THERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers Commissie Analyse & Toxicologie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "THERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers Commissie Analyse & Toxicologie"

Transcriptie

1 Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapthekers Cmmissie Analyse & Txiclgie Selectieve Sertnine Herpname Remmers Geldt vr Indicatiegebied Mnstermateriaal Afnametijdstip Vlwassenen Depressie en angststrnissen Bepaling in serum f plasma uur na laatste inname Bewaarcndities stabiel gedurende 24 uur bij kamertemperatuur, tenminste 7 dagen bij 2-8 C en tenminste 7 dagen bij -20 C Inzending Klinisch Farmaceutisch labratrium / Klinisch Chemisch Labratrium Interpretatie therapeutische cncentratie en txiciteit: zie tabel (1,2,3) SSRI Referentiewaarden in µg/l* Ptentieel txische waarde in µg/l Citalpram Escitalpram Fluxetine Nrfluxetine Sm fluxetine + Tt Nrfluxetine Fluvxamine Parxetine Sertraline nbekend *Dit zijn gemiddelde cncentraties bij een gebruikelijke dsering (vr een gebruikelijke dsering wrdt verwezen naar referentie 4). Inleiding Tt de grep van de selectieve sertnine herpname remmers (SSRI s) behren citalpram, escitalpram, fluxetine, fluvxamine, parxetine en sertraline. Het antidepressieve en anxilytische effect van de SSRI s kmt tt stand dr remming van de herpname van sertnine uit de synapsspleet. SSRI s wrden tegepast bij depressie (in het bijznder die met vitale kenmerken), paniekstrnis, sciale angststrnis, gegeneraliseerde angststrnis, bsessieve cmpulsieve strnis en psttraumatische stress strnis. Ok vindt tepassing plaats bij een aantal niet geregistreerde indicaties zals, chrnische depressie, dysthyme strnis, acute behandeling niet psychtische biplaire depressie, (diabetische) plyneurpathie, premenstrueel syndrm, pstnatale depressie, premature ejaculatie en in cmbinatie met ecstasy, eetstrnissen en autismespectrumstrnissen (3,4,5). Dseringsrichtlijnen Depressie De antidepressieve werking is pas na 2-4 weken waarneembaar en maximaal na 6 weken. Bijwerkingen treden vaak al eerder p. De dsering van SSRI s dient individueel te wrden TDM-mngrafie SSRI s versie ktber 2010 Pagina 1 van 6

2 Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapthekers Cmmissie Analyse & Txiclgie ingesteld. De behandeling wrdt begnnen met een lage dsis, die geleidelijk wrdt verhgd tt een ptimale dsis. Het therapeutische effect van een ptimale dsis kan pas na ten minste 4 weken wrden berdeeld. Indien het effect na 4 weken nvldende is, kan verhging van de dsis wrden verwgen. Treedt na 4-6 weken (tt max. 10 weken) geen enkel effect p, dan kan een ander antidepressivum wrden geprbeerd. Bij het staken van de antidepressieve therapie wrdt aanbevlen de SSRI vrzichtig uit te sluipen (per maand 25% dsisverlaging bijv.) in verband met de kans p nttrekkingsverschijnselen (4). Angststrnissen Het SSRI met wrden ingeslpen m bijwerkingen te verminderen. Vaak treden tevens aan het begin van de behandeling versterkte angstverschijnselen p. Afhankelijk van het type angststrnis is het effect na 3-12 werken waarneembaar. Aanbevlen wrdt ten minste 1 jaar met het SSRI te behandelen en daarna in stappen van 3 maanden de dsering z mgelijk te verlagen (4). Relatieve cntra-indicatie: kinderen tt 18 jaar Indien depressie bij kinderen en jngeren tt 18 jaar wrdt behandeld met geneesmiddelen heeft fluxetine de vrkeur bven TCA's, mdat de effectiviteit en de veiligheid beter zijn. Bij de behandeling van bsessieve cmpulsieve strnis wrden in ernstige gevallen fluxetine, fluvxamine en sertraline bij kinderen tegepast.(4) Therapeutic Drug Mnitring Op ppulatieniv is een duidelijk verband tussen plasmacncentratie en klinische effect van SSRI s niet aangetnd, k is er geen duidelijke grens vr txische cncentraties (1,2,6,7,8,9). Een waarschijnlijke verklaring hiervr is dat een minimale effectieve dsis al leidt tt 70-85% inhibitie van sertnine herpname remming, met verder weinig additineel effect bij hgere dseringen (9). In de tabel p pagina 1 zijn gemiddelde cncentraties vermeld die bereikt wrden bij een gebruikelijke dsering. Spiegelbepalingen van SSRI s kunnen tch van belang zijn. Indicaties vr TDM van SSRI s (1,2,6-12) - Cntrle therapietruw - Gebrek aan f nvldende respnse bij adequate dsering (is de nvldende respnse gerelateerd aan inadequate spiegels dr bijvrbeeld therapie-ntruw, ultra rapid metablisme, geneesmiddelinteracties) - Verdenking p verdsering - Bijwerkingen bij therapeutische dsering - Geneesmiddelinteracties - Bepaalde patientgrepen, zals kinderen en uderen (>65 jaar) - Verminderde nier- en/f leverfunctie - Zwangerschap Verder kan het zinvl zijn m TDM in te zetten vr het vinden van de juiste dsering vr een individuele patiënt en z het geleidelijk verhgen f verlagen van de dsering in maat en getal weer te geven. Spiegelafname Een spiegel kan uur na de laatste inname wrden afgenmen. Wanneer een maal daags wrdt gedseerd vindt de bledafname na 24 uur plaats, vlak vr het mment van inname. Bledspiegels kunnen bepaald wrden na het bereiken van de steady state cncentratie, vr de TDM-mngrafie SSRI s versie ktber 2010 Pagina 2 van 6

3 Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapthekers Cmmissie Analyse & Txiclgie SSRI s betekent dit dat de dsis ca 1 week cnstant met zijn geweest (11). Uitzndering is fluxetine, waarvr ca. 4 weken met wrden aangehuden ivm de lange halfwaardetijd. Indien herhaalde bledspiegelbepalingen plaatsvinden heeft het vr het vinden van de juiste dsering vr een patiënt de vrkeur m iedere keer p hetzelfde mment na inname bled af te nemen. Interpretatie resultaten Het verband tussen plasmacncentratie en werkzaamheid en txiciteit is nduidelijk. Fluxetine wrdt gemetabliseerd in een actieve metabliet, nrfluxetine. Deze wrdt tevens gemeten. Vr de interpretatie dienen de cncentratie van fluxetine en nrfluxetine bij elkaar pgeteld te wrden. De resultaten meten geïnterpreteerd wrden als zijnde resultaten passend bij de gebruikte dsering. Zijn de spiegels hger f lager dan de referentiewaarden bij een nrmale dsering dan kunnen hiermee ineffectiviteit, nverklaarbare bijwerkingen, therapie-ntruw f mgelijk genetisch plymrfisme verklaard wrden (1,2,6-12). Achtergrndinfrmatie Absrptie In het algemeen wrden SSRI s ged uit het maag-darm kanaal geresrbeerd. SSRI s zijn nderhevig aan first-pass metablisme in de lever. Bij het metablisme spelen de micrsmale leverenzymen (CYP2D6, CYP3A4, CYP2C19) een rl (zie metablisme). De bilgische beschikbaarheid ligt tussen de 40 en 100% vr de verschillende SSRI s. Vedsel vermindert de absrptiesnelheid van fluxetine, niet de ttaal geabsrbeerde heveelheid. De maximale plasmacncentratie van de verschillende SSRI s wrdt bereikt na 2-8 uur. Zie tevens tabel klinische parameters (1-5,13-15). Distributie Alle SSRI s binden aan plasma-eiwitten en hebben een grt verdelingsvlume. Zie tevens tabel klinische parameters. Metablisme Citalpram en escitalpram wrden via CYP2C19 mgezet in desmethylcitalpram en desmethylescitalpram. Desmethylcitalpram en desmethylescitalpram wrden via CYP2D6 mgezet in de didesmethylmetabliet. De metablieten zijn minder actief en de bijdrage aan de therapeutische effectiviteit is verwaarlsbaar. Fluxetine wrdt via CYP2D6 mgezet in het actieve nrfluxetine. Fluvxamine wrdt via CYP2D6 mgezet in inactieve metablieten. Parxetine wrdt deels via CYP2D6 mgezet in niet actieve metablieten. Het metablisme van fluxetine, parxetine en fluvxamine vertnt niet lineaire kinetiek (de halfwaardetijd stijgt bij stijgende spiegel) en het metablisme van citalpram en sertraline vertnt lineaire kinetiek bij therapeutische dseringen. Sertraline wrdt via CYP3A4 en CYP2C19 mgezet in het veel minder actieve desmethylsertraline waarvan de bijdrage aan de effectiviteit verwaarlsbaar is (1-5, 13-15). De SSRI s remmen tevens de werking van verschillende cytchrm P450 enzymen. Hierdr kunnen interacties met andere geneesmiddelen ntstaan. CYP2D6 wrdt sterk geremd dr fluxetine en parxetine. Citalpram, escitalpram en sertraline remmen CYP2D6 in mindere mate. CYP3A4 wrdt geremd dr fluxetine en fluvxamine. CYP2C9 wrdt geremd dr sertraline en fluvxamine en CYP2C19 dr fluvxamine en fluxetine. Tensltte is fluvxamine een sterke remmer van CYP1A2 (1-5, 13-15). Vr CYP2D6 en CYP2C19 bestaan genetische plymrfismen waardr mgelijk het metablisme van de SSRI s kan veranderen: CYP2D6 genetisch plymrfisme kan leiden tt dsisverschillen vr parxetine (PM ca 70%, IM ca 100%, EM ca 120% en URM 140%). TDM-mngrafie SSRI s versie ktber 2010 Pagina 3 van 6

4 Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapthekers Cmmissie Analyse & Txiclgie CYP2C19 genetisch plymrfisme kan leiden tt dsisverschillen vr citalpram en sertraline. Citalpram: PM ca 60%, IM 80%, EM 110% Sertraline: PM 75%, IM 95%, EM 115% (16). Naast TDM kan het kan zinvl zijn m farmacgenetica in te zetten bij de ptimalisatie van de individuele behandeling met SSRI s. Eliminatie Citalpram wrdt vrnamelijk (85%) via de lever en gedeeltelijk (15%) k via de nieren, grtendeels in nveranderde vrm, uitgescheiden. Escitalpram wrdt grtendeels in de vrm van metablieten uitgescheiden met de urine. Fluxetine wrdt, hfdzakelijk in de vrm van metablieten, vr ng. 60% met de urine en vr ng. 16% met de feces uitgescheiden. Fluvxamine wrdt in de lever vrnamelijk dr xidatieve demethylering dr CYP2D6 mgezet in ten minste 9 inactieve metablieten die met de urine wrden uitgescheiden. Parxetine wrdt grtendeels in de vrm van metablieten uitgescheiden, vr ngeveer 64% in urine en vr ngeveer 36% in de feces, vermedelijk via de gal. Sertraline wrdt vrnamelijk in de vrm van metablieten met de urine en feces uitgescheiden (1-5, 13-15). Variatie in kinetiek Kinderen: Fluxetine: Bij kinderen en adlescenten is de 'steady state'-plasmacncentratie afhankelijk van het lichaamsgewicht; de plasmacncentratie van fluxetine is bij kinderen ng. 2x z hg als bij adlescenten en die van nrfluxetine ng. 1.5x z hg. Fluvxamine: De 'steady state'-plasmacncentratie is bij kinderen van 6-11 jaar 2x z hg als bij adlescenten van jaar en vlwassenen. Sertraline: Bij kinderen van 6-12 jaar is de klaring verminderd (4,6). Ouderen: Citalpram en Escitalpram: Bij uderen is de plasmahalfwaardetijd verlengd dr een vertraagd metablisme (4,6). Verminderde nierfunctie: Verminderde nierfunctie resulteert niet in aantnbaar hger plasmaspiegels (4,5). Verminderde leverfunctie: Citalpram: De eliminatie van citalpram verlpt trager bij patiënten met een gestrde leverfunctie. De plasma-halfwaardetijd van citalpram is ngeveer tweemaal z lang en de steady-state plasmacncentratie is ngeveer tweemaal z hg in vergelijking met patiënten met een nrmale leverfunctie. Escitalpram: Bij patiënten met milde tt matige leverfunctiestrnissen was de halfwaardetijd van escitalpram ngeveer twee keer z lang, en de bltstelling was ngeveer 60% hger, dan in persnen met een nrmale leverfunctie. Fluvxamine: Het metablisme is verminderd bij patiënten met leverinsufficiëntie. Fluxetine: In geval van leverinsufficiëntie (alchlische cirrse) wrden de halfwaardetijden van fluxetine en nrfluxetine verlengd tt respectievelijk 7 en 12 dagen. Een lagere f minder frequente dsering met dan wrden verwgen. Parxetine: een lagere f minder frequente dsis met verwgen wrden bij patienten met leverinsufficientie mdat de AUC en halfwaardetijd significant verhgd zijn. Sertraline: Bij patiënten met leverbeschadiging is de halfwaardetijd van sertraline verlengd en is de AUC drievudig verhgd (1,2,5). TDM-mngrafie SSRI s versie ktber 2010 Pagina 4 van 6

5 Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapthekers Cmmissie Analyse & Txiclgie Zwangerschap en lactatie: SSRI s passeren de placenta. SSRI s en hun metablieten gaan tevens ver in de medermelk. De SSRI-dsis die de zuigeling binnenkrijgt, ligt tussen de 0,5-9% van de dsis die de meder binnen krijgt (1-5,13-15). Txiciteit Zie de mngrafie SSRI s p Interacties SSRI s remmen het metablisme van geneesmiddelen dr remming van CYP2D6, CYP3A4, CYP2C9 en CYP2C19 (afhankelijk van de SSRI), bijvrbeeld TCA s, diverse antipsychtica, anti-aritmica, calciumantagnisten, midazlam/alprazlam en metprll. Anti-epileptica als carbamazepine, fenbarbital en fenytine kunnen het metablisme van SSRI s induceren (afhankelijk van SSRI). Risic p sertninesyndrm bij cmbinatie met niet selectieve MAO-remmer, tramadl, sumatriptan, TCA s, xycdn, linezlid en Sint Janskruid. In cmbinatie met een NSAID is het risic p gastr-intestinale txiciteit verhgd, mgelijk kunnen zelfs maagbledingen ptreden. In cmbinatie met acencumarl is het risic verhgd p verlengde bledingsneiging. Fluvxamine remt het metablisme van clzapine, lanzapine en thephylline dr remming van CYP1A2. Ok fluxetine, sertraline en parxetine kunnen de clzapinespiegel den stijgen. SSRI s remmen de mzetting van tamxifen in de actieve metabliet endxifen (4,5,17). Kinetische parameters Vlwassenen, nrmale nierfunctie (1,2,4,6) F (%) V (l/kg) T 1 / 2 (uur) % eiwit T max (uur) Citalpram ca. 36 < 80 ca. 3 Escitalpram ca. 30 < 80 ca. 4 Fluxetine > dagen Nrfluxetine 4-16 dagen Fluvxamine Parxetine ca Sertraline 40 > Literatuur 1. Wille SMR, Creman SG, Neels HM et al. Relevant issues in the mnitring and txiclgy f antidepressants. Critical Reviews in Clinical Labratry Sciences 2008; 45(1): Rasmussen BB, Brøsen K. Is therapeutic drug mnitring a case fr ptimizing clinical utcme and aviding interactins f the selective sertnin reuptake inhibitrs? Ther Drug Mnit 2000 Apr; 22(2): Mleman P. Praktische psychfarmaclgie. 5 de herziene druk 4. Infrmatrium Medicamentrum SPC teksten ( 6. Hiemke C, Härtter S. Pharmackinetics f selective sertnine reuptake inhibitrs. Pharmaclgy and Therapeutics. 2000; 85: Baumann P, et al. Pharmackinetic-pharmacdynamic relatinship f the selective sertnin reuptake inhibitrs. Clin Pharmackinet 1996: 31 (6): TDM-mngrafie SSRI s versie ktber 2010 Pagina 5 van 6

6 Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapthekers Cmmissie Analyse & Txiclgie 8. Vaswani M, Linda FK, Ramesh S. Rle f selective sertnin reuptake inhibitrs in psychiatric disrders: a cmprehensive review. Prgress in Neur-Psychpharmaclgy & Bilgical Psychiatry 2003; 27: Lundmark J. Bengtssn F. Nrdin C et al. Therapeutic drug mnitring f selective sertnin reuptake inhibitrs influences clinical dsing strategies and reduces drug csts in depressed elderly patients. Acta Psychiatr Scand 2000; 101: Reis M, Aam T et al. Serum cncentratins f antidepressant drugs in a naturalistic setting: cmpilatin based n a large therapeutic drug mnitring database. Ther Drug Mnit 2009; 31: Baumann P, Ulrich S et al, The AGNP-TDM Expert Grup Cnsensus Guidelines: fcus n therapeutic mnitring f antidepressants. Dialgues Clin Neursci 2005; 7; Nrdeng H, Spigset O. Treatment with Selective Sertnin Reuptake Inhibitrs in the Third Trimester f Pregnancy. Drug Safety 2005; 28 (7): Cmmentaren medicatiebewaking 2009/ Micrmedex Gdman and Gilman s. The Pharmaclgical Basis f Therapeutics, eighth editin 16. Kirchheiner J, Nickchen K, Bauer M et al. Pharmacgenetics f antidepressants and antipsychtics: the cntributin f allelic variatins t the phentype f drug respnse. Mlecular Psychiatry 2004; 9: Flckhart DA. Drug Interactins: Cytchrme P450 Drug Interactin Table. Indiana University Schl f Medicine (2007). Accessed \ Clfn Aan de ttstandkming van deze richtlijn hebben meegewerkt: I.R.F. van Berl, ziekenhuisaptheker en M.M. Grthedde, aptheker psychiatrie. Onder auspiciën van de Cmmissie Analyse en Txiclgie van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapthekers, ktber TDM-mngrafie SSRI s versie ktber 2010 Pagina 6 van 6

7 Txiclgie behandelinfrmatie Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapthekers -- Cmmissie Analyse en Txiclgie Natinaal Vergiftigingen Infrmatie Centrum van het RIVM SSRI s Algemeen SSRI s zijn mderne antidepressiva. Ze remmen specifiek de herpname van sertnine in het neurn. Deze middelen winnen steeds meer terrein p de klassieke tricyclische antidepressiva, mdat ze niet (veel) nder den vr deze middelen vr wat betreft werkzaamheid, maar wel minder bijwerkingen hebben en minder txisch zijn in het geval van verdsering. Indicaties zijn depressie (vral die met vitale kenmerken), bulimia nervsa, angststrnissen en bsessieve cmpulsieve strnis. Preparaten: citalpram Cipramill fluxetine Przac fluvxamine Fevarin parxetine Serxat sertraline Zlft Synniemen Geen pmerkingen. Txische spiegels SSRI Referentiewaarden in µg/l* Ptentieel txische waarde in µg/l Citalpram Escitalpram Fluxetine Nrfluxetine Sm fluxetine + Tt Nrfluxetine Fluvxamine Parxetine Sertraline nbekend Kinetiek Tabel 1. Kinetische parameters SSRI s F(%) Eiwitbindin g T max t½ (uren) t½ actieve metabliet(en) Vd (l/kg) citalpram 80% 80% 3-4 uur 36 (72) fluxetine >60% 94% 6-8 uur dagen (nrflu.) fluvxamine 53% 80% 2-8 uur parxetine 50% 95% Ca sertraline 40% 98% 6-8 uur > 20 Klinisch beeld 35 Mngrafie SSRI s versie Pagina 1 van 4

8 Txiclgie behandelinfrmatie Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapthekers -- Cmmissie Analyse en Txiclgie Natinaal Vergiftigingen Infrmatie Centrum van het RIVM Over het algemeen verlpen intxicaties met SSRI s mild. Overlijden aan een mn-intxicatie is zeer, zeer zeldzaam. In cmbinatie met alchl f centrale dempende stffen kunnen zich wel prblemen vrden. In zeldzame gevallen (maar vral in cmbinatie met MAO remmers f TCA s) kan een intxicatie aanleiding geven tt het sertninesyndrm, hetgeen ernstig kan verlpen en zich kenmerkt dr wisselend bewustzijn, nrust, hyperreflexie, tremren en hyperthermie. Cardivaculair: : sinustachycardie, bradycardie, verlengde QT-tijd (m.n bij citalpram), hyptensie, nwillekeurige spiercntracties. CZS: slaperigheid, agitatie, rustelsheid, hypmanie, zelden: insulten, cma. Gastrintestinaal: misselijkheid, braken diarree. Differentiaaldiagnse Geen pmerkingen. Bledspiegelbepaling Spiegelbepaling heeft geen plaats in het bepalen van het beleid, maar kan ndersteunen ter bevestiging van de diagnse. Bendigd vr het bepalen van de serumcncentratie: medium : 1 ml serum methde : HPLC bepalingsduur : ca. 1 uur. SSRI Therapeutische cncentratie Txische cncentratie Citalpram 0,05-0,1 mg/l 0,4-0,6 mg/l Desmethylcitalpram 0,025-0,05 mg/l Fluxetine 0,15-0,5 mg/l 1,5-2 mg/l (+ metabliet) Nrfluxetine 0,1-0,5 mg/l Fluvxamine 0,05-0,25 mg/l Parxetine 0,01-0,075 mg/l >0,35 mg/l Sertraline Desmethylsertraline 0,05-0,25 mg/l Overige diagnstiek ECG (met name bepaling van QT-tijd) Na, K. Therapie 1. Zrgen vr een adequate ventilatie en xygenatie (luchtwegen meten vrij zijn). 2. Absrptievermindering In ieder geval geactiveerde kl en laxans tedienen. Maagspelen tt 1-2 uur na ingestie alleen te verwegen bij massale intxicaties f na c-inname met mclbemide f centraal dempende middelen. 3. Eliminatieversnelling Mngrafie SSRI s versie Pagina 2 van 4

9 Txiclgie behandelinfrmatie Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapthekers -- Cmmissie Analyse en Txiclgie Natinaal Vergiftigingen Infrmatie Centrum van het RIVM Er is geen plaats vr eliminatieversnellende therapie 4. Symptmbestrijding Bij ernstige symptmen kan bewaking van vitale functies ( bijvrbeeld hartritme) ndig zijn. Evt. kunstmatig ventileren. Bij sertnerg sydrm: kelen; natriumchlride infusen, ademhalingssupprt, diazepam en in ernstige gevallen dantrleen geven. Cave rhabdmylyse (nierfunctie cntrleren) Dseerschema geneesmiddelen geneesmiddel Leeftijd (in jaren) dsering bijznderheden Actieve kl (Carbmix) > 12 < 12 < 4 50 g (1 flacn) 25 g (½ flacn) 12,5 g (¼ flacn) Natrium sulfaat > 12 < 12 Diazepam Vlwassenen kinderen 30 g (bijv. in 100 ml water) 1 g per levensjaar (Kmpas) 0,5 g/kg (Infrm. Medic.) i.v. 0,15 0,25 mg/kg (max. 100 mg/dag) i.v. 0,1 1 mg/kg (max. 0,25 mg/kg in 3 min.) cncentratie drank 1 g = 10 ml max. 5 mg/min Auteurs C.Kramers, internist-klinisch farmaclg Literatuur 1. Ellenhrn MJ. Medical Txiclgy. 2 ed. Baltimre: Williams & Wilkins, 1997: Farmactherapeutisch kmpas 2003, blz IB teksten, geraadpleegd via 4. Q J Med 2003; 96: Gdman & Gilman s. The pharmaclgical basis f therapeutics, ninth editin Wille SMR, Creman SG, Neels HM et al. Relevant issues in the mnitring and txiclgy f antidepressants. Critical Reviews in Clinical Labratry Sciences 2008; 45(1): Rasmussen BB, Brøsen K. Is therapeutic drug mnitring a case fr ptimizing clinical utcme and aviding interactins f the selective sertnin reuptake inhibitrs? Ther Drug Mnit 2000 Apr; 22(2): Mleman P. Praktische psychfarmaclgie. 5 de herziene druk Bijlagen Geen bijlagen. Revisie : Juiste literatuurlijk tegevegd Bledspiegelbepaling: Mngrafie SSRI s versie Pagina 3 van 4

10 Txiclgie behandelinfrmatie Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapthekers -- Cmmissie Analyse en Txiclgie Natinaal Vergiftigingen Infrmatie Centrum van het RIVM Txische cncentratie tegevegd bij: Citalpram Desmethylcitalpram en Fluxetine Nrfluxetine Mngrafie SSRI s versie Pagina 4 van 4

THERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers -- Commissie Analyse en Toxicologie

THERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers -- Commissie Analyse en Toxicologie SELECTIEVE SEROTONINE HEROPNAME REMMERS Geldt voor Indicatiegebied Monstermateriaal Afnametijdstip Bewaarcondities Inzending Interpretatie doelgroepen: volwassenen depressie en angststoornissen grote buis

Nadere informatie

THERAPEUTIC DRUG MONITORING

THERAPEUTIC DRUG MONITORING Selectieve Serotonine Heropnameremmers Geldt voor Indicatiegebied Monstermateriaal Afnametijdstip Volwassenen Depressie en angststoornissen Bepaling in serum of plasma 10-24 uur na laatste inname Bewaarcondities

Nadere informatie

Protocol behandeling paracetamol intoxicatie

Protocol behandeling paracetamol intoxicatie Prtcl behandeling paracetaml intxicatie 1.Therapie Acute intxicatie: Indien patiënt in cma is: intuberen Extracrprele eliminatie: niet aanbevlen 1-2 uur na inname: maagspeling ng zinvl 4-6 uur na inname:

Nadere informatie

DIABETES BIJ DE HOND EN DE KAT

DIABETES BIJ DE HOND EN DE KAT Dierenartsenpraktijk Akuut Leuvensesteenweg 355 3070 Krtenberg 0475/581.563 www.akuut.be inf@akuut.be DIABETES BIJ DE HOND EN DE KAT Mijn hnd/kat heeft diabetes mellitus... Wat is diabetes mellitus? Bij

Nadere informatie

Bijsluiter: Informatie voor de patiënt. Forlax 10g, poeder voor drank in sachet. Macrogol 4000

Bijsluiter: Informatie voor de patiënt. Forlax 10g, poeder voor drank in sachet. Macrogol 4000 Bijsluiter: Infrmatie vr de patiënt Frlax 10g, peder vr drank in sachet Macrgl 4000 Lees ged de hele bijsluiter vrdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke infrmatie in vr u. Gebruik

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Kruidvat Ibuprofen Liquid Caps 400 mg, capsules, zacht. Ibuprofen

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Kruidvat Ibuprofen Liquid Caps 400 mg, capsules, zacht. Ibuprofen BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Kruidvat Ibuprfen Liquid Caps 400 mg, capsules, zacht Vr gebruik bij vlwassenen en adlescenten van 40 kg f zwaarder (12 jaar f uder) Ibuprfen Lees ged de hele bijsluiter

Nadere informatie

Parameters Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Stap 6

Parameters Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Stap 6 Ttaal verzicht (nrmaal) instelprces vanaf 1 ste cnsult (Geldig vr alle mdellen 102-102R 103 104-106) Vrbeeld van een nrmaal instelprces vanaf 1 ste cnsult: Parameters Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5

Nadere informatie

Farmacokinetiek en dynamiek

Farmacokinetiek en dynamiek Farmacokinetiek en dynamiek Het toepassen van informatie uit het farmacotherapeutisch kompas Douwe van der Meer Ziekenhuisapotheker 20-03-2018 Wie schrijf het Kompas? VWS ZI Verzekeraars Wat is de bron?

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Leidapharm Ibuprofen 400mg Liquid Caps, capsules, zacht. Ibuprofen

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER. Leidapharm Ibuprofen 400mg Liquid Caps, capsules, zacht. Ibuprofen Leidapharm Ibuprfen 400mg Liquid Caps, capsules, zacht Mdule 1.3.1.1 Versin 2013_05 Page 1 f 9 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Leidapharm Ibuprfen 400mg Liquid Caps, capsules, zacht Vr gebruik

Nadere informatie

Tradonal Odis in het dagziekenhuis -Literatuurstudie- Laurenz De Donder olv Dr. Vermeulen

Tradonal Odis in het dagziekenhuis -Literatuurstudie- Laurenz De Donder olv Dr. Vermeulen Tradnal Odis in het dagziekenhuis -Literatuurstudie- Laurenz De Dnder lv Dr. Vermeulen Inhud Bichemische achtergrnd Farmacdynamiek Farmackinetiek Neveneffecten Interacties Cntra-indicaties Chirurgisch

Nadere informatie

Wetenschappelijke conclusies

Wetenschappelijke conclusies Bijlage II Wetenschappelijke cnclusies en redenen vr de intrekking / wijziging van de vrwaarden van de vergunningen vr het in de handel brengen 37 Wetenschappelijke cnclusies Algehele samenvatting van

Nadere informatie

Toxicologie behandelinformatie

Toxicologie behandelinformatie Parathin Algemeen Parathin is een rganische fsfrverbinding welke tegepast wrdt als pesticide. Parathin verrzaakt remming van het (pseud-)chlinesterase (AChE) dr cmplexvrming en fsfrylering Bij een gebrek

Nadere informatie

Ibuprofen Apotex 400 mg Soft Gelatin Capsules

Ibuprofen Apotex 400 mg Soft Gelatin Capsules Ibuprfen Aptex 400 mg Sft Gelatin Capsules Mdule 1.3 Prduct Infrmatin Versin: 2015-01 Mdule 1.3.1 Package Leaflet Replaces : N/A BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKER Ibuprfen Aptex 400 mg capsules,

Nadere informatie

Zwangerschap en epilepsie

Zwangerschap en epilepsie Zwangerschap en epilepsie Prf Dr W Van Paesschen UZ Leuven Reprductieve aspecten van epilepsiebehandeling 1. Anticnceptie 2. Zwangerschap en epilepsie 3. Behandeling van vruwen met epilepsie in de vruchtbare

Nadere informatie

Informatie over medicamenteuze zwangerschapsafbreking

Informatie over medicamenteuze zwangerschapsafbreking educatinal material MisOne.pdf 1 24/08/2018 10:57 Risic minimalisatie materiaal vr MisOne (misprstl 400 micrgram) gebruikers (inclusief veiligheidskaart) Infrmatie ver medicamenteuze zwangerschapsafbreking

Nadere informatie

4.1. Therapeutische indicaties

4.1. Therapeutische indicaties 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Sfta-Man 45% / 18%, plssing vr cutaan gebruik. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING 100 ml plssing bevatten: Ethanl 96 %, 47,90 g Prpylalchl 18,00 g. Vr de vlledige

Nadere informatie

EVALUATIE TER STATE. Marion Matthijssen, Marn van Rhee. Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) juli 2005. In opdracht van Raad van State

EVALUATIE TER STATE. Marion Matthijssen, Marn van Rhee. Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) juli 2005. In opdracht van Raad van State EVALUATIE TER STATE Marin Matthijssen, Marn van Rhee Centrum vr Onderzek en Statistiek (COS) juli 2005 In pdracht van Raad van State Centrum vr Onderzek en Statistiek (COS) Auteur: Marin Matthijssen en

Nadere informatie

doelgroepen: kinderen, volwassenen grote buis stolbloed; bepaling in serum 10-14 uur na laatste inname Klinisch Farmaceutisch laboratorium

doelgroepen: kinderen, volwassenen grote buis stolbloed; bepaling in serum 10-14 uur na laatste inname Klinisch Farmaceutisch laboratorium TRICYCLISCHE ANTIDEPRESSIVA Geldt voor Indicatiegebied Monstermateriaal Afnametijdstip Bewaarcondities Inzending Interpretatie doelgroepen: kinderen, volwassenen depressie grote buis stolbloed; bepaling

Nadere informatie

Controlelijst 1: Controlelijst voor gebruik vóór opstart van de behandeling met guanfacine

Controlelijst 1: Controlelijst voor gebruik vóór opstart van de behandeling met guanfacine Cntrlelijst 1: Cntrlelijst vr gebruik vóór pstart van de behandeling met guanfacine Deze cntrlelijst is bedeld m u te helpen bij de pstart van behandeling met Intuniv (guanfacinehydrchlride verlengde afgifte,

Nadere informatie

Vrijwilligersbeleid voetbalvereniging N.B.S.V.V.

Vrijwilligersbeleid voetbalvereniging N.B.S.V.V. Vrijwilligersbeleid vetbalvereniging N.B.S.V.V. Waarm deze richtlijn? Geen enkele amateur-sprtvereniging kan tegenwrdig ng bestaan znder de inzet en bijdrage van (veel) vrijwilligers. Ok binnen nze vereniging

Nadere informatie

Preventie tegen chemische risico s in carrosseriebedrijven

Preventie tegen chemische risico s in carrosseriebedrijven Preventie tegen chemische risic s in carrsseriebedrijven Eind 2010 werd k een inspectiecampagne gehuden bij de carrsseriebedrijven. De campagne kaderde in een Eurpese SLIC-campagne Chemische agentia p

Nadere informatie

Differentiaal-diagnostiek en comorbiditeit van ADHD bij volwassenen

Differentiaal-diagnostiek en comorbiditeit van ADHD bij volwassenen Differentiaal-diagnstiek en cmrbiditeit van ADHD bij vlwassenen Eenvudig en tch cmplex!? Dminique Walschaerts Anekdte Enkele fascinerende misverstanden rnd mijn takenpakket. 1. Aah jij werkt rnd ADHD.

Nadere informatie

Belangrijke elementen ter bespreking met de vrouw met zwangerschapswens en haar partner

Belangrijke elementen ter bespreking met de vrouw met zwangerschapswens en haar partner Samenvatting In deze samenvatting wrden de belangrijkste punten van de Richtlijn Diabetes en zwangerschap weergegeven waarbij zwel de medisch-inhudelijke als lgistieke en rganisatrische aspecten aan de

Nadere informatie

Focus op antimoon. Prof. Dr. Carlo Vandecasteele Dr. Ing. Bram Verbinnen KU Leuven Departement Chemische Ingenieurstechnieken

Focus op antimoon. Prof. Dr. Carlo Vandecasteele Dr. Ing. Bram Verbinnen KU Leuven Departement Chemische Ingenieurstechnieken Fcus p antimn Prf. Dr. Carl Vandecasteele Dr. Ing. Bram Verbinnen KU Leuven Departement Chemische Ingenieurstechnieken Dr. Ing. J Van Caneghem KU Leuven - Grep T Internatinal Engineering Schl Kathlieke

Nadere informatie

Overzicht. Cijfers Prenatale blootstelling aan illegale drugs en de gevolgen Substitutie behandeling bij opioïden afhankelijkheid Borstvoeding

Overzicht. Cijfers Prenatale blootstelling aan illegale drugs en de gevolgen Substitutie behandeling bij opioïden afhankelijkheid Borstvoeding Zwangerschap en illegaal druggebruik Prf. Catharina Matheï ACHG, KULeuven Free Clinic, Antwerpen Prenatale bltstelling aan illegale drugs en de gevlgen Substitutie behandeling bij piïden afhankelijkheid

Nadere informatie

Verandertrajecten voor individuele medewerkers

Verandertrajecten voor individuele medewerkers Het Sandelhut Meditatietechnieken, Caching en Training Verandertrajecten vr individuele medewerkers Lcatie: Het Beekse Bshuis Girlesedijk ngenummerd Hilvarenbeek Pst: Gildelaan 41 5081 PJ Hilvarenbeek

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS Bijsluiter 1/7 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS,,, Lees ged de hele bijsluiter vrdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later weer ndig. - Heeft u

Nadere informatie

Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijk informatie in voor u.

Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijk informatie in voor u. Bijsluiter: infrmatie vr de gebruik(st)er Cfact 250 IE, peder en plsmiddel vr plssing vr injectie. Cfact 500 IE, peder en plsmiddel vr plssing vr injectie. Humaan prtrmbine cmplex = factr II/VII/IX/X Lees

Nadere informatie

BELANGENVERENIGING PENSIOENGERECHTIGDEN PFZW KEUZEMOGELIJKHEID TUSSEN LAAG-PENSIOEN

BELANGENVERENIGING PENSIOENGERECHTIGDEN PFZW KEUZEMOGELIJKHEID TUSSEN LAAG-PENSIOEN BELANGENVERENIGING PENSIOENGERECHTIGDEN PFZW KEUZEMOGELIJKHEID TUSSEN HOOG-LAAG LAAG-PENSIOEN f f LAAG -HOOG HOOG-PENSIOEN Vr pensiengerechtigden die de 65-jarige leeftijd ng niet bereikt hebben U kunt

Nadere informatie

Plaatsingsrichtlijnen Dr. Nassau College

Plaatsingsrichtlijnen Dr. Nassau College Plaatsingsrichtlijnen Dr. Nassau Cllege vr schljaar 2014-2015 Plaatsingsrichtlijnen p het Dr. Nassau Cllege In de kmende jaren zal de Cit eindtets in het basisnderwijs niet meer afgenmen wrden in februari,

Nadere informatie

Dossier : drugs in het verkeer

Dossier : drugs in het verkeer Dssier : drugs in het verkeer 1 Enkele gangbare pvattingen ver illegale drugs Ik merk het direct wanneer iemand drugs heeft genmen. Ik lp dus geen risic m mee te rijden met iemand die nder invled rijdt.

Nadere informatie

Fabels in isolatieland Wat waar is of niet waar

Fabels in isolatieland Wat waar is of niet waar Fabels in islatieland Wat waar is f niet waar Fabels verleven de tijden. Sms is dat ged. Maar het kan k verkeerd uitpakken. Eind jaren '70 bracht Sven (Stichting vrlichting energiebesparing nederland)

Nadere informatie

Wie verkoopt uw huis?

Wie verkoopt uw huis? Wie verkpt uw huis? Accuntnet Verkp Vertruwens Persn Service Accuntnet V V P Service Wie verkpt uw huis? Als u uw huis wilt verkpen, schakelt u k in Spanje een makelaar in. Echter in Spanje geeft men nrmaal

Nadere informatie

Criteria Plusklassen Samenwerkingsverband WSNS Kop van Noord-Holland

Criteria Plusklassen Samenwerkingsverband WSNS Kop van Noord-Holland Criteria Plusklassen Samenwerkingsverband WSNS Kp van Nrd-Hlland Er is sprake van hgbegaafdheid, blijkens uit: Een ttale intelligentie gelijk f hger dan 130 N.B.: bij een intelligentienderzek wrdt nrmaliter

Nadere informatie

TRADONAL ODIS 50 mg Orodispergeerbare tabletten (tramadolhydrochloride)

TRADONAL ODIS 50 mg Orodispergeerbare tabletten (tramadolhydrochloride) BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT TRADONAL ODIS 50 mg Ordispergeerbare tabletten (tramadlhydrchlride) Lees ged de hele bijsluiter vrdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke

Nadere informatie

Veel gestelde vragen huurbeleid 18 oktober 2012

Veel gestelde vragen huurbeleid 18 oktober 2012 Veel gestelde vragen huurbeleid 18 ktber 2012 Algemeen: 1. Waarm kmt er een nieuw huurbeleid? Een aantal ntwikkelingen heeft ervr gezrgd dat wij ns huurbeleid hebben aangepast. Deze ntwikkelingen zijn:

Nadere informatie

Lithium en de bipolaire stoornis

Lithium en de bipolaire stoornis Lithium en de biplaire strnis Plikliniek Hfddrp, Academische zrglijn biplair Inleiding Lithium, dat behrt tt de grep stemmingsstabilisatren, vrmt met het meeste bewijs vr effectiviteit, ng steeds de basis

Nadere informatie

Verwijderen tanden en/of kiezen (kinderen)

Verwijderen tanden en/of kiezen (kinderen) Verwijderen tanden en/f kiezen (kinderen) Inleiding Binnenkrt kmt u met uw kind bij ns vr een ingreep dr de tandarts f de kaakchirurg. Daarbij zullen één f meer tanden f kiezen van uw kind verwijderd wrden.

Nadere informatie

IWI. De Gemeenteraad Postbus 11563

IWI. De Gemeenteraad Postbus 11563 Inspectie Werk en Inkmen Tezicht Gemeentelijk Dmein De Gemeenteraad Pstbus 11563 2502 AN Den Haag Prinses Beatrixlaan 82 2595 AL Den Haag Telefn (070) 304 44 44 Fax (070) 304 44 45 www.lwiweb.nl Cntactpersn

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT. Foster NEXThaler 100/6 microgram/dosis, inhalatiepoeder. Voor gebruik door volwassenen.

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT. Foster NEXThaler 100/6 microgram/dosis, inhalatiepoeder. Voor gebruik door volwassenen. BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT Fster NEXThaler 100/6 micrgram/dsis, inhalatiepeder Vr gebruik dr vlwassenen. beclmetasndiprpinaat anhydraat/frmterlfumaraatdihydraat. Lees ged de hele bijsluiter

Nadere informatie

Beschermd Wonen met een pgb onder verantwoordelijkheid van gemeenten

Beschermd Wonen met een pgb onder verantwoordelijkheid van gemeenten Beschermd Wnen met een pgb nder verantwrdelijkheid van gemeenten Een factsheet vr cliënten, cliëntvertegenwrdigers en familievertegenwrdigers 1 februari 2016 Sinds 1 januari 2015 valt Beschermd Wnen (vrheen

Nadere informatie

Anamneseformulier Gezondheidstest

Anamneseformulier Gezondheidstest Anamnesefrmulier Gezndheidstest LET OP: Vr de kwaliteit van de gezndheidstest is het van belang m het anamnesefrmulier vlledig en naar waarheid in te vullen. Het is mgelijk m meerdere antwrden in te vullen.

Nadere informatie

Beslissingsondersteunende instrumenten. Criteria 2016. September 2015 Stichting Kwaliteit in Basis GGZ

Beslissingsondersteunende instrumenten. Criteria 2016. September 2015 Stichting Kwaliteit in Basis GGZ Beslissingsndersteunende instrumenten September 2015 Stichting Kwaliteit in Basis GGZ Beslissingsndersteunende instrumenten Inleiding Stichting Kwaliteit in Basis GGZ gelft dat de mentale zrg in Nederland

Nadere informatie

Informatiebrief over deelname aan het onderzoek Food2Learn

Informatiebrief over deelname aan het onderzoek Food2Learn Infrmatiebrief ver deelname aan het nderzek Fd2Learn Beste leerlingen, uders en/f wettelijk vertegenwrdigers, Dat het eten van vis (rijk aan mega- 3 vetzuren) ged is vr het functineren van de hersenen

Nadere informatie

Meldcode bij een vermoeden van kindermishandeling voor scheidingsbegeleiders [versie 28-04-2009]

Meldcode bij een vermoeden van kindermishandeling voor scheidingsbegeleiders [versie 28-04-2009] 1 Algemeen Meldcde bij een vermeden van kindermishandeling vr scheidingsbegeleiders [versie 28-04-2009] 1.1 Iedere ScS Scheidingsspecialist, ScS Zandkasteelcach, ScS OKEE-cach, hierna te nemen scheidingsbegeleider,

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. Foster NEXThaler 100/6 microgram/dosis, inhalatiepoeder

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS. Foster NEXThaler 100/6 microgram/dosis, inhalatiepoeder BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS Fster NEXThaler 100/6 micrgram/dsis, inhalatiepeder beclmetasndiprpinaat anhydraat/frmterlfumaraatdihydraat. Vr gebruik dr vlwassenen. Chiesi Pharmaceuticals B.V.

Nadere informatie

Definities pneumonie binnen het verpleeghuis. A.A. Argilagos Alvarez AIOS SOG 07-10-2011

Definities pneumonie binnen het verpleeghuis. A.A. Argilagos Alvarez AIOS SOG 07-10-2011 Definities pneumnie binnen het verpleeghuis A.A. Argilags Alvarez AIOS SOG 07-10-2011 Stichting Grenhuysen Pneumnie: het prbleem Verschillende definitie criteria SNIV in Heerma State Praktische verwegingen

Nadere informatie

Visie ggz-maatwerk. (Bijlage)

Visie ggz-maatwerk. (Bijlage) Visie ggz-maatwerk (Bijlage) Maatwerkvisie Auteur: Bas Eisenga Autnmie: Wat ns binnen Maatwerk verbindt is de nadruk die wij leggen p Autnmie, waarmee we verwijzen naar ns streven m de eigen helende krachten

Nadere informatie

Factsheet STOP4-7 Schooljaar

Factsheet STOP4-7 Schooljaar Factsheet STOP4-7 Schljaar 2014-2015 Tabel 1: Aantallen en respns Instelling /Lcatie Aantal deelnemers Aantal respns start en einde (%) Entréa 23 18 (78%) Nijmegen 9 6 (67%) Tiel 14 12 (86%) t Kabuterhuis

Nadere informatie

Studie naar de uitkomst van chirurgische en conservatieve behandeling van densfracturen bij oudere patiënten

Studie naar de uitkomst van chirurgische en conservatieve behandeling van densfracturen bij oudere patiënten Studie naar de uitkmst van chirurgische en cnservatieve behandeling van densfracturen bij udere patiënten Deze infrmatie is bedeld vr patiënten van tenminste 55 jaar ud die recentelijk een densfractuur

Nadere informatie

Het Nieuwe Werken: hieperdepiep hoera? De rol van de OR bij de invoering van Het Nieuwe Werken

Het Nieuwe Werken: hieperdepiep hoera? De rol van de OR bij de invoering van Het Nieuwe Werken Het Nieuwe Werken: hieperdepiep hera? De rl van de OR bij de invering van Het Nieuwe Werken De kans is grt dat er in uw rganisatie al wrdt gesprken ver de invering van Het Nieuwe Werken. En z niet, dan

Nadere informatie

Voor de vervanging van Trisenox met Phenasen is een artsenverklaring niet nodig.

Voor de vervanging van Trisenox met Phenasen is een artsenverklaring niet nodig. Direct Healthcare Prfessinal Cmmunicatin 24 augustus 2017 Belangrijke risic-infrmatie: Tekrt aan Trisenx (arseentrixide, 1 mg/ml cncentraat vr plssing vr infusie) vervanging dr geïmprteerde arseentrixide-injectie

Nadere informatie

ABVD. Uw arts heeft u een ABVD-chemotherapie voorgeschreven in het kader van de behandeling van Hodgkin lymfoma.

ABVD. Uw arts heeft u een ABVD-chemotherapie voorgeschreven in het kader van de behandeling van Hodgkin lymfoma. Uw arts heeft u een -chemtherapie vrgeschreven in het kader van de behandeling van Hdgkin lymfma. Wat is? is een cmbinatie van vier verschillende geneesmiddelen: dxrubicine (merknaam: Adriamycine ), blemycine,

Nadere informatie

Pemfigoïd patiënteninformatie over auto-immuunblaarziekten

Pemfigoïd patiënteninformatie over auto-immuunblaarziekten Pemfigïd patiënteninfrmatie ver aut-immuunblaarziekten Bulleus pemfigïd Lineaire IgA dermatse Slijmvliespemfigïd Epidermlysis bullsa acquisita Een aut-immuunziekte Het immuunsysteem van het lichaam beschermt,

Nadere informatie

Voorbehouden en risicovolle handelingen binnen het primair onderwijs. Protocol Medisch Handelen

Voorbehouden en risicovolle handelingen binnen het primair onderwijs. Protocol Medisch Handelen Vrbehuden en risicvlle handelingen binnen het primair nderwijs Prtcl Medisch Handelen J.C. v.d. Wal September 2013 INHOUD Inleiding... 3 1 De leerling wrdt ziek p schl... 4 2 Het verstrekken van medicatie

Nadere informatie

Samenvatting H9 - Schommelingen in de economie

Samenvatting H9 - Schommelingen in de economie Samenvatting H9 - Schmmelingen in de ecnmie 9.1 Als je het gemiddelde neemt van een grei f afname nem je dat een trend. Als je die trend van een paar jaar neemt, nem je dat trendmatige grei. De prductiemvang

Nadere informatie

VOEL OOK DE MAGIE VAN KINDEROPVANG EN NATUUR!

VOEL OOK DE MAGIE VAN KINDEROPVANG EN NATUUR! Ontwikkeling van kinderen, stagnatie van de ntwikkeling en drverwijzen Wij prberen er vr te zrgen dat kinderen zich bij nze pvang plezierig velen en zich kunnen ntwikkelen. Om te kunnen berdelen f dit

Nadere informatie

Criteria zittenblijven / verlengde kleuterperiode

Criteria zittenblijven / verlengde kleuterperiode Criteria zittenblijven / verlengde kleuterperide 1 Prtcl dubleren De beslissing m een leerling een schljaar extra te laten den wrdt genmen aan de hand van een welverwgen prcedure. In de prcedure wrden

Nadere informatie

De kans is groot dat uw testament niet voldoet aan uw wensen, geen gebruik maakt van

De kans is groot dat uw testament niet voldoet aan uw wensen, geen gebruik maakt van Testamenten check Streep dr wat niet van tepassing is VRAAG 1 Is uw testament van vóór 2003? De kans is grt dat uw testament niet vldet aan uw wensen, geen gebruik maakt van de mgelijkheden sinds de invering

Nadere informatie

Wat is een bevalplan Waarom dit bevalplan Locatie

Wat is een bevalplan Waarom dit bevalplan Locatie Wat is een bevalplan Een bevalplan is een beknpt dcument waarin je juw wensen en verwachtingen ver de bevalling pschrijft. Vr juw bevalling bespreek je dit dcument met juw zrgverleners en begeleiders.

Nadere informatie

Beleid Luisvrije School

Beleid Luisvrije School Beleid Luisvrije Schl Inleiding De Klankhf heeft de bestrijding van luizen mschreven in een beleidsstuk. Het wrd luizen en het hebben ervan betekent niet smerig en nverzrgd, maar is wel knap lastig en

Nadere informatie

DE BEHANDELING VAN BEWEGINGSPROBLEMEN BIJ DE HOND. Cauda Equina Syndroom*

DE BEHANDELING VAN BEWEGINGSPROBLEMEN BIJ DE HOND. Cauda Equina Syndroom* Een andere kijk p DE BEHANDELING VAN BEWEGINGSPROBLEMEN BIJ DE HOND Deel 1: Cauda Equina Syndrm* Atj Westerhuis, dierenarts WHG Westerhuis Kliniek vr Gezelschapsdieren, Dalwagen 29c, 6669 CA Ddewaard Telefn:

Nadere informatie

BIER EN EEN GEZONDE LEVENSSTIJL

BIER EN EEN GEZONDE LEVENSSTIJL BIER EN EEN GEZONDE LEVENSSTIJL Matige bier kan passen in een geznde levensstijl en kan een psitief effect hebben p de gezndheid. Matige kan het risic p vrtijdig verlijden verlagen. hger risic nrmaal lager

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. Vaniqa 11,5% Crème (eflornithine)

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. Vaniqa 11,5% Crème (eflornithine) BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Vaniqa 11,5% Crème (eflrnithine) LEES GOED DE HELE BIJSLUITER VOORDAT U DIT GENEESMIDDEL GAAT GEBRUIKEN. - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later

Nadere informatie

Bewaking op bijwerkingen in de (ziekenhuis)apotheek. Jean Conemans

Bewaking op bijwerkingen in de (ziekenhuis)apotheek. Jean Conemans Bewaking op bijwerkingen in de (ziekenhuis)apotheek Jean Conemans Nierfunctie Farmacogenetica Interacties Spiegelbepalingen Klinische chemie Clinical rules Medicatieveiligheid Meldmodule LAREB Aspecten

Nadere informatie

HITTEGOLVEN EN OZONPIEKEN

HITTEGOLVEN EN OZONPIEKEN / infrmatiebrchure HITTEGOLVEN EN OZONPIEKEN Infrmatie bestemd vr gezndheids- en welzijnswerkers werkzaam met bejaarden 3.05.2016 Hitteglven en znpieken - Infrmatie bestemd vr gezndheids- en welzijnswerkers

Nadere informatie

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER

BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Marsim 5 mg filmmhulde tabletten Marsim 10 mg filmmhulde tabletten Marsim 20 mg filmmhulde tabletten Marsim 40 mg filmmhulde tabletten Simvastatine Lees de

Nadere informatie

2. WANNEER MAG U DIT MIDDEL NIET GEBRUIKEN OF MOET U ER EXTRA VOORZICHTIG MEE ZIJN?

2. WANNEER MAG U DIT MIDDEL NIET GEBRUIKEN OF MOET U ER EXTRA VOORZICHTIG MEE ZIJN? BIJSLUITER 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS Xcyst 500 mg, maagsapresistente tabletten Methenamine Amygdalaat Lees ged de hele bijsluiter vrdat u dit geneesmiddel gaat gebruiken. Bewaar deze bijsluiter.

Nadere informatie

Rietschans College Overgangsnormen 2013-2014

Rietschans College Overgangsnormen 2013-2014 Rietschans Cllege Overgangsnrmen 2013-2014 Deel 1 vmb Deel 2 hav/vw 1 Inhudspgave Inhudspgave... 2 Deel 1 Overgangsnrmen 2013-2014 vmb... 3 ALGEMEEN BEVORDERING PER LEERJAAR... 3 Bevrdering van vmb-tl

Nadere informatie

Effectiviteit van een dieetbehandeling versus de gebruikelijk zorg bij kinderen met ADHD. Informatie voor ouders

Effectiviteit van een dieetbehandeling versus de gebruikelijk zorg bij kinderen met ADHD. Informatie voor ouders Effectiviteit van een dieetbehandeling versus de gebruikelijk zrg bij kinderen met ADHD Infrmatie vr uders Uw kind heeft (vermedelijk) ADHD en wnt buiten de regi Arnhem/Nijmegen In deze flder leest u meer

Nadere informatie

ADAPTIL HALSBAND. ADAPTIL HALSBAND (niet geneesmiddel) Ceva Santé Animale. Samenstelling

ADAPTIL HALSBAND. ADAPTIL HALSBAND (niet geneesmiddel) Ceva Santé Animale. Samenstelling ADAPTIL HALSBAND ADAPTIL HALSBAND (niet geneesmiddel) Ceva Santé Animale 17 Samenstelling Analg van geruststellend fermn van de hnd:...5% Excipients q.s.p. 1 halsband:...100% Farmaceutische vrm Halsband

Nadere informatie

CQI Poliklinische ziekenhuis 2011

CQI Poliklinische ziekenhuis 2011 CQI Pliklinische ziekenhuis 2011 Managementsamenvatting Significant B.V. Thrbeckelaan 91 3771 ED Barneveld T 0342 40 52 40 KvK 39081506 inf@significant.nl Stichting Miletus Barneveld, 5 december 2011 Versie:

Nadere informatie

Vervoersmanagement Online

Vervoersmanagement Online Verversmanagement Online Instructie uder / verzrger Aanvragen leerlingenverver Versie 7.7 1 Inleiding Van harte welkm bij Verversmanagement Online. Verversmanagement Online is één van de tls die Publiek

Nadere informatie

B G M E B. Voorwaarden pakketprijs en gereduceerde tarief DCP kopie-aanvraag humane producten 16 januari van 5 pagina('s)

B G M E B. Voorwaarden pakketprijs en gereduceerde tarief DCP kopie-aanvraag humane producten 16 januari van 5 pagina('s) DP kpie-aanvraag humane prducten 16 januari 2017 Pakketprijs: De term pakketprijs hudt in dat vr een grep prducten (ieder met een eigen RVG nummer) maar één keer het tarief behrende bij het prducttype

Nadere informatie

Yasmin SPC 1 van 21. Lichtgele, ronde tabletten met convexe zijden, één zijde met de reliëfletters DO in een regelmatige zeshoek.

Yasmin SPC 1 van 21. Lichtgele, ronde tabletten met convexe zijden, één zijde met de reliëfletters DO in een regelmatige zeshoek. 1 van 21 SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Yasmin, filmmhulde tabletten, 0,03 mg/3 mg 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Elke tablet bevat 0,030 mg ethinylestradil

Nadere informatie

EXPERTISESTEEKKAART. 1) Naam van de school/dienst/voorziening: Dominiek Savio Instituut. Adresgegevens: Koolkampstraat 24 8830 Gits

EXPERTISESTEEKKAART. 1) Naam van de school/dienst/voorziening: Dominiek Savio Instituut. Adresgegevens: Koolkampstraat 24 8830 Gits EXPERTISESTEEKKAART 1) Naam van de schl/dienst/vrziening: Dminiek Savi Instituut Adresgegevens: Klkampstraat 24 8830 Gits 2) Dmein van expertise: Hydrtherapie 3) Beschrijving expertise: Bij (heel) jnge

Nadere informatie

THERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers - Commissie Analyse & Toxicologie

THERAPEUTIC DRUG MONITORING Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers - Commissie Analyse & Toxicologie Fenytoïne Geldt voor Indicatiegebied: Monstermateriaal Afnametijdstip Bewaarcondities Inzending Interpretatie doelgroepen: volwassenen, kinderen, dialysepatiënten, patiënten met lever- en of nierfunctiestoornissen

Nadere informatie

Individuele gezondheidszorg

Individuele gezondheidszorg 3 Pedaggisch beleid 1g individuele gezndheidszrg 1 van 5 Individuele gezndheidszrg wet BIG: bijzndere handelingen individuele gezndheidszrg Binnen ns kinderdagverblijf hebben we het beleid dat kinderen

Nadere informatie

M200403. Het MKB en de BV. Achtergronden van de keuze van ondernemers. Ro Braaksma. Klaas Bangma

M200403. Het MKB en de BV. Achtergronden van de keuze van ondernemers. Ro Braaksma. Klaas Bangma M200403 Het MKB en de BV Achtergrnden van de keuze van ndernemers R Braaksma Klaas Bangma Zetermeer, 24 maart 2004 Het MKB en de BV Waarm kiezen ndernemers vr een bepaalde rechtsvrm? En in het bijznder:

Nadere informatie

Metacognitieve Therapie

Metacognitieve Therapie Metacgnitieve Therapie MODULE 10: TERUGVALPREVENTIE 10.1 terugvalpreventie 10.2 Psychse/schizfrenie: diagnse f stigma? Het begrip psychse, respectievelijk schizfrenie, wekt bij veel mensen een verkeerde

Nadere informatie

BEPALINGEN EN REFERENTIEWAARDEN KLINISCH FARMACEUTISCH en TOXICOLOGISCH LABORATORIUM

BEPALINGEN EN REFERENTIEWAARDEN KLINISCH FARMACEUTISCH en TOXICOLOGISCH LABORATORIUM KLINICH FARMACETICH en TOXICOLOGICH LABORATORIM Therapeutisch Txisch vanaf Mnstersrt. Acencumarl Acetn Acetn DM Acetn alchlist Aciclvir (iv) Alprazlam Amfetamine Amfetamine (ID imm.) Amfetamine (ID bevest)

Nadere informatie

Het op een doeltreffende wijze handelen in geval van ziekte van kinderen en bij ongevallen.

Het op een doeltreffende wijze handelen in geval van ziekte van kinderen en bij ongevallen. Cde: Kwa-WVS-2.4-064 Datum: 01-01-2017 Versienummer: 7 Titel: Prtcl Zieke kinderen KOB/HvT Eigenaar: Manager Bedrijfsbureau Auteur: Agnes de Beer Validatie: Directeur Bladnummer: 1 van 7 1. Del Het p een

Nadere informatie

Commissie voor geneesmiddelen voor menselijk gebruik

Commissie voor geneesmiddelen voor menselijk gebruik Federaal agentschap vr geneesmiddelen en gezndheidsprducten Eurstatin II - Victr Hrtaplein 40/40 1060 Brussel www.fagg.be Cmmissie vr geneesmiddelen vr menselijk gebruik NOTULEN VAN DE VERGADERING VAN

Nadere informatie

Start duurzame inzetbaarheid

Start duurzame inzetbaarheid Start duurzame inzetbaarheid Een praktijkcasus Dr: Rlf Weijers, Pauline Miedema Hewel duurzame inzetbaarheid een veelbesprken thema is, blijft het lastig m het cncreet te maken en er handen aan veten aan

Nadere informatie

Beleidsregels voorziening jobcoaching Participatiewet 2015

Beleidsregels voorziening jobcoaching Participatiewet 2015 Beleidsregels vrziening jbcaching Participatiewet 2015 1-7-2015 Jbcaching Reginale beleidsregels jbcaching Participatiewet regi Achterhek Inleiding Jbcaching gaat ver het ndersteunen van mensen bij het

Nadere informatie

De aandachtspuntenlijst

De aandachtspuntenlijst De aandachtspuntenlijst Wat is de aandachtspuntenlijst? De aandachtspuntenlijst is een verzicht van nderwerpen die aan de rde kunnen kmen tijdens een afspraak met de neurlg. Onderwerpen waarver u meer

Nadere informatie

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Paracetamol Mylan 1 g, tabletten 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Per tablet 1000 mg paracetamol Voor een volledige lijst

Nadere informatie

GGG-astma : Gesprek Goed Geneesmiddelengebruik

GGG-astma : Gesprek Goed Geneesmiddelengebruik GGG-astma : Gesprek Ged Geneesmiddelengebruik Delstellingen: De gezndheid van de patiënt verbeteren De therapietruw verbeteren De inhalatietechniek verbeteren De efficiëntie van de behandelingen verbeteren

Nadere informatie

Code: Kwa-WVS Datum: Versienummer: 8. Auteur: Agnes de Beer

Code: Kwa-WVS Datum: Versienummer: 8. Auteur: Agnes de Beer Cde: Kwa-WVS-2.4-064 Datum: 26-02-2018 Versienummer: 8 Titel: Prtcl Zieke kinderen KOB/HvT Eigenaar: Manager Bedrijfsbureau Auteur: Agnes de Beer Validatie: Directeur Bladnummer: 1 van 7 1. Del Het p een

Nadere informatie

EPILEPSIE EN THERAPEUTIC DRUG MONITORING. A.CP. Mathot. In de meeste laboratoria van ziekenhuisapotheken. hebben of in een diepe slaap geraken.

EPILEPSIE EN THERAPEUTIC DRUG MONITORING. A.CP. Mathot. In de meeste laboratoria van ziekenhuisapotheken. hebben of in een diepe slaap geraken. EPILEPSIE EN THERAPEUTIC DRUG MONITORING A.CP. Mathot In de meeste laboratoria van ziekenhuisapotheken zullen bloedspiegels van antiepileptica bepaald worden. De redenen om bloedspiegels van anti-epileptica

Nadere informatie

Eenzaamheid bij kinderen en jongeren

Eenzaamheid bij kinderen en jongeren Eenzaamheid bij kinderen en jngeren PraxisP Prfessinal lezing Prf. Dr. Luc Gssens Dr. Janne Vanhalst Marlies Maes, Msc. Annette Spithven, Msc. Eenzaamheid bij kinderen en jngeren I. Wat is eenzaamheid?

Nadere informatie

Ouders die heftig strijden hebben vaak te weinig inzicht in het effect van hun strijd op hun kinderen.

Ouders die heftig strijden hebben vaak te weinig inzicht in het effect van hun strijd op hun kinderen. Bijlage 10: SEMINARIE VECHTSCHEIDING VAN HET VLAAMS FORUM KINDERMISHANDELING (11.12.2012). Presentatie signalen uit de werkgrep hgcnflictueuze scheiding IJH Deinze-Eekl-Gent en de bezekruimten. Werktekst

Nadere informatie

Subsidietoetsingskader VVE gemeente Raalte 2015. Doelstelling subsidie:

Subsidietoetsingskader VVE gemeente Raalte 2015. Doelstelling subsidie: Subsidietetsingskader VVE gemeente Raalte 2015 Delstelling subsidie: Op grnd van de Wet OKE (Ontwikkelingskansen dr kwaliteit en educatie zijn gemeenten verantwrdelijk vr de Vrschlse educatie. Gemeenten

Nadere informatie

Resultaten van de inspectiecampagne over gebruik van chemische agentia bij formulatoren

Resultaten van de inspectiecampagne over gebruik van chemische agentia bij formulatoren Resultaten van de inspectiecampagne ver gebruik van chemische agentia bij frmulatren 1. Del van de campagne Nagaan van het tepassen van de regelgeving betreffende de bltstelling aan chemische agentia nagaan

Nadere informatie

Voorbeeldvragen Methodiek NEN 2767

Voorbeeldvragen Methodiek NEN 2767 Nb. Per vraag kunnen er meerdere gede antwrden zijn 1. Welke van de nderstaande bewering is juist? NEN 2767 is een: methdiek vr de bepaling van achterstallig nderhud bjectieve methdiek vr de bepaling van

Nadere informatie

l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT SCHAAP ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN

l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT SCHAAP ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN SPREEKBEURT SCHAAP l a n d e l i j k i n f r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER HET SCHAAP BIJ ELKAAR

Nadere informatie

Pedagogisch klimaat en autisme. Pedagogisch klimaat en de Klimaatschaal. Groepsprocessen bij jongeren: rol van de leerkracht.

Pedagogisch klimaat en autisme. Pedagogisch klimaat en de Klimaatschaal. Groepsprocessen bij jongeren: rol van de leerkracht. Pedaggisch klimaat en autisme dr Ad Dnkers Klimaatschaal SIGA Dinsdag 9 december 2014 Inleiding Even vrstellen.. Pedaggisch klimaat en de Klimaatschaal Grepsprcessen bij jngeren: rl van de leerkracht.

Nadere informatie

Licht traumatisch hersenletsel (kinderen t/m 5 jaar)

Licht traumatisch hersenletsel (kinderen t/m 5 jaar) Licht traumatisch hersenletsel (kinderen t/m 5 jaar) 2 Inleiding Uw kind heeft een licht traumatisch hfd-/hersenletsel pgelpen dr een ngeval f een klap tegen zijn/haar hfd. Deze flder beschrijft de infrmatie

Nadere informatie

Pijncentrum. Behandeling van het Carpaal Tunnel Syndroom (CTS)

Pijncentrum. Behandeling van het Carpaal Tunnel Syndroom (CTS) Pijncentrum Behandeling van het Carpaal Tunnel Syndrm (CTS) Inleiding Op het pijncentrum is met u besprken dat uw pijnklachten van het Carpaal Tunnel Syndrm (CTS) behandeld gaan wrden dr middel van een

Nadere informatie