ASBESTFEIT. In elk gebouw, huis of stal, daterend van vóór 1994, kan asbest zitten. Nederland ziet zich gesteld voor de uitdaging

Transcriptie

1 INLEIDING PERSPECTIEF OP DE ONTWIKKELINGEN IN DE ASBESTMARKT De asbestmarkt is nog steeds voop in beweging sinds in september 2009 de eerste druk van Asbestfeiten; peidooi voor een hernieuwde samenwerking verscheen. A sne gevogd door een tweede en derde druk in de daaropvogende jaren. De beangrijke ontwikkeingen en wetsaanpassingen met betrekking tot asbest die sindsdien hebben paatsgevonden, rechtvaardigen de pubicatie van dit nieuwe boek: Asbestfeiten; een perspectief op de asbestketen. Deze ineiding geeft in vogevucht een overzicht van de beangrijkste veranderingen. Weke aanpassingen in de asbestwet- en regegeving zijn a doorgevoerd, weke zijn ophanden en waar moeten partijen in de asbestketen nu en in de toekomst rekening mee houden? Gevogd door een vooruitbik op toekomstige ontwikkeingen die van de asbestbranche vee innovatiekracht en goede samenwerking vragen. Naar verwachting zuen aanscherping van de reges door de wetgever, risicogericht toezicht door handhavende instanties en ae initiatieven uit de branche zorgen voor een verdere professionaisering van de keten. De eerste tekenen van een positieve kentering in de asbestmarkt zijn a duideijk waarneembaar, zo bijkt onder meer uit onderzoek van de Inspectie SZW. De ontwikkeingen op hoofdijnen Sinds jui 1993 gedt in Nederand een agehee verbod op het gebruik van asbest. Maar daarmee was het asbest nog niet uit de wered: in ek gebouw, huis of sta, daterend van vóór 1994, kan asbest zitten. Nederand ziet zich gested voor de uitdaging om dat aemaa goed in kaart te brengen en zonder risico s voor mens en miieu te saneren. Het duurt even voordat de asbestmarkt na 1993 in beweging komt, maar achter de schermen zitten ministeries en provinciae overheden niet sti. In de jaren 2009 en 2010 verschijnen drie beangrijke rapporten. Bureau Bartes onderzocht de asbestketen voor het Ministerie van Vokshuisvesting, Ruimteijke 1 ASBESTFEIT In ek gebouw, huis of sta, daterend van vóór 1994, kan asbest zitten. Nederand ziet zich gested voor de uitdaging om dat aemaa goed in kaart te brengen en zonder risico s voor mens en miieu te saneren. 11

2 Onder deloep Onder deloep ASBEST IN DE INDUSTRIE Asbest is hitte bestendig, isoerend en niet-geeidend. Om deze eigen- schappen werd dit natuurproduct vee toegepast in de industrie. In vee fabrieken en industriëe instaaties van vóór 1994 kan asbest zitten. DE FEITEN Uit de Nationae Asbestenquête bijkt dat: Vogens het Instituut Asbestsachtoffers (IAS) vindt bootsteing aan asbest voora paats in de bouwnijverheid/ instaatiebouw en in de industrie. Dat kan gebeuren tijdens gepand onderhoud, door onvoorziene omstandigheden of bij een caamiteit. Daarbij speen factoren as hitte, 68% een asbestbeeid heeft opgested; Juiste aanpak De industrie is gebaat bij een efficiënte, kostenbesparende én veiige aanpak. Het is dus zaak om bij gepand onderhoud aan een oudere instaatie rekening te houden met de eventuee vondst van asbest. Saneringen zijn dan tijdig in te pannen. Maar wat as asbest wordt ontdekt tijdens een caamiteit? Het productieproces stieggen, is uiterst kostbaar. Om asbest beheersbaar te maken, doen industriëe organisaties er goed aan een asbestbeeids- en -beheerspan op te steen. Dat begint met het in kaart brengen van de toepassingen en de risico s. Een overzicht van instaaties waarin asbest is verwerkt, zorgt ervoor dat bij onderhoud of een caamiteit de juiste voorzorgsmaatregeen worden genomen. Door inventarisatierapporten te deen met contractors en andere betrokkenen, zijn ook zij goed voorbereid. Een compete inventarisatie van een industriee compex is niet atijd haabaar. Vee bedrijven aten instaaties daarom inventariseren as er vermoedens zijn van asbest bij gepande werkzaamheden. Ketenintegratie Asbest sim in kaart brengen en sne schakeen vraagt om % van de industriëe organisaties in Nederand asbest in hun gebouwen en instaaties in kaart heeft gebracht; 37% een procedure voor asbestcaamiteiten heeft opgested; gasvorming en chemicaiën een ro. Veiigheid staat voorop, maar eke minimae verstoring van het productieproces kost ged. Tegeijkertijd wordt de wet- en regegeving op het gebied van asbest gereged aangescherpt. De industrie staat voor een grote uitdaging % haar medewerkers heeft opgeeid om asbest te herkennen; 34% dit niet doet, omdatx medewerkers asbest herkennen op basis van ervaring. samenspe met fexibee en betrouwbare partijen. Bijvoorbeed voor snee inventari saties, eindcontroes en monsteranayses. In Nederand zijn verschiende inspectiebureaus, saneerders en aboratoria gespeciaiseerd in het werken voor de industrie. De industrie kan deze strategische partners vroegtijdig betrekken om zo een minimae onderbreking van het productieproces, optimae veiigheid van de werkomgeving en zo min mogeijk faakosten te reaiseren. Met de juiste afspraken kunnen zij ook sne handeen in het geva van een caamiteit. De VIA Verschiende industriëe organisaties hebben hun krachten gebunded in de VIA (Verenigd Industrie-overeg Asbest). Leden van de VIA zijn vertegenwoordigd in de Werkkamer Asbest en het Centraa Coege van Deskundigen binnen Ascert. Doe van de VIA is de wetten, reges en normen op het gebied van asbest beter toepasbaar maken voor industriëe instaaties. Het streven is om tegeijk met de aanpassing in de grenswaarden in 2015 enkee aanvuingen en verduideijking met betrekking tot asbest in de industrie door te voeren. UIT DE PRAKTIJK Hans Voenbroek, Groepseider Techniek bij AkzoNobe: 'Iedereen die werkzaam is binnen onze pants, weet hoe asbest eruit ziet. As ze verdacht materiaa tegenkomen, is hun opdracht heder: het werk neereggen. Vervogens wordt de besissingsboom ingezet, die duideijk aangeeft wie we wanneer moeten waarschuwen.'

3 HOOFDSTUK 4 VERRICHT DE INVENTARISATIE IN CONTAINMENT ALS ER EEN VERMOEDEN IS VAN ZWAAR MET ASBESTHOUDENDE MATERIALEN VERONTREINIGDE RUIMTEN. HET BETERE REGELWERK Handhaving en toezicht Een technisch instaatiebedrijf dat zich bezighoudt met onderhoud en beheer van grote technische instaaties heeft onangs een zware boete opgeegd gekregen. Bij een steekproefcontroe van het bedrijfsterrein door de Inspectie SZW zijn nameijk niet-hechtgebonden asbesthoudende pakkingen tussen het gewone afva in de vuicontainer aangetroffen. Die beken afkomstig te zijn uit een ketehuis en waren het jaar ervoor door het bedrijf verwijderd uit afsuiters en pompen. Het bedrijf beschikte niet over de vereiste certificering om asbest te mogen verwijderen, noch had er een asbestinventarisatie paatsgevonden voordat de pakkingen verwijderd zijn. Verder was het asbesthoudende afva niet vogens de reges verpakt en simpeweg in de verzamecontainer gestort. Tijdens het verwijderen van de pakkingen zijn geen beschermende maatregeen genomen, en er is niet onder asbestcondities in containment of gove bag gewerkt. Medewerkers zijn dus mogeijk bootgested aan asbestvezes. En dat terwij het bedrijf vogens de rechter had kunnen weten dat er tijdens het werk risico op asbestverontreiniging kon optreden. Er zaten immers duideijk zichtbare stickers met de tekst asbestverdacht bij de afsuiters en pompen. Niemand za de uitspraak van de rechter in twijfe trekken. We is dit een goed voorbeed van een situatie die toezichthouders en handhavers in de praktijk nog regematig tegenkomen. Vaak is er natuurijk heemaa geen sprake van opzet. In vee gevaen is het een samenoop van omstandigheden, waar meerdere partijen bij betrokken zijn. Goed handhaven vereist inhoudeijke kennis van de asbestketen en de actuee wet- en regegeving. Daarmee igt er een aanzienijke verantwoordeijkheid op het bordje van de toezicht houder. 93

4 INTERVIEW DE VISIE VAN INSPECTIE SZW De Inspectie SZW maakt zich sterk voor reactief én actief risicogericht toezicht De ro van de Inspectie SZW sinds 2012 rechtsopvoger van de Arbeidsinspectie bestaat uit het adviseren van de minister over wet- en regegeving in verband met veiig en gezond werken. Daarnaast staat risicogericht toezicht in de vorm van intensieve inspectie en opsporing van maafide praktijken in het asbestwerkved hoog op de agenda. Marga Zuurbier, directeur Arbeidsom- standigheden bij de Inspectie SZW: Asbest- saneringen brengen grote risico s met zich mee. As er iets mis- gaat, kan dat ernstige gevogen hebben. Hoe vut de Inspectie SZW haar ro in? Steekproefsgewijze inspecties van saneringen behoren van oudsher tot onze taak. In 2012 heeft de Inspectie SZW een team van speciaisten op het asbestdossier gezet dat 24/7 verantwoordeijk is voor een op asbest toegespitst programma van inspectie en risicogericht toezicht. Reactief in geva van caamiteiten, na meding van verdachte omstandigheden door andere toezichthouders of bij kachten van de bevoking. Actief door op basis van gedegen risicoanayses doegericht risicovoe situaties op te sporen. De Inspectie SZW verzamet voor de risicoanayses gegevens uit de resutaten van het eigen toezicht, uit inspectieviews (het systeem waarmee inspecties resutaten van hun inspecties uitwisseen) en uit databestanden as de Basisadministratie van gebouwen (BAG), het Landeijke Asbestvogsysteem (LAVS) en het Landeijk Medpunt Afvastoffen. Verder beschikt onze inspectie over de gegevens van bouwproces- en asbestsoopmedingen die bij de Inspectie SZW worden ingediend. Aan de hand van a die data kunnen wij een gedegen inschatting van de risico s maken en risicogericht toezicht houden. Sinds 1 januari 2013 beschikt de Inspectie SZW over een recidieve-instrumentarium, om mensen die herhaadeijk in de fout gaan hard aan te kunnen pakken. Niet aeen door zwaardere gedboetes op te eggen, maar desnoods door suiting van het bedrijf of door het project één tot drie maanden sti te eggen. Saagt de Inspectie SZW erin toezicht en controe effectief af te stemmen met andere toezichthouders, zodat deze ekaar vanuit de Arbowet en Wet miieubeheer (m.n. het basistakenpakket) kunnen versterken? Op het gebied van asbestsanering werken we nauw samen met andere partijen in de asbestketen: beheerstichting Ascert en de brancheorganisaties Feneab, VAVB, VERAS en VVTB. Zo ook met omgevingsdiensten, gemeenten, poitie, brandweer en het Landeijk Medpunt Afvastoffen (LMA). In die samenwerking proberen ae partijen optimaa gebruik te maken van ieders specifieke kwaiteiten om ekaar te versterken. Qua communicatie wordt ondering afgestemd om de saneerders eenduidig en heder te kunnen voorichten. Zo is onze brochure over (het gebruik van) persoonijke beschermingsmiddeen tot stand gekomen in samenwerking met Ascert. De Inspectie SZW heeft ook een app Asbestwerkzaamheden ontwikked waarmee andere toezichthouders bij de inspectie van een asbestsanering sne kunnen controeren of er we of geen soopmeding is ingediend. Zo niet, dan vostaat één druk op de knop om dat aan de Inspectie SZW te meden. Weke trends en veranderingen voorziet u in het asbestdossier? Door aanscherping van de asbestwetgeving en het toezicht daarop is er een positieve kentering ontstaan onder voornameijk de gecertificeerde bedrijven. Dus kan de Inspectie SZW meer tijd besteden aan risicogericht toezicht op niet-gecertificeerde of maafide bedrijven. De grenswaarden worden aangescherpt naar het soort asbest. Sinds 2014 zijn ze a van kracht voor chrysotie, voor amfiboo vanaf De keten za zorgvudiger moeten werken om aan de nieuwe normen te vodoen. De Inspectie SZW za daar streng op toezien. In 2024 moeten ae asbestdaken in Nederand verwijderd zijn vogens de wijziging van het Asbestverwijderingsbesuit. Het Ministerie van IenM wi dit stimueren door subsidie te verenen voor het vervangen van het asbestdak door een dak met zonnepaneen. Het wordt hoog tijd dat a die verweerde asbestdaken zo sne mogeijk gesaneerd worden. Door gecertificeerde bedrijven vanzefsprekend. We gaan dan ook extra etten op het op de juiste wijze verwijderen van deze asbestdaken. De Inspectie SZW heeft de afgeopen vijf jaar voora de saneerders gecontroeerd, maar gaat ook ketentoezicht houden op opdrachtgevers, asbestinventariseerders en aboratoria. Iedereen moet zijn werk goed doen, wi de vogende schake in de keten ook vogens de reges kunnen werken. Aeen dan kunnen bewoners en gebouwgebruikers erop vertrouwen dat ze veiig en gezond kunnen wonen, recreëren en werken

5 SUCCESVOL SANEREN Wie doet mee en is waarvoor verantwoordeijk? Opdrachtgever: is betrokken bij asbestinventarisatie incusief risicokasse-indeing en specifieke verwijderingsvoorwaarden; is betrokken bij het sooppan, werkpan, veiigheids- en gezondheidspan en het caamiteitenpan; is verantwoordeijk voor goede communicatie met omwonenden en andere betrokken partijen; medt asbestverwijderingswerkzaamheden aan de gemeente. Gemeente/omgevingsdienst: moet de soopmeding binnen de wetteijke termijn van vier weken in behandeing nemen; controeert of de werkzaamheden op tijd zijn aangemed; controeert of een juiste asbestinventarisatie aanwezig is; controeert of een sooppan aanwezig is; controeert of het werk wordt uitgevoerd door een gecertificeerde asbestsaneerder; miieuhygiënische maatregeen bij het sopen van bouwwerken (Bouwbesuit 2012 en Asbestverwijderingsbesuit); (tussen)opsag van asbest (Wet miieubeheer). Asbestverwijderingsbedrijf: is verantwoordeijk voor het indienen van de soopmeding, startmeding en gereedmeding; dient ervoor te zorgen dat de soopmeding en het asbestinventarisatierapport op de ocatie aanwezig zijn; is SC 530 (procescertificaat Asbestsanering) gecertificeerd en houdt zich strikt aan de reges van dit certificaat bij het uitvoeren van werkzaamheden, om asbestvezeemissie naar mens en miieu te voorkomen. Deskundig Toezichthouder Asbestsoop (DTA): op grond van het Arbeidsomstandighedenbesuit [it.2] art 4.54d id 5 moeten asbestverwijderingswerkzaamheden worden verricht door (of onder voortdurend toezicht staan van) een persoon die in het bezit is van een certificaat van vakbekwaamheid voor het toezicht houden op het werken met asbest: SCA Persoonscertificaat DTA conform SC 510. Deskundig Asbest Verwijderaar (DAV): verantwoordeijk voor de asbestverwijderingswerkzaamheden. Op grond van het Arbeidsomstandighedenbesuit [it.2] art 4.54d id 7 moeten asbestverwijderingswerkzaamheden worden verricht door een persoon die aantoonbaar in het bezit is van een certificaat vakbekwaamheid voor het verwijderen van asbest: SCA Persoonscertificaat DAV conform SC 520. Certificerende insteing: is aangewezen door het Ministerie van Sociae Zaken en Werkgeegenheid om SC 530-bedrijven te certificeren; controeert de saneerder of deze we werkt vogens de richtijnen van SC 530. Geaccrediteerd aboratorium: is geaccrediteerd voor NEN 2990 (eindcontroeonderzoek na asbestverwijdering), om eindcontroes te doen na een asbestsanering. De Inspectie SZW (Ministerie van SZW): handhaving van de arbeidsomstandigheden, waaronder arbeidshygiënische maatregeen (Arbobesuit) en de handhaving van het Productenbesuit Asbest (het Asbestverbod). De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT): toezicht op miieuhygiënische maatregeen bij het sopen van objecten (Wet miieubeheer en Asbestverwijderingsbesuit 2005); toezicht op handhaving van voorschriften voor etikettering en het asbestverbod (Productenbesuit Asbest). Verkeersinspectie (Ministerie van V&W): vervoer van gevaarijke stoffen. Douane: handhavingsbevoegdheid bij grensoverschrijdend transport van afvastoffen. Inspecteur voor de Gezondheidsbescherming (Ministerie van VWS): toezicht op handhaving van voorschriften voor etikettering (Productenbesuit Asbest). Openbaar Ministerie: handhaving Wet miieubeheer

6 SUCCESVOL SANEREN SANEREN IS MEER DAN 'POETSEN'. HET VERWIJDEREN VAN ASBEST IS VAAK OOK FYSIEK ZWAAR WERK. paatsvindt. Daarnaast is de opdrachtgever ervoor verantwoordeijk dat bijvoorbeed kantoorpersonee of bewoners van een gebouw tijdig en voedig op de hoogte zijn van wat er gaat gebeuren en voora ook hóé, zodat onnodige paniek wordt vermeden. De opdrachtgever doet er verstandig aan hiervoor een communicatiepan op te steen. Miieuhygiënische maatregeen De hygiënische ofwe beschermende maatregeen die in het veiigheids- en gezondheidspan zijn opgenomen, zijn vanzefsprekend buitengewoon beangrijk aangezien ze de zekerheid moeten bieden dat er tijdens de sanering geen asbestvezes vrijkomen. Het gaat hier niet aeen om het bewaken van de gezondheid van de werknemers van het saneringsbedrijf, maar ook om die van kantoorgebruikers en/of bewoners, en natuurijk ook om de gezondheid van het miieu. De saneerder werkt met twee soorten hygiënische maatregeen: arbeidshygiënische en miieuhygiënische. Miieuhygiënische maatregeen moeten voorkomen dat asbestvezes in de omgeving vrijkomen. Voorbeeden van zuke maatregeen zijn: de afsuiting van ventiatie-, verwarmings- en/of airconditioningsystemen; het reinigen en verwijderen van meubiair en osse voorwerpen uit de ruimte; niet-verwijderbare goederen afdekken met poyethyeenfoie; ramen en deuren afdichten met poyethyeenfoie en tape; compartimentering van de werkpek (containment); decontaminatie (ontsmetting). Arbeidshygiënische maatregeen Arbeidshygiënische maatregeen moeten voorkomen dat iemand die asbestwerkzaamheden uitvoert, in contact komt met asbestvezes. De persoonsbeschermende maatregeen voor asbestverwijdering vaen in twee groepen uiteen: ichaamsbescherming en adembescherming. Beschermende keding zorgt ervoor dat 135