Voorbehouden en risicovolle handelingen binnen het primair onderwijs. Protocol Medisch Handelen

Transcriptie

1 Vrbehuden en risicvlle handelingen binnen het primair nderwijs Prtcl Medisch Handelen J.C. v.d. Wal September 2013

2 INHOUD Inleiding De leerling wrdt ziek p schl Het verstrekken van medicatie p verzek Vrbehuden en risicvlle handelingen Medische handelingen Wet- en regelgeving Aansprakelijkheid... 7 Bijlage 1: De leerling wrdt ziek p schl... 8 Frmulier 1 behrende bij het prtcl: De leerling wrdt ziek p schl... 9 Bijlage 2: Het verstrekken van medicatie p verzek Frmulier 2 behrende bij het prtcl: Het verstrekken van medicatie p verzek Bijlage 3: uitveren van medische handelingen Frmulier 3 behrende bij prtcl: uitveren van medische handelingen Bijlage 4: Bekwaamheidsverklaring bij het uitveren van medische handelingen Bijlage 5: Richtlijnen he te handelen bij een calamiteit t.g.v.: het tedienen van medicijnen aan een kind het uitveren van een medische handeling

3 INLEIDING Leerkrachten p schl wrden regelmatig gecnfrnteerd met leerlingen die klagen ver pijn die meestal met eenvudige middelen te verhelpen zijn, zals hfdpijn, buikpijn, rpijn f pijn t.g.v. een insectenbeet. Ok krijgen de leerkrachten steeds vaker het verzek van uders/ verzrgers m hun kinderen, dr de arts, vrgeschreven medicijnen te te dienen. In tenemende mate wrdt werkelijk medisch handelen van de leerkrachten binnen het primair nderwijs gevraagd, zals het geven van sndeveding, tedienen van een injectie, het prikken van bledsuiker etc. Dat betekent dat leerkrachten sms medische handelingen uitveren, waarvr zij niet bekwaam en/f bevegd zijn. Dit brengt risic s met zich mee, zwel in termen van gezndheid als juridisch. Leerkrachten begeven zich p het terrein waarvr zij niet gekwalificeerd zijn. Het management aanvaardt met het verrichten van dergelijke handelingen een aantal verantwrdelijkheden. Met het g p de gezndheid van de leerling is het van grt belang dat zij in dergelijke situaties zrgvuldig handelen. Zij meten daarbij ver de vereiste bekwaamheid beschikken. Zwel het management als de leerkrachten meten zich realiseren dat wanneer zij futen maken f zich vergissen, zij vr de handeling aansprakelijk gesteld kunnen wrden. Het is van belang dat het management en de leerkrachten van de betreffende schlen vldende kennis hebben mtrent de vrwaarden, die ndig zijn m het medisch handelen dr leerkrachten p een verantwrde manier te laten uitveren en dat alle randvrwaarden gerealiseerd zijn. Wanneer bvenstaande gerealiseerd is, zal de handelingsverlegenheid van de leerkrachten afnemen en zal de zrg p de juiste wijze gewaarbrgd kunnen wrden. De drie situaties die we in dit prtcl nderscheiden zijn: 1. De leerling wrdt ziek p schl. 2. Het verstrekken van medicatie p verzek. 3. Vrbehuden en risicvlle handelingen. Als laatste gaan we in p de aansprakelijkheid (hfdstuk 4). 3

4 1 DE LEERLING WORDT ZIEK OP SCHOOL In zijn algemeenheid is een leerkracht niet deskundig m een juiste diagnse te stellen. De grtst mgelijke terughudendheid is hier dan k gebden. Uitgangspunt met zijn dat een leerling die ziek is, naar huis met. De schlleiding (f indien mgelijk de leerkracht) zal, in geval van ziekte, altijd cntact p meten nemen met de uders m te verleggen wat er met gebeuren (is er iemand thuis m het kind p te vangen, wrdt het kind gehaald f met het gebracht wrden, met het naar de huisarts etc. ) Ok wanneer een leerkracht inschat dat een leerling bij een eenvudig middel gebaat is, dan is het gewenst m altijd eerst cntact te zeken met de uders. Wij adviseren u de leerling met de uders te laten bellen. Vraag daarna m testemming aan de uders m een bepaald middel te mgen verstrekken (1) Prblematisch is het wanneer de uders en andere, dr de uders aangewezen vertegenwrdigers, niet te bereiken zijn. De leerling kan niet naar huis gestuurd wrden, znder dat daar tezicht is. Ok kunnen de medicijnen niet met testemming van de uders verstrekt wrden. De leerkracht kan dan besluiten, eventueel na verleg met een cllega, m zelf een eenvudig middel te geven. Daarnaast met hij inschatten f niet alsng een (huis)arts geraadpleegd met wrden. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts. Z kan bijvrbeeld een genschijnlijk eenvudige hfdpijn een uiting zijn van een veel ernstiger ziektebeeld. Het blijft zaak de leerling vrtdurend te bserveren. Iedere situatie is anders zdat we niet uitputtend alle signalen kunnen benemen die zich kunnen vrden. Enkele symptmen waar u p kunt letten zijn: Tename van de pijn Misselijkheid Verandering van huding (bijvrbeeld in elkaar krimpen) Verandering van huid (bijvrbeeld erg bleke f hgrde kleur) Verandering van gedrag ( bijvrbeeld nrust, afnemen van alertheid) Realiseer u dat u geen arts bent en raadpleeg, bij twijfel, altijd een (huis)arts. Dit geldt uiteraard k wanneer de pijn blijft f de situatie zich verergert. De zrgvuldigheid die u hierbij in acht met nemen is dat u handelt alsf het uw eigen kind is. Kinderen waarvan bekend is dat ze z ndig medicatie meten krijgen, bijv. tegen hfdpijn f pufjes tegen astma, dienen een dr de uders getekende vereenkmst te hebben waarp dat is vermeld en waarp k is aangegeven dat een persneelslid p schl dit geven mag. Het kind met die medicatie dan wel zelf bij zich hebben. Dit mag niet gegeven wrden uit de medicijnvrraad van schl. 4

5 2 HET VERSTREKKEN VAN MEDICATIE OP VERZOEK Kinderen met een lichamelijke beperking, lichamelijke ziekte f syndrm krijgen sms medicijnen f andere middelen vrgeschreven die zij een aantal malen per dag meten gebruiken, dus k tijdens de schluren. Te denken valt bijvrbeeld aan pufjes vr astma, antibitica, medicatie tegen epilepsie etc. Ouders vragen dan aan de schlleiding f een leerkracht deze middelen wil verstrekken. In deze situatie is de testemming van de uders gegeven. Het is in dit geval van belang deze testemming schriftelijk vast te leggen (2) Meestal gaat het niet alleen m eenvudige middelen, maar k m middelen die bij njuist gebruik tt schade van de gezndheid van de leerling kunnen leiden. Leg daarm schriftelijk vast m welke medicijnen het gaat, he vaak en in welke heveelheden ze meten wrden tegediend en p welke wijze dat dient te geschieden. Leg verder de peride vast, waarin de medicijnen meten wrden verstrekt, de wijze van bewaren, pbergen en de wijze van cntrle p de vervaldatum. Ouders geven hierdr duidelijk aan wat zij van de schlleiding en de leerkrachten verwachten en die weten p hun beurt weer precies wat ze meten den en waar ze verantwrdelijk vr zijn. Wanneer het gaat m het verstrekken van medicijnen gedurende een lange peride met regelmatig met de uders verlegd wrden ver de ziekte en het daarbij behrende medicijngebruik p schl. Een ged mment m te verleggen is wanneer de uders een nieuwe vrraad medicijnen kmen brengen. Enkele praktische adviezen: Neem de medicijnen alleen in ntvangst wanneer ze in de riginele verpakking zitten en uitgeschreven zijn p naam van de betreffende leerling. Lees ged de bijsluiter, zdat u p de hgte bent van eventuele bijwerkingen van het medicijn. Nteer, per keer, p een aftekenlijst dat u het medicijn aan de betreffende leerling gegeven heeft. Mcht de situatie zich vrden dat een kind niet ged p een medicijn reageert f dat er nverhpt tch een fut gemaakt wrdt bij de tediening van een medicijn, bel dan direct met de huisarts f de specialist in het ziekenhuis. Bel bij een ernstige situatie direct het landelijke alarmnummer 112. Zrg in alle gevallen dat u duidelijk alle relevante gegevens bij de hand hebt, zals naam, gebrtedatum, adres, huisarts en/f specialist van de leerling, de medicatie die is tegediend, welke reacties het kind vertnt (evt. welke fut er is gemaakt). 5

6 3 VOORBEHOUDEN EN RISICOVOLLE HANDELINGEN Het is van grt belang dat een langdurig ziek kind f een kind met een bepaalde handicap zveel mgelijk gewn naar schl gaat. Het kind heeft cntact met leeftijdsgentjes, neemt deel aan het nrmale leven van een schlkind en wrdt daardr niet de hele dag herinnerd aan zijn handicap f ziek zijn. Gelukkig zien steeds meer schlen in he belangrijk het is vr het psychsciaal welbevinden van het langdurig zieke kind en het kind met een beperking m, indien mgelijk, naar schl te gaan. 3.1 MEDISCHE HANDELINGEN In hg uitznderlijke gevallen zullen uders aan de schlleiding en leerkrachten vragen handelingen te verrichten die vallen nder medisch handelen, de zgenaamde vrbehuden en risicvlle handelingen. Te denken valt daarbij aan het geven van sndeveding, het meten van de bledsuikerspiegel bij diabetes patiënten dr middel van het vingerprikje. Deze handelingen kunnen dr de uders zelf f evt. de thuiszrg p schl wrden verricht. In smmige situaties, vral als er sprake is van situatie die langere tijd bestaat, wrdt dr de uders wel eens een berep p de schlleiding en de leerkrachten gedaan. Schlbesturen meten zich, wanneer wrdt vergegaan tt het uitveren van medische handelingen dr de leerkracht, wel realiseren dat zij daarmee bepaalde verantwrdelijkheden p zich nemen. Dit heft niet nverkmelijk te zijn, maar het is ged zich te realiseren wat hiervan de cnsequenties kunnen zijn. Het zal duidelijk zijn dat de uders vr dergelijke ingrijpende handelingen hun testemming meten geven. Znder testemming van de uders kan de schlleiding f leraar al helemaal niets den. Gezien de ingrijpendheid van de handelingen met de schlleiding een schriftelijke testemming van de uders vragen. 3.2 WET- EN REGELGEVING Vr de hierbven genemde medische handelingen heeft de wetgever een aparte regeling gemaakt. De Wet Berepen in de Individuele Gezndheidszrg (Wet BIG) regelt wie wat mag den in de gezndheidszrg. De Wet BIG is bedeld vr berepsbeefenaren in de gezndheidszrg en geldt als zdanig niet vr nderwijzend persneel. Dat neemt niet weg dat in deze wet een aantal waarbrgen wrden gegeven vr een gede uitefening van de berepspraktijk aan de hand waarvan k een aantal regels te geven zijn vr schlbesturen en leerkrachten als het gaat m in de Wet BIG genemde medische handelingen. Bepaalde medische handelingen de zgenaamde vrbehuden handelingen mgen alleen wrden verricht dr artsen. Anderen dan artsen mgen medische handelingen alleen verrichten in pdracht van een arts. De betreffende arts met zich er dan van vergewissen dat degene die niet bevegd is, wel de bekwaamheid bezit m die handelingen te verrichten. Bij deze vrbehuden handelingen met er een uitveringsverzek van zwel uders als arts aanwezig zijn. 6

7 4 AANSPRAKELIJKHEID Vrenstaande is k van tepassing wanneer een leerkracht bij een leerling een medische handeling verricht. Technisch gezien vallen leerkrachten niet nder de Wet BIG. Deze geldt alleen vr medische- en paramedische berepen. Sms wrden leerkrachten betrkken bij de zrg rnd een ziek kind en wrden daarmee partners in de zrg. In z n geval kan het vrkmen dat leerkrachten gevraagd wrdt m een medische handeling bij een leerling uit te veren. Deze, niet alledaagse, psitie van de leerkracht met hierbij serieus genmen wrden. Daarm met een leerkracht een gedegen instructie krijgen he hij de handeling met uitveren. Het naar tevredenheid uitveren van de handeling wrdt schriftelijk vastgelegd in een bekwaamheidsverklaring (5). Zdende wrdt een z ptimaal mgelijke zekerheid aan kind, uders, leerkrachten en schlleiding gewaarbrgd. Ok vr de verzekeraar van de schl zal duidelijk zijn dat er z zrgvuldig mgelijk is gehandeld. Dit betekent dat een leerkracht in pdracht van een arts met handelen die hem bekwaam heeft verklaard vr het uitveren van de medische handeling. Binnen rganisaties in de gezndheidszrg is het gebruikelijk dat een arts, f een dr hem aangewezen en geïnstrueerde vertegenwrdiger, een bekwaamheidsverklaring afgeeft met het g p eventuele aansprakelijkheden. Heeft een leerkracht geen bekwaamheidsverklaring, dan kan hij bij nrdeelkundig handelen aangesprken wrden vr de aangerichte schade. Het schlbestuur is echter weer erantwrdelijk vr datgene wat de leerkracht det. Kan een schlbestuur een bekwaamheidsverklaring van een arts f geïnstrueerde vertegenwrdiger verleggen, dan kan niet bij vrbaat wrden aangenmen dat de schlleiding nzrgvuldig heeft gehandeld. Een schlbestuur dat niet kan bewijzen dat een leerkracht vr een bepaalde handeling bekwaam is, raden wij aan de medische handelingen niet te laten uitveren. Een leerkracht die wel een bekwaamheidsverklaring heeft, maar zich niet bekwaam acht bijvrbeeld mdat hij deze handeling al een hele tijd niet heeft uitgeverd zal deze handeling eveneens niet mgen uitveren. Een leerkracht die nbekwaam en/f znder pdracht van een arts de vrbehuden handelingen verricht is niet alleen civielrechtelijk aansprakelijk (betalen schadevergeding), maar k strafrechtelijk (mishandeling). Het schlbestuur kan p zijn beurt als werkgever eveneens civiel- en strafrechtelijk aansprakelijk gesteld wrden. Om zeker te zijn dat de civielrechtelijke aansprakelijkheid gedekt is, is het raadzaam m, vrdat er wrdt vergegaan tt medisch handelen, cntact p te nemen met de verzekeraar van de schl. Het kan zijn dat bij de berepsaansprakelijkheid de risic s die zijn verbnden aan deze medische handelingen niet zijn meeverzekerd. Dat heft p zich geen prbleem te zijn, mdat wanneer de verzekeraar van één en ander p de hgte wrdt gesteld hij deze risic s kan meeverzekeren, eventueel tegen een hgere premie en nder bepaalde vrwaarden (bijvrbeeld een bekwaamheidsverklaring). Mcht zich nverhpt ten gevlge van een medische handeling een calamiteit vrden, stel u dan direct in verbinding met de huisarts en/f specialist van de leerling. Bel bij een ernstige situatie direct het landelijke alarmnummer 112. zrg ervr dat u alle relevante gegevens van de leerling bij de hand heeft, zals: naam, gebrtedatum, adres, huisarts en specialist van het kind. Geef verder dr naar aanleiding van welke handeling de calamiteit zich heeft vrgedaan en welke verschijnselen bij de leerling waarneembaar zijn. 7

8 BIJLAGE 1: DE LEERLING WORDT ZIEK OP SCHOOL Testemmingsfrmulier (Eventueel te gebruiken als bijlage bij het inschrijffrmulier van de schl) Het kan vrkmen dat uw kind geznd naar schl gaat en tijdens de schluren ziek wrdt, zich verwndt, dr een insect wrdt geprikt f iets dergelijks. In z n geval zal de schl altijd cntact pnemen met de uders, verzrgers f met een andere, dr hen aangewezen, persn. Een enkele keer kmt het vr dat deze persnen niet te bereiken zijn. Als deze laatste situatie zich vrdet dan zal de leraar een zrgvuldige afweging maken f uw kind gebaat is met een eenvudige pijnstiller f dat een arts gecnsulteerd met wrden. Als u met bvenstaande akkrd bent, wilt u dan dit frmulier invullen. Ondergetekende gaat akkrd met bvengenemde handelwijze ten beheve van: (naam leerling) gebrtedatum: Wanneer nderstaande gegevens reeds p het inschrijffrmulier vermeld zijn, kunt u verdergaan naar mmezijde. adres: pstcde: plaats: Naam uder(s) / verzrger(s): telefn thuis: telefn werk: naam huisarts: telefn: Te waarschuwen persn, indien uder(s) / verzrger(s) niet te bereiken zijn: naam: telefn thuis: telefn werk: 8

9 FORMULIER 1 BEHORENDE BIJ HET PROTOCOL: DE LEERLING WORDT ZIEK OP SCHOOL Mijn kind is vergevelig vr de vlgende zaken: Medicijnen: naam: Ontsmettingsmiddelen: naam: Smeerseltjes tegen bijvrbeeld insectenbeten: naam: Pleisters: naam / srt: Overig: naam: Ruimte vr zaken die hierbven niet genemd zijn: Wilt u eventuele veranderingen z spedig mgelijk drgeven aan de directie. Het is zeer belangrijk dat deze gegevens actueel zijn. Ondergetekende: naam: uder: verzrger: datum: plaats: Handtekening: 9

10 BIJLAGE 2: HET VERSTREKKEN VAN MEDICATIE OP VERZOEK Testemmingsfrmulier vr het tedienen van de hiernder mschreven medicijn(en) aan: (naam leerling) gebrtedatum: adres: pstcde: wnplaats: zn / dchter / pupil van: (naam uder(s) / verzrger(s) telefn thuis: telefn werk: naam huisarts: telefn: naam specialist: telefn: De medicijnen zijn ndig vr nderstaande ziekte: Naam van het medicijn: Het medicijn dient dagelijks te wrden tegediend p nderstaande tijden: uur uur uur uur Het medicijnmag alleen wrden tegediend in de vlgende situatie(s): 10

11 FORMULIER 2 BEHORENDE BIJ HET PROTOCOL: HET VERSTREKKEN VAN MEDICATIE OP VERZOEK Dsering van het medicijn: Wijze van tediening: Wijze van bewaren: Cntrle p vervaldatum dr: functie: Ondergetekende, uder / verzrger van genemde leerling, geeft hiermee aan de schl c.q. de hiernder genemde leraar die daarvr een medicijninstructie heeft gehad, testemming vr het tedienen van de bvengenemde medicijnen: Naam: Plaats: Datum: Handtekening: ============================================================== MEDICIJNINSTRUCTIE Er is instructie gegeven ver het tedienen van de medicijnen p: (datum) dr: naam: functie: van: (instelling) aan: functie(s): van: (naam + plaats schl) 11

12 BIJLAGE 3: UITVOEREN VAN MEDISCHE HANDELINGEN Testemmingsfrmulier Ondergetekende geeft testemming vr uitvering van de zgenemde medische handeling p schl bij: (naam leerling) gebrtedatum: adres: pstcde: plaats: zn / dchter / pupil van: (naam uder(s) / verzrger(s) telefn thuis: telefn werk: naam huisarts: telefn: naam specialist: telefn: naam van cntactpersn (in ziekenhuis f anders) Telefn: Beschrijving van de ziekte waarvr de medische handeling p schl bij de leerling ndig is: Omschrijving van de uit te veren medische handeling : 12

13 FORMULIER 3 BEHORENDE BIJ PROTOCOL: UITVOEREN VAN MEDISCHE HANDELINGEN De medische handeling met dagelijks wrden uitgeverd p nderstaande tijden: uur uur uur uur De medische handeling mag alleen wrden uitgeverd in de hiernder nader mschreven situatie: De manier waarp de medische handeling met wrden uitgeverd: Eventuele extra pmerkingen: Bekwaamheidsverklaring aanwezig ja / nee Instructie van de medische handeling + cntrle p de juiste uitvering is gegeven p (datum): dr: functie: van: (instelling) Ondergetekende: naam: uder: verzrger: datum: plaats: Handtekening: 13

14 BIJLAGE 4: BEKWAAMHEIDSVERKLARING BIJ HET UITVOEREN VAN MEDISCHE HANDELINGEN Bekwaamheidsverklaring vr het uitveren van een zgenemde medische handeling. Ondergetekende, bevegd tt het uitveren van de hiernder beschreven handeling verklaart dat, (naam werknemer) functie: werkzaam aan / bij: na instructie dr ndergetekende, in staat is bvengenemde handeling bekwaam uit te veren. De handeling met wrden uitgeverd ten beheve van: naam: gebrtedatum: Het uitveren van bvengenemde handeling is vr de leerling ndzakelijk wegens: De hierbven beschreven handeling mag alleen wrden uitgeverd p de tijdstippen waarp de leerling p schl aanwezig is. De hierbven beschreven handeling met wrden uitgeverd gedurende de peride: Ondergetekende: functie: werkzaam aan / bij: Plaats: Datum: Handtekening: 14

15 BIJLAGE 5: RICHTLIJNEN HOE TE HANDELEN BIJ EEN CALAMITEIT T.G.V.: - HET TOEDIENEN VAN MEDICIJNEN AAN EEN KIND - HET UITVOEREN VAN EEN MEDISCHE HANDELING Laat het kind niet alleen. Prbeer rustig te blijven. Observeer het kind ged en prbeer het gerust te stellen. Waarschuw een vlwassene (f laat één van de kinderen een vlwassene phalen waarbij u duidelijk instrueert wat het kind tegen de vlwassene met zeggen). Bel direct de huisarts en / f de specialist van het kind. Bel bij een ernstige situatie direct het landelijk alarmnummer 112. Geef dr naar aanleiding van welk medicijn f medische handeling de calamiteit zich heeft vrgedaan. Zrg ervr dat u alle relevante gegevens van het kind bij de hand hebt ( f laat ze direct dr iemand pzeken ) zals: Naam van het kind. Gebrtedatum. Adres. Telefnnummer van uders en / f andere, dr de uders aangewezen, persn. Naam + telefnnummer van huisarts / specialist. Ziektebeeld waarvr medicijnen f medische handeling ndig zijn. Bel de uders ( bij geen gehr een andere, dr de uders aangewezen persn ): Leg duidelijk uit wat er gebeurd is. Vertel, indien bekend, wat de arts heeft gedaan / gezegd. In geval van pname, geef dr naar welk ziekenhuis het kind is gegaan. 15