euzedossier & uitgeverij remmers handleiding voor de mentor LOB in de bovenbouw VMBO

Transcriptie

1 euzedossier handeiding voor de mentor LOB in de bovenbouw VMBO bij de 2 e druk 2016 isbn versie 8 september 2017 Linda Baseier Sjors van de Hasset Rob Vedhoen & uitgeverij remmers

2 uitgeverij remmers 5e druk 2016 Ae rechten zijn voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveevoudigd, opgesagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij eektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schrifteijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van art. 16b Auteurswet 1912 jo het Besuit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoas gewijzigd bij het Besuit van 23 augustus 1985, Stb. 471, en artike 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wetteijk verschudigde vergoedingen te vodoen aan de Stichting Reprorecht, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp. Voor het overnemen van gedeete(n) uit deze uitgave in boemezingen, readers en andere compiatiewerken (artike 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Uitgeverij Remmers Nieuwe Bosscheweg JL Tiburg teefoon e-mai website

3 inhoud voorwoord hoofdstuk 1 ineiding en functies tite eigentijds uitgangspunten omvang essen organisatie computerokaa samenwerken instructie decaan beedschermresoutie functies in het mentoraccount hoofdstuk 2 digitaa portfoio van de eering uniek serienummer controenummer gebruikersnaam wachtwoord inoggen as eering navigatie Portfoio Nasag en Links Web opeidingen hoofdstuk 3 Persoonijkheids Zef Onderzoek ineiding doe testonderdeen wijze van afname PZO-advies best passend persoonstype overzicht PZO persoonscode 16 persoonstypen hoofdstuk 4 gebruiksaanwijzingen werkboek dee 1 dee 2 dee 3 bijagen brief aan de ouders of verzorgers bz

4 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie

5 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 5 voorwoord Gefeiciteerd! Uw schoo gaat een eigentijds eermidde gebruiken. Want behave met een werkboek gaan u en uw eeringen óók aan het werk met de mogeijkheden die internet, het smartboard, de smartphone en het tabet bieden. De methode keuzedossier zet digitae mogeijkheden op die paatsen in waar een boek tekort za schieten, zodat extra en nieuwe mogeijkheden geboden worden. Op deze manier hoeft u zef minder te organiseren en kunt u meer aandacht schenken aan de inhoudeijke begeeiding. Innemen, sjouwen en controeren van stapes werkboeken is vereden tijd. U kunt op eke pek waar u de beschikking heeft over internet het werk van uw eeringen inzien. Omwie van de uniformiteit wordt in deze handeiding voor de mentor de manneijke vorm gebruikt. Schroom niet om in uw eigen exempaar van het werkboek aantekeningen te maken die u ten dienste kunnen staan tijdens de es. Noteer daar ook eventuee, in uw ogen of die van uw eeringen, fouten of tekortkomingen. De auteurs bijven daarvan graag op de hoogte en de uitgever za u met pezier een extra exempaar van het werkboek toesturen. Tensotte kan aeen met de hup van de directe gebruikers een passend eermidde worden ontwikked. Speciae dank gaat uit naar de decanen en teameiders van het Ede Coege in Schijnde en Sint-Michiesgeste, die ons met hun professionaiteit en ervaring kritisch terzijde stonden bij deze nieuwe druk die het nieuw vmbo inuidt. De auteurs en uitgever wensen u en uw eeringen vee pezier bij het gebruik van de methode keuzedossier. Tiburg, oktober 2016

6 6 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie hoofdstuk 1 ineiding en functies tite Het woord keuze komt van kiezen. Een dossier is een verzameing gegevens die betrekking heeft op één zaak of één persoon. Die persoon is de eering en de zaak betreft zijn keuze voor een passend vakkenpakket in het eindexamenjaar en de keuze van een geschikte vervogopeiding. Daarom draagt deze methode de naam keuzedossier. eigentijds Zonder onbescheiden te wien zijn, menen de auteurs een eigentijdse methode te hebben ontwikked. Eigentijds omdat: de eerstof in het werkboek is gedidactiseerd vogens een structuur met dooropende eerijnen conform het nieuw vmbo; gebruik wordt gemaakt van verschiende digitae mogeijkheden; onafhankeijk van tijd en paats met de methode kan worden gewerkt; een baans is gezocht in contacturen enerzijds en zefstandig werken anderzijds. uitgangspunten keuzedossier gaat uit van: de verschien in persoonstypen vogens de typoogie van C.G. Jung; eeringen die gebruik maken van digitae faciiteiten; het gegeven dat de schoo die de methode gebruikt het kiezen van een vakkenpakket en een vervogopeiding een structuree paats heeft gegeven in de eeringbegeeiding; de wenseijkheid van contacturen tijdens het keuzeproces onder begeeiding van een mentor; de overtuiging dat eeringen in de bovenbouw van het vmbo over vodoende verantwoordeijkheid beschikken om ook onafhankeijk van tijd en paats zefstandig te werken; samenwerking en interactie met medeeeringen; betrokkenheid van ouders of verzorgers; de wenseijkheid dat een zorgvudig keuzeproces enige tijd duurt; een didactiek waarbij van agemeen naar specifiek wordt gewerkt; een digitaa portfoio dat door de decaan of mentor kan worden geraadpeegd as een eeringvogsysteem. omvang essen Het werkboek bestaat uit achtentwintig paragrafen. Eke paragraaf begint op een nieuwe badzijde en suit af met een opdracht. De studieast is per paragraaf verschiend. Omdat er nog geen praktijkervaringen zijn met het nieuw vmbo kan de studieast in het eerste schoojaar nog niet worden aangegeven. Bij sommige opdrachten wordt gevraagd om de ouders of verzorgers erbij te betrekken. Dan staat het symboo zoas hiernaast afgebeed voor de opdracht.

7 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 7 Regematig moeten opdrachten op de computer worden gemaakt. Dan staat het symboo zoas hiernaast afgebeed voor de opdracht. Zo'n opdracht kan de eering maken waar en wanneer hij wi, zoang er een internetverbinding beschikbaar is. computerokaa Lang niet ae essen dienen noodzakeijk in het computerokaa gegeven te worden. Op badzijde 8 en 9 van deze handeiding en onder de knop Handeidingen in het decaan- of in het mentoraccount is een overzicht opgenomen onder de tite voorbeed panning. samenwerken De meeste opdrachten in het werkboek zijn persoonijk. Er zijn ook opdrachten die samen met een of meer kasgenoten gemaakt moeten worden. instructie decaan Onder de knop Handeidingen in het decaan- of in het mentoraccount kan de decaan een aparte instructie bij het decaanaccount downoaden. beedschermresoutie Om optimaa pezier van keuzedossier.n te hebben, wordt een hoge beedschermresoutie geadviseerd, bijvoorbeed: 1024 x 768. Zeker wanneer met de bestaande insteingen gedeeten van het beed buiten het beedscherm vaen en aeen met behup van de scrobaken in beed komen.

8 8 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie voorbeed panning Hier ontbreekt nog een voorbeed van een panning. Op basis van de ervaringen bij gebruikers met het nieuw vmbo za zo spoedig mogeijk een voorbeed van een panning worden gegegeven.

9 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 9

10 10 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie functies in het mentoraccount Ae functies in het mentoraccount worden geactiveerd door de knoppen die zich inks op het scherm bevinden. Er zijn zes rubrieken, met daaronder opnieuw knoppen voor de verschiende functies. Nadat is ingeogd, opent het mentoraccount standaard met het scherm zoas hieronder is afgebeed, waarbij het Overzicht eeringen is geactiveerd. Wanneer geen enkee eering het unieke serienummer van zijn werkboek heeft geactiveerd, is het Overzicht eeringen nog eeg. In deze handeiding voor de mentor zijn de rubrieken as trefwoord groen en zijn de functies as trefwoorden bauw. De zes rubrieken zijn: home Documenten/berichten Overzicht eeringen nasag web 16 persoonstypen home Handeidingen Mijn gegevens wijzigen Wachtwoord wijzigen Discaimer Uitoggen Wanneer een van de zes rubrieken wordt geactiveerd, wordt die knop oranje en rot een menu uit met de verschiende functies die tot die rubriek behoren. Bijvoorbeed de rubriek home zoas hiernaast is afgebeed. Onder de knop Handeidingen treft u verschiende documenten aan die u kunt raadpegen of downoaden. Bijvoorbeed deze handeiding, een panning of een introductiebrief aan de ouders. Via de knop Mijn gegevens wijzigen kunt u zef uw persoonsgegevens aanpassen. Via de knop Wachtwoord wijzigen kunt u zef uw wachtwoord veranderen. Onder de knop Discaimer wordt de aansprakeijkheid van de uitgeverij vermed. Veraat het programma bij voorkeur via de knop Uitoggen.

11 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 11 Documenten/berichten E-mai eeringen Wanneer de knop Documenten/berichten wordt geactiveerd, rot een menu uit met de vogende functies: E-mai eering(en) Rapporten versturen Archief upoaden Het is mogeijk om rechtstreeks vanuit uw mentoraccount een of meer eeringen een e-mai te sturen, a dan niet met een of meer bijagen. Dat kan een Word-, pdf- of Excebestand zijn. Wanneer een eering zich niet bij u as mentor heeft aangemed, komt deze eering niet in uw Overzicht eeringen voor en kan er geen e-mai verzonden worden. Wanneer een eering zich we bij u as mentor heeft aangemed, verschijnt het scherm zoas hieronder afgebeed, zodra u de knop E-mai eering(en) activeert. Kik (dubbe) > om de ijst met uw eeringen te activeren. Kik op de naam van een eering en kik vervogens op de knop Toevoegen. Door de knop Wissen te activeren, wordt de naam van de eering weer verwijderd. Wanneer u een Word-, pdf- of Excebestand wit toevoegen, zoekt u het betreffende bestand op door de knop Seect te activeren. Daarna activeert u de knop Toevoegen. Door de knop Wissen te activeren, wordt het geseecteerde bestand weer verwijderd. Naast Onderwerp kunt u een naam aan uw bericht geven. In het grote kader noteert u uw bericht. Activeer tot sot de knop Verzenden. Rapporten versturen Zie badzijde 12.

12 12 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie Rapporten versturen Met de functie Rapporten versturen is het mogeijk om bepaade gegevens uit een eeringportfoio as e-mai te versturen naar bijvoorbeed een coega-mentor of de beheerder van Magister. Het betreft de vogende rapporten. stageversag uit: vmbo oopbaanoriëntatie Definitief overzicht uit: osb-tl, osb-gl, osb-bb/kb, profiekeuze Doorstroomdossier uit: vmbo oopbaanoriëntatie PZO-uitsag uit: profiekeuze, vmbo oopbaanoriëntatie, ob in de tweede fase Uitstroomdossier uit: ob in de tweede fase As mentor kunt u vanuit uw mentoraccount bij een of meer eeringen rechtstreeks een Word-, pdf- en Excebestand upoaden. Dat kan bijvoorbeed een eigen opdracht zijn. Archief upoaden Kik onder Documenten/berichten op Archief upoaden. Er verschijnt een scherm zoas hieronder afgebeed. Door het menu ALLE LEERLINGEN uit te roen, is het mogeijk om een of meer eeringen te seecteren. Kik daarna op Toevoegen. Kik daarna op Seect. Er za een schermpje verschijnen met de mappen van de computer waarop u aan het werk bent. Maak daar uw keuze uit: een Word-bestand; een pdf-bestand; een Exce-bestand; en vu een bestandsnaam in, inks van de knop Opsaan. De vogende meding za verschijnen: Het bestand 'uw gekozen bestandsnaam' is opgesagen in het archief van de eering(en). Wanneer een eering zijn portfoio opent, za de meding verschijnen zoas hiernaast is afgebeed. De eering kan het bestand inzien onder de knop bewaren. Pas wanneer de eering het bestand een keer heeft geopend, za de meding niet meer verschijnen. Let op! Het is daarna niet mogeijk om het geopende bestand rechtstreeks te bewerken. Echter, op het scherm van de eering wordt uitgeegd hoe dat we kan gebeuren. Daarna kan het bestand door de decaan of mentor worden ingezien en eventuee beoordeed.

13 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 13 Overzicht eeringen Onder de knop Overzicht eeringen worden de versies van keuzedossier genoemd waarmee uw eeringen werken en die u as mentor begeeidt. Uw mentoraccount opent standaard met Overzicht eeringen. Dit scherm is hieronder afgebeed. Aeen wanneer een eering zich bij u as mentor heeft aangemed, komt zijn naam in het 'Overzicht eeringen' voor. Mocht een eering zich bij een andere mentor hebben aangemed of van mentor veranderen, dan moet de eering dit zef corrigeren via de knop ik zef. Kik op LOB vmbo BB/KB wanneer het scherm geen eeringen toont. overzicht opdrachten afdrukken gegevens eeringen As u kikt op de knop Overzicht opdrachten afdrukken wordt een pdf samengested met het hierboven afgebeede scherm. As u kikt op de knop Gegevens eeringen ziet u een ijst van ae eeringen met hun kascodes, e-maiadressen, gebruikersnamen en serienummers. opdracht inzien opdracht beoordeen Van eke eering kunt u de opdrachten inzien en beoordeen, indien dat van toepassing is. De vierkantjes naast de naam van de eering corresponderen met de opdrachten die erboven genoemd worden. Voor de betekenis van de symboen in de vierkantjes wordt hier verwezen naar badzijde 20 van deze handeiding. Ga as vogt te werk om een opdracht te beoordeen. Kik op het vierkantje onder de opdracht die u wit inzien of beoordeen. Er za een nieuw scherm verschijnen met de betreffende opdracht van de betreffende eering. De naam van de eering staat inksboven in de groene bak. Direct onder de opdracht is het scherm uitgebreid met een kader voor uw beoordeing.links kunt u met Nee of Ja akkoord gaan en rechts kunt u eventuee opmerkingen maken. Lees en beoordee de opdracht en activeer daarna de knop Nee of Ja. De beoordeing staat standaard op Nee. Kik vervogens op de knop Opsaan. Het systeem toont nu vanzef de vogende eering. Wanneer deze eering die opdracht nog niet heeft gemaakt, moet u onderaan op het scherm de knop Vogende eering activeren. Nadat de aatste eering van de ijst is beoordeed keert het systeem terug naar het Overzicht eeringen.

14 14 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie nasag Kikken op nasag geeft ae knoppen te zien die bij de verschiende versies van keuzedossier in het portfoio van de eering voorkomen. web Onder de knop web bevinden zich vier inks naar de websites van ae vervogopeidingen in Nederand. Deze knoppen staan ook in het portfoio van de eering. De knoppen verbinden de eeringen direct door met een website die geraadpeegd moet worden bij een bepaade opdracht. Het betreft: WO universiteiten en ander wetenschappeijk onderwijs HBO hogeschoen MBO AOC s en ROC s Overig defensie en poitie 16 persoonstypen PZO Onder de knop 16 persoonstypen bevinden zich beknopte beschrijvingen van de 16 persoonstypen, zoas de methode keuzedossier die op basis van de typoogie van C.G. Jung onderscheidt. Op basis van deze 16 persoonstypen zijn vijf testen ontwikked die steeds een ander aspect van de persoon van de eering onderzoeken. Deze vijf testen worden het Persoonijkheids Zef Onderzoek genoemd, kortweg PZO. Het PZO wordt aangeboden in de vogende versies: oopbaanoriëntatie vmbo profiekeuze havo/vwo profiekeuze gymnasium ob in de tweede fase Voor een uitgebreide toeichting van de 16 persoonstypen wordt hier verwezen naar hoofdstuk 3 vanaf badzijde 20 van deze handeiding voor de mentor. agemeen vmbo-mbo profiekeuze Onder de knop agemeen worden kernachtige beschrijvingen van de zestien persoonstypen gegeven ter informatie van decaan en mentor. Deze beschrijvingen worden niet in het portfoio van de eering gepresenteerd. Onder de knop vmbo-mbo worden beschrijvingen gepresenteerd ten behoeve van de vmbo-eeringen. Deze beschrijvingen worden ook in het portfoio van de eering gepresenteerd. Onder de knop profiekeuze havo/vwo en de knop profiekeuze gymnasium worden beschrijvingen gepresenteerd ten behoeve van de havo/vwo- en gymnasiumeeringen.

15 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 15 LOB tweede fase Onder de knop ob tweede fase worden beschrijvingen gepresenteerd ten behoeve van de eeringen in de bovenbouw van havo, vwo en gymnasium. voorbeed vmbo-mbo Wanneer een van de vier knoppen onder 16 persoonstypen wordt geactiveerd, verschijnt een scherm zoas hieronder is afgebeed. Door op een van de zestien cijfers te kikken, verschijnt naast het schema een beknopte beschrijving van het betreffende persoonstype. Hierboven een voorbeed van persoonstype 4 onder de knop vmbo-mbo.

16 16 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie hoofdstuk 2 digitaa portfoio van de eering Naast het werkboek maakt de eering gebruik van een zogenoemd digitaa portfoio. Dit wordt geopend en gearchiveerd via de site uniek serienummer controenummer gebruikersnaam wachtwoord Achter op het werkboek van de eering staat een uniek serienummer. Met behup van dit serienummer en het controenummer van de schoo activeert de eering zijn digitaa portfoio. Eke schoo krijgt van de uitgeverij een uniek controenummer toegekend. Het controenummer is voor ae eeringen, de decaan en mentoren van een schoo hetzefde. Zodra de decaan van een schoo een mentoraccount aanmaakt, ontvangt de betreffende mentor een e-mai met: het controenummer van de schoo een gebruikersnaam een wachtwoord Op badzijde 4 en 5 van het werkboek wordt aan de eering instructies gegeven om het serienummer te activeren. Pas daarna komt de eering voor in het Overzicht eeringen in uw mentoraccount. Tijdens de activeringsprocedure van het serienummer wordt de eering zijn gebruikersnaam toegekend en kan hij zef een wachtwoord kiezen. De eeringen kunnen het controenummer en de gebruikersnaam noteren op de aereerste badzijde van het werkboek. Het verdient aanbeveing het persoonijk wachtwoord op een veiige paats te noteren. inoggen as eering Het is raadzaam om as mentor het serienummer op de achterkant van uw gebruikersexempaar ook te activeren, asof u een eering bent. Bij deze activeringsprocedure moet u zichzef as mentor kiezen. Let op: as 'eering' krijgt u een andere gebruikersnaam en wachtwoord dan as mentor. Daarna kunt u ae opdrachten een keer as eering dooropen om voorbereid te zijn op vragen en opmerkingen van de eeringen. Wanneer de eering inogt met zijn controenummer, gebruikersnaam en wachtwoord, verschijnt de homepagina zoas op de badzijde hiernaast is afgebeed.

17 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 17 navigatie De verschiende onderdeen van het digitaa portfoio worden geactiveerd met behup van zogenoemde tabbaden en knoppen, zoas te zien in de afbeeding hierboven. De bauwe tabbaden inks op het scherm activeren agemene functionaiteiten die onafhankeijk zijn van de opdrachten in het werkboek. Zie verder badzijde 18. De rode tabbaden corresponderen met de badzijden in dee 1 en dee 3 van het werkboek. De gee tabbaden corresponderen met de badzijden in dee 2 van het werkboek. De knoppen rechts op het scherm zijn ondersteunend bij de verschiende opdrachten in dee 1, 2 en 3. Door op een rood of gee tabbad te kikken, wordt de inhoud van dat onderdee geactiveerd. Er verschijnt een nieuw scherm. Bijvoorbeed de inhoud van het rode tabbad bz. 11 opdracht 2, zoas hieronder afgebeed. Op ek nieuw scherm is de knop Naar homepagina te vinden. Door deze knop te activeren wordt teruggekeerd naar het aereerste scherm zoas bovenaan op deze badijde afgebeed.

18 18 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie home wachtwoord e-mai je mentor e-mai je decaan discaimer uitoggen De bauwe tabbaden inks op de homepagina activeren agemene functionaiteiten die onafhankeijk zijn van de opdrachten in het werkboek. Door bovenaan home te activeren verschijnen vijf nieuwe knoppen die ichterbauw van keur zijn. Door te kikken op Wachtwoord wijzigen kan de eering zijn wachtwoord veranderen. Wanneer een eering, maar ook uzef as mentor, het wachtwoord is vergeten, kan dat worden opgevraagd via het beginscherm van De eering kan rechtstreeks vanuit zijn portfoio een e-mai aan u as mentor of aan zijn decaan versturen. De knoppen op het onderiggende scherm functioneren hetzefde as in uw mentoraccount; zie badzijde 11 van deze handeiding. Onder de knop Discaimer wordt de aansprakeijkheid van de uitgeverij vermed. Door te kikken op Uitoggen keert de eering terug naar het scherm van nasag Kikken op nasag geeft de vogende knoppen te zien: open dagen Dit is een ink naar tkmst.n, waar onder tabbad studiekeuze voor open dagen gekozen kan worden. beroepen-fimpjes Dit is een ink naar internettv.roc.n, met een groot aanta fimpjes over aerei verschiende beroepen. web Onder de knop web bevinden zich twee inks naar de websites van ae mbo-opeidingen in Nederand. De knoppen verbinden de eeringen direct door met een website die geraadpeegd moet worden bij een bepaade opdracht. Het betreft: mbo Overzicht websites opeidingen MBO Overig defensie en poitie Naast de rode en gee tabbaden zijn vierkantjes te zien. Deze vierkantjes tonen in een oogopsag wat de stand van zaken is: weke opdrachten nog niet zijn uitgevoerd: het vierkantje is wit; weke opdrachten zijn uitgevoerd en nog niet beoordeed door de mentor: het vierkantje is oranje; of de eering de inhoud van het tabbad vakkenpakket definitief gemaakt heeft en wacht op beoordeing: het vierkantje is groen; weke opdrachten door de mentor zijn beoordeed en goed bevonden: er staat een vinkje over het vierkantje; weke opdrachten door de mentor zijn beoordeed en nog onvodoende zijn: er staat een rood kruis in paats van een vierkantje. Aeen de mentor kan via zijn account een opdracht van een eering inzien en beoordeen. De decaan kan de opdracht we inzien, maar niet beoordeen. Wanneer de eering een negatief beoordeede opdracht opnieuw heeft gemaakt, verdwijnt het rode kruis en wordt het vierkantje voor de opdracht weer oranje.

19 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 19 De inhoud onder de knoppen rechts op het scherm geeft agemene informatie over de eering zef of is ondersteunend bij de verschiende opdrachten in dee 1, 2 en 3. Hieronder wordt die inhoud kernachtig aangegeven. De persoonsgegevens van de eering, met de mogeijkheid om die te wijzigen. Twee grafieken, die de scores visuaiseren van de vijf PZO s; zie ook hoofdstuk 3. Van ek van de zestien secties wordt een agemene beschrijving gegeven; zie ook hoofdstuk 3. Hieronder wordt in een grafiek de scores getoond die zijn behaad voor de vijf. Beschrijvingen van ae mbo-opeidingen in Nederand. Beschrijvingen van circa 1100 beroepen. De examenvakken die op uw schoo worden aangeboden. Samenvatting van de activiteiten in de onderbouw met keuzedossier. Informatie over de zestien mbodomeinen. Verkaring van de woorden die in het werkboek schuin gedrukt zijn. Een archief met documenten en favorieten van beroepen en opeidingen.

20 20 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie hoofdstuk 3 Persoonijkheids Zef Onderzoek ineiding Het Persoonijkheids Zef Onderzoek wordt in het vervog van deze handeiding voor de mentor kortweg PZO genoemd. Het PZO is gebaseerd op de typoogie van Car Gustav Jung*. Jung was een Zwitserse psychiater die na jarenange praktijkervaring mensen qua eigenschappen indeede in vier agemene persoonstypen. Zodoende onderscheidde hij de onderstaande persoonstypen. De bauwe benamingen zijn van Jung, de rode benamingen worden in keuzedossier gebruikt. intuïtief type bedenker gewaarwordingstype doener denktype onderzoeker voetype heper Dit type is overwegend Dit type is overwegend Dit type is overwegend Dit type is overwegend theoretisch, artistiek, fantasievo, beschouwend en ruimdenkend ingested. praktisch, uitvoerend, concreet, technisch en fysiek ingested. rationee, gestructureerd, organisatorisch, cijfermatig en objectief ingested. gevoesmatig, zorgzaam, empatisch, teamgericht en subjectief ingested. * Meer informatie hierover in Het principe van de quaterniteit as agemeen denkraam, gebaseerd op de ideeën van C.G. Jung, Kees Razenberg en Anta van den Bosch, uitgeverij Damon, Best, ISBN De eerste twee en de aatste twee typen werden door Jung as tegensteing gezien. Deze twee tegensteingen worden schematisch weergegeven in de afbeeding hiernaast*. Zo zijn er vier kwadranten, ieder met de combinaties van twee persoonstypen, te onderscheiden. heper - bedenker bedenker - onderzoeker onderzoeker - doener doener - heper In keuzedossier is ek kwadrant verder verfijnd tot vier secties. Zo kunnen er zestien secties worden onderscheiden.eke sectie is de paats van opnieuw een combinatie van twee persoonstypen. De paats van de sectie bepaat in weke mate het ene persoonstype meer domineert dan het andere persoonstype. Van eke sectie wordt het basisgedrag beschreven waarin de eering zich min of meer kan herkennen. Ek kwadrant en de vier secties die daarin vaen, hebben dezefde keur. Zo zijn de nummers 1, 2, 3 en 4 bauw gekeurd en staan in het kwadrant heper-bedenker. Zo zijn de nummers 5, 6, 7 en 8 groen gekeurd en staan in het kwadrant bedenker-onderzoeker. Zo zijn de nummers 9, 10, 11 en 12 rood gekeurd en staan in het kwadrant doener-heper. Zo zijn de nummers 13, 14, 15 en 16 oranje gekeurd en staan in het kwadrant onderzoeker-doener.

21 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 21 doe Het PZO stet vast in weke mate ek persoonstype een ro speet in het gedrag en de eigenschappen van de eering. Dit wordt aangegeven met een zogenoemde persoonscode. De (twee) sectie(s) waarin na het maken van het PZO de persoonscode vat, wordt verondersted het 'best passend' te zijn bij de eering. testonderdeen Het PZO bestaat uit vijf verschiende testonderdeen. As ae vijf de PZO s zijn gemaakt, wordt onderzocht in weke sectie(s) het gemiddede van de vijf scores vat. Het doe van het PZO is erop gericht om bij de eering één of twee van deze zestien persoonstypen as best passend te kunnen benoemen. Wek type ben ik? opdracht 3 in dee 1 op badzijde 12 Wat is mijn keuzestij? opdracht 5 in dee 1 op badzijde 14 Hoe is mijn basisgedrag? opdracht 7 in dee 1 op badzijde 16 Competenties opdracht 15 in dee 3 op badzijde 34 Waarden opdracht 18 in dee 3 op badzijde 37 wijze van afname Het PZO is aeen digitaa beschikbaar via Dit betekent dat de eering onafhankeijk van tijd en paats de vijf PZO s kan maken. Na het uitvoeren van een test wordt de uitsag bewaard in het digitaa portfoio. Dit portfoio kan ook door de decaan of mentor worden geraadpeegd. PZO-advies Het PZO-advies is tweeedig: 1 advies over het best passend persoonstype; 2 advies over mogeijk passende opeidingen en beroepen. best passend persoonstype Ek testonderdee uit het PZO meet de aanwezigheid van één van de vier agemene persoonstypen. Na ek testonderdee ontstaat er een score per persoonstype. Deze score wordt gevisuaiseerd met behup van een grafiek en een schema. In het schema wordt de score weergegeven met een rode punt. Hieronder een voorbeed. Op deze manier kan de eering na ek afzonderijk testonderdee zien waar zijn score terechtkomt. B staat voor bedenker D staat voor doener O staat voor onderzoeker H staat voor heper Lees verder op badzijde 22.

22 22 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie overzicht PZO Nadat ae vijf de PZO's zijn gemaakt, wordt onder het tabbad 'overzicht PZO' een grafiek en een schema getoond. De grafiek aat zien hoe de vijf scores zich per persoonstype tot ekaar verhouden. In het schema wordt met rode punten aangegeven in wek(e) gebied(en) die vijf scores iggen. De groene punt geeft aan waar het gemiddede van de vijf scores igt. PERSOONSCODE Aansuitend kan de eering vaststeen weke sectie of weke twee secties het best bij hem aansuiten. Op bovenstaand scherm wordt daarom gevraagd op de knop PERSOONSCODE te kikken. Er za een scherm met een instructie verschijnen zoas hieronder is afgebeed. Daarbij wordt gevraagd op Verder te kikken. Na kikken op 'Verder' verschijnt een scherm waarin de eering wordt gevraagd uit zes steingen er drie te kiezen. Afhankeijk van de aangekikte steingen kan een tweede scherm met drie steingen verschijnen, waarvan er twee moeten worden aangekikt. Na kikken op Verder verschijnt het scherm met de uitsag van het PZO zoas op de badzijde hiernaast is afgebeed.

23 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 23 Op dit scherm wordt het vogende aangegeven: Het schema van de 16 persoonstypen, waarin één of twee secties rood zijn gemarkeerd. Naar weke sectie(s) de persoonscode verwijst. Weke twee persoonstypen het meest dominant zijn. Een eering die gedurende het PZO-onderzoek een consistent beed aat zien, krijgt één sectie. Een eering die een wat minder eenduidig beed aat zien, krijgt twee secties. Deze aatste eering gaat zich daarmee ook iets breder oriënteren. Beide secties iggen atijd in hetzefde gebied. Deze gegevens bijven bewaard en zichtbaar, totdat de knop opnieuw PERSOONSCODE samensteen wordt geactiveerd. 16 persoonstypen Door midde van een beschrijving onder de knop 16 persoonstypen krijgt de eering een toeichting op het persoonstype dat in de betreffende sectie(s) vat. Naast een beschrijving van het persoonstype worden vier passende beroepen genoemd. De eering kan deze, en andere passende beroepen, opzoeken via de knop beroepen. Daar kan hij zijn zoekacties gericht uitvoeren, omdat hij kan seecteren op persoonstype. Aeen beroepen die aansuiten bij dat persoonstype worden getoond. De persoonscode za de eering interessante extra informatie opeveren die hept bij het beargumenteren van de keuze voor een vervogopeiding of een beroep. Los van dit PZO-advies moeten bij de definitieve keuze atijd de rapportcijfers, de adviezen van de vakdocenten en het advies van de decaan worden betrokken. Ook in het account van de decaan en mentor zijn de kernachtige omschrijvingen van de zestien persoonstypen te vinden onder de knop 16 persoonstypen. Bij ek van de zestien persoonstypen worden drie passende beroepen genoemd. Het karakter van deze vermedingen is agemeen oriënterend van aard. In het decaan- en mentoraccount worden onder de knop 16 persoonstypen vier specifieke persoonsbeschrijvingen gegeven: een meer agemene; een met betrekking tot vmbo-mbo-eeringen; een met betrekking tot de profiekeuze havo-vwo-eeringen; een met betrekking tot de profiekeuze gymnasium-eeringen; een met betrekking tot de ob tweede fase-eeringen.

24 24 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie hoofdstuk 4 gebruiksaanwijzingen werkboek Dit hoofdstuk van de handeiding is bedoed voor de mentor die de eeringen gaat begeeiden bij het gebruik van het werkboek en het digitaa portfoio. Daarom wordt de mentor vanaf nu in deze handeiding persoonijk aangesproken. Op de vogende badzijden wordt stigestaan bij de inhoud van eke paragraaf. Dit gebeurt aan de hand van de vogende aandachtspunten: de eerstof het eerdoe de ob-competenties die behanded worden de Naast het trefwoord vindt u praktische aanwijzingen en suggesties die u kunnen ondersteunen bij de voorbereiding en de van de es. Hier treft u ook de antwoordmodeen aan.

25 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 25 digitaa portfoio activeren Neem as voorbereiding op deze es eerst zef badzijde 4 tot en met 6 van het werkboek door. De eeringen hebben de vogende gegevens nodig; 1 Het controenummer van uw schoo; de decaan kent dit controenummer. 2 Het unieke serienummer dat op de achterkant van het omsag van ieder werkboek staat. Wijs uitdrukkeijk het serienummer aan op de achterkant van het omsag van het werkboek. De etters in het serienummer zijn hoofdetters. De gebruikersnaam wordt door de computer samengested. Het wachtwoord kan de eering zef kiezen. Aeen met een bestaand e-maiadres krijgt de eering zijn inogcodes per e-mai toegezonden. Het wachtwoord kan gewijzigd worden via de knop Wachtwoord wijzigen inks op het scherm, nadat de eering is ingeogd. Via het tabbad mijn persoonsgegevens en daarna de knop Wijzigen kan de eering een foto van zichzef toevoegen. In uw mentoraccount kunt u zien weke eering zijn digitaa portfoio heeft geactiveerd. Zie badzijde 11 van deze handeiding. Wanneer een eering niet in uw Overzicht eeringen voorkomt, betekent dit het vogende: 1 De eering heeft zijn portfoio nog niet geactiveerd. 2 De eering heeft tijdens de activeringsperiode de naam van een andere mentor geactiveerd. In geva van 2 moet de eering dit zef corrigeren. Dit gebeurt via de knop ik zef en vervogens de knop Wijzigen. bz mijn oopbaan eerstof eerdoe mogeijkheden om de oopbaan zef te sturen De eering wordt zich ervan bewust hoe beangrijk de keuzes in de bovenbouw zuen zijn voor zijn toekomst en dat hij invoed kan hebben op die keuzes. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Dit is de eerste opdracht bij de start van de bovenbouw. Benadruk de beangrijkste punten uit de ineidende tekst in het werkboek: keuzes maken voor de toekomstige oopbaan; zef sturing kunnen geven aan de eigen oopbaan; jezef herkennen in kwaiteiten en mogeijkheden. Via de knop onderbouw kijkt de eering terug op zijn keuzes uit de onderbouw. Het moet duideijk worden of hij nog steeds achter die keuzes staat of nog twijfet. Ga zef, of de decaan, in gesprek met de eering die twijfet over de gevogen van de eerder gemaakte keuzes. Probeer duideijk te krijgen weke mensen beangrijk zijn voor de eering om over de gemaakte keuzes te praten en stimueer hem met deze mensen te gaan praten.

26 26 handeiding voor de mentor bij keuzedossier LOB in de bovenbouw VMBO bz in gesprek met eerstof eerdoe Samen met ouders/verzorgers bespreken hoe ver de eering is in zijn keuzeproces. Ervaren in weke mate de verwachtingen van de ouders/verzorgers samenvaen met die van de eering. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Overtuig de eering van het beang van opdracht 2. Het samen bespreken met zijn ouders/verzorgers geeft de mogeijkheid om van ekaar te weten te komen wat ieders verwachtingen en wensen voor de toekomst zijn. bz wek type ben ik? eerstof eerdoe Beschrijving van de vier persoonstypen en het Persoonijkheids Zef Onderzoek (PZO). De eering kan de vier persoonstypen benoemen. Hij krijgt zijn eerste persoonscode, die iets zegt over hoe hij zichzef ziet as persoon. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Deze es vindt bij voorkeur paats in het computerokaa. Zo kunt u de eeringen begeeiden bij het invuen van het eerste PZO-onderdee. In hoofdstuk 3 van deze handeiding wordt informatie gegeven over de persoonstypen en de werking van het PZO. Het is aan te raden dit hoofdstuk voorafgaand aan deze es door te nemen. Het is zinvo om ter voorbereiding PZO-1 zef ook in te vuen. Zo bent u op de hoogte van de inhoud van de vragen en van de verschiende schermen die de eering moet dooropen. Behande kassikaa de tekst op bz. 12 van het werkboek en verte dat ek PZO-onderdee aansuit bij de esstof waar de eering op dat moment mee bezig is. Benadruk dat er geen goede of foute antwoorden zijn. Pas as ae steingen zijn beantwoord wordt de uitsag getoond. De uitsag wordt weergegeven met een staafdiagram en de ocatie in een bauw schema (bedenker, onderzoeker, doener heper), zoas hiernaast is afgebeed.

27 handeiding voor de mentor bij keuzedossier LOB in de bovenbouw VMBO 27 bz sterke en zwakke eigenschappen eerstof eerdoe De sterke en zwakke eigenschappen van de eering. De eering ontdekt dat zijn zefbeed niet atijd hetzefde is as het beed dat anderen, zoas een kasgenoot, zijn ouders/verzorgers, van hem hebben. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Laat de eeringen zef hun partner bij deze opdracht kiezen. Zie erop toe dat de tweetaen zodanig worden samengested dat verwacht mag worden dat beide eeringen met ekaar zuen overeggen. Het moet serieus en eerijk gebeuren. Wijs de eeringen erop dat opdracht 4C pas gemaakt kan worden wanneer zowe de mening van de kasgenoot as die van de ouders/verzorgers is genoteerd. Het gaat erom dat de eering dan pas zijn concusie trekt en zijn zefbeed eventuee bijstet naar aaneiding van de mening van de anderen. bz keuzestijen eerstof eerdoe vier keuzestijen De eering krijgt inzicht weke vier keuzestijen er zijn en weke combinatie van keuzestijen hij bij voorkeur gebruikt. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Het is raadzaam om, voorafgaand aan deze paragraaf, PZO-2 as begeeider zef ook te maken. Benadruk dat je met eke keuzestij tot goede keuzes kunt komen. Zie erop toe dat opdracht 5E samen met de ouders/verzorgers wordt gemaakt en besproken. bz mbo-richtingen eerstof De vaardigheden die bij een beroep horen. Er wordt van vierentwintig meer of minder bekende beroepen tekens vier vaardigheden genoemd. Deze beroepen verwijzen indirect naar een van de vier mbo-richtingen. eerdoe De eering ontdekt dat persoonijke voorkeuren voor een bepaad beroep samenhangen met de keuze van een mbo-richting. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Een voorbeed van een vaardigheid is 'technisch en handvaardig zijn', bijvoorbeed voor een automonteur. Deze vaardigheid gedt vanzefsprekend voor ae opeidingen in de mbo-sector techniek. Maar die vaardigheid kan ook beangrijk zijn bij opeidingen in een van de

28 28 handeiding voor de mentor bij keuzedossier LOB in de bovenbouw VMBO bz. 15 andere drie mbo-richtingen. Denk bijvoorbeed aan hovenier, bedrijfseider doe-het-zef bouwmarkt of orthopedisch schoenmaker. Toch vaen de opeidingen voor deze beroepen onder een andere mborichting dan techniek. Het is raadzaam om, voorafgaande aan deze paragraaf, de test zef ook te maken. Hieronder ziet u weke beroepen bij deze test worden gebruikt. Ter voorbereiding op eventuee vragen van de eeringen kunt u een beschrijving van deze beroepen raadpegen via de knop beroepen. Het is uitdrukkeing niet de bedoeing dat u de eeringen dit ook aat doen techniek zorg en wezijn economie andbouw 1 goudsmid X 2 miitair X 3 dierverzorger X 4 paardenverzorger X 5 ambuancechauffeur X 6 receptionist X 7 marktkoopman X 8 kedingadviseur X 9 kraanmachinist X 10 boomkweker X 11 doktersassistent X 12 kraamverzorgende X 13 boembinder X 14 barkeeper X 15 reisadviseur X 16 acquisiteur X 17 oodgieter X 18 modeverkoper X 19 aerobiceraar X 20 kapster X 21 ichttechnicus 22 begeeider dakozen X 23 akkerbouwer X 24 kaasmaker X

29 handeiding voor de mentor bij keuzedossier LOB in de bovenbouw VMBO 29 bz hoe is mijn basisgedrag eerstof eerdoe basisgedrag De eering kan uiteggen wat basisgedrag is en kan enkee voorbeeden noemen. Hij krijgt zijn derde persoonscode, die iets zegt over zijn eigen basisgedrag. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Het is raadzaam om, voorafgaand aan deze paragraaf, PZO-3 zef ook te maken. Bij opdracht 7C wordt gevraagd trefwoorden te noteren die bij het basisgedrag van de eering horen. Deze trefwoorden za de eering zef moeten opzoeken via de knop 16 persoonstypen. Daar kan een beschrijving worden opgevraagd van het betreffende persoonstype zoas de uitsag van de test die geeft. Laat de eering drie woorden uit de beschrijving van zijn persoonstype kiezen die hij bij zichzef vindt passen. bz mbo-domeinen eerstof eerdoe de zestien MBO-domeinen De eering kan twee MBO-domeinen noemen waar zijn beangsteing naar uitgaat en kan die beangsteing motiveren. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Door de knop mbo-domeinen te activeren krijgt de eering een overzicht van de zestien MBO-domeinen zoas afgebeed op badzijde 17 van het werkboek. Wanneer een knop van een bepaad domein wordt geactiveerd, komt de eering terecht in een scherm van het betreffende domein van de website mbo-stad. Er wordt informatie gegeven over de opeidingen en een aanta beroepen die kunnen worden uitgeoefend na een van de genoemde opeidingen.

30 30 handeiding voor de mentor bij keuzedossier LOB in de bovenbouw VMBO bz keuzevakken eerstof eerdoe de beroepsgerichte keuzevakken of agemene vakken voor TL-eeringen De eering oriënteert zich, samen met zijn ouders/verzorgers, op de beroepsgerichte keuzevakken of agemene vakken en de mogeijkheden om zijn profie zoas zijn schoo dat aanbiedt te verdiepen of te verbreden. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Wanneer de knop examenvakken wordt geactiveerd, verschijnt een scherm zoas hieronder afgebeed. Met de verschiende knoppen en uitromenu s wordt de differentiatie tussen TL, GL en BB/KB aangebracht. De vakken Nederands en Enges worden standaard vermed onder vakken in het gemeenschappeijk dee. Wanneer een profie wordt aangekikt verschijnen: de overige vakken in het gemeenschappeijk dee; de profievakken; de beroepsgerichte keuzevakken. Uitsuitend bij de profieen die uw schoo aanbiedt zuen bovenbedoede vakken worden vermed. In de andere gevaen bijft het scherm eeg. Vraag aan uw coega die een genoemd beroepsgericht vak geeft, wat in grote ijnen de inhoud is van het vak en weke vaardigheden daarbij van de eeringen worden verwacht. Vraag aan de decaan van uw schoo om de eeringen te informeren weke combinaties mogeijk zijn met de vakken uit een van de andere profieen die uw schoo aanbiedt. Opdracht 9C moet in overeg met de ouders/verzorgers worden gemaakt.

31 handeiding voor de mentor bij keuzedossier LOB in de bovenbouw VMBO 31 bz eerstijen eerstof eerdoe vier verschiende manieren van eren, zogenoemde eerstijen De eering kan vier verschiende eerstijen onderscheiden en wordt zich bewust van zijn manier van eren. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken De vier eerstijen die hier worden onderzocht worden ook we met de vogende termen aangeduid: observeren reproductiegericht begrijpen betekenisgericht anayseren toepassingsgericht experimenteren ongericht Het is raadzaam dat u, voorafgaande aan deze paragraaf, de test zef ook maakt. Vraag bij weke eeringen de uitsag van de test (opdracht 10D) opvaend anders is as het antwoord bij opdracht 10A. Probeer dan na te gaan waarom een of meer eerstijen verkeerd werden begrepen. bz. 20 eerstof eerdoe 11 haabaarheid examenvakken de haabaarheid van een vak as eindexamenvak De eering kan zich een reëe beed vormen van de haabaarheid van de eindexamenvakken. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Capaciteiten en inzet bepaen, in samenhang met ekaar, de haabaarheid van een schoovak. Geef een voorbeed waarbij iemand iets redeijk goed kan, bijvoorbeed hardopen of bawerpen, maar zich hiervoor bij het vak ichameijke oefening nauweijks inzet. Laat de eeringen zef ook een voorbeed noemen. De gegevens die de eeringen nodig hebben voor het maken van deze opdracht, zuen van uw coega's moeten komen. Spreek met de decaan af, hoe u dit het beste kunt organiseren. Voorkom in ieder geva dat de eeringen de verschiende vakdocenten individuee om de benodigde gegevens vragen. Op keuzedossier.n voeren de eeringen deze gegevens ook in in hun digitaa portfoio. Dit doen ze pas nadat deze in het werkboek zijn ingevud. In het digitaa portfoio kan de eering een keuze maken uit de vakken die voor hem reevant zijn. Via uw mentoraccount kunt u de ingevude ijsten van de eeringen inzien. Het invoeren van de gegevens in het digitaa portfoio vraagt weicht om enkee aanwijzingen. Het is daarom aan te beveen om tabbad bz. 20 opdracht 11 zef ook een keer te activeren via uw eigen eering - portfoio.

32 32 handeiding voor de mentor bij keuzedossier LOB in de bovenbouw VMBO bz studievaardigheden eerstof eerdoe Vijf beangrijke voorwaarden voor een succesvoe studie komen aan bod in termen van studievaardigheden. De eering krijgt inzicht in de mate waarin hij beschikt over de vijf genoemde studievaardigheden en weet dat hij daarmee rekening moet houden bij de samensteing van zijn vakkenpakket voor het eindexamenjaar. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Vee eeringen worden zich er pas in de bovenbouw van bewust dat een gerichte manier van studeren vereist is voor het behaen van het dipoma. Deze paragraaf is bedoed om dit bewustzijn te stimueren. Dat kan hier gebeuren aan de hand van vijf beangrijke studievaardigheden. Per genoemde studievaardigheid worden steeds drie zaken genoemd waaraan de betreffende studievaardigheid min of meer is af te meten. bz definitief vakkenpakket eerstof eerdoe informatie verzameen voor een vakkenpakketkeuze De eering wordt zich ervan bewust dat het beangrijk is om ae informatie op een rij te zetten om een verstandige vakkenpakketkeuze te maken. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken In opdracht 13 ziet de eering in de inkerkoom om weke informatie het gaat en waar de informatie in het werkboek is te vinden. Via het tabbad vakkenpakket voeren de eeringen hun keuzes in. Dat doen ze uitdrukkeijk in overeg met hun ouders/verzorgers. Hier wordt duideijk of de ouders/verzorgers het eens zijn met de vakkenpakketkeuze van hun zoon/dochter en of de eering nog een advies wi en zo ja, van wie. Met de verschiende knoppen en uitromenu s wordt de differentiatie tussen TL, GL en BB/KB aangebracht. Het invuen van het vakkenpakket is noodzakeijk! Aeen dan kan de decaan de betreffende gegevens exporteren naar de administratie, Magister of Zermeo. Op basis van het antwoord bij vraag 13B wordt duideijk voor de mentor bij weke eeringen het nodig is om nog een persoonijk gesprek te voeren of door te verwijzen naar de decaan.

33 handeiding voor de mentor bij keuzedossier LOB in de bovenbouw VMBO 33 bz mijn oopbaan stuur ik zef! eerstof eerdoe oopbaansturing De eering is in staat om zef sturing te geven aan zijn oopbaan en krijgt inzicht in de ontwikkeing van zijn LOB-competentie. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken In de inkerkoom worden de onderwerpen terugkijken, nu, verder kijken en actie genoemd. Met behup van de vragen ernaast refecteert de eering over wat hij tot nu toe over zichzef te weten is gekomen en wat dit voor hem betekent. Vervogens krijgt de eering inzicht in de ontwikkeing van zijn LOBcompetentie, wat zichtbaar wordt gemaakt in de zogenoemde competentiemeter. In dee 1 zijn ae aan de orde geweest en in de opdrachten verwerkt. De competentiemeter wordt automatisch gevud naar aaneiding van de opdrachten die zijn gemaakt en gekopped aan de betreffende LOB-competentie(s). Deze opdracht geeft de eering handvatten om verder te kijken naar wat nog verder onderzocht kan worden en weke actie daar vervogens bij hoort. Stapsgewijs eert de eering om zef sturing te geven aan zijn oopbaan en na te denken over beangrijke oopbaanvragen.

34 34 handeiding voor de mentor bij keuzedossier LOB in de bovenbouw VMBO bz. 26 beroepenmarkt eerstof eerdoe voorbereiding en refectie op de beroepenmarkt De eering maakt kennis met verschiende beroepen en kan na afoop aangeven wat deze ervaring voor hem betekent. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Het is van beang dat de eering zich vooraf zorgvudig informeert weke beroepen interessant zijn voor zijn oopbaankeuze en weke beroepen bezocht kunnen worden. Om tijdens de beroepenmarkt zovee mogeijk informatie te verzameen, bereidt de eering zich bewust voor aan de hand van gerichte vragen. Na het bezoek aan de beroepenmarkt staat de eering sti bij de ervaring die is opgedaan en weke beangrijke concusies daaruit getrokken kunnen worden ten aanzien van zijn eigen oopbaan. Bij de ene eering za het een bevestiging zijn, bij een andere eering kan het juist tot nieuwe ontdekkingen en mogeijkheden eiden. Hierin vogt iedere eering zijn eigen oopbaanproces. bz. 27 interview eerstof eerdoe Naast gegevens over de beroepseisen die gested worden aan het beroep van de geïnterviewde, horen ae andere vragen van de eering over beroepen tot de eerstof van deze paragraaf. De eering komt zovee mogeijk te weten over het beroep van de geïnterviewde en betrekt de antwoorden op zijn eigen voorkeuren voor beroepseisen. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Bij deze opdracht werken de eeringen in tweetaen. Wijs beide eeringen erop dat ze kritisch moeten zijn op ekaar. Controeer met behup van het werkboek of beide eeringen opdracht B hebben gemaakt. Het interview moeten de eeringen uitwerken in een Word-bestand. Dat Word-bestand, maar bij voorkeur een pdf ervan, moet bewaard worden onder de knop bewaren. Zie badzijde 11 en 12 van deze handeiding. Voeg eventuee meer onderwerpen toe, bijvoorbeed: soort bedrijf verdiensten werkgeegenheid Maak afspraken met de eeringen wanneer u de uitwerking van het interview kunt beoordeen via uw mentoraccount.

35 handeiding voor de mentor bij keuzedossier LOB in de bovenbouw VMBO 35 bz. 28 stage en snuffestage eerstof eerdoe voorbereiding en refectie op een stage of snuffestage Ae gegevens die de eering tijdens zijn stage heeft verzamed seecteren op reevantie en verwerken tot een eesbaar stageversag. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Onder het gee tabbad stage en snuffestage zijn drie formuieren te vinden die hepen bij: de voorbereiding; het formueren van de eervragen; de refectie op de eervragen; de refectie op de beroepen. De formuieren geven zeer kernachtig de activiteiten en ervaringen weer van de stage of snuffestage. As bewijsast voor de LOB-competentie vodoen deze formuieren. Vraag of de stagebegeeider bij u op schoo gebruikt maakt van een of meer eigen formuieren. Die formuieren kunnen in combinatie met de formuieren uit keuzedossier bewaard worden onder de knop bewaren. Dat kan as Word-document, maar bij voorkeur as pdf.. Zie badzijde 11 en 12 van deze handeiding. bz. 29 eerstof eerdoe open dag voorbereiding op een open dag De eering verzamet reevante gegevens over de te bezoeken opeiding, bedenkt gerichte vragen en maakt een versag van zijn bevindingen. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Onder het gee tabbad open dag bevinden zich drie formuieren waarop de eering gegevens kan noteren die hij tijdens een open dag verzamet. Wanneer uw schoo een eigen formuier gebruikt voor een open dag, kan dit bewaard worden onder de knop bewaren. Dat kan as Worddocument, maar bij voorkeur as pdf. Zie badzijde 11 en 12 van deze handeiding. Onder het bauwe tabbad nasag/open dagen bevindt zich een ink naar met een actuee ijst van ae open dagen op ae mbo- hb0- en wo-opeidingen. Via de knop opeidingen kan een rege Waar kan ik deze opeiding vogen? worden geactiveerd. In de daarna getoonde adressenijst kan de eering via de webinks rechtstreeks de sites van de betreffende opeiding bezoeken.

36 36 handeiding voor de mentor bij keuzedossier LOB in de bovenbouw VMBO bz. 30 proefstuderen eerstof eerdoe voorbereiding en refectie op proefstuderen De eering maakt kennis met het mbo en onderzoekt zijn beangsteing in de praktijk van een opeiding. Naar aaneiding van deze ervaring kan de eering aangeven of de opeiding we of niet bij hem past en waarom. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Ter voorbereiding geeft de eering eerst aan wat de reden is van proefstuderen. Vervogens wordt er een aanta opties van vragen gegeven die aangekruist kunnen worden. Stimueer de eering voora om zef na te denken weke informatie hij nodig heeft om na het proefstuderen na te gaan of de opeiding we of niet bij hem past en wat dit betekent voor zijn vooropige studiekeuze. Wanneer de eering tot de ontdekking komt dat de opeiding niet bij hem past, dan is het van beang dat de eering hierover in gesprek gaat met zijn decaan, ouders/verzorgers en onderzoekt weke vervogactie nodig is. Een eering kan om verschiende redenen gaan proefstuderen. Proefstuderen geeft de eering de mogeijkheid om te onderzoeken of het beed dat hij heeft van de opeiding kopt met de werkeijkheid. Maar nog beangrijker: of de opeiding en het beroepsbeed dat hij voor ogen heeft uiteindeijk bij hem past. Proefstuderen is een goede ervaring die vee informatie kan opeveren waaruit beangrijke concusies getrokken kunnen worden. bz. 31 pitch je intake eerstof eerdoe digitae en anaoge presentatietechnieken naar keuze van de eering De eering kan in twee à drie minuten zijn keuze voor een bepaade opeiding enthousiast motiveren. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Geef het goede voorbeed en ga bij uzef na bij weke activiteit(en) u zich goed voede; een kick kreeg; u zich trots voede. Verte de eeringen over deze activiteit(en) om ze te motiveren naar een persoonijke ervaring op zoek te gaan die vergeijkbare sensaties gaf. Op internet zijn verschiende toos te vinden die kunnen hepen een effectieve pitch samen te steen. Wijs de eeringen erop dat de pitch opgebouwd moet worden rondom de meest kenmerkende eigenschappen van de eering en dat hij vertet waarom die eigenschappen matchen met de kenmerken van de gekozen opeiding.

37 handeiding voor de mentor bij keuzedossier LOB in de bovenbouw VMBO 37 bz competenties eerstof eerdoe competenties in stage en beroep De eering kan uiteggen wat een competentie is en voorbeeden noemen. Hij krijgt zijn vierde persoonscode, die iets zegt over zijn voorkeur voor bepaade beroepscompetenties. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Het is raadzaam om, voorafgaand aan deze paragraaf, PZO-4 zef ook te maken. antwoord opdracht 15A: overeggen uisteren samenwerken Bij opdracht 15D wordt gevraagd competenties te noteren die aansuiten bij de persoonscode van de eering. Deze competenties za de eering zef moeten opzoeken via de knop 16 persoonstypen. Afhankeijk van het gebied waarin de persoonscode is gevaen, eest de eering een vierta korte beschrijvingen. Laat de eering hieruit drie competenties kiezen en noteren in het werkboek. bz twee interessante beroepen eerstof eerdoe de beroepseisen van de beroepen die op basis van de persoonscode na PZO-1 tot en met PZO-4 worden geseecteerd De eering seecteert twee beroepen die hem op basis van de beroepseisen interessant ijken en kan aangeven of die beroepseisen voor hem we of niet haabaar zijn. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken De eering gaat aan het werk met de gegevens onder de knop beroepen. Hij activeert daarvoor het grijze tabbad kiezen op 16 persoonstypen. Hij maakt daarbij gebruik van de persoonscode zoas die op badzijde 34 van het werkboek is genoteerd. De ijst met beroepen die verschijnt, beperkt zich niet tot het mboniveau. Ook beroepen waarvoor een hogere opeiding is vereist kunnen worden ingezien. Wijs de eeringen daarom nadrukkeijk op de vermeding van het opeidingsniveau. Laat de eeringen zo vrij mogeijk de eerste zes beroepen kiezen, puur op het gevoe. De uiteindeijke seectie van twee beroepen moet echter we op mboniveau zijn. Oefen nog een keer de werking van de knop aan favorieten toevoegen en icht de knop bewaren toe. In deze versie van de methode keuzedossier wordt hetzefde bedoed met competentie, beroepseis en beroepseigenschap.

38 38 handeiding voor de mentor bij keuzedossier LOB in de bovenbouw VMBO bz arbeidsmarkt eerstof eerdoe arbeidsmarkt en werkgeegenheid De eering ontdekt dat de kans op werk een combinatie is van werkgeegenheid, opeidingsniveau, dipoma s, werkervaring en persoonijke voorkeuren. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Het is raadzaam dat u, voorafgaande aan deze paragraaf, de website beroepeninbeed.n zef ook een keer bezoekt. Het is mogeijk dat de site is vernieuwd of een andere indeing heeft sinds de samensteing van deze handeiding. Leg het verschi uit tussen een bedrijf en een insteing. Leg de betekenis uit van de term werkkring. Laat de eeringen bijvoorbeed de beroepen onderzoeken die hij bij opdracht 16 op badzijde 35 heeft geseecteerd. Wanneer er vodoende tijd is, kunt u in een kassengesprek de eeringen hun mening aten geven over kans op werk met behup van een steing. Bijvoorbeed een van de vogende: As jongere heb je meer kans op werk in het kappersvak dan as oudere. Met een mbo-dipoma van een ict-opeiding op zak kun je meteen aan het werk as vertegenwoordiger van een softwarebedrijf. Ook zonder een mbo-dipoma kun je gemakkeijk aan het werk in een computerwinke. Voor een begeeidende taak bij moeiijk opvoedbare kinderen moet je a wat ouder zijn. bz waarden eerstof eerdoe waarden in reatie tot werk De eering kan uiteggen wat waarden zijn en eert inzien dat waarden per persoon en per beroepsgroep kunnen verschien. Hij krijgt zijn vijfde persoonscode, die iets zegt over weke waarden hij beangrijk vindt. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Wisse met de eeringen, voorafgaand aan de test zef, van gedachten over het verschi tussen waarden en normen. De begrippen 'waarden' en 'normen' hebben een verschiende betekenis, maar worden vaak ten onrechte as ekaars synoniem gebruikt. In deze paragraaf gaat het aeen om waarden. Het is raadzaam om, voorafgaand aan deze paragraaf, PZO-5 zef ook te maken. ter informatie De begrippenijst onder de knop begrippen geeft as omschrijving voor waarden: gewoonten en verwachtingen die mensen van ekaar hebben en die ze vanzefsprekend vinden; het zijn zaken die voor ieder een andere gevoeswaarde kunnen hebben; bijvoorbeed de armoede in de wered of de manier waarop je met mensen omgaat.

39 handeiding voor de mentor bij keuzedossier LOB in de bovenbouw VMBO 39 Waarden zijn niet concreet en hangen samen met gevoeens. Normen zijn vee concreter dan waarden. Normen zijn concrete richtijnen voor het handeen in een bepaade situatie, zeg maar gedragsreges, zoas wetten. Leg uit dat in het ene beroep andere waarden kunnen geden dan in een ander beroep. Zo za het maken van grove grappen niet bij eke beroepsgroep op prijs worden gested. Laat de eeringen zef voorbeeden noemen. Beperk u daarbij tot de wered van beroepen. Het doe van deze paragraaf is om de eering duideijk te maken dat waarden per beroepsgroep kunnen verschien. bz niveaus in het mbo eerstof eerdoe opbouw en omschrijving van de mbo-niveaus De eering eert de benamingen van en het verschi tussen de vier mboniveaus kennen. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Door uiteg te geven aan de hand van de informatieve tekst krijgt de eering meer inzicht in de vier verschiende niveaus binnen het mbo. Ook za het voor de eering duideijk worden wek vmbo-niveau toeating geeft tot wek mbo-niveau. Via de knop opeidingen wordt de eering gevraagd om voor ae niveaus een opeiding te zoeken. Door de eering te stimueren om per niveau op zoek te gaan naar een opeiding die hem aanspreekt, onderzoekt de eering ook naar weke opeidingen zijn voorkeur uitgaat. bz bb of bo of havo-4 eerstof eerdoe aard en verschi tussen BBL en BOL en profieen in het havo De eering kan zijn voorkeur uitspreken voor een BBL- of een BOLopeiding of kan motiveren waarom hij wi overstappen naar havo-4. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Door uiteg te geven aan de hand van de informatieve tekst krijgt de eering inzicht in het verschi tussen een BBL- en BOL-opeiding en de mogeijkheden binnen het havo. De eeringen die kiezen voor de overstap naar havo-4 moet u contact aten opnemen met de decaan. Bij opdracht 20 geeft de eering, op basis van de informatie, aan waar zijn voorkeur naar uitgaat en waarom hij die voorkeur heeft.

40 40 handeiding voor de mentor bij keuzedossier LOB in de bovenbouw VMBO bz persoonscode eerstof eerdoe de persoonscode en de zestien persoonstypen De eering weet dat er zestien persoonstypen zijn en wek(e) persoonstype(n) het meest op hem van toepassing zijn. 1 kwaiteitenrefectie 2 motievenrefectie 3 werkexporatie 4 oopbaansturing 5 netwerken Het is aan te raden voorafgaand aan deze paragraaf, hoofdstuk 3 van deze handeiding door te nemen; er wordt informatie gegeven over de persoonstypen, de werking van de vijf PZO s en de persoonscode; ter voorbereiding op de es opdracht 21 zef ook te maken; zo bent u op de hoogte van de schermen die de eering moet dooropen. Wanneer de eering de knop overzicht PZO activeert, krijgt hij het scherm te zien zoas hierboven afgebeed. In het staafdiagram inks wordt weergegeven hoe hoog de totaascore per persoonstype is. In het schema rechts wordt de vijf PZO-uitsagen gevisuaiseerd ten opzichte van de vier persoonstypen bedenker, onderzoeker, doener, heper. De groene punt geeft het gemiddede van de vijf PZOuitsagen aan. Aansuitend maakt de eering opdracht 21: persoonscode. Nadat hij de instructies heeft opgevogd, wordt zijn persoonscode gepresenteerd zoas hieronder afgebeed. De eering krijgt een of twee persoonstypen toegewezen (rood gemarkeerd) die het meest op hem van toepassing is/zijn. Onder de knop 16 persoonstypen vindt de eering een beschrijving. Benadruk dat de persoonscode is gebaseerd op de antwoorden die de eering zef heeft gegeven.