euzedossier & uitgeverij remmers handleiding voor de mentor vmbo loopbaanoriëntatie

Transcriptie

1 euzedossier handeiding voor de mentor vmbo oopbaanoriëntatie bij de gewijzigde druk 2011 isbn versie november 2015 Sjors van de Hasset Rob Vedhoen & uitgeverij remmers

2 uitgeverij remmers 1e druk e druk e druk e druk 2011 bij de gewijzigde druk 2011, 2e opage 2012 Ae rechten zijn voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveevoudigd, opgesagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij eektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schrifteijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van art. 16b Auteurswet 1912 jo het Besuit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoas gewijzigd bij het Besuit van 23 augustus 1985, Stb. 471, en artike 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wetteijk verschudigde vergoedingen te vodoen aan de Stichting Reprorecht, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp. Voor het overnemen van gedeete(n) uit deze uitgave in boemezingen, readers en andere compiatiewerken (artike 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Uitgeverij Remmers Nieuwe Bosscheweg JL Tiburg teefoon e-mai website

3 inhoud voorwoord hoofdstuk 1 ineiding en functies tite eigentijds uitgangspunten omvang essen organisatie computerokaa samenwerken instructie decaan beedschermresoutie noodzakeijkheid computerokaa functies in het mentoraccount hoofdstuk 2 digitaa portfoio van de eering uniek serienummer controenummer gebruikersnaam wachtwoord inoggen as eering navigatie Portfoio Nasag en Links Web opeidingen hoofdstuk 3 Persoonijkheids Zef Onderzoek ineiding doe testonderdeen wijze van afname PZO-advies best passend persoonstype vooropige persoonscode definitieve persoonscode best passend profie 16 persoonstypen hoofdstuk 4 gebruiksaanwijzingen werkboek es 1 digitaa portfoio activeren hoofdstuk 1 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 hoofdstuk 4 hoofdstuk 5 hoofdstuk 6 bijagen brief aan de ouders of verzorgers bz

4 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie

5 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 5 voorwoord Gefeiciteerd! Uw schoo heeft een eigentijdse methode ingevoerd. Want behave met het gebruikeijk werkboek gaan u en uw eeringen óók aan het werk met de computer en eventuee hun smartphone of tabet. De methode keuzedossier zet de digitae mogeijkheden van de computer en het internet op die paatsen in waar een boek tekort kan schieten. Maar voora wanneer er juist extra en nieuwe mogeijkheden geboden worden. Op deze manier hoeft u zef minder te organiseren en kunt u meer aandacht schenken aan de inhoudeijke begeeiding. Innemen, sjouwen en controeren van stapes werkboeken is vereden tijd. U kunt op eke pek waar u de beschikking hebt over internet het werk van uw eeringen inzien. Omwie van de uniformiteit wordt in deze handeiding voor de mentor de manneijke vorm gebruikt. Schroom niet om in uw eigen exempaar van het werkboek aantekeningen te maken die u ten dienste kunnen staan tijdens de es. Noteer daar ook eventuee, in uw ogen of die van uw eeringen, fouten of tekortkomingen. De auteurs bijven daarvan graag op de hoogte en de uitgever za u met pezier een extra exempaar van het werkboek toesturen. Tensotte kan aeen met de hup van de directe gebruikers een passend eermidde worden ontwikked. De auteurs en uitgever wensen u en uw eeringen vee pezier bij het gebruik van de methode keuzedossier. Tiburg, september 2012

6 6 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie hoofdstuk 1 ineiding en functies tite Het woord keuze komt van kiezen. Een dossier is een verzameing gegevens die betrekking heeft op één zaak of één persoon. Die persoon is de eering en de zaak betreft zijn keuze voor een passend vakkenpakket in het eindexamenjaar en de keuze van een geschikte vervogopeiding. Daarom draagt deze methode de naam keuzedossier. eigentijds Zonder onbescheiden te wien zijn, menen de auteurs een eigentijdse methode te hebben ontwikked. Eigentijds omdat: de eerstof in het werkboek is gedidactiseerd vogens een structuur met dooropende eerijnen; gebruik wordt gemaakt van verschiende digitae mogeijkheden; onafhankeijk van tijd en paats met de methode kan worden gewerkt; een baans is gezocht in contacturen enerzijds en zefstandig werken anderzijds. uitgangspunten keuzedossier gaat uit van: de verschien in persoonstypen vogens de typoogie van C.G. Jung; eeringen die gebruik maken van digitae faciiteiten; het gegeven dat de schoo die de methode gebruikt het kiezen van een vakkenpakket en een vervogopeiding een structuree paats heeft gegeven in de eeringbegeeiding; de wenseijkheid van contacturen tijdens het keuzeproces onder begeeiding van een mentor; de overtuiging dat eeringen in de bovenbouw van het vmbo over vodoende verantwoordeijkheid beschikken om ook onafhankeijk van tijd en paats zefstandig te werken; samenwerking en interactie met medeeeringen; betrokkenheid van ouders of verzorgers; de wenseijkheid dat een zorgvudig keuzeproces enige tijd duurt; een didactiek waarbij van agemeen naar specifiek wordt gewerkt; een digitaa portfoio dat door de decaan of mentor kan worden geraadpeegd as een eeringvogsysteem. omvang essen organisatie Het werkboek bestaat uit zes hoofdstukken. Ek hoofdstuk bestaat uit zes paragrafen. Eke paragraaf begint op een nieuwe badzijde en suit af met een opdracht. De studieast is per hoofdstuk verschiend en wordt aangegeven in hoofdstuk 4 van deze instructie voor de mentor vanaf badzijde 20. Het aanta minimaa benodigde essen bedraagt twaaf. Een voorbeed panning is te vinden in het decaan- of mentoraccount onder de knop Handeidingen en op de vogende twee badzijden van deze docentenhandeiding. Bij sommige opdrachten wordt gevraagd om de ouders of verzorgers erbij te betrekken. Dan staat het symboo zoas hiernaast afgebeed voor de opdracht.

7 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 7 Regematig moeten opdrachten op de computer worden gemaakt. Dan staat het symboo zoas hiernaast afgebeed voor de opdracht. Zo'n opdracht kan de eering maken waar en wanneer hij wi, zoang er een internetverbinding beschikbaar is. computerokaa Lang niet ae essen dienen noodzakeijk in het computerokaa gegeven te worden. Op badzijde 8 en 9 van deze handeiding en onder de knop Handeidingen in het decaan- of in het mentoraccount is een overzicht opgenomen onder de tite voorbeed panning. In dit overzicht wordt het minimum en het maximum aanta essen genoemd waarbij internet gebruikt wordt. De betekenis van woorden die in het werkboek schuingedrukt zijn, kunnen worden opgezocht op keuzedossier.n. Daarvoor staat inks op het scherm onder 'Nasag en Links' een knop 'Begrippen'. samenwerken De meeste opdrachten in het werkboek zijn persoonijk. Er zijn ook opdrachten die samen met een of meer kasgenoten gemaakt moeten worden. instructie decaan Onder de knop Handeidingen in het decaan- of in het mentoraccount kan de decaan een aparte instructie bij het decaanaccount downoaden. beedschermresoutie Om optimaa pezier van keuzedossier.n te hebben, wordt een hoge beedschermresoutie geadviseerd, bijvoorbeed: 1024 x 768. Zeker wanneer met de bestaande insteingen gedeeten van het beed buiten het beedscherm vaen en aeen met behup van de scrobaken in beed komen. Men vindt deze insteing onder 'Start' op ek beedscherm. Kik op Start onderaan op het beedscherm. Zoek naar 'Configuratiescherm' en kik daarop. Zoek naar het pictogram 'Beedscherm' en kik daarop. Kies in het menu dat dan verschijnt op het tabbad 'Insteingen'. Linksonder kan de hoogte van de beedschermresoutie worden ingested.

8 8 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie voorbeed panning Het hieronder aanta gepande essen is minimaa. Naar geang het niveau van de eeringen en de intensiteit van de besprekingen van de opdrachten en de gegeven antwoorden zuen meer essen nodig zijn. De eventuee besprekingen (individuee of kassikaa) van de verschiende handeingsopdrachten, bijvoorbeed die in hoofdstuk 4 en 6, zijn niet in deze panning opgenomen. In het schema hieronder wordt het gebruik van internet aangegeven met het symboo. Het gebruik van internet tijdens de es is noodzakeijk. De beschikking over een smartboard met internet kan meesta vostaan. Het gebruik van internet tijdens de es is geen absoute voorwaarde. De betreffende activiteit kan ook op een ater moment, thuis of op schoo, gebeuren. Zie voor andere mogeijke panningen de aanwijzingen in deze docentenhandeiding vanaf badzijde 24 bij de betreffende hoofdstukken uit het werkboek. es hoofdstuk bz. eerstof bz. eerstof gebruiksaanwijzing 15 digitaa portfoio activeren 16 tabbaden en knoppen 17 persoonsgegevens en opdrachtmeter Voorafgaande aan de es as mentor zef een portfoio activeren asof men een eering is start 11 beroepenboom 12 iets met Wek type ben ik? (aeen ineiding) huiswerk opdracht 4 As mentor zef ook opdracht 4 maken Wek type ben ik? 14 oriënteren handeingsopdracht 1 15 informatie koppeen controeren en bespreken van opdracht 4 Met eigen persoonscode as mentor opdracht 5 zef ook maken. huiswerk: opdracht keuzes maken 19 vier mbo-sectoren 20 keuzestijen 21 Wat is mijn keuzestij? (aeen ineiding) controeren en bespreken van opdracht 5 uit hoofdstuk 1 huiswerk: opdracht 4 en opdracht 5 As mentor zef ook opdracht 4 maken Wat is mijn keuzestij? 22 oriënteren handeingsopdracht 2 23 informatie koppeen controeren en bespreken van opdracht 4 uit hoofdstuk 2 controeren en bespreken van opdracht 5 uit hoofdstuk 2 huiswerk: opdracht sterk en zwak 27 eerstijen 28 studievaardigheden Voorafgaande aan de es in het mentoraccount controeren of eke eering opdracht 6 uit hoofdstuk 2 heeft gemaakt. huiswerk: opdracht 1 As mentor zef ook opdracht 4 maken.

9 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 9 es hoofdstuk bz. eerstof bz. eerstof Hoe is mijn basisgedrag? 30 advies examenvakken 31 informatie koppeen Voorafgaande aan de es in het mentoraccount controeren of eke eering opdracht 1 uit hoofdstuk 3 heeft gemaakt. huiswerk: opdracht beroepseisen 35 interview handeingsopdracht 3 36 soiciteren handeingsopdracht 4 37 competenties (aeen ineiding) 38 stageversag handeingsopdracht 5 39 informatie koppeen Voorafgaande aan de es in het mentoraccount controeren of eke eering opdracht 6 uit hoofdstuk 3 heeft gemaakt. De eerststof kan in één es behanded worden. Echter, de handeingsopdrachten (opdracht 2, 3 en 4) vragen van de eering vee meer tijd. Deze drie opdrachten kunnen ook op een ander moment in het eerjaar paatsvinden. Maar opdracht 1 op badzijde 34 is een beangrijke en bijna noodzakeijke voorbereiding op deze opdrachten. Maak met de eeringen duideijke afspraken wanneer de opdrachten kaar moeten zijn. huiswerk: opdracht 4 As mentor zef ook opdracht 4 maken niveaus in het mbo 43 bb of bo of havo-4 44 arbeidsmarkt 45 waarden (aeen ineiding) Voorafgaande aan de es in het mentoraccount controeren of eke eering opdracht 4 uit hoofdstuk 4 heeft gemaakt. huiswerk: opdracht waarden 46 definitieve persoonscode 47 samen terugkijken Voorafgaande aan de es in het mentoraccount controeren of eke eering opdracht 4 uit hoofdstuk 5 heeft gemaakt. huiswerk: opdracht 6B en 6C opeidingen met persoonscode 51 definitieve keuze van een opeiding Voorafgaande aan de es in het mentoraccount controeren of eke eering opdracht 6B en 6C uit hoofdstuk 5 heeft gemaakt. Dit hoofdstuk kan in eventuee één es behanded worden. Echter, opdracht 3, 4 en 5 vragen meer tijd van de eeringen en zuen door de eeringen buiten de es moeten worden gemaakt open dag handeingsopdracht 6 53 intake 54 doorstroomdossier De opdrachten 3, 4 en 5 zef worden in deze es niet gemaakt. Het betreft uitsuitend de ineidingen die een toeichting zijn op: een open dag; de intake; het doorstroomdossier. Overeg met de decaan weke onderdeen van het doorstroomdossier we of niet reevant zijn voor betreffende ROC of AOC.

10 10 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie functies in het mentoraccount Ae functies in het mentoraccount worden geactiveerd door de knoppen die zich inks op het scherm bevinden. Er zijn zes rubrieken, met daaronder opnieuw knoppen voor de verschiende functies. Nadat is ingeogd, opent het mentoraccount standaard met het scherm zoas hieronder is afgebeed, waarbij het Overzicht eeringen is geactiveerd. Wanneer geen enkee eering het unieke serienummer van zijn werkboek heeft geactiveerd, is het Overzicht eeringen nog eeg. In deze handeiding voor de mentor zijn de rubrieken as trefwoord groen en zijn de functies as trefwoorden bauw. De zes rubrieken zijn: Home Documenten/berichten Overzicht eeringen Nasag en Links Web opeidingen 16 persoonstypen Home Handeidingen Mijn gegevens wijzigen Wachtwoord wijzigen Discaimer Uitoggen E-mai eeringen Wanneer een van de zes rubrieken wordt geactiveerd, wordt die knop oranje en rot een menu uit met de verschiende functies die tot die rubriek behoren. Bijvoorbeed de rubriek Home zoas hiernaast is afgebeed. Onder de knop Handeidingen treft u verschiende documenten aan die u kunt raadpegen of downoaden. Bijvoorbeed deze handeiding, een panning of een introductiebrief aan de ouders. Via de knop Mijn gegevens wijzigen kunt u zef uw persoonsgegevens aanpassen. Via de knop Wachtwoord wijzigen kunt u zef uw wachtwoord veranderen. Onder de knop Discaimer wordt de aansprakeijkheid van de uitgeverij vermed. Veraat het programma bij voorkeur via de knop Uitoggen. Het is mogeijk om rechtstreeks vanuit uw mentoraccount een of meer eeringen een e-mai te sturen, a dan niet met een of meer bijagen. Dat kan een Word-, pdf- of Excebestand zijn. Wanneer een eering zich niet bij u as mentor heeft aangemed, komt deze eering niet in uw Overzicht eeringen voor en kan er geen e-mai verzonden worden. Wanneer een eering zich we bij u as mentor heeft aangemed, verschijnt het scherm zoas afgebeed op de vogende badzijde, zodra u de knop E-mai eering(en) activeert.

11 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 11 vervog E-mai eeringen Kik (dubbe) > om de ijst met uw eeringen te activeren. Kik op de naam van een eering en kik vervogens op de knop Toevoegen. Door de knop Wissen te activeren, wordt de naam van de eering weer verwijderd. Wanneer u een Word-, pdf- of Excebestand wit toevoegen, zoekt u het betreffende bestand op door de knop Seect te activeren. Daarna activeert u de knop Toevoegen. Door de knop Wissen te activeren, wordt het geseecteerde bestand weer verwijderd. Naast Onderwerp kunt u een naam aan uw bericht geven. In het grote kader noteert u uw bericht. Activeer tot sot de knop Verzenden. Documenten/berichten Wanneer de knop Documenten/berichten wordt geactiveerd, rot een menu uit met de vogende functies: Rapporten versturen Archief upoaden Met de functie Rapporten versturen is het mogeijk om bepaade gegevens uit een eeringportfoio as e-mai te versturen naar bijvoorbeed een coega-mentor of de beheerder van Magister. Het betreft de vogende rapporten. stageversag uit: vmbo oopbaanoriëntatie Definitief overzicht uit: osb-tl, osb-gl, osb-bb/kb, profiekeuze Doorstroomdossier uit: vmbo oopbaanoriëntatie PZO-uitsag uit: profiekeuze, vmbo oopbaanoriëntatie, ob in de tweede fase Uitstroomdossier uit: ob in de tweede fase Archief upoaden As mentor kunt u vanuit uw mentoraccount bij een of meer eeringen rechtstreeks een Word-, pdf- en Excebestand upoaden. Dat kan bijvoorbeed een eigen opdracht zijn. Kik onder Documenten/berichten op Archief upoaden. Er verschijnt een scherm zoas hiernaast is afgebeed.

12 12 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie vervog Archief upoaden Door het menu ALLE LEERLINGEN uit te roen, is het mogeijk om een of meer eeringen te seecteren. Kik daarna op Toevoegen. Kik daarna op Seect. Er za een schermpje verschijnen met de mappen van de computer waarop u aan het werk bent. Maak daar uw keuze uit: een Word-bestand; een pdf-bestand; een Exce-bestand; en vu een bestandsnaam in, inks van de knop Opsaan. De vogende meding za verschijnen: Het bestand 'uw gekozen bestandsnaam' is opgesagen in het archief van de eering(en). Wanneer een eering zijn portfoio opent, za de meding verschijnen zoas hiernaast is afgebeed. Pas wanneer de eering het bestand een keer heeft geopend, za de meding niet meer verschijnen. Let op! Het is daarna niet mogeijk om het geopende bestand rechtstreeks te bewerken. Echter, op het scherm van de eering wordt uitgeegd hoe dat we kan gebeuren. Daarna kan het bestand door de decaan of mentor worden ingezien en eventuee beoordeed.

13 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 13 Overzicht eeringen Onder de knop Overzicht eeringen worden de versies van keuzedossier genoemd waarmee uw eeringen werken en die u as mentor begeeidt. Uw mentoraccount opent standaard met Overzicht eeringen. Dit scherm is hieronder afgebeed. Aeen wanneer een eering zich bij u as mentor heeft aangemed, komt zijn naam in het 'Overzicht eeringen' voor. Mocht een eering zich bij een andere mentor hebben aangemed of van mentor veranderen, dan moet de eering dit zef corrigeren via het tabbad mijn persoonsgevens.kik op ob in de bovenbouw van VMBO wanneer u geen eeringen ziet. opdracht inzien opdracht beoordeen Van eke eering kunt u de opdrachten inzien en beoordeen indien dat van toepassing is. De vierkantjes naast de naam van de eering corresponderen met de opdrachten die erboven genoemd worden. Voor de betekenis van de symboen in de vierkantjes wordt hier verwezen naar badzijde 18 van deze handeiding voor de mentor. Ga as vogt te werk om een opdracht te beoordeen. Kik op het vierkantje onder de opdracht die u wit inzien of beoordeen. Let op: opdracht bz. 46 opdracht 33 kan aeen beoordeed worden wanneer de eering de opdracht definitief heeft gemaakt en het vierkantje daarom groen is geworden. Er za een nieuw scherm verschijnen met de betreffende opdracht. Lees en beoordee de opdracht en kik daarna op de knop Beoordeen direct boven de opdracht. Er verschijnt een scherm zoas hieronder is afgebeed. In het kader kunt u uw opmerkingen noteren. Activeer daarna de knop Nee of Ja. De beoordeing staat standaard op Nee. Kik vervogens op de knop Opsaan. Het systeem keert vanzef terug naar het Overzicht eeringen, waar u de vogende opdracht of een opdracht van een andere eering kunt beoordeen. overzicht opdrachten afdrukken gebruikersnamen afdrukken Kikken op de knop Overzicht opdrachten afdrukken stet een pdf samen met het hierboven afgebeede scherm. Kikken op de knop Gebruikersnamen afdrukken geeft een ijst van ae eeringen met hun kascodes, e-maiadressen en gebruikersnamen.

14 14 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie Kikken op Nasag en Links geeft ae knoppen te zien die bij de verschiende versies van keuzedossier in het portfoio van de eering voorkomen. Nasag en Links Begrippen Het betreft een begrippenijst van de woorden die in het werkboek schuingedrukt zijn. Doorstroomrechten Het betreft de eisen die de hbo- en wo-opeidingen steen aan de profieen van havo-, vwo- en gymnasiumeeringen. De overige knoppen worden bij verschiende opdrachten van verschiende versies van keuzedossier geraadpeegd. Web opeidingen Onder de knop Web opeidingen bevinden zich vier inks naar de websites van ae vervogopeidingen in Nederand. Deze knoppen staan ook in het portfoio van de eering. De knoppen verbinden de eeringen direct door met een website die geraadpeegd moet worden bij een bepaade opdracht. Het betreft: WO universiteiten en ander wetenschappeijk onderwijs HBO hogeschoen MBO AOC s en ROC s Overig defensie en poitie 16 persoonstypen PZO Onder de knop bevinden zich beknopte beschrijvingen van de 16 persoonstypen, zoas de methode keuzedossier die op basis van de typoogie van C.G. Jung persoonstypen onderscheidt. Op basis van deze 16 persoonstypen zijn vijf testen ontwikked die steeds een ander aspect van de persoon van de eering onderzoeken. Deze vijf testen worden het Persoonijkheids Zef Onderzoek genoemd, kortweg PZO. Het PZO wordt aangeboden in de vogende versies. oopbaanoriëntatie vmbo profiekeuze havo/vwo profiekeuze gymnasium ob in de tweede fase Voor een uitgebreide toeichting op de 16 persoonstypen wordt hier verwezen naar hoofdstuk 3 vanaf badzijde 20 van deze handeiding voor de mentor. Wanneer een van de vier knoppen onder 16 persoonstypen wordt geactiveerd, verschijnt een scherm zoas op de vogende badzijde is afgebeed.

15 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 15 vervog PZO Door op een van de zestien cijfers te kikken, verschijnt naast het schema een beknopte beschrijving van het betreffende persoonstype. Hieronder een voorbeed van persoonstype 13 onder de knop vmbombo. agemeen vmbo-mbo profiekeuze LOB tweede fase Onder de knop agemeen worden kernachtige beschrijvingen van de zestien persoonstypen gegeven ter informatie van decaan en mentor. Deze beschrijvingen worden niet in het portfoio van de eering gepresenteerd. Onder de knop vmbo-mbo worden beschrijvingen gepresenteerd ten behoeve van de vmbo-eeringen. Deze beschrijvingen worden ook in het portfoio van de eering gepresenteerd. Onder de knop profiekeuze worden beschrijvingen gepresenteerd ten behoeve van de havo/vwo-eeringen. Naast een beschrijving wordt ook het vogende genoemd: enkee passende beroepen; enkee passende vaardigheden; enkee passende profieen. Onder de knop ob tweede fase worden beschrijvingen gepresenteerd ten behoeve van de eeringen in de bovenbouw van havo, vwo en gymnasium. Naast een beschrijving wordt ook het vogende genoemd: passende vervogopeidingen voor hbo; wo.

16 16 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie hoofdstuk 2 digitaa portfoio van de eering Naast het werkboek maakt de eering gebruik van een zogenoemd digitaa portfoio. Dit wordt geopend en gearchiveerd via de site uniek serienummer controenummer gebruikersnaam wachtwoord Achter op het werkboek van de eering staat een uniek serienummer. Met behup van dit serienummer en het controenummer van de schoo activeert de eering zijn digitaa portfoio. Eke schoo krijgt van de uitgeverij een uniek controenummer toegekend. Het controenummer is voor ae eeringen, de decaan en mentoren van een schoo hetzefde. Zodra de decaan van een schoo een mentoraccount aanmaakt, ontvangt de betreffende mentor een e-mai met: het controenummer van de schoo; een gebruikersnaam; een wachtwoord. Op badzijde 5 van het werkboek worden aan de eering instructies gegeven om het serienummer te activeren. Pas daarna komt de eering voor in het Overzicht eeringen in uw mentoraccount. Tijdens de activeringsprocedure van het serienummer wordt de eering zijn gebruikersnaam toegekend en kan hij zef een wachtwoord kiezen. De eeringen kunnen het controenummer en de gebruiksnaam noteren op de aereerste badzijde van het werkboek. Het verdient aanbeveing het persoonijk wachtwoord op een veiige paats te noteren. inoggen as eering Het is raadzaam om as mentor het serienummer op de achterkant van uw gebruikersexempaar ook te activeren, asof u een eering bent. Bij deze activeringsprocedure (badzijde 5 van het werkboek) moet u zichzef as mentor kiezen. Let op: as 'eering' krijgt u een andere gebruikersnaam en wachtwoord dan as mentor. Daarna kunt u ae opdrachten een keer as eering dooropen om voorbereid te zijn op vragen en opmerkingen van de eeringen. Wanneer de eering inogt met zijn controenummer, gebruikersnaam en wachtwoord, verschijnt een scherm zoas hiernaast op badzijde 17 is afgebeed.

17 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 17 navigatie De verschiende onderdeen van het digitaa portfoio worden geactiveerd met behup van zogenoemde tabbaden, zoas te zien in de afbeeding hierboven. Er zijn twee reges met tabbaden: 1 PORTFOLIO, PZO, beroepen, opeidingen, mijn persoonsgegevens, Archief; 2 negen tabbaden voor negen opdrachten. Door op een tabbad in de bovenste rege te kikken, wordt de inhoud van dat onderdee geactiveerd. Er verschijnt een nieuw scherm. Het aangekikte tabbad keurt ichter, zodat te zien is wek onderdee actief is. Bijvoorbeed zoas hieronder afgebeed: PZO en vervogens PZO-1. Kikken op een van de tabbaden in de tweede rege activeert de betreffende opdracht. Ook dit tabbad za dan ichter keuren.. Portfoio portfoio discaimer uitoggen wachtwoord e-mai je mentor e-mai je decaan Links op het scherm bevindt zich een rij knoppen die onafhankeijk van de tabbaden kunnen worden geactiveerd. Bovenaan onder 'Home' bevindt zich de knop 'Portfoio'. Door op de knop 'Portfoio' te kikken keert de eering terug naar het aereerste scherm (afbeeding op deze badzijde bovenaan). Kikken op het groene tabbad Portfoio heeft hetzefde effect. Onder de knop Discaimer wordt de aansprakeijkheid van de uitgeverij vermed. Door te kikken op Uitoggen keert de eering terug naar het aereerste scherm en kan desgewenst opnieuw inoggen. Door te kikken op Wachtwoord wijzigen kan de eering zijn wachtwoord veranderen. De eering kan rechtstreeks vanuit zijn portfoio een e-mai aan u as mentor of aan zijn decaan versturen. De knoppen op het onderiggende scherm functioneren hetzefde as in uw mentoraccount (zie badzijde 10).

18 18 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie Nasag en Links Kikken op 'Nasag en Links' geeft de vogende knoppen te zien. Begrippen Het betreft een begrippenijst van de woorden die in het werkboek schuingedrukt zijn. Doorstroomrechten Het betreft de eisen die de hbo- en wo-opeidingen steen aan de profieen van havo-, vwo- en gymnasiumeeringen. 16 persoonstypen Zie badzijde 13 en 14. In het portfoio van de eering worden aeen de beschrijvingen gepresenteerd in reatie tot de profiekeuze. videocips Dit is een ink naar schoieren.tv, met een groot aanta fimpjes over aerei verschiende beroepen. Web opeidingen Onder de knop Web opeidingen bevinden zich vier inks naar de websites van ae vervogopeidingen in Nederand. Deze knoppen staan ook in het portfoio van de eering. De knoppen verbinden de eeringen direct door met een website die geraadpeegd moet worden bij een bepaade opdracht. Het betreft: WO universiteiten en ander wetenschappeijk onderwijs HBO hogeschoen Overig defensie en poitie Nadat een eering is ingeogd, krijgt hij een scherm te zien zoas bovenaan op badzijde 17 van deze handeiding is afgebeed. Op dit scherm is rechts een zogenoemde opdrachtmeter te zien zoas hiernaast is afgebeed. De opdrachtmeter toont in een oogopsag wat de stand van zaken is: weke opdrachten nog niet zijn uitgevoerd: het vierkantje is wit; weke opdrachten zijn uitgevoerd en nog niet beoordeed door de mentor: het vierkantje is oranje; of de eering de inhoud van het tabbad vakkenpakket definitief gemaakt heeft en wacht op beoordeing: het vierkantje is groen. weke opdrachten door de mentor zijn beoordeed en goed bevonden: er staat een vinkje over het vierkantje; weke opdrachten door de mentor zijn beoordeed en nog onvodoende zijn: er staat een rood kruis in paats van een vierkantje. Naast de vierkantjes wordt het te behaen aanta punten aangegeven. Aeen de decaan kan via zijn decaanaccount de opdrachtmeter inrichten. Aeen de mentor kan via zijn account een opdracht van een eering inzien en beoordeen. De decaan kan de opdracht we inzien, maar niet beoordeen. Wanneer de eering een negatief beoordeede opdracht opnieuw heeft gemaakt, verdwijnt het rode kruis en wordt het vierkantje voor de opdracht weer oranje.

19 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 19

20 20 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie hoofdstuk 3 Persoonijkheids Zef Onderzoek ineiding Het Persoonijkheids Zef Onderzoek wordt in het vervog van deze handeiding voor de mentor kortweg PZO genoemd. Het PZO is gebaseerd op de typoogie van Car Gustav Jung*. Jung was een Zwitserse psychiater die na jarenange praktijkervaring mensen qua eigenschappen indeede in vier agemene persoonstypen. Zodoende onderscheidde hij de onderstaande persoonstypen. De bauwe benamingen zijn van Jung, de rode benamingen worden in keuzedossier gebruikt. intuïtief type bedenker gewaarwordingstype doener denktype onderzoeker voetype heper Dit type is overwegend Dit type is overwegend Dit type is overwegend Dit type is overwegend theoretisch, artistiek, fantasievo, beschouwend en ruimdenkend ingested. praktisch, uitvoerend, concreet, technisch en fysiek ingested. rationee, gestructureerd, organisatorisch, cijfermatig en objectief ingested. gevoesmatig, zorgzaam, empatisch, teamgericht en subjectief ingested. De eerste en de aatste twee typen werden door Jung as tegensteing gezien. Deze twee tegensteingen worden schematisch weergegeven* zoas in de afbeeding hiernaast. * Meer informatie hierover in Het principe van de quaterniteit as agemeen denkraam, gebaseerd op de ideeën van C.G. Jung, Kees Razenberg en Anta van den Bosch, uitgeverij Damon, Best, ISBN doe testonderdeen Het PZO stet vast in weke mate ek persoonstype een ro speet in het gedrag en de eigenschappen van de eering. Dit wordt aangegeven met een zogenoemde persoonscode. De (twee) sectie(s) waarin na het maken van het PZO de persoonscode vat, wordt verondersted het 'best passend' te zijn bij de eering. Het PZO bestaat uit vijf verschiende testonderdeen. As ae vijf de PZO s zijn gemaakt, wordt onderzocht in weke sectie(s) het gemiddede van de vijf scores vat. Het doe van het PZO is erop gericht om bij de eering één of twee van deze zestien persoonstypen as best passend te kunnen benoemen. Wek type ben ik? opdracht 4 in hoofdstuk 1 Wat is mijn keuzestij? opdracht 4 in hoofdstuk 2 Hoe is mijn basisgedrag? opdracht 4 in hoofdstuk 3 Competenties opdracht 4 in hoofdstuk 4 Waarden opdracht 4 in hoofdstuk 5

21 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 21 wijze van afname Het PZO is aeen digitaa beschikbaar via Dit betekent dat de eering onafhankeijk van tijd en paats de vijf PZO s kan maken. Na het uitvoeren van een test wordt de uitsag bewaard in het digitaa portfoio. Dit portfoio kan ook door de decaan of mentor worden geraadpeegd. PZO-advies Het PZO-advies is tweeedig: 1 advies over het best passend persoonstype; 2 advies over mogeijk passende opeidingen en beroepen. best passend persoonstype Ek testonderdee uit het PZO meet de aanwezigheid van één van de vier agemene persoonstypen. Na ek testonderdee ontstaat er een score per persoonstype. Deze score wordt gevisuaiseerd met behup van een grafiek en een schema. In het schema wordt de score weergegeven met een rode punt. Hieronder een voorbeed. Op deze manier kan de eering na ek afzonderijk testonderdee zien waar zijn score terechtkomt. B staat voor bedenker D staat voor doener O staat voor onderzoeker H staat voor heper overzicht PZO Nadat ae vijf de PZO's zijn gemaakt wordt onder het tabbad 'overzicht PZO' een grafiek en een schema getoond. De grafiek aat zien hoe de vijf scores zich per persoonstype tot ekaar verhouden. In het schema wordt met rode punten aangegeven in wek(e) gebied(en) die vijf scores iggen. De groene punt geeft aan waar het gemiddede van de vijf scores igt. PERSOONSCODE Aansuitend kan de eering vaststeen weke sectie of weke twee secties het best bij hem aansuiten. Op bovenstaand scherm wordt daarom gevraagd op het tabbad PERSOONSCODE te kikken. Er za een scherm met een instructie verschijnen zoas op de vogende badzijde is afgebeed. Daarbij wordt gevraagd op Verder te kikken.

22 22 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie Na kikken op 'Verder' verschijnt een scherm waarin de eering wordt gevraagd uit zes steingen er drie te kiezen. Afhankeijk van de aangekikte steingen kan een tweede scherm met drie steingen verschijnen, waarvan er twee moeten worden aangekikt. Na kikken op Verder verschijnt het scherm met de met de uitsag van het PZO zoas hieronder afgebeed. Op dit scherm wordt het vogende aangegeven. Het schema van de 16 persoonstypen, waarin één of twee secties rood zijn gemarkeerd. Naar weke sectie(s) de persoonscode verwijst. Weke twee persoonstypen het meest dominant zijn. Een eering die gedurende het PZO-onderzoek een consistent beed aat zien, krijgt één sectie. Een eering die een wat minder eenduidig beed aat zien krijgt twee secties. Deze aatste eering gaat zich daarmee ook iets breder oriënteren. Beide secties iggen atijd in hetzefde gebied. 16 persoonstypen Deze gegevens bijven bewaard en zichtbaar totdat de knop opnieuw PERSOONSCODE samensteen wordt geactiveerd. Door midde van een beschrijving onder de knop Nasag en Links/16 persoonstypen krijgt de eering een toeichting op het persoonstype dat in de betreffende sectie(s) vat. Naast een beschrijving van het persoonstype worden vier passende beroepen genoemd. De eering kan deze, en andere passende beroepen, opzoeken via het tabbad beroepen. Daar kan hij zijn zoekacties gericht uitvoeren, omdat hij kan seecteren op persoonstype. Aeen beroepen die aansuiten bij dat persoonstype worden getoond.

23 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 23 De persoonscode za de eering interessante extra informatie opeveren die hept bij het beargumenteren van de keuze voor een vervogopeiding of een beroep. Los van dit PZO-advies moeten bij de definitieve keuze atijd de rapportcijfers, de adviezen van de vakdocenten en het advies van de decaan worden betrokken. Ook in het account van de decaan en mentor zijn de kernachtige omschrijvingen van de zestien persoonstypen te vinden onder de knop Nasag en Links/16 persoonstypen. Bij ek van de zestien persoonstypen worden drie passende beroepen genoemd. Het karakter van deze vermedingen is agemeen oriënterend van aard. In het decaan- en mentoraccount worden onder de knop 16 persoonstypen vier specifieke persoonsbeschrijvingen gegeven: een meer agemene persoonsbeschrijving; een persoonsbeschrijving met betrekking tot VMBO-MBO-eeringen; een persoonsbeschrijving met betrekking tot de PROFIELKEUZE; een persoonsbeschrijving met betrekking tot LOB tweede fase.

24 24 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie hoofdstuk 4 gebruiksaanwijzingen werkboek Dit hoofdstuk van de handeiding is bedoed voor de mentor die de eeringen gaat begeeiden bij het gebruik van het werkboek en het digitaa portfoio. Daarom wordt de mentor vanaf nu in deze handeiding persoonijk aangesproken. Op de vogende badzijde treft u per hoofdstuk uit het werkboek: aanwijzingen; suggesties; een tijdsindicatie; antwoordmodeen. Van ek hoofdstuk wordt aereerst in grote ijnen het karakter aangegeven. Dit gebeurt aan de hand van de vogende aandachtspunten. thema inhoud doesteingen eerdoeen omvang in tijd Daarna komen de badzijden van dat hoofdstuk afzonderijk aan de orde. In de kantijn treft u steeds een tijdsindicatie aan en de betreffende badzijde. De bauwe trefwoorden inks van de tekst hepen u sne uw weg te vinden. Het hoofdstuk tet zes hoofdstukken die as vogt kunnen worden verdeed over eerjaar 3 en 4. eerjaar 3 hoofdstuk 1, 2 en 3 Aan het einde van hoofdstuk 3 wordt een passend vakkenpakket voor het eindexamenjaar gekozen. eerjaar 4 hoofdstuk 4, 5 en 6 Aan het einde van hoofdstuk 6 wordt een passende vervogopeiding gekozen.

25 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 25 es 1 digitaa portfoio activeren Voorafgaand aan de werkeijke essen maakt u de eeringen wegwijs op www. keuzedossier.n. maximaa 45 min. Besteed één esuur of minder aan het activeren van het digitaa portfoio en het toeichten van de verschiende schermen. Neem as voorbereiding op deze es eerst zef badzijde 4 tot en met 7 van het werkboek door. De eeringen hebben de vogende gegevens nodig. 1 Het controenummer van uw schoo; de decaan kent dit controenummer. 2 Het unieke serienummer dat op de achterkant van het omsag van ieder werkboek staat. bz. 7 bz. 7 bz. 6 bz. 7 Vraag de eeringen er pen en papier bij te nemen. Wijs uitdrukkeijk het serienummer aan op de achterkant van het omsag van het werkboek. De etters in het serienummer zijn hoofdetters. De gebruikersnaam wordt door de computer samengested. Het wachtwoord kan de eering zef kiezen. Vraag het wachtwoord even te noteren. Aeen met een bestaand e-maiadres krijgt de eering zijn inogcodes per e-mai toegezonden. Het wachtwoord kan gewijzigd worden via de knop Wachtwoord wijzigen inks op het scherm, nadat de eering is ingeogd. Via het tabbad mijn persoonsgegevens en daarna de knop Wijzigen kan de eering een foto van zichzef toevoegen. Op badzijde 11 van dit docentenboek heeft u kunnen ezen op weke manier u uw eigen account kunt activeren. Via dit mentoraccount kunt u zien weke eering zijn digitaa portfoio heeft geactiveerd. bz. 5 bz. 7 Wanneer een eering niet in uw Overzicht eeringen voorkomt, betekent dit het vogende. 1 De eering heeft zijn portfoio nog niet geactiveerd. 2 De eering heeft tijdens de activeringsperiode de naam van een andere mentor geactiveerd. In geva van 2 moet de eering dit zef corrigeren. Dit gebeurt via het tabbad mijn persoonsgegevens en vervogens de knop Wijzigen. Zorg ervoor dat de eeringen aan het begin van de vogende es hun digitaa portfoio hebben geactiveerd. Bepaa zef weke functies van het digitaa portfoio u in deze ineidende es toeicht. Besteed in ieder geva aandacht aan de vogende onderdeen. inoggen via uitoggen wachtwoord wijzigen tabbad mijn persoonsgegevens tabbad beroepen tabbad opeidingen tabbad archief

26 26 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie thema inhoud hoofdstuk 1 eerroutes Zoas de tite van dit eerste hoofdstuk aangeeft, is het thema: eerroutes. In feite wordt in dit hoofdstuk de voorkeur voor een van vier mbosectoren onderzocht. Er wordt sechts agemene informatie gegeven, zodat de eering zich aeen hoeft te richten op het gobae karakter van de vier mbo-sectoren. start opdracht 1 beroepenboom opdracht 2 iets met... opdracht 3 wek type ben ik? (PZO-1) opdracht 4 oriënteren handeingsopdracht 1 opdracht 5 informatie koppeen opdracht 6 doesteingen eerdoeen De eering: beseft dat eerjaar 3 de start betekent van het keuzeproces voor een vervogopeiding of beroep; wordt zich bewust van zijn persoonijke stand van zaken; ziet de noodzakeijkheid van een test (ees: PZO-1 'Wat voor type ben ik? ); kan ae informatie uit dit hoofdstuk koppeen. Het is de bedoeing dat de eering: een aanta verschiende beroepen bij de juiste mbo-sector kan paatsen; beroepen uit zijn directe omgeving in verband brengt met zijn eigen voorkeuren en vooroordeen; door midde van trefwoorden onbewust zijn voorkeur voor een mbosector aangeeft; een begin maakt met te onderzoeken wek persoonstype hij is; met zijn eerste vooropige persoonscode drie opeidingen kan noemen die hem aanspreken. omvang in tijd Dit hoofdstuk kan in twee esuren worden behanded. Wanneer u daarbij geen gebruik kunt maken van het computerokaa moet u de eeringen het maken van opdracht 4 en opdracht 5 na afoop van de es as huiswerk opgeven.

27 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 27 1 start 10 min. 5 min. eerstof eerdoe bz. 10 In grote ijnen worden de mogeijkheden ná het vmbo geschetst. In deze paragraaf komen aeen nog maar de vier sectoren van het mbo aan bod. De eering wordt zich bewust van zijn persoonijke situatie en de noodzaak om een keuzeproces op gang te brengen. Dit proces wordt bijgehouden in zijn digitaa portfoio. Er worden bij opdracht 1 zestien beroepen genoemd. Zoas ek beroep dat ergens in het werkboek genoemd wordt, zijn ook deze zestien beroepen terug te vinden onder het tabbad beroepen. U kunt de beschrijvingen raadpegen as voorbereiding op de es. Bespreek kassikaa de gegeven antwoorden, waarbij u informatie geeft over de soort werkzaamheden van deze zestien beroepen. antwoord opdracht 1B techniek visser verkoper stuurman x stoffeerder x parketegger x secretaresse broodbakker nagespeciaist brandweerman x reismedewerker sportinstructeur miieucontroeur verpeegkundige onderwijsassistent dierenartsassistent medewerker manege zorg & wezijn economie andbouw x x x x x x x x x x x x 2 beroepenboom 10 min. 5 min. eerstof eerdoe bz. 10 Een inventarisatie van beroepen in de directe omgeving van de famiie en miieu van de eering. Enerzijds kan de eering hiermee de reeds aanwezige kennis over beroepen tonen, anderzijds kan de invoed die deze meer of minder beperkte kennis op het eigen keuzeproces heeft, zichtbaar worden. De eering wordt zich bewust van zijn kennis over beroepen en de invoed op het eigen keuzeproces. De ege veden in de beroepenboom kunnen naar beieven met andere famiieeden worden ingevud. Ook wanneer eeringen niet vee beroepen uit hun famiie kunnen noemen, kunt u as aternatief de omgeving uitbreiden naar buurt, vrienden en kennissen. Laat de eeringen dan zef aangeven wat de reatie is. Bespreek kassikaa de antwoorden aan de hand van de vogende punten. Inventariseer weke beroepenbomen erg afwijkend van ekaar zijn. Vraag aan enkee eeringen weke beroepen het meest in zijn famiie voorkomen. Maak op het bord een inventarisatie en rubricering. Vraag wie denkt te weten wat een bepaad 'vreemd' of 'onbekend'

28 28 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie beroep inhoudt. Laat de eering van de betreffende beroepenboom de antwoorden beoordeen. U kunt as mentor de beroepen die ter sprake komen raadpegen via het tabbad 'beroepen' op keuzedossier.n. Natuurijk is huisvrouw ook een beroep. 5 min. opdracht 2D Pos de eeringen in hoeverre ze zich bewust zijn van de invoed die uitgaat van de beroepen binnen de famiie. 10 min eerstof eerdoe antwoord opdracht 3C 3 iets met... Deze paragraaf wi een ogisch vervog zijn op de vorige paragraaf. Wanneer de eering op dit moment een keuze zou moeten maken, gebeurt dat op basis van wat hij op dit moment weet. Zowe positieve as negatieve beeden en eventuee ervaringen speen daarbij een ro. De eering geeft een richting aan van een eventuee vervogopeiding en beroep. In deze paragraaf geeft de eering indirect aan naar weke mbo-sector zijn beangsteing uitgaat. De trefwoorden staan daarom in wiekeurige vogorde en verwijzen niet direct naar de bijbehorende mbo-sector. E T L ZenW De trefwoorden verwijzen naar de vogende mbo-sectoren. economie techniek andbouw zorg en wezijn reizen horeca kantoor recame rekenen verkopen veiigheid mode bouwen tekenen transport machines computers construeren dieren miieu natuur panten voeding bioogie paardensport sport uiterijk mensen medisch kinderen onderwijs verzorgen 5 min. bz wek type ben ik? Deze es vindt bij voorkeur paats in het computerokaa. Later kunt u ervoor kiezen om de eering de andere onderdeen van het Persoonijkheids Zef Onderzoek (PZO) thuis te aten maken, maar voor de eerste keer is het zinvo om dit kassikaa uit te eggen. Het PZO oopt as een rode ijn door de methode keuzedossier. Leg uit dat het onderzoek uit vijf onderdeen bestaat. In ek hoofdstuk, behave in hoofdstuk 6, komt een ander onderdee aan de orde. Ek onderdee heeft een ander onderwerp. Het onderwerp past dan bij de eerstof van het betreffende hoofdstuk. De eering krijgt na ek onderdee een vooropige persoonscode. Met die vooropige persoonscode kunnen gericht beroepen en opeidingen opgezocht worden. Uiteindeijk berekent de computer een definitieve persoonscode.

29 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 29 Bij de uitsag van ek PZO-onderdee aat de computer een staafdiagram zien op het scherm van de uitsag. Zie de afbeeding hiernaast. Op deze manier ziet de eering in één oogopsag wek persoonstype bij hem op de eerste paats komt, wek op de tweede, de derde en de vierde paats. Per PZO-onderdee kan de persoonscode verschien. Nadat het vijfde onderdee is gemaakt, berekent de computer de defintieve persoonscode. Met deze definitieve persoonscode gaat de eering vervogens aan de sag met het zoeken naar een passende mbo-opeiding. 15 min. 5 min. 5 min. opdracht 4: PZO-1 opdracht 4D Houd as richtijn voor PZO-1 een maximae duur aan van 15 minuten. Het is zinvo dat u, voorafgaande aan de es, het PZO-1 zef ook een keer doorneemt. Zo bent u op de hoogte van de inhoud van de vragen en van de verschiende schermen die de eering moet dooropen. U activeert PZO-1 as vogt in uw eeringaccount. kikken op tabbad 'PZO' kikken op tabbad 'PZO-1' ineidende tekst ezen kikken op Verder Verte vooraf dat de eering in totaa 40 vragen moet beantwoorden. Wanneer een vraag niet beantwoord is, geeft de computer dat aan. Nadat ae vragen zijn beantwoord, za de computer de uitsag ofwe de eerste vooropige persoonscode weergeven. Deze persoonscode moet de eering noteren op bz. 22 van zijn werkboek. Benadruk dat er geen goede of sechte antwoorden zijn! De betekenis van de etters B, D, O en H wordt toegeicht in hoofdstuk 3 van dit docentenboek. De 1e vooropige persoonscode wordt met een rode punt in het schema gevisuaiseerd. Deze rode punt staat in een van de zestien vakjes van het schema. Bij ek vakje hoort een beschrijving van dat specifieke persoonstype. Deze beschrijving is te vinden via Nasag en Links en vervogens de knop 16 persoonstypen. De eeringen moeten na deze es weten dat ze naast hun persoonscodes in cijfers ook tekens een schema krijgen waarin te zien is in wek kwadrant van het mode zij gescoord hebben. Hoe dichter het rode coördinaat in het midden igt, des te dichter igt de hoogte van de vier scores van de vier persoonstypen bij ekaar. In dat geva heeft de eering van ae persoonstypen iets in zich. As de eering ver weg scoort van het midden, betekent dit juist dat één of twee persoonstypen vee hoger hebben gescoord ten opzichte van de andere persoontypen en dat deze eering een meer uitgesproken uitsag heeft. Geef ook hier aan dat de éne uitsag niet sechter of beter is dan de andere. Wanneer er tijd is, bespreek dan met de eeringen of hun ouders zich we of niet in de twee persoonstypen van de uitsag herkenen. Laat de eeringen de reacties toeichten.

30 30 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 5 oriënteren handeingsopdracht 1 15 min eerstof eerdoe bz. 14 De eerste gegevens die nodig zijn om tot een verantwoorde keuze van een vervogopeiding of beroep te kunnen komen, zijn in meer of mindere mate aanwezig. Met de 1e vooropige persoonscode kan een begin worden gemaakt met het keuzeproces. De eering ontdekt weke gegevens moeten worden verzamed of aangescherpt om tot een verantwoorde keuze van een vervogopeiding of beroep te kunnen komen. De eeringen gaan aan het werk met de gegevens onder het tabbad opeidingen. Ze activeren daarvoor het grijze tabbad kiezen op persoonscode. Wijs erop dat daarbij gebruik wordt gemaakt van de eerste, vooropige persoonscode zoas die op badzijde 13 van het werkboek is genoteerd. Er moet een vaide persoonscode worden ingegeven, anders za er geen ijst van opeidingen verschijnen. Er moet een opeidingsniveau worden geseecteerd, anders za er geen ijst van opeidingen verschijnen. Oefen nog een keer de werking van de knop 'aan favorieten toevoegen' en icht het tabbad 'archief' toe. 6 informatie koppeen 5 min. eerstof eerdoe bz. 15 De uitsag van opdracht 3 en opdracht 5 wordt gekopped aan de vmbosector waartoe de afdeing behoort die de eering nu vogt. De eering beseft in weke mate de afdeing die hij nu vogt aansuit bij zijn vooropige voorkeur voor een mbo-sector. Het is natuurijk mogeijk dat een eering hier tot de concusie komt dat hij op dit moment eigenijk op de verkeerde afdeing zit. Dit kan demotiverend voor de eering zijn. Wijs er in voorkomende gevaen nadrukkeijk op: dat dit nog maar een eerste koppeing met de testuitsagen is; dat een opeiding in een andere mbo-sector nog zeer goed mogeijk is, ook met een vooropeiding in een andere vmbo-sector. huiswerk opdracht 4 maken opdracht 5 (PZO-1) maken

31 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 31 thema inhoud hoofdstuk 2 kiezen De eering wordt zich bewust van zijn manier van kiezen en kan die in reatie brengen met zijn keuze voor een mbo-sector. Met behup van PZO-2 wordt zijn keuzestij verwerkt in zijn persoonscode. Ae informatie wordt na overeg met ouders of verzorgers gekopped om tot een vooropige mbo-sectorkeuze te komen. keuzes maken opdracht 1 vier mbo-sectoren opdracht 2 keuzestijen opdracht 3 wat is mijn keuzestij? (PZO-2) opdracht 4 oriënteren handeingsopdracht 2 opdracht 5 informatie koppeen opdracht 6 doesteingen eerdoeen De eering: staat sti bij zijn manier van keuzes maken; weet wat keuzestijen zijn en ziet verschien tussen de vier keuzestijen; maakt PZO-2 en krijgt zijn tweede, vooropige persoonscode; vraagt zijn ouders of verzorgers naar hun mening over de sectorkeuze en reageert hierop. Het is de bedoeing dat de eering: na overeg met twee kasgenoten aan kan geven op weke manier hij meesta kiest; een vogorde kan noemen van zijn voorkeur voor mbo-sectoren; erover nadenkt weke keuzestij het beste bij hem past; met behup van PZO-2 een tweede, vooropige persoonscode krijgt, die iets zegt over weke keuzestij het best bij hem past; navraagt bij zijn ouders of verzorgers weke mbo-sector zij het best bij hem vinden passen en hierover een vooropige eigen mening geeft. omvang in tijd U kunt bij dit hoofdstuk vostaan met twee essen indien u gebruik kunt maken van het computerokaa. De antwoorden van opdracht 6 worden in de vogende es besproken.

32 32 handeiding voor de mentor bij keuzedossier vmbo oopbaanoriëntatie 1 keuzes maken 5 min. 10 min eerstof eerdoe huiswerk bz. 18 antwoord opdracht 1C Verschiende manieren van kiezen worden getoond aan de hand van enkee voorbeeden en vragen bij de opdrachten. De eering wordt zich bewust dat er verschiende manieren van kiezen zijn en dat je dat eigenijk meesta onbewust doet. De eering staat sti bij zijn manier van kiezen. Controeer of ae eeringen opdracht 4 (PZO-1) uit hoofdstuk 1 gemaakt hebben. U kunt dit voorafgaande aan de es doen aan de hand van het Overzicht eeringen in uw mentoraccount. Controeer met behup van de werkboeken of ae eeringen opdracht 5 uit hoofdstuk 5 gemaakt hebben. Breng even kort de inhoud van hoofdstuk 1 in herinnering aan de hand van de samenvatting op bz. 16. Probeer eeringen bij ekaar te zetten waarvan u denkt dat hun keuzes op verschiende manieren tot stand zijn gekomen. Bijvoorbeed omdat ze zich gemakkeijk aten beïnvoeden door hun omgeving, hun gevoe of voora hun verstand. Leg de eeringen uit, dat ze bij de bespreking van de onderwerpen aan het vogende kunnen denken. Weke personen hebben je beïnvoed? Koos je op je gevoe, met je verstand, of met aebei? Bij grote twijfe: wat gaf uiteindeijk de doorsag of wie hakte uiteindeijk de knoop door? Trefwoorden die bij opdracht 1C worden genoemd kunnen de vogende zijn. gevoe verstand ouders vriend(in) budget (ged) status idoo uiterijk (vorm) mogeijkheden voordeen nadeen mening van anderen Inventariseer kort hoe de verdeing is van de bij opdracht 1C genoemde vier mogeijkheden in de kas. De zin atijd goed nadenk over de voor- en nadeen ervan. is een typische manier van keuzes maken voor de onderzoeker. Een onderzoeker maakt een ijstje, tet as het ware de pussen en de minnen op en komt zo tot een beargumenteerde, ogische concusie. De zin vaak de mening van anderen vraag voordat ik kies. is een typische manier van keuzes maken voor de heper. Een heper aat zich sne eiden door meningen van anderen en is soms onzeker over zijn gevoesmatige argumenten. De zin het verveend vind om uiteindeijk maar één ding te kunnen kiezen. is een typische opmerking voor de bedenker. Bedenkers zien eke keuze as een beperking van mogeijkheden. As ik voor dit kies, kan ik dat niét meer kiezen!. Bedenkers hechten er grote waarde aan om de keuzemogeijkheden zo ang mogeijk open te houden. De zin ik nooit zo sti sta bij de gevogen, het overkomt mij gewoon. is een typische opmerking van de doener. Een doener maakt een keuze òf op basis van praktische argumenten, òf rot er as het ware gewoon in. Hij heeft niet bewust gekozen, maar is afgegaan op zijn instinct.