringen duideijk dat het dit jaar gaat om een voorbereiding op de profiekeuze in eerjaar 3. Eke schoo reget de profiekeuze min of meer op een eigen manier. Stem uw uiteg bij de informatietekst af op de unieke situatie bij u op schoo. Maak hierbij duideijk dat de eeringen dit jaar nog geen profiekeuze maken. De betekenis van het woord oriëntatie is hierbij van beang. Neem samen deze tekst door en geef aan dat osb een dooropend proces is waarin je eke keer voor een andere keuze staat. Verte de eeringen wie de decaan is en wanneer en waar deze persoon bereikbaar is. Verte ze duideijk dat ze atijd een afspraak kunnen maken met de decaan. opdracht 1A Dit is een open opdracht. Er zijn geen goede of foute antwoorden. Laat eeringen zonder enige beperking invuen wat ze ater zouden wien worden. De haabaarheid van een beroep speet hier geen ro. Dit is een eerste kennismaking met osb. Het verwoorden van wat de eering ater wi worden is daarbij een eerste stap. Hep eeringen die het niet meteen weten met de vraag: Wat wide je vroeger op de basisschoo worden? Had je toen misschien een droomberoep? opdracht 1B huiswerk In deze opdracht worden de ouders of verzorgers uitgenodigd om hun reactie te geven op het antwoord van opdracht 1A. Geef deze opdracht mee as huiswerk. Deze opdracht is van beang omdat u op deze manier de externe diaoog op gang brengt tussen ouders of verzorgers en hun kind. Ouders of verzorgers speen in het keuzeproces een beangrijke ro, vaak onbewust. Zij, maar ook anderen, zijn min of meer van invoed op het keuzeproces. Dit komt in hoofdstuk 3 aan de orde. antwoord opdracht 1C Laat de eeringen verteen wat hun antwoord is en breng een kassengesprek op gang. Op deze manier komen verschiende inzichten aan de orde. Een egitiem antwoord op de vraag van opdracht 1C is natuurijk het vogende. Je kunt pas een verantwoorde keuze maken as je precies weet wát je kunt kiezen en wat de voor- en nadeen van die keuze zijn. Maar ook: as je onderzocht hebt of een keuze bij je past. Laat de eeringen hun antwoord in het werkboek eventuee veranderen of aanvuen. toeichting bz. 11 huiswerk 2 portfoio Verheder de informatietekst, in het bijzonder het woord portfoio in een kassengesprek. Het is mogeijk om de gegevens bij opdracht 2 direct digitaa in te voeren. Is er geen computer voorhanden, geef deze opdracht mee as huiswerk.

25 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep 25 3 persoonijke eerroute toeichting bz. 12 Neem de informatietekst samen met de eeringen door. Benadruk dat capaciteiten en eigenschappen beangrijk zijn bij het kiezen van een eerroute. Leg de betekenis van capaciteiten (wat kan ik/waar ben ik goed in?) en eigenschappen (wie ben ik?) uit. Maak daarbij gebruik of aat de eeringen gebruikmaken van de begrippenijst onder de knop begrippen. In deze paragraaf denken eeringen a even na over hun persoonijke eerroute. Door hierbij sti te staan, kan hun motivatie versterkt worden omdat het uiteindeijke doe van osb zichtbaar wordt gemaakt. opdracht 3A Laat ze nadenken over hun keuze voor het havo of vwo. Vaak kunt u hier a uit opmaken hoe eeringen kiezen en tegen weke diemma s ze aanopen. Ze mogen meerdere antwoorden aankruisen en aanvuen as dat nodig is. Laat een paar eeringen hun antwoord kassikaa toeichten. Benadruk hierbij dat iedereen kiest op zijn eigen manier. Het antwoord kan per schoo verschien. Sommige schoen hebben eerst een stroomkeuze in eerjaar 3 en in eerjaar 4 de definitieve profiekeuze. Uw decaan heeft de juiste informatie. Laat de eeringen het antwoord in hun werkboek noteren. 10 min. opdracht 3B mbo hbo wo Het schema geeft de eering een voedig beed van het voortgezet onderwijs. Hierdoor zijn de eeringen zich bewust van de verschiende mogeijkheden. Bij de uiteg kunt u dieper ingaan op de betekenis van mbo, hbo en wo, zodat ze beter kunnen aangeven weke eerroute goed aansuit. middebaar beroepsonderwijs Toeaatbaar met een vmbo-dipoma of overgangsbewijs havo 3 naar havo 4. Het onderwijs is een combinatie van theorie en praktijk in de vorm van stage of werk. hoger beroepsonderwijs Toeaatbaar met mbo- of havodipoma. Het onderwijs is een combinatie van theorie en praktijk in de vorm van stage. wetenschappeijk onderwijs Toeaatbaar met hbo- of vwodipoma. Het onderwijs is voora theoretisch gericht, in de vorm van hooren werkcoeges. Stage vormt steeds vaker een onderdee van de studie. Laat de eeringen met pijen aangeven weke eerroute ze wien gaan vogen. Benadruk hierbij nog een keer het beang van capaciteiten en eigenschappen. opdracht 3C Het antwoord kan per schoo verschien. Sommige schoen hebben eerst een stroomkeuze in eerjaar 3 en in eerjaar 4 de definitieve profiekeuze. De decaan heeft de juiste informatie. 1 toeichting bz studiehouding In deze paragraaf gaan de eeringen refecteren op hun studiehouding. Met de opdracht worden de eeringen zich bewust van hun studiehouding. In eerste instantie kijken ze naar zichzef en met het bespreken van de uitsag vergeijken de eeringen zichzef met anderen.

26 26 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep Leeringen kunnen ekaar met deze gegevens stimueren. Het is de bedoeing dat goede werkers merken dat ze goed bezig zijn en dat de twijfeaars het idee krijgen dat er nog het nodige te doen vat. opdracht 4D Leeringen denken na over hun verbeterpunten. Voora de eeringen met een age score zuen goed moeten nadenken wat ze wien verbeteren, hoe en waarom. Probeer eeringen die hoog scoren in gesprek te brengen met eeringen die aag scoren. Het verbeterpunt kan voor u as mentor een mooi aanknopingspunt zijn om de eering te bijven vogen. Vraag na een korte tijd eens in een gesprek of er aan het verbeterpunt is gewerkt en wat de resutaten zijn. 1 toeichting bz mijn toekomst Iedere eering kijkt anders tegen zijn toekomst aan. Door ze sti te aten staan bij hun gedachten en gevoeens over hun toekomst, wordt het beang van zefinzicht benadrukt. Hierdoor kan voor de eering duideijk worden weke negatieve en positieve gedachten het onderwerp toekomst bij hem oproept. opdracht 5A opdracht 5B huiswerk Laat de eering zonder ang nadenken aankruisen weke uitspraak op hem van toepassing is. Laat de eering de gedachten aankruisen die voor hem het meest beangrijk zijn, ongeacht of deze gedachten negatief of positief zijn. Het gaat erom in beed te krijgen wat de eering het meest intensief ervaart. Wanneer een gedachte negatief is, aat de eeringen dan samen nadenken hoe zo n negatieve gedachte een positieve wending zou kunnen krijgen. Tijdens de es kan de eering zijn ideeën daarover a bij opdracht 5D noteren. Geef deze opdracht ook mee as huiswerk en aat ze overeggen met hun ouders of verzorgers. 1 toeichting bz Wat wi ik aanpakken? In het proces van vowassen worden is verantwoordeijkheid beangrijk. Nadenken over jezef en besissingen nemen over aspecten die je wit aanpakken. Sta bij opdracht 6 sti bij de invoed die de eering zef kan uitoefenen en dat het soms nodig is om gedachten bij te steen. Door de eeringen inzicht te geven in beemmeringen, aat je ze juist nadenken over de invoed die ze zef kunnen uitoefenen. opdracht 6A Laat de eeringen per item bij de vierkantjes bijna nooit, soms of vaak aankruisen. De koom moeite met de rode cirketjes nog niet in aten vuen. Leeringen kunnen bij deze opdracht de ijst aanvuen met onderwerpen die ze ook beangrijk vinden in hun even en eventuee wien aanpakken.

27 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep 27 Dit is voor iedereen persoonijk. As u merkt dat sommige eeringen het erg moeiijk vinden omdat het gevoeig igt, probeer het dan uchtig te houden en voora te richten op het studeren. opdracht 6B opdracht 6C huiswerk Laat de eering twee punten aankruisen, in de koom met rode cirketjes, die op dit moment het moeiijkst voor hem zijn. De ouders of verzorgers worden bij dit onderwerp betrokken omdat de punten waarmee de eering moeite heeft we eens gevoeig kunnen iggen. Geef daarom de opdracht mee as huiswerk en aat ze overeggen met hun ouders of verzorgers. Wanneer u meent dat u het in de es kunt bespreken, moet u uiteggen dat het soms nodig is om de hup van anderen in te schakeen. Samen sta je immers sterker dan aeen! Laat de eeringen nadenken over hoe ze invoed kunnen uitoefenen op de punten waarvan ze aangeven er moeite mee te hebben. Probeer een gesprek op gang te brengen, zodat eeringen van ekaar kunnen eren en tot nieuwe inzichten komen. Dit kunt u doen door de eeringen te aten verteen over een situatie waarmee ze 'moeite hadden'. Andere eeringen herkennen dit misschien en kunnen verteen hoe zij naar een opossing zochten. opdracht 6D Het is aan te raden om vooraf in uw eigen eeringaccount op het betreffende tabbad te kikken, zodat u op de hoogte bent van de vragen die gested worden. samenvatting hoofdstuk 1 toeichting bz. 16 opdracht 7 huiswerk Op deze badzijde staat in het kort wat de eering in dit hoofdstuk heeft geeerd. Hier noteert de eering weke paragraaf hem het meest aan het denken heeft gezet. Er wordt om een toeichting gevraagd. Het is aan te raden om vooraf in uw eigen eeringaccount op het betreffende tabbad te kikken zodat u op de hoogte bent van de opdracht. Geef eventuee opdracht 4 van badzijde 21 as huiswerk voor de vogende es. Vanzefsprekend moet u dan we deze paragraaf (badzijde 21) in de es van hoofdstuk 1 a behandeen.

28 28 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep toeichting hoofdstuk 2 de wered van werk In dit hoofdstuk staat het begrip arbeidsidentiteit centraa. Voor de meeste eeringen za de wered van werk nog onbekend terrein zijn. De vraag Waarom werken mensen? is nog niet echt actuee. Toch vraagt oriëntatie op studie en beroep om hier bij sti te staan. Door het begrip arbeidsidentiteit te onderzoeken stet de eering zich de vraag: In wat voor soort werk kan ik zinvo voor mezef en anderen bezig zijn? Door zich deze vraag te steen, ontdekt de eering wat werk te bieden heeft en hoe dit kan aansuiten bij zijn kwaiteiten. Tegeijk geven eeringen hiermee sturing aan hun eigen oopbaan. In dit eerjaar is deze sturing minimaa, maar door ze nu a te aten nadenken over de wered van werk maakt de eering een start met de ontwikkeing van zijn eigen arbeidsidentiteit. U as mentor hebt in dit proces een beangrijke taak. Het gaat er voora om dat u, as een coach vanaf de zijijn, aanmoedigt en aanwijzingen geeft. Het gaat erom dat u de eeringen zef aat nadenken hoe ze zaken kunnen aanpakken of veranderen. Hiermee ontwikkeen ze eigen initiatieven in hun oopbaanproces. Met behup van de opdrachten in dit hoofdstuk wordt de eering zich bewust van de verschiende redenen waarom mensen werken. Er is aandacht voor emancipatie en het verschijnse dat de wered van werk atijd in beweging is. Verder komen de invoeden van de eefomgeving aan de orde. As afsuiting van dit hoofdstuk kan de eering voorzichtig aangeven weke ro ze wien vervuen in de wered van werk. inhoud wat betekent arbeid? opdracht 1 emancipatie opdracht 2 beroepen in beweging opdracht 3 beroepenboom opdracht 4 wie is mijn idoo? opdracht 5 weke ro past bij mij? opdracht 6 samenvatting opdracht 7 omvang in tijd Dit hoofdstuk vraagt om drie esuren. Behande in de eerste es badzijde 18 en 19. Behande in de tweede es badzijde 20 en 21. Behande in de derde es badzijde 22, 23 en 24.

29 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep 29 1 Wat betekent arbeid? huiswerk Controeer via uw mentoraccount het huiswerk bij hoofdstuk 1: opdracht 2; opdracht 6; opdracht 7. Bespreek eventuee kort niet voedige of opvaende antwoorden. 10 min. toeichting bz. 18 opdracht 1A opdracht 1B Bij deze paragraaf kunt u as mentor uw eigen oopbaankeuzes as voorbeed gebruiken. Neem eerst samen met de kas de tekst door. Daarna kunt u as mentor zef antwoord geven op de vraag: In wat voor soort werk ben ik zinvo voor mezef en anderen bezig? Door het begrip arbeidsindentiteit op uzef te betrekken, za het voor de eeringen meer gaan even. Leg ook uit wat u in uw werk as zinvo ervaart en waarom u hiervoor hebt gekozen. Daarna wordt kassikaa het begrip arbeidsidentiteit onderzocht. Probeer hierover een kassengesprek op gang te brengen. U kunt as vogt te werk gaan. 1 Maak op het bord twee koommen; een voor arbeid en een voor identiteit. 2 Vraag aan de eeringen waaraan ze denken bij het woord arbeid. 3 Vraag aan de eeringen waaraan ze denken bij het woord identiteit. Benadruk hierbij dat het gaat om de trefwoorden die voor de eering persoonijk voor nu en in de toekomst beangrijk zijn. 4 Noteer in trefwoorden de verschiende associaties die ter sprake komen. 5 Laat de eering in zijn werkboek noteren weke trefwoorden op hemzef van toepassing zijn. In deze fase van de opdracht zijn er geen goede en foute antwoorden. Het woord arbeid kunt u toeichten door de woorden werk en werken te noemen. Bij identiteit kunnen eeringen denken aan hun paspoort of identiteitskaart met hun feiteijke persoonsgegevens. Maar daarnaast ook aan de vraag: Wie ben ik van binnen? 6 Vat de trefwoorden voor arbeid kernachtig samen en vraag de eeringen of dit juist is. 7 Vat de trefwoorden voor 'identiteit' kernachtig samen en vraag de eeringen of dit juist is. 8 Laat de eering noteren wat arbeidsidentiteit voor hemzef betekent. toeichting bz emancipatie Deze paragraaf zou u kunnen beginnen met de vogende anekdote. Er zitten een chirurg, een directeur, een kapitein en een vrachtwagenchauffeur op een bank in het park. Ze praten over van aes en nog wat. Vraag de eeringen: Hoevee mannen denken juie dat er op de bank zitten? Uit de antwoorden van de eeringen za duideijk worden dat vrijwe iedereen aan vier mannen denkt. Geef aan dat het ook vier vrouwen kunnen zijn. Uit de namen van hun beroepen kun je dat niet afeiden.

30 30 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep We spreken tegenwoordig van een verpeegkundige in paats van een verpeegster of broeder. Want ek beroep kan zowe door vrouwen as door mannen worden uitgeoefend, uitzonderingen daargeaten. Zo is het Korps Mariniers aeen toegankeijk voor mannen. Er is soms zefs sprake van positieve discriminatie. Een meisje dat werkt in een oorspronkeijk mannenberoep kan vaak rekenen op meer carrièremogeijkheden. Ook een jongen die in een van origine vrouwenberoep werkt wordt vaak positief gediscrimineerd. Dat vee apothekersassistenten vrouwen zijn heeft ongetwijfed te maken met de weinige carrièremogeijkheden in dit beroep. Dat de meeste ICT ers mannen zijn heeft ongetwijfed te maken met het exacte en abstracte karakter van het werk. 10 min. 10 min. opdracht 2A opdracht 2B en 2C Verdee het bord in drie koommen: een voor vrouwen, een voor mannen en een voor vrouwen en mannen. Behande iedere koom kassikaa en aat de eeringen beroepen noemen die vogens hen bij eke koom horen. Er zijn geen goede of foute antwoorden. Een voorbeed van een beroep dat zowe door vrouwen as door mannen wordt beoefend is architect. Daarna stet u zich samen met de kas per koom de vogende vraag: Zijn dit nu echt typische vrouwen-, typische mannen- of typische mannen- en vrouwenberoepen? Vraag om argumenten bij de keuzes die worden gemaakt. Vervogens noteren de eeringen het antwoord op opdracht 2A. Laat eventuee de eeringen in groepjes van twee of drie werken en hun antwoorden noteren. Bespreek kassikaa de antwoorden. Hieruit za bijken dat een verdeing te maken is tussen traditionee argumenten en geëmancipeerde argumenten. Eventuee kunnen de eeringen hun antwoorden veranderen of aanvuen. GEEN emancipatie WEL emancipatie antwoord opdracht 2D Meisje dat stewardess wordt. Jongen die werktuigbouwkundige wordt. Jongen die keutereider wordt. Meisje dat buschauffeur wordt. Meisje dat tandarts wordt. Meisje dat secretaresse wordt. Jongen die het huishouden gaat doen. Jongen die pioot wordt. Meisje dat beveiigingsbeambte wordt. Jongen die chirurg wordt. Vraag aan een paar eeringen wek beroep ze bedacht hebben en aat ze hun antwoord toeichten. As afsuiting van deze paragraaf kunt u aan de eeringen verteen dat het uiteindeijk gaat om een beroep waar je geukkig in bent en waar je energie van krijgt (arbeidsidentiteit). Dit kan zowe een mannen- as vrouwenberoep zijn. Dit is voor iedereen persoonijk, as je er maar goed over nagedacht hebt.

31 handeiding voor de mentor bij keuzedossier havo/vwo oriëntatie op studie en beroep 31 3 beroepen in beweging 10 min. toeichting bz. 20 De wered van werk is voortdurend in beweging door de maatschappeijke ontwikkeingen en economische veranderingen. Namen van beroepen veranderen, beroepen verdwijnen of worden inhoudeijk aangepast. Dit is een natuurijk veroop. Vee eeringen van deze eeftijd denken misschien dat ze moeten kiezen voor de rest van hun even. Het begrip oopbaan wordt in zo n geva as een statisch verschijnse gezien. De dynamische eigenschap van een tegenwoordige oopbaan kan bij de eeringen spanningen oproepen. Die eeringen zuen zeggen: Hoe kan ik nu a kiezen voor de rest van mijn even? Dat is een egitieme en wezenijke vraag. U as mentor kunt en moet hierbij aangeven dat je niet kiest voor de rest van je even. Je kiest datgene wat op dat moment het beste bij je past en voor een bepaade periode uit je even. Sommige eeringen zuen tien jaar ang hetzefde beroep uitoefenen en anderen veranderen iedere drie á vier jaar. De wered van werk is atijd in beweging, daarom wordt van een werknemende hetzefde gevraagd. Deze paragraaf wi inzicht geven in dit soort veranderingen. Niet toevaig wordt in het werkboek gezegd:...en jij gaat daar bijhoren! min. opdracht 3A, 3B en 3C antwoord opdracht 3B Verdee de kas in groepjes van drie eeringen. Laat ze opdracht 3B en C maken. Het beroep van teegrafist is a ingevud. Dit beroep is verdwenen. Overigens is het onderschrift bij de foto van de teegrafist op badzijde 20 van het werkboek in morsetekens. Er staat: teegrafist. Bespreek hierna de antwoorden kassikaa en vraag per groep om een toeichting. Het beroep van rechter is oud, omdat er a sinds mensenheugenis recht wordt gesproken. Het beroep van sociaa cuturee werker is nieuw, omdat onze muticuturee sameneving om begrip voor andere cuturen vraagt. Het beroep van apotheker is veranderd, omdat de farmacie steeds meer producten op de markt brengt en medicijnen voora industriee worden geproduceerd. toeichting bz beroepenboom De beroepenboom is een inventarisatie van beroepen binnen de famiie van de eering. Hierdoor ontstaat zicht op verschiende beroepen. Weiswaar vanuit een beperkt kader, maar het geeft aan weke invoed de directe omgeving heeft op het maken van keuzes. Bij opdracht 4B en 4C geeft de eering aan wek beroep hem we of niet aanspreekt. Daarna bepaat de eering wek famiieid hij wi interviewen. De reden hiervoor za per eering verschiend zijn. De een kiest het beroep dat zijn voorkeur heeft, de ander kiest juist een beroep wat hij nog niet kent. Beangrijk is dat de eering meer te weten komt over het keuzeproces van de geïnterviewde.