HITTEGOLVEN EN OZONPIEKEN

Transcriptie

1 / infrmatiebrchure HITTEGOLVEN EN OZONPIEKEN Infrmatie bestemd vr gezndheids- en welzijnswerkers werkzaam met bejaarden Hitteglven en znpieken - Infrmatie bestemd vr gezndheids- en welzijnswerkers werkzaam met bejaarden 1/9

2 Inhudstafel Inleiding 3 Symptmen verbnden aan hge temperaturen en znpieken 4 Huiduitslag dr hitte 4 Gedragsverandering en slaapverstring 4 Znnesteek 4 Hittekrampen 4 Uitputting als gevlg van de hitte 4 Hitteslag 4 Symptmen verbnden aan een znpiek en luchtvervuiling 4 Risicfactren bij bejaarden 5 Geneesmiddelen die bepaalde symptmen kunnen verergeren (nvlledige lijst) 5 De belangrijkste en meest dringende preventieve maatregelen die tegepast meten wrden in geval van een hitteglf en/f znpiek 6 Preventieve maatregelen vrafgaand aan een peride van hitte 6 Algemene maatregelen 6 Vrzrgsmaatregelen in verband met de infrastructuur 6 Vrzrgsmaatregelen p lgistiek niveau 7 MAATREGELEN TIJDENS DE HITTEPERIODE 7 Zn en warmte weren 7 Speciale aandachtspunten: 7 Snel te herkennen alarmsymptmen 8 Tekens van uitdrging 8 Tekens van hitteslag 8 Meer infrmatie Hitteglven en znpieken - Infrmatie bestemd vr gezndheids- en welzijnswerkers werkzaam met bejaarden 2/9

3 Inleiding Mei 2016 Elke zmer pnieuw lpen bejaarden risic s als hge temperaturen enkele dagen aanhuden. Een hitteglf kan, in cmbinatie met een aantal bekende meterlgische factren (vchtigheidsgraad, luchtverntreiniging, zwakke wind), ernstige gevlgen hebben vr zwakke f kwetsbare mensen. Het hitte- en znplan bepaalt wanneer de bevlking p de hgte met gebracht wrden van verhgde gezndheidsrisic s ten gevlge van hitte en zn en zrgt ervr dat de verheid paraat staat m in te grijpen m versterfte dr hitte en zn te vrkmen. Een deel van het plan behelst het sensibiliseren en infrmeren van kwetsbare grepen. Sinds 2015 is de uitvering van het hitte- en znplan een bevegdheid van de reginale verheden. Vr Vlaanderen is Zrg en Gezndheid de cördinerende verheid In deze brchure wrdt de belangrijkste infrmatie ver de gevlgen van hitte en znpieken vr de gezndheid samengevat en wrden aanbevelingen gedaan vr de bestrijding van de gevlgen. Als prfessinal werkzaam met bejaarden, bent u een zeer belangrijke schakel in dit plan! Meer algemene infrmatie kunt u terug vinden p de website van Zrg en Gezndheid ( Het hitte- en znplan vrziet dat van 15 mei tt 30 september de minimumtemperatuur, maximumtemperatuur en zncncentraties pgevlgd wrden. Op basis van deze parameters besluiten de verheden ver te gaan tt ndzakelijke acties. Deze brchure geeft aan gezndheidsprfessinals meer uitleg ver: de belangrijkste symptmen als gevlg van hitte en zn; de medisch bezwarende factren; de ptentieel gevaarlijke geneesmiddelen die dr veel van uw bewners f patiënten wrden genmen; de belangrijkste en meest dringende preventieve maatregelen die tegepast meten wrden tijdens de warmteperides Hitteglven en znpieken - Infrmatie bestemd vr gezndheids- en welzijnswerkers werkzaam met bejaarden 3/9

4 Symptmen verbnden aan hge temperaturen en znpieken HUIDUITSLAG DOOR HITTE Hitte-uitslag kmt niet alleen vr bij baby s, maar k bij vlwassenen en bejaarden. In vchtig en heet weer kunnen de afvergangen van de zweetkliertjes verstpt raken. Wanneer dit leidt tt een ntsteking kan het aanleiding geven tt bultjes f blaasjes die kunnen branden f jeuken. Meestal is geen echte behandeling ndig en verdwijnt het vanzelf dr in een kelere mgeving te verblijven. GEDRAGSVERANDERING EN SLAAPVERSTORING Bij hitte kunnen bejaarden minder alert, suf en vermeid zijn f sms prikkelbaar zijn. Dat kan een direct gevlg van de hinderlijke hitte zijn, maar k een nrechtstreeks gevlg van het slaaptekrt dr de te warme nachten. Wees waakzaam dat het niet m de eerste symptmen van een hitteslag (zie verder) gaat. ZONNESTEEK Een znnesteek heeft te maken met het directe effect van de zn p het hfd en kmt vr na een rechtstreekse bltstelling aan de zn. Een znnesteek wrdt in de hand gewerkt dr de hitte en gekenmerkt dr hevige hfdpijn, slaperigheid, misselijkheid, eventueel bewustzijnsverlies en hge krts met sms brandwnden. HITTEKRAMPEN Hittekrampen zijn spierkrampen die zich vral vrden in de buik, de armen en de benen en die pltseling pkmen bij vervledig zweten tijdens zware fysieke inspanningen. De krampen verdwijnen meestal zdra de fysieke activiteit wrdt stpgezet. UITPUTTING ALS GEVOLG VAN DE HITTE Uitputting als gevlg van de hitte treedt p na meerdere warme dagen: dr hevige transpiratie verliest het lichaam veel vcht en zuten. Deze uitputting gaat gepaard met duizeligheid, flauwte en vermeidheid, slapelsheid f ngewn nrustige nachten, eventueel misselijkheid f braken. Als uitputting niet behandeld wrdt, kan ze leiden tt een hitteslag. HITTESLAG Als iemand gedurende langere tijd wrdt bltgesteld aan een hge temperatuur, kan dit tt zware cmplicaties leiden dr een gebrekkige thermische regulatie van het lichaam: hge lichaamstemperatuur, drge huid, zeer snelle hartslag met al snel bewustzijnsverlies en shcktestand tt gevlg: dit is een medisch ndgeval dat binnen enkele uren ddelijk kan zijn! SYMPTOMEN VERBONDEN AAN EEN OZONPIEK EN LUCHTVERVUILING Niet alleen zieke mensen, maar k persnen met een gede gezndheid kunnen last krijgen van deze symptmen: ademhalingsmeilijkheden, irritatie van de gen en/f de keel, hfdpijn Hitteglven en znpieken - Infrmatie bestemd vr gezndheids- en welzijnswerkers werkzaam met bejaarden 4/9

5 Risicfactren bij bejaarden Naarmate mensen uder wrden, gaan ze minder flexibel m met veranderingen zals een verhuis, een sterfgeval, f zals in dit geval extreme weersmstandigheden. Tegelijkertijd brengt het nrmale veruderingsprces heel wat prgressieve veranderingen mee: bejaarden velen de warmte minder ged mdat hun centraal zenuwstelsel de infrmatie minder snel verwerkt; mdat de zweetklieren minder ged werken, zal het nrmaal verdampingsprces bij zweten minder ged functineren. Het systeem van de thermische uitwisselingen vertraagt en het lichaam reageert minder snel p hge temperaturen; mgelijke vermindering van de nierfunctie; het drstgevel kan verstrd zijn; mdat uderen sms meilijkheden hebben m te slikken, kunnen ze meilijker f minder vedsel en vcht pnemen; indien ze minder zelfstandig zijn, kunnen ze hun gedrag k minder ged aanpassen bij grte warmte. Bijkmend kunnen medische factren een rl spelen: uderen met een acute ziekte met vchtverlies (maag-darmntsteking) en/ f krts (infecties) lpen meer risic; ze lijden vaak aan chrnische hart- en lngziektes die k een bezwarende factr kunnen zijn; aantasting van het centraal zenuwstelsel (Parkinsn, dementie, Alzheimer); mgelijke inname van geneesmiddelen die de nrmale regeling van de lichaamstemperatuur verstren. Hiernder vindt u een nvlledige lijst. Geneesmiddelen die bepaalde symptmen kunnen verergeren (nvlledige lijst) geneesmiddelen die uitdrging f elektrlytenstrnissen verrzaken: bv. diuretica; geneesmiddelen die de nierfunctie aantasten: bv. niet-sterïdale ntstekingsremmers; geneesmiddelen wrden vaak vertraagd afgebrken en verminderd uitgescheiden dr de nieren bij bejaarden. Bij uitdrging kan dit ng dalen; geneesmiddelen die de bleddruk verlagen; geneesmiddelen die hyperthermie kunnen verrzaken: bv. geneesmiddelen tegen psychse; geneesmiddelen die warmteverlies en dus de afkeling van het lichaam kunnen verstren, bv. geneesmiddelen tegen depressie Hitteglven en znpieken - Infrmatie bestemd vr gezndheids- en welzijnswerkers werkzaam met bejaarden 5/9

6 De belangrijkste en meest dringende preventieve maatregelen die tegepast meten wrden in geval van een hitteglf en/f znpiek Een pltse en aanhudende temperatuurstijging kan dramatische gevlgen hebben vr bejaarden: drie snikhete dagen en twee warme nachten zijn geneg m het verlijdensrisic bij deze mensen te verhgen, vral indien zij aan een chrnische ziekte lijden. VOORKOMEN IS BETER DAN GENEZEN Wacht niet p een hitteglf m de gepaste maatregelen vr te bereiden! Preventieve maatregelen vrafgaand aan een peride van hitte ALGEMENE MAATREGELEN Het is zeer belangrijk m de bejaarden aan te leren m geregeld en vldende te drinken, k als ze geen drst velen! Wanneer het warmer wrdt, dient de kledij aangepast te wrden. Bejaarden vergeten dat wel eens! Bij gebrek aan lichte kledij, kan het ndig zijn deze aan te schaffen. Het is belangrijk vraf een ged zicht te hebben p de algemene gezndheidstestand van de bejaarden, zals p het gewicht en de bleddruk. Dit kan in een hitteglf helpen m de hydratatietestand beter p te vlgen. De gezndheidstestand van een bejaarde kan namelijk zeer snel evlueren! Regelmatig cntact huden met de behandelende arts: hij kan zijn patiënten k bewust maken van de risic s en hun behandeling eventueel aanpassen. VOORZORGSMAATREGELEN IN VERBAND MET DE INFRASTRUCTUUR Nagaan f de vensters in de kamers waar de bejaarden verblijven afgeschermd kunnen wrden tegen de warmte (luiken, rlluiken, grdijnen); Bepalen welke kamers meilijk fris te huden zijn en nagaan f deze eventueel tijdelijk kunnen afgeslten wrden; Ervr zrgen dat er minstens één fris f verkeld vertrek kan zijn waar de bewners terechtkunnen. Indien er airc aanwezig is, de gede werking ervan (laten) nagaan Hitteglven en znpieken - Infrmatie bestemd vr gezndheids- en welzijnswerkers werkzaam met bejaarden 6/9

7 VOORZORGSMAATREGELEN OP LOGISTIEK NIVEAU Is er p elk mment vldende drank als water, frisdranken (znder alchl en niet te zet) aanwezig? Is het z ndig mgelijk m de maaltijden aan te passen met menu s rijk aan water, met kude schtels (fruit, rauwkst) en bestaat de mgelijkheid m de prties te verdelen ver verschillende kleinere maaltijden? Is het ndig een ventilatr, waterverstuiver, lichte kledij aan te schaffen? Verzrgingsinstellingen kunnen nagaan f ze ver een tereikende heveelheid medisch materiaal beschikken, bv. thermmeters, infuusplssingen. Verzrgingsinstellingen leggen best in een prtcl vast welke maatregelen de instelling zal nemen wanneer de situatie evlueert naar langdurige hitte f znpieken. Dit prtcl kan mvatten: het persneel mbiliseren en eventueel persneelsleden uit verlf terugrepen; de planning aanpassen; samenwerken met familieleden van de bewners en met vrijwilligers die regelmatig p bezek kunnen kmen bij de uderen en aandacht hebben vr klinische alarmsignalen. MAATREGELEN TIJDENS DE HITTEPERIODE ZON EN WARMTE WEREN Ramen en luiken geslten huden, vral van gevels die aan de znnekant gelegen zijn, zlang de buitentemperatuur hger ligt dan de temperatuur binnen. Z veel mgelijk ramen en deuren penzetten en lucht dr het hele gebuw laten circuleren zdra de buitentemperatuur lager ligt dan de binnentemperatuur (heel vreg s mrgens). De temperatuur in de kamers cntrleren. SPECIALE AANDACHTSPUNTEN: Laat de bewners minstens 1,5 liter (f 8 glazen) water per dag drinken (maaltijden niet inbegrepen). Vrbeelden van gede drstlessers : Water znder f met klzuur, zelfs met smaak: munt, grenadine, citren, sinaasappel, enz.; vruchtensap (pletten vr citrusvruchten die diarree kunnen verrzaken); vldende gezuten sepen; yghurt en milkshake. Alle fysieke inspanningen en uitstappen tussen 12 en 22 uur vermijden. De zncncentraties en temperaturen zijn dan het hgst. Indien de bejaarde tch naar buiten wenst te gaan, raadt dan een tijdstip aan s mrgens vreg f s avnds laat en bescherm hen zveel mgelijk tegen de zn: hed, znnebril, beschermende znnecrème. Ruime en lichte kledij. Zrg vr verfrissing: Hitteglven en znpieken - Infrmatie bestemd vr gezndheids- en welzijnswerkers werkzaam met bejaarden 7/9

8 alle bewners geregeld in een kele kamer (eventueel met airc) laten zitten; bewners die mbiel zijn f bezek krijgen van familie, kunnen regelmatig meegenmen wrden naar winkelcentra f ntspanningsruimtes die ged geventileerd zijn en waar airc is; water verstuiven p het gezicht en andere nbedekte delen van het lichaam, met een verstuiver f waterspuitbussen; een gekelde, vchtige dek p het gezicht leggen; de mnd bevchtigen: mnd spelen, water verstuiven; regelmatig duches en frisse baden laten nemen. Bij bejaarden die zelf kunnen drinken vlstaat het m tezicht en vldende water en vedsel te vrzien en hen te tnen he ze zich kunnen verfrissen. Bejaarden die gedeeltelijk f vlledig hulpbehevend zijn f die meilijk kunnen slikken meten gehlpen wrden m zich te verfrissen, te eten en te drinken! SNEL TE HERKENNEN ALARMSYMPTOMEN Tekens van uitdrging drge mnd, slijmvliezen, tng; rde, warme en drge huid; blijvende huidpli na zacht knijpen in de huid; gevel van drst, zwaarte en uitputting; verwardheid, ngewne nrust, slaperigheid verdag, nrustige nachten; daling van het lichaamsgewicht. Tekens van hitteslag Hge lichaamstemperatuur, drge huid en hge pls met een snelle evlutie naar bewustzijnsverlies en shcktestand. Bij tekens van uitdrging f mgelijke hitteslag: neem nmiddellijk cntact p met de verantwrdelijke arts f verpleegkundige: zij zullen beslissen ver een aangepaste behandeling (infuus, verbrenging naar een gespecialiseerd centrum). Tt de kmst van de hulpdiensten: Beschut de persn indien mgelijk tegen de zn, liefst p een kele plaats. Vermijd elk risic van vallen en dit dr de persn in een veilige huding te plaatsen. Kleed de persn uit. Verstuif fris water ver de persn. Wikkel de persn in een vchtig laken Hitteglven en znpieken - Infrmatie bestemd vr gezndheids- en welzijnswerkers werkzaam met bejaarden 8/9

9 Meer infrmatie Vr meer infrmatie ver het hitte- en zn plan en ver de te nemen maatregelen kunt u terecht: Bij de behandelende artsen van uw bewners (met name vr een eventuele aanpassing van de medicatie) Bij de afdeling Preventie van Zrg en Gezndheid: U kunt de weersverwachtingen k vlgen p deze websites: (vr de zncncentraties) (vr het weer) Hitteglven en znpieken - Infrmatie bestemd vr gezndheids- en welzijnswerkers werkzaam met bejaarden 9/9