Hogeschool Avans, Breda / Tilburg Academie voor Technologie en Management

Transcriptie

1 Hogeschool Avans, Breda / Tilburg Academie voor Technologie en Management Opleiding: Werktuigbouwkunde, hbo-bachelor Varianten: voltijd, deeltijd en duaal Opleiding: Milieugerichte Materiaaltechnologie, hbo-bachelor Variant: voltijd Visitatiedata: 25 en 26 oktober 2005 NQA (Netherlands Quality Agency) Utrecht, december 2005

2 2

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per onderwerp Schematisch overzicht oordelen Totaaloordeel 14 Deel B: Facetten 15 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding 17 Onderwerp 2 Programma 20 Onderwerp 3 Inzet van personeel 34 Onderwerp 4 Voorzieningen 38 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 40 Onderwerp 6 Resultaten 44 Deel C: Bijlagen 49 Bijlage 1 Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 50 Bijlage 2 Deskundigheden panelleden 51 Bijlage 3 Bezoekprogramma 55 Bijlage 4 Kengetallen 56 Bijlage 5 Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 62 3

4 4

5 Deel A: Onderwerpen 5

6 6

7 Onderwerpen 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van een panel dat in opdracht van NQA de opleidingen Werktuigbouwkunde en Milieugerichte Materiaaltechnologie van de Hogeschool Avans heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek vond plaats in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart in juli 2005, het moment waarop de opleidingen haar rapportages bij de NQA aanleverde. Als onderdeel van het onderzoek was er een panelbezoek aan de opleidingen. Dit bezoek vond plaats op 25 en 26 oktober Het panel bestond uit de volgende personen: De heer ing. A.J.G. van Tongeren (voorzitter en domeindeskundige werktuigbouwkunde); De heer ir. M.L. Uyterlinde (domeindeskundige werktuigbouwkunde); De heer ir. A.A. Stoltenborgh (domeindeskundige milieugerichte materiaaltechnologie); De heer H. van Velthoven (studentpanellid); De heer drs. ing. A.G.M. Horrevorts (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (22 augustus 2005). Het panel beschikt over domeinspecifieke deskundigheid, onderwijs- en auditdeskundigheid en deskundigheid over de internationale ontwikkelingen van de discipline (zie bijlage 2). Het panel is samengesteld vóór juni 2005 en is niet geselecteerd op basis van de eis van de NVAO dat het panel moet beschikken over deskundigheid op het gebied van lesgeven en beoordeling en toetsing in de te beoordelen opleiding. Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel per opleiding geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Dit facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 7

8 1.2 Inleiding De Hogeschool Avans biedt ruim 50 opleidingen aan, heeft ruim bachelorstudenten en medewerkers. De Hogeschool Avans heeft haar opleiding verdeeld over achttien academies, waarvan de Academie voor Technologie en Management (ATM) er één is. De ATM biedt vijf opleidingen aan van technische aard op de locaties Breda en Tilburg, waaronder de opleidingen Werktuigbouwkunde (WTB) en Milieugerichte Materiaaltechnologie (M2) vallen. De opleiding WTB wordt op beide locaties verzorgd en de opleiding M2 wordt op de locatie Tilburg aangeboden. De twee opleidingen zijn als cluster gevisiteerd. De ATM hanteert als opleidingsmissie het binnen een technische context opleiden van mensen tot competente beroepsbeoefenaars in de technologie en het management. De huidige opleiding WTB is in 1998 ontstaan uit de fusie tussen de voormalige Hogeschool West-Brabant (Breda) en de Hogeschool Midden-Brabant (Tilburg). WTB wordt op beide locaties voltijd, duaal en deeltijd aangeboden. In de voltijd opleiding staan momenteel 276 studenten ingeschreven, in de duale variant 17 en bij de deeltijdopleiding staan 35 studenten ingeschreven. Het onderwijs binnen de academie waarvan de opleiding deel uitmaakt, wordt verzorgd door een personeelsformatie van 49 fte sterk. Het streven is een omvang van een formatie van 45,4 fte. In de voltijd variant zijn in studenten ingestroomd, in de duale opleiding zijn in dat jaar geen studenten ingestroomd en in de deeltijd variant zijn in studenten ingestroomd. De opleiding M2 in Tilburg wordt alleen voltijd aangeboden en is op het moment van visitatie (oktober 2005) de enige actieve opleiding Milieugerichte Materiaaltechnologie. De opleiding levert afgestudeerden op het gebied van Duurzame Bedrijfsvoering. Het werkveld ligt in tussen Technische Bedrijfskunde en WTB, het onderscheidt zich door de focus op de toepassing van duurzame materialen, producten, processen en werkingsprincipes. In de opleiding staan momenteel 33 studenten ingeschreven. De opleiding wordt verzorgd door 5 docenten. De formatie-omvang bedraagt 11.8 (M2 en Technische Bedrijfskunde samen). De docent-studentratio is 1:25,5 wat binnen het gestelde streefdoel van 1:30 valt. In 2004 zijn 8 studenten ingestroomd in de opleiding. De opleidingen WTB en M2 maken een ontwikkeling door en voeren twee curricula uit. Het fusiecurriculum voor de cohorten 1999 tot en met 2001 en het ATM-propedeuse curriculum voor de cohorten 2001 tot en met Vanaf september 2005 wordt gestart met de Bachelor of Engineering. Deze brede opleiding omvat naast WTB en M2 de opleidingen Chemische technologie, Elektrotechniek en Technische bedrijfskunde. De curricula zijn voor wat betreft de eerste zes maanden identiek, waarna specifieke curricula van bijvoorbeeld WTB of M2 gevolgd worden. 8

9 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleidingen door het panel heeft plaatsgevonden conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. De visitatie vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding(en) geldt (zie facet 1.2). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecheckt op kwaliteit en compleetheid (de informatieanalyse) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Nadat het zelfevaluatierapport met de bijlagen in orde was bevonden, heeft de auditor met de opleiding tezamen besproken welke facetten of welke thema s naar verwachting de meeste aandacht zullen krijgen tijdens het bezoek van het panel aan de opleiding (de agenderende audit). Daardoor konden de opleiding en het visitatiepanel zich op adequate wijze voorbereiden op dit bezoek. In diezelfde periode (oktober 2005) bereiden de panelleden zich inhoudelijk voor op het bezoek (oktober 2005). Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor ten slotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel concreet voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundige(n) in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleidingen (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het management van de Academie voor Industrie en Informatica. Verder is per opleiding gesproken met docenten en studenten. Met afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers zijn gezamenlijke gesprekken gevoerd. Aan het begin en tijdens het bezoek is ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel zogenaamde schakelmomenten ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden schriftelijk beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. 9

10 De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport wordt door de opleiding(en) accreditatie aangevraagd bij de NVAO. In het facetrapport wordt door NQA gerapporteerd op facetniveau. De opleiding heeft in december 2005 een concept van dit rapport voor een check op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het onderwerprapport wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in december 2005 voor een check op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in december Het visitatierapport is uiteindelijk in december 2005 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per opleiding per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die een opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Daar waar bij de opleiding WTB een argumentatie/ beoordeling voor duaal en deeltijd afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld gelden voor de duaal- en de deeltijdopleiding dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien de duaal- en de deeltijdopleiding inhoudelijk voornamelijk zijn gebaseerd op dezelfde module-inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. Hetzelfde is van toepassing op de verschillende locaties waar de opleiding WTB wordt aangeboden. Daar waar bij de opleiding WTB en argumentatie/ beoordeling voor locatie Tilburg afwijkt van de locatie Breda, is dit expliciet vermeld. Benchmarking Wat betreft de benchmarking wordt een vergelijk gemaakt met andere soortgelijke opleidingen in Nederland. Voor de landelijke vergelijking maakt het panel gebruik van de centraal geregistreerde gegevens van het CRIHO, aangezien deze een vergelijkbaarheid 10

11 mogelijk maken. Dit in tegenstelling tot opleidingseigen kengetallen met verschillen in definitie en registratie. 1.5 Oordelen per onderwerp Doelstellingen opleiding Voor de opleiding WTB is aan de facetten behorende bij het onderwerp doelstellingen opleiding het oordeel goed (1.1 en 1.3) en voldoende (1.2) toegekend. De oordelen op het onderwerp zijn voor de drie varianten van de opleiding WTB derhalve positief. Voor de opleiding M2 is aan de drie facetten behorende bij het onderwerp doelstellingen opleiding het oordeel voldoende toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding M2 derhalve positief Programma Voor de opleiding WTB is aan de facetten 2.1, 2.7 en 2.8 het oordeel voldoende toegekend. Aan de overige facetten is het oordeel goed toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de drie varianten van de opleiding WTB derhalve positief. Voor de opleiding M2 is aan de facetten 2.1, 2.4 en 2.8 het oordeel voldoende toegekend. Aan de overige facetten is het oordeel goed toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding M2 derhalve positief Inzet van personeel Voor de opleiding WTB is aan de facetten3.1 en 3.2 het oordeel voldoende toegekend. Voor het facet 3.3 goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de drie varianten van de opleiding WTB derhalve positief. Voor de opleiding M2 is aan de facetten3.1 en 3.2 het oordeel voldoende toegekend. Voor het facet 3.3 goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding M2 derhalve positief Voorzieningen Voor de opleiding WTB is aan de twee facetten behorende bij het onderwerp voorzieningen het oordeel voldoende toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de drie varianten van de opleiding WTB derhalve positief. Voor de opleiding M2 is aan de twee facetten behorende bij het onderwerp voorzieningen het oordeel voldoende toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding M2 derhalve positief. 11

12 1.5.5 Interne kwaliteitszorg Voor de opleiding WTB is aan het facet 5.1 het oordeel goed toegekend en aan de facetten 5.2 en 5.3 het oordeel voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de drie varianten van de opleiding WTB derhalve positief. Voor de opleiding M2 is aan het facet 5.1 het oordeel goed toegekend en aan de facetten 5.2 en 5.3 het oordeel voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding M2 derhalve positief Resultaten Voor de opleiding WTB is aan de twee facetten behorende bij het onderwerp resultaten het oordeel voldoende toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de drie varianten van de opleiding WTB derhalve positief. Voor de opleiding M2 is aan de twee facetten behorende bij het onderwerp resultaten het oordeel voldoende toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding M2 derhalve positief. 12

13 1.6 Schematisch overzicht oordelen Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Wtb Voltijd Wtb Duaal Wtb Deeltijd M2 Voltijd Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Goed Goed Voldoende 1.2 Niveau bachelor Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende 1.3 Oriëntatie hbo bachelor Goed Goed Goed Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Positief Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen hbo Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud Goed Goed Goed Goed programma 2.3 Samenhang in Goed Goed Goed Goed opleidingsprogramma 2.4 Studielast Goed Goed Goed Voldoende 2.5 Instroom Goed Goed Goed Goed 2.6 Duur Goed Goed Goed Goed 2.7 Afstemming tussen vormgeving en Voldoende Voldoende Voldoende Goed inhoud 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Positief Positief Onderwerp 3 Inzet van Personeel 3.1 Eisen hbo Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende 3.3 Kwaliteit personeel Goed Goed Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Positief Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende 4.2 Studiebegeleiding Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Positief Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitzorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed Goed Goed Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende 5.3 Betrekken van medewerkers, Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende studenten, alumni en het beroepenveld Totaaloordeel Positief Positief Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerde niveau Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Positief Positief 13

14 1.7 Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan in paragraaf 1.5 waaruit blijkt dat de opleiding Werktuigbouwkunde (voltijd, deeltijd en duaal) en Milieugerichte Materiaaltechnologie (voltijd) op de zes onderwerpen positief scoren, is de conclusie dat het totaaloordeel over de beide opleidingen positief is. 14

15 Deel B Facetten 15

16 16

17 Facetten De oordelen voor de opleiding werktuigbouwkunde betreffen de alle drie varianten van de opleiding op de locaties Breda en Tilburg. Als er verschillen zijn in oordelen per locatie en variant wordt dit apart vermeld. De oordelen over de opleiding M2 betreft de voltijdvariant op de locatie Tilburg Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen WTB: Goed M2: Voldoende Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Voor de opleiding WTB wordt het oordeel als volgt beargumenteerd: De eindkwalificaties die de opleiding hanteert zijn geformuleerd in competenties en beschreven in het opleidingsprofiel: Beroepsprofiel, beroeps-kwalificaties en eindtermen, Het opleidingsprofiel is gebaseerd op het landelijk vastgestelde document Kernkwalificaties werktuigbouwkundig ingenieur, 1993 en het door de landelijke hogescholen opgestelde profiel Kerncompetenties, werktuigbouwkundig hbo-ingenieur, Het document Beroepsprofiel, beroeps-kwalificaties en eindtermen, 1998 dient als uitgangspunt voor de inhoud en vormgeving van het curriculum van de opleiding. Daarbij is gekozen voor een nadruk op methodisch ontwerpen/projectmatige aanpak in de specifieke werktuigbouwkundige eindkwalificatie: probleem in kaart brengen, analyseren, oplossing genereren, implementeren/invoeren en oplossing evalueren/bijstellen. Het opleidingsprofiel (Beroepsprofiel, beroeps-kwalificaties en eindtermen, 1998) is gevalideerd door de Afdeling Adviesraad (AAR). Evaluatie en eventuele herziening van het opleidingsprofiel gebeurt landelijk ongeveer iedere zes jaar en binnen de opleiding ongeveerd iedere drie jaar. Uit verschillende documenten blijkt dat het werkveld in 1998, 2002 en 2005 bij verschillende evaluaties en herzieningen van het opleidingsprofiel is betrokken. In 2002 is door Hobéon in opdracht van de ATM een onderzoek verricht naar de behoeften van het afnemend technische werkveld (Naar een nieuw concept voor ATM en ALS, 2002 en Achtergrondnotitie t.b.v. de strategie-ontwikkeling opleidingen ATM, 2003) Uit notulen blijkt dat de opleiding WTB participeert in het landelijk clusteroverleg engineering. 17

18 In het kader van bi-diplomering worden het programma en de gehanteerde eindkwalificaties van de werktuigbouwkundige opleidingen van de University of Sunderland (UK), de Fachhochschule Kiel, Aachen en Karlsruhe (D) en van Hogeschool Avans Breda en Tilburg wederzijds erkend. Een programmavergelijking is uitgevoerd door WTB en de Fachhochschule, zoals blijkt uit Programmavergelijking, Voor de opleiding M2 wordt het oordeel als volgt beargumenteerd: De landelijke beroepskwalificaties M2 uit 1999 gelden voor de Tilburgse M2 opleiding. Deze zijn beschreven in de opleidingsdocumenten Kern-eindtermen M2, 1999 en Opleidingskader M2, Het opleidingsprofiel is in 1991 opgesteld vanuit de initiatiefnemers van de opleiding. Zo ontstond een "virtueelberoeps-beeld". Vanuit het virtuele beroepsbeeld zijn de eerste landelijke eindtermen voor M2 in 1994 tot stand gekomen (Landelijke kernkwalificaties voor de opleiding M2, 1994). In 1999 zijn door de Hogeschool Brabant, de rechtsvoorganger van de hogeschool Avans, en de Rijkshogeschool IJsselland (nu Saxion Hogescholen) beroepskwalificaties opgesteld (Kern-eindtermen M2, 1999). De landelijke kerneindtermen zijn de bron voor het bouwplan van de opleiding M2. In 2002 is het bouwplan geactualiseerd en aangepast aan de ontwikkelingen binnen de beroepspraktijk. Het ketenbeheer is sinds 1999 meer centraal komen te staan. De accenten zijn verschoven van milieu, via materiaaltechnologie naar duurzame bedrijfsvoering. De eindkwalificaties zijn in lijn gebracht met de ontwikkelingen binnen het landelijk project Competent HTNO. Naast professionele eindtermen zijn beroepscompetenties en algemene hbo-competenties benoemd. Deze zijn voor M2 beschreven in het Bouwplan M2, 2002 en Opleidingskader M2, De Afdeling Adviesraad (AAR) van ATM heeft ingestemd met het huidige opleidingsprofiel van de opleiding. Het panel stelt, echter vast dat de AAR niet gezien kan worden als een representant van het werkveld van M2. Een validatie van het opleidingsprofiel door vakgenoten en/of werkveld breder dan de eigen kring van de opleiding heeft niet plaatsgevonden. Het panel heeft het Bouwplan ingezien en constateert dat de genoemde competenties voor M2 relevant zijn. Facet 1.2 Niveau bachelor WTB: Voldoende M2: Voldoende Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. 18

19 Voor de opleiding WTB wordt het oordeel als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft de eindkwalificaties (1998) getoetst aan de Dublin-descriptoren. De vergelijking is opgenomen in het Opleidingskader Werktuigbouwkunde, Daaruit blijkt, aldus het panel, dat alle Dublin-descriptoren zijn gedekt door de eindkwalificaties van de opleiding. Het panel stelt vast dat de opleiding het hbo-niveau heeft beschreven, maar een nadere uitwerking en concretisering naar (sub)niveaus van beheersing van de eindkwalificaties/competenties maakt de doelstellingen geschikter voor het invullen van de verschillende fasen van de opleiding en het toetsen van de fasedoelen en eindkwalificaties. De opleiding heeft een programmavergelijking uitgevoerd met de Fachhochschule in Duitsland. Voor de opleiding M2 wordt het oordeel als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft de eindkwalificaties (Kern-eindtermen M2) getoetst aan de Dublindescriptoren. De vergelijking is opgenomen in het Opleidingskader M2, ATM, Daaruit blijkt, aldus het panel, dat alle Dublin-descriptoren zijn gedekt door de eindkwalificaties van de opleiding. Het panel stelt vast dat de opleiding het hbo-niveau heeft beschreven, maar een nadere uitwerking en concretisering naar (sub)niveaus van beheersing van de eindkwalificaties/competenties maakt de doelstellingen geschikter voor het invullen van de verschillende fasen van de opleiding en het toetsen van de fasedoelen en eindkwalificaties. Facet 1.3 Oriëntatie hbo bachelor WTB: Goed M2: Voldoende Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Voor de opleiding WTB wordt het oordeel als volgt beargumenteerd: De eindkwalificaties zijn in overleg met het beroepenveld tot stand gekomen (vergelijk facet 1.1). Het opleidingsprofiel (1998) is gebaseerd op het landelijk vastgestelde beroepsprofiel (1993) en het profiel (1996) opgesteld door opleidingen WTB van verschillende landelijke hogescholen. In het opleidingsprofiel (1998) zijn de verschillende werkterreinen beschreven en wordt de nadruk gelegd op methodisch ontwerpen/projectmatige aanpak (vergelijk facet 1.1). De AAR heeft het gehanteerde opleidingsprofiel bekrachtigd. 19

20 De ATM heeft onderzoek naar de wenselijke beroepsprofielen voor de opleidingen binnen de academie laten verrichten, zoals blijkt uit Inventarisatie van de landelijke beroepsprofielen voor de ATM. Voor de opleiding WTB heeft dit niet tot bijstellingen van het opleidingsprofiel geleid. Uit het gesprek met de vertegenwoordigers van het werkveld blijkt dat zij de door de opleiding gehanteerde eindkwalificaties onderschrijft. Voor de opleiding M2 wordt het oordeel als volgt beargumenteerd: Het opleidingsprofiel is afgeleid van het landelijke profiel (Kern-eindtermen M2, 1999) Zie ook facet 1.1. Het opleidingsprofiel zoals beschreven in het Opleidingskader M2, 2005, sluit aldus het panel aan bij de huidige beroepspraktijk van de afgestudeerde. De opleiding levert afgestudeerden op het gebied van Duurzame Bedrijfsvoering. Het panel vindt dat van de beginnend beroepsbeoefenaar verwacht mag worden dat hij kan voldoen aan de doelen zoals omschreven in de opleidingsdocumenten. Dit wordt bevestigd door onderzoeksresultaten. Uit alumnionderzoek en onderzoek onder werkveld en werkgevers blijkt dat afgestudeerden terechtkomen in functies op het gebied van (technische) advisering, service, management en onderzoek. Volgens de alumni en de werkgevers bekleden de afgestudeerden functies die variëren van net onder hbo-niveau tot universitair niveau. De inhoudelijke aansluiting op de baan varieert (55%: sluit zeer goed aan, 19% sluit minder goed aan). De werkgevers zijn, aldus het onderzoek, tevreden over het niveau van de startende beroepsbeoefenaar (Fakta 2005). Het panel tekent hierbij aan dat het aantal werkgevers in het onderzoek klein (5) was. Het panel stelt vast dat de opleiding geen vergelijking heeft gemaakt met internationale standaarden voor het beroep. Dit is aldus het panel een omissie. In het kader van de weten regelgeving heeft de M2 ingenieur te maken met een internationale omgeving. Met name met de Europese wet- en regelgeving op het gebied van milieu en veiligheid. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen hbo WTB: Voldoende M2: Voldoende Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. 20

21 Voor de opleiding WTB wordt het oordeel als volgt beargumenteerd: De didactische uitgangspunten van de opleiding zijn beschreven in het Opleidingskader Werktuigbouwkunde ATM, De opleiding werkt met probleemgestuurd onderwijs en met projectgestuurd onderwijs. De projecten binnen het projectgestuurd onderwijs worden gekenmerkt door een toename van de mate van zelfstandigheid waarbij de student zelf verantwoordelijk is voor zijn leerproces. Bestudering van het studiemateriaal laat zien dat vakliteratuur (boeken, dictaten, vakbladen en digitale bronnen) wordt gebruikt bij het verwerven van kennis. De opleiding maakt gebruik van Duits- en Engelstalige literatuur. Uit het Startdossier blijkt dat voltijd studenten vinden dat er ruim voldoende aandacht wordt besteed aan theoretische aspecten (studenttevredenheidsonderzoek, STO 2004, score 3,5). Voor de deeltijd en duale variant zijn er geen STO cijfers beschikbaar. Studenten, met wie het panel sprak, geven aan dat zij tevreden zijn over de gebruikte vakliteratuur. De opleiding heeft de beschikking over een eigen CIM-cel (Computer Integrated Manufacturing-cel). Gebruik hiervan is opgenomen in het basisprogramma. In de uitwerking van opdrachten moeten studenten laten zien dat zij gebruik maken van (nieuwe) concepten en theorieën. Dit wordt bij de opdrachten getoetst. In de afstudeeropdracht moeten studenten laten zien dat zij in staat zijn een plan of advies te onderbouwen vanuit een theoretisch concept. Het panel heeft dit ook in voldoende mate kunnen vaststellen in de afstudeeropdrachten. De curriculumcommissie bewaakt de beroepsgerichtheid, actualiteit en de relevantie van het curriculum. Daarnaast wordt de voorgeschreven literatuurlijst (Boekenlijst 2004) regelmatig herzien, dit is in 2004 voor het laatst gebeurd. Studenten komen op verschillende manieren in aanraking met de beroepspraktijk. Gedurende de voltijdopleiding gebeurt dit door geconstrueerde en reële praktijkcasuïstiek en middels georganiseerde excursies. In het begin van het tweede jaar komen studenten in aanraking met de beroepspraktijk door een kort buitenschools programma. In het derde lopen zij twintig weken stage en in de tweede helft van het vierde jaar voeren zij hun afstudeeropdracht uit. De studenten vinden, volgens het STO 2004, dat zij voldoende kennismaken met de beroepspraktijk (score 3, aldus het Startdossier). Uit het Startdossier blijkt tevens dat huidige propedeusestudenten uit Tilburg het beroepsperspectief nog niet helemaal helder voor ogen hebben. Het panel constateert dat studenten in voldoende mate in aanraking komen met de actuele beroepspraktijk via de stage en de verschillende projectopdrachten. De duale variant is, voor wat betreft de eerste twee studiejaren, gelijk aan de voltijdopleiding. Vanaf het derde studiejaar vindt de opleiding deels (drie dagen per week) plaats in de beroepspraktijk waar de student werkzaam is. Opdrachten vanuit de opleiding zijn gekoppeld aan de beroepspraktijk. In de deeltijdvariant zijn alle onderwerpen van de verschillende blokken gekoppeld aan praktijkopdrachten die de student op zijn werkplek tegenkomt. Gedurende de gehele opleiding krijgen studenten gastcolleges, verzorgd door gastdocenten. Gastlessen zijn opgenomen in het curriculum ten behoeve van specifieke programmaonderdelen, veelal ter ondersteuning van de projectopdrachten. De studenten zijn tevreden over de gastlessen, zij vinden deze informatief. 21

22 De opleiding houdt voeling met de actuele beroepspraktijk via de docenten die bijna allemaal betrokken zijn bij de begeleiding van stagiairs en afstudeerders. Daarnaast wordt op academieniveau op verschillende wijze contact onderhouden met de beroepspraktijk, zoals via de AAR, projecten (focusmanager en mechatronica) en deelname vanuit WTB aan het lectoraat Duurzame Bedrijfsvoering. Echter, op basis van de gevoerde gesprekken constateert het panel dat deze contacten op enige afstand zijn van de opleiding en niet een herkenbare invloed hebben op de actualiteit in het curriculum. Uit de gesprekken met de docenten en met de vertegenwoordigers van het werkveld blijkt namelijk dat zij vinden dat het bedrijfsleven meer betrokken kan worden bij de ontwikkeling en de uitvoering van het programma van de opleiding. De herinvoering van de snuffelstage en projecten in het werkveld, waarin docenten participeren, worden hierbij genoemd. Contacten tussen opleiding en beroepspraktijk via voornamelijk stageen afstudeerbegeleiding, vindt het panel te beperkt. Studenten ontwikkelen verschillende technische en algemene vaardigheden in de verschillende projecten. In de studiehandleidingen zijn daartoe opdrachten opgenomen. Projectopdrachten worden ondersteund door gastlessen en studieloopbaanbegeleiding, waarbij het portfolio de ontwikkeling van de verschillende vaardigheden en competenties zichtbaar maakt. Studenten geven in STO 2004 aan dat praktische vaardigheden meer geoefend mogen worden (score 3, Startdossier). De opleiding besteedt volgens het panel voldoende aandacht aan internationalisering. Naast het gebruik van Duits- en Engelstalige literatuur is er een blok communicatie Engels in het derde jaar opgenomen. Verder bestaat er de mogelijkheid voor studenten om stage te lopen en om af te studeren in het buitenland. In het kader van bi-diplomering kunnen studenten afstuderen bij de Fachhochschule (D) of bij de Engelse University (UK). In relatie tot de internationale mogelijkheden geven vertegenwoordigers van het werkveld in het gesprek met het panel aan dat Engels meer aandacht kan krijgen in het curriculum. Studenten melden dat de uitwisseling op bescheiden schaal plaatsvindt. Voor de opleiding M2 wordt het oordeel als volgt beargumenteerd: De didactische uitgangspunten van de opleiding zijn beschreven in het Opleidingskader M2 ATM, Het leren wordt gezien als een sociaal proces, dit leren gebeurt in interactie met de omgeving. En de student is zelf verantwoordelijk voor het leerproces. De rode draad door de opleiding vormen de werkgebieden waarin de van de M2- ingenieur werkzaam is: Kwaliteit, Arbo en Milieu (KAM); Productgerichte Milieuzorg (PMZ); Procesverbetering, Technisch (PVB-T); Procesverbetering, Organisatorisch (PVB-O); Ketenbeheer (KET); Materiaaltechnisch Onderzoek (MTO); Milieugerichte Productontwikkeling (MPO). Tijdens de eerste periode van de propedeuse wordt gestart met algemene oriëntatie op de latere beroepspraktijk (de beroepsrollen: de maker, de stuurder, de vertaler). De opleiding wordt afgerond met een afstudeeropdracht op het terrein van één van de werkgebieden. De ondersteunende kennisgebieden zijn: milieutechnologie, materiaaltechnologie, productietechnologie, energietechnologie, technisch ontwerpen, procesbeheersing en 22

23 communicatietechnieken, psychologie, ethiek, ecologie, ketenbeheer, maatschappij, marketing en economie, beleid, management, projectmanagement, organisatiekunde, kwaliteit, arbeid en milieu. Studenten doen deze kennis op via geplande colleges (de basisvakken) en via zelfstudie. Uit gesprekken met studenten maakt het panel op dat studenten vanaf het begin van de studie leren zelf vakliteratuur te ontsluiten en de kennis toe te passen bij het oplossen van opdrachten en het uitvoeren van projecten. M2 kent een propedeuse waarvan 50% opleidingsspecifiek is ingevuld en 50% bestaat uit een multidisciplinair project. M2 studenten werken daarin samen met studenten van de opleidingen Technische Bedrijfskunde en WTB. Het onderwijs wordt gestuurd door projecten. Bijna ieder project heeft een opdrachtgever uit de beroepspraktijk. Studenten worden hierdoor als vanzelf geconfronteerd met de actualiteit. Actuele ontwikkelingen komen ook aan bod in de projecten Duurzame Technologie en End Of Life Management (in samenwerking met het lectoraat). Studenten komen bovendien via hun stage en afstudeeropdracht in contact met de beroepspraktijk. Voor de (vak)inhoudelijke ontwikkeling van de studenten maakt de opleiding gebruik van zowel Nederlands- als Engelstalige standaardboeken. De studenten zijn zeer tevreden over de mate waarin ze kennis maken met de beroepspraktijk (STO ,0). Ook de tijd die wordt besteed aan het oefenen van praktische vaardigheden is naar tevredenheid (STO ,0), de tijdsbesteding aan theoretische vaardigheden laat echter een afname in tevredenheid zien (STO 2002: 3,0; STO 2004: 2,6). Alumni zijn zeer tevreden over de praktische vaardigheden en de actualiteit van het curriculum. Net als alumni zijn werkgevers en stage-/afstudeerbegeleiders tevreden over de opleiding als basis voor de beroepsontwikkeling. De werkgevers zijn positief over het toepassen van de vakinhoudelijke kennis en de vaardigheid van studenten zich nieuwe kennis eigen te kunnen maken. De stage-/afstudeerbegeleiders zijn zeer tevreden over de vakinhoudelijke kwaliteit van de opleiding. Deze zelfde stage-/afstudeerbegeleiders zijn echter in tegenstelling tot de studenten matig tevreden over de actualiteit en/of relevantie van het programma. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma WTB: Goed M2: Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. 23

24 Voor de opleiding WTB wordt het oordeel als volgt beargumenteerd: In Opzet programma, 1999 en de schematische uitwerking daarvan is inzichtelijk gemaakt op welke wijze de eindkwalificaties in het programma van de opleiding zijn verwerkt. In meer detail is dit uitgewerkt in de matrix waarin de kerneindtermen zijn afgezet tegen de modules en projecten in de opleiding (Opleidingskader WTB ATM, 2005). De eindkwalificaties van de opleiding zijn op een hoog abstractieniveau beschreven en uitgewerkt in vijf algemene en vijf beroepsspecifieke aspecten. De tien aspecten zijn ieder uitgewerkt in maximaal acht onderdelen (Beroepsprofiel, beroepskwalificaties en eindtermen, 1998). Per programmaonderdeel zijn beroepskennis en vaardigheden verder geoperationaliseerd en getaxonomeerd. In de periodeboeken wordt hiernaar verwezen. Het panel heeft studiehandleidingen ingezien en stelt vast dat in elke studiehandleiding leerdoelen zijn geformuleerd. Tevens is vermeld aan welke kerneindtermen/ competenties het onderdeel een bijdrage levert. De studiehandleidingen van de projecten zijn op dezelfde manier vormgegeven. Deze bieden de student houvast om het beoogde niveau van de genoemde competenties te bereiken. In de propedeuse wordt aandacht geschonken aan de ontwikkeling van persoonlijke vaardigheden, conform de opleidingsfilosofie. Dit gebeurt middels de geformuleerde gedragscompetenties. Studenten, met wie het panel sprak, gaven aan dat de studiehandleidingen goed zijn. Hierin staat duidelijk weergegeven wat er van hen verwacht wordt en waaraan zij moeten voldoen om het beoogde niveau te behalen. Op grond van wat het panel heeft gezien van de voltijd, deeltijd en duale variant en de gevoerde gesprekken, is het van oordeel dat het programma van de opleiding een adequate uitwerking geeft van de beoogde eindkwalificaties. De hbo-oriëntatie en de domeinspecifieke eisen komen er in tot uitdrukking. Uit het Opleidingskader wordt duidelijk dat het hbo-niveau vooral tot uiting komt door toenemende mate van complexiteit van opdrachten en de toename van de zelfsturing van het leerproces door de studenten. Het panel constateert dat dit ook is terug te vinden in handleidingen en opdrachten. Voor de opleiding M2 wordt het oordeel als volgt beargumenteerd: In het Bouwplan opleiding M2, 2002 en de schematische uitwerking daarvan is inzichtelijk gemaakt op welke wijze de eindtermen in het programma van de opleiding zijn verwerkt. In meer detail is dit uitgewerkt in de matrix waarin de kerneindtermen zijn afgezet tegen de modules en projecten in de vierjarige opleiding (Opleidingskader M2 ATM, 2005). Het panel heeft studiewijzers ingezien en stelt vast dat in elke studiewijzer / periodeboek leerdoelen zijn geformuleerd. Tevens is vermeld aan welke kerneindtermen/ competenties het onderdeel een bijdrage levert. De studiewijzers van de projecten zijn op dezelfde manier vormgegeven (relatie leerdoel eindterm/competentie) Het panel constateert dat het programma op een zeer systematische wijze is ontwikkeld. Op een transparante wijze is na te gaan hoe en waar in het programma gewerkt wordt aan het realiseren van de opleidingsdoelen. Het panel kon op basis van de studiewijzers 24

25 zich een goed beeld vormen van de inhoud en het niveau van het programma in de diverse fases. Uit het STO 2004 leidt het panel af dat studenten redelijk tot zeer tevreden zijn over het programma. De inhoud van het onderwijsprogramma scoort 3,2 en de bijdrage van het studieprogramma aan het ontwikkelen van een kritische instelling scoort 3,8. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma WTB: Goed M2: Goed Criteria - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Voor de opleiding WTB wordt het oordeel als volgt beargumenteerd: De samenhang in het programma is terug te vinden in de drie verschillende fasen van de opleiding. De eerste fase is gericht op beroepsoriëntatie en heeft een selecterende functie, de tweede fase is de verdiepende kernfase en de derde fase is de bedrijfsfase. In het Startdossier beschrijft de opleiding dat de rode draad in het curriculum de werkterreinen van een werktuigbouwer zijn. Deze zijn op een thematische wijze in het curriculum ingepast. Als voorbereiding moeten studenten eerst een algemene technische basiskennis verwerven, gevolgd door het toepassen van deze kennis en de verdieping ervan. Bij de deeltijd opleiding vormen deze werkterreinen eveneens de samenhang. Per onderwijsperiode komen steeds twee vakgebieden aan de orde. Voor het duale deel (studiejaar 3 en 4) geldt een vergelijkbare werkwijze. In de opleiding wordt de samenhang verder gerealiseerd doordat projecten en de daarbij behorende theorie en opdrachten inhoudelijk op elkaar zijn afgestemd. Daarnaast wordt de samenhang gerealiseerd doordat de competenties in programmaonderdelen steeds weer aan bod komen. De student moet laten zien dat hij de competenties op een steeds hoger/complexer niveau en in een grotere mate van zelfstandigheid beheerst. Voor de opbouw van de studieactiviteiten betekent dit een afnemende sturing door de docent en toenemende complexiteit van de projecten. De samenhang in het programma wordt in de curriculumcommissie geborgd. Deze commissie krijgt onder andere input van het docententeam. Voor de deeltijd en de duale variant wordt de samenhang vooral bepaald door de student en de begeleidende docent die opdrachten en het flankerend onderwijs op elkaar afstemmen. Studenten met wie het panel heeft gesproken, gaven aan dat zij een samenhang en opbouw in complexiteit in het programma herkennen. Uit het STO 2004 en de Keuzegids blijkt dat studenten tevreden zijn over de samenhang in het programma (scores 3 en rond de 7). In de HBO-Monitor geeft 91 procent van de afgestudeerden aan tevreden te zijn over de samenhang in het programma. Het panel stelt, op basis van de gevoerde gesprekken met docenten en studenten, vast dat in het programma een ontwikkeling is waar te nemen van het verwerven van basiskennis naar verdieping, van het oplossen van eenvoudige problemen naar het 25

26 oplossen van meer complexe problemen, van instructie naar het zelf vormgeven aan probleemoplossing. Het panel concludeert dat het curriculum een goede samenhang vertoont. Voor de opleiding M2 wordt het oordeel als volgt beargumenteerd: De volgtijdelijkheid van het onderwijsprogramma is uitgewerkt in het schema Bouwplan opleiding M2, 2002 en in Opleidingskader M2 ATM, 2005). In de propedeuse wordt expliciet stil gestaan bij de beroepsrollen/profielen van de M2-ingenieur (introductie in het vakgebied). Het programma kent een concentrische opbouw: startend met het product, vervolgens de productie en daaromheen de omgeving. In het curriculum is een opbouw in niveau van functioneren ingebouwd: van projectmedewerker (propedeuse), naar projectmedewerker/ -leider in het tweede en derde jaar en naar projectbegeleider in het vierde jaar. (Opleidingskader M2 ATM, 2005). De projectmedewerker is vooral actief als onderzoeker op het gebied van de techniek, de projectleider richt zich bovendien op het managen van processen, en de projectbegeleider neemt meer de rol van adviseur op zich. De opleiding leidt generalisten op. Gezien de breedte van de opleiding, zijn aldus de opleiding inhoudelijke leerlijnen (verticale afstemming) weinig relevant. Het programma is zodanig ontworpen dat het onderwijs géén noodzakelijke (inhoudelijke) volgtijdelijkheid, maar wel een gewenste volgtijdelijkheid kent (opbouw in niveau). Studenten worden geconfronteerd met echte problemen, waarbij er de mogelijkheid is voor samenwerken, ontdekken en probleem oplossen. Voor elke opdracht bepaalt de student (of groep van studenten) welke inhoudelijke kennis de student nodig heeft om de opdracht uit te kunnen voeren. Studenten verwerven die kennis via zelfstudie en/of via (werk)colleges, die door vakdocenten gegeven worden. Bij de uitvoering van het programma wordt ook gebruik gemaakt van het onderwijs van de opleiding Technische Bedrijfskunde (vooral gericht op de bedrijfskundige onderdelen) en, in mindere mate, van de opleiding Werktuigbouwkunde (gericht op het technische). De omvang van de projecten neemt toe in de loop van de opleiding. Gestart wordt met projecten met een duur van één week, via een project van tien weken overgaand naar projecten van twintig weken. De projecten kennen een opbouw van intern gericht naar extern gericht, van voorgestructureerd naar niet voorgestructureerd en van één stakeholder naar meerdere stakeholders. Studenten en alumni zijn tevreden over de samenhang van het programma. Dit blijkt uit het STO 2004 (score 3,5) en het Fakta-onderzoek (2004) onder alumni (zeer mee eens). Facet 2.4 Studielast WTB: Goed M2: Voldoende Criteria - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. 26

27 Voor de opleiding WTB wordt het oordeel als volgt beargumenteerd: De opleiding omvat vier studiejaren en werkt met leerperioden van vier blokken per studiejaar. Iedere leerperiode bestaat uit tien of elf weken (Opleidingskader WTB ATM, 2005). Studenten (voltijd) worden via diverse kanalen geïnformeerd over de studielast: via periodeboeken of studiehandleidingen. Voor deeltijd studenten is dit weergegeven in modulewijzers. De student weet hoeveel tijd hij moet reserveren voor elk studieonderdeel. Ook heeft de student zicht op wat er aan het eind van een onderwijsperiode verwacht wordt (beheersen van competenties) en wat de eisen zijn bij de toetsing. De opleiding biedt de student voldoende informatie aan om zijn studie te plannen. Daarnaast wordt in de roostering de contacttijd zoveel mogelijk gelijkmatig verspreid over de week. De opleiding signaleert eventuele studiebelemmeringen door middel van evaluaties, gesprekken met studenten en met docenten en via studieloopbaanbegeleiders. Zo houdt de opleiding zicht op de gerealiseerde studielast en de zwaarte van de opleiding. Hieruit blijkt tevens dat het programma studeerbaar is. Bij eventuele persoonlijke problemen die de studievoortgang belemmeren, kunnen studenten contact opnemen met hun studieloopbaanbegeleider of een decaan. Uit het STO 2004 blijkt dat voltijd studenten redelijk tevreden zijn over de haalbaarheid van de opleiding (score Startdossier 3). Deeltijd studenten zijn hierover meer tevreden (score Startdossier 3,5). In het gesprek met het panel geven de studenten aan dat zij de studielast goed verdeeld vinden en dat zij ongeveer 35 uur per week aan hun studie besteden. Gedurende het programma nemen zelfstudie en het werken in projectgroepen toe. Studenten ervaren dit in relatie tot de ondersteunende lessen bij projecten en de uitleg van docenten prima te doen. Studenten die de duale route volgen geven aan dat zij voldoende contacturen hebben om het programma uit te voeren in relatie tot de praktijk. Zij maken vanaf het derde studiejaar een eigen studieplanning in samenspraak met de opleiding waaruit blijkt hoe de student werkt aan het realiseren van de eindkwalificaties. Duale studenten zijn hierover tevreden. Voor de opleiding M2 wordt het oordeel als volgt beargumenteerd: De opleiding omvat vier studiejaren en werkt met leerperioden van vier blokken per studiejaar. Iedere leerperiode bestaat uit tien of elf weken (Opleidingskader M2 ATM, 2005). Studenten worden via diverse kanalen geïnformeerd over de studielast. De student weet hoeveel tijd hij moet reserveren voor elk studieonderdeel. Ook heeft de student zicht op wat er aan het eind van een onderwijsperiode verwacht wordt (beheersen van competenties) en wat de eisen zijn bij de toetsing. Uitgangspunt van de opleiding is dat studenten zelf grotendeels verantwoordelijk zijn voor hun eigen studielast binnen de projecten. Ze stellen hiervoor als hulpmiddel een projectmanagementdocument (PMD) op. Het leren managen van de tijd is belangrijk voor toekomstige M2-ingenieurs die moeten functioneren als projectleiders en adviseurs. De opleiding heeft een inschatting gemaakt van de belasting per project en monitort deze inschatting samen met de studenten. 27

28 Voor (individuele) problemen met de studiebelasting kunnen studenten terecht bij hun studieloopbaanbegeleider of bij de decaan (Opleidingskader M2 ATM, 2005). Uit het STO 2004 blijkt dat studenten tevreden zijn over de voortgang die ze kunnen maken met hun studie (score 3,0). Over de decaan zijn ze zeer tevreden (score 4,4). Ontevreden zijn studenten over de spreiding van de studielast. Verbeteracties zijn ingezet: herinrichting jaar 3 en invoering project Bachelor of Engineering. Het resultaat hiervan is nog niet bekend. Alumni vinden dat de opleiding goed is te doen in de tijd die er voor staat (Fakta 2004; score: zeer eens) Facet 2.5 Instroom WTB: Goed M2: Goed Criteria - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Algemeen De ATM heeft de toelating beschreven in het concept document Instroombeleid, Met iedere instromende student wordt een intakegesprek gevoerd door de studieloopbaanbegeleider of de propedeusecoördinator (Intakeformulier). Docenten geven aan dat deze gesprekken vooral een coachend en reflecterend karakter hebben om studenten nog bewuster te maken van hun studiekeuze. Een enkele keer leidt dat tot het advies aan een student om een andere opleiding te overwegen. Op de locatie Tilburg heeft de opleiding een pilot intake-assessment georganiseerd (Materiaal intakeassessment, 2004). Resultaten hiervan zijn vooralsnog niet bekend. De ATM organiseert diverse voorlichtingsactiviteiten voor de verschillende opleidingen van de academie. De opleiding blijft op de hoogte van ontwikkelingen in de vooropleiding via participatie (ATM-niveau) in de hogeschoolbrede netwerken: instroom vo-hbo en doorlopende leerlijnen mbo-hbo. Voor de opleiding WTB wordt het oordeel als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert de wettelijke toelatingseisen. De toelatingseisen staan beschreven in het Onderwijs- en Examenreglement (OER) en de Studiegids. Het programma is geënt op de instroom van havo- en vwo-gediplomeerden (met de profielen Natuur en Techniek). Daarnaast worden mbo-gediplomeerden (niveau-4) toegelaten. De instroom in de deeltijdopleiding bestaat voornamelijk uit studenten met een mboopleiding en werkervaring. De opleiding biedt studenten met een afgeronde mbo-werktuigbouwkunde of vwoopleiding een driejarig programma aan. Dit verkorte programma is conform de missie van 28