AVANS Hogeschool, Den Bosch

Transcriptie

1 AVANS Hogeschool, Den Bosch Opleiding: Bouwkunde Varianten: voltijd en duaal Visitatiedata: 29 en 30 september 2004 NQA (Netherlands Quality Agency)

2 2 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per onderwerp Schematisch overzicht oordelen Totaaloordeel 15 Deel B: Facetten 17 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding 19 Onderwerp 2 Programma 22 Onderwerp 3 Inzet van personeel 32 Onderwerp 4 Voorzieningen 35 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 38 Onderwerp 6 Resultaten 41 Deel C: Bijlagen 45 Bijlage 1 Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 47 Bijlage 2 Beknopt CV Panelleden 49 Bijlage 3 De zelfevaluatie in verband met NVAO accreditatie Vragen en Aanwijzingen 57 Bijlage 4 Beoordelingsprotocol van NQA 75 Bijlage 5 Handreiking voor oordeelsvorming 93 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 3

4 4 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 5

6 6 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

7 Deel A: Onderwerpen 1.1 Voorwoord In dit rapport doet het panel, dat in opdracht van NQA de bacheloropleiding Bouwkunde van Avans Hogeschool heeft gevisiteerd, verslag van zijn werkwijze, bevindingen en conclusies. Het onderzoek vond plaats met het oog op accreditatie van de opleiding. Het onderzoek is feitelijk gestart in juli 2004, het moment waarop de opleiding haar zelfevaluatierapport bij de NQA aanleverde. Een visitatiebezoek vond plaats op woensdag 29 en donderdag 30 september 2004 en werd uitgevoerd door een panel dat bestond uit de volgende personen: De heer drs. A.J. Kallenberg (voorzitter) De heer ir. J.W. van de Camp MBM (domeindeskundige) De heer D.A.G. Griffioen (student-lid) De heer drs. ing. A.G.M. Horrevorts (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (12 mei 2003). Het panel beschikt over domeinspecifieke deskundigheid, onderwijs- en auditdeskundigheid en deskundigheid over de internationale ontwikkelingen van de discipline (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken en de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. deel B: een detailrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan hier uit van de vierpuntsschaal zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Dit detailrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De opleiding Bouwkunde maakt sinds januari 2001 deel uit deel uit van de Academie voor Bouwkunde en Civiele Techniek (ABCT). De Academie wordt aangestuurd door een academiedirecteur die per 1 augustus 2003 als zodanig in functie is. De Academie is onderdeel van de per 1 januari 2004 uit de Stichting Brabantse Hogescholen voortgekomen Avans Hogeschool. De Academie is gevestigd in s-hertogenbosch. De opleiding wordt als voltijd- en als duale variant aangeboden. Deze laatste variant is bestemd voor studenten met een mbo-achtergrond met werkervaring en heeft een nominale studieduur van drie jaar. Ook in de voltijdopleding is voor instromers uit het mbo een verkorte route mogelijk. NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 7

8 Per 1 oktober 2003 staan bij de opleiding 446 studenten ingeschreven in de voltijd- en 26 in de duale variant. De opleiding wordt verzorgd door 22 docenten in een formatieomvang van 17,4 fte. De student/fte ratio is dus 27,1. De opleiding kent de volgende afstudeerrichtingen: bouwtechniek, bouwuitvoering, bouwinformatica, bouweconomie en architectuur. De opleiding is voor het laatst gevisiteerd in De Academie is bezig met de ontwikkeling van een brede bacheloropleiding Built Environment, waarvan de propedeuse per 1 september 2004 is gestart. 1.3 Werkwijze De visitatie van de opleiding door het panel heeft plaatsgevonden conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA (zie bijlage 4), die hieronder in concreto wordt beschreven. Dit houdt tevens in dat het panel heeft vastgesteld dat het zelfevaluatierapport plus de bijlagen een voldoende basis bood voor het visitatiebezoek en dat de visitatie plaats vond op basis van het voor de opleidingen geldende domeinspecifieke referentiekader (zie hieronder). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke visitatiebezoek en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft de NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecheckt op kwaliteit en compleetheid (de screening) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. De bevindingen zijn aan de opleiding gerapporteerd in een valideringsbrief. Op basis van het zelfevaluatierapport zijn de panelleden zich inhoudelijk gaan voorbereiden op het bezoek. Zij lazen het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten, die doorgegeven werden aan de NQA-auditor. Hoewel ieder panellid alle onderwerpen en facetten onder de loep nam, is er sprake geweest van een taakverdeling, waarbij bepaalde onderwerpen en facetten door een bepaald panellid extra grondig bestudeerd zijn. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het visitatiebezoek concreet voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het detailrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het visitatiebezoek NQA heeft een Raamwerk bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het visitatiebezoek dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding. Tijdens het visitatiebezoek is gesproken met (een representatieve) vertegenwoordiging van: docenten, studenten, werkveld en afgestudeerden. Aan het begin en aan het eind van het 8 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

9 visitatiebezoek vonden gesprekken plaats met de academiedirectie (het operationeel management). Tijdens het bezoek vond er tevens, voor meer opleidingen tegelijk, een gesprek plaats met de Raad van Bestuur (het strategisch management). Tijdens de eerste visitatiedag heeft het panel materiaal bestudeerd dat door de opleiding ter inzage was gelegd en voorbereidend overleg gevoerd voor de te voeren gesprekken. In het bezoekprogramma kende het ochtendprogramma van de tweede visitatiedag een vaste structuur en is gesproken met de bovengenoemde gespreksgroepen. Het middagprogramma had een meer open karakter. In het begin van de middag heeft het panel: nader materiaal bestudeerd; zich een beeld gevormd van de faciliteiten. Het tweede deel van de middag is benut om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. Aan het einde van de middag heeft het panel een tweede gesprek gevoerd met het management. De fase van rapporteren De NQA-auditor heeft, op basis van de bevindingen van het panel, een conceptrapportage opgesteld en die voorgelegd aan de panelleden. Het panel heeft vervolgens het definitieve concept vastgesteld. Het definitieve conceptrapport is aan de opleiding voorgelegd ter correctie van feitelijke onjuistheden. Naar aanleiding daarvan zijn door de NQA-auditor enkele wijzigingen aangebracht en is het definitieve rapport door het panel vastgesteld. Het visitatie- of beoordelingsrapport is uiteindelijk ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In hoofdstuk 1.5 wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken. Het oordeel komt tot stand op basis van een weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels, zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol (zie bijlage 4) zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor Oordeelsvorming (zie bijlage 5), een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere opleidingen Bouwkunde op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als er sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overstijgen; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 9

10 1.5 Oordelen per onderwerp Doelstellingen opleiding Het facet Niveau bachelor is met een goed beoordeeld voor de voltijd- en met een voldoende voor de duale opleiding. Het facet Domeinspecifieke eisen is bij beide varianten met een voldoende beoordeeld, het facet Oriëntatie hbo-bachelor bij beide met een goed. Het oordeel op het onderwerp is derhalve voor beide varianten positief. De beschrijving van de drie facetten door de opleiding op dit onderwerp zijn vergeleken met die van enkele andere opleidingen Bouwkunde. Het beroeps- en opleidingsprofiel van de opleiding komt overeen met die van overeenkomstige opleidingen binnen het domein. Ze zijn afgeleid van de landelijk vastgestelde eisen en competenties. Voor de verschillende afstudeerrichtingen zijn er opleidingsspecifieke eindtermen die deels door de opleiding zelf zijn opgesteld. Voor de nieuwe bacheloropleiding Built Environment en het bestaande duale traject baseert de opleiding zich op de landelijk ontwikkelde competenties. De opleiding heeft zelf een vergelijking gemaakt van de eindkwalificaties met de Dublin-descriptoren Programma De facetten 2.1, 2.4 en 2.6 zijn bij beide varianten met een goed beoordeeld. De facetten 2.2 en 2.3 zijn bij de voltijdopleiding goed, bij de duale variant voldoende. De facetten 2.5, 2.7 en 2.8. zijn bij beide varianten voldoenden. Het oordeel op het onderwerp is voor beide varianten positief. De voltijdopleiding kent een sterke koppeling tussen eindkwalificaties en curriculum (leerdoelen). In combinatie met een heldere onderwijsvisie waarin een thematische en projectgerichte aanpak centraal staan, is een sterk beroeps-en praktijkgericht curriculum ontstaan dat ook voldoende actueel is en een hechte samenhang vertoont. Voor de duale opleiding geldt dat door de sterke relatie met de beroepspraktijk, de beroepsgerichtheid, de actualiteit van het curriculum en het aanleren van beroepsvaardigheden in sterke mate gewaarborgd zijn Inzet van personeel Alle drie facetten: Eisen hbo, Kwantiteit van het personeel en Kwaliteit van het personeel worden met een voldoende beoordeeld. Het oordeel op dit onderwerp is derhalve positief Voorzieningen Beide facetten: Materiële voorzieningen en Studiebegeleiding, worden als voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is derhalve positief Interne kwaliteitszorg. Alledrie de facetten zijn met een voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is derhalve positief. 10 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

11 1.5.6 Resultaten De facetten Onderwijsrendement en Gerealiseerd niveau zijn beide met een voldoende beoordeeld voor de voltijdvariant. Het oordeel op dit onderwerp is derhalve positief. Over de duale opleiding zijn bij dit onderwerp geen oordelen te geven. De eerste duale studenten studeren naar verwachting in 2005 af. Kengetallen opleiding Bouwkunde Avans Hogeschool Tabel 1: Algemene gegevens opleiding 1998* Totaal aantal ingeschreven vt du studenten Totaal aantal docenten vt du Omvang docerend vt 14, ,4 personeel in fte du 19 Student/ fte ratio vt 1:37 1:29.7 1:25.7 du 1:25.7 * 1998 betekent het studiejaar 1998/1999. Idem voor de andere jaartallen Tabel 2: Instroomgegevens opleiding (instroomcohort eerste keer hogeschool) INSTROOM ,4 1:27.1 1:27.2 Totaal ingestroomde studenten vt du Vergelijking van de kengetallen van de opleiding met landelijke kengetallen De gegevens van de opleiding worden hieronder vergeleken met landelijke gegevens, voorzover die via de website van de HBO-raad beschikbaar zijn (CRIHO). In de tabellen 3a en 3b worden rendementsgegevens, uitvalgegevens en gegevens met betrekking tot de gemiddelde studieduur vergeleken. NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 11

12 Tabel 3a: Gegevens opleiding Bouwkunde Avans Hogeschool Percentage diploma behaald na 5 vt 55,3 jaar (instroomcohort)* du Gemiddelde studieduur van vt 53,1 48,3 53,5 54,6 55,3 gediplomeerden uitstroomcohort jaar x (in maanden) du Percentage uitval na 1 jaar (instroomcohort)* vt du 18,7 33,5 39,7 34,9 27,5 18,2 Percentage uitval na 3 jaar vt 29,8 32,2 28,7 43,2 46,3 (instroomcohort)* Gemiddelde studieduur studiestakers van het uitstroomcohort in jaar x (in maanden) du vt du 17,4 21,0 19,3 21,9 19,5 12,0 Tabel 3b: Landelijke gegevens (instroomcohort eerste keer hogeschool) * Percentage diploma behaald na 5 jaar (instroomcohort) Gemiddelde studieduur van gediplomeerden uitstroomcohort jaar x (in maanden) Percentage uitval na 1 jaar (instroomcohort) Bk htno Bk htno Bk htno du 53,4 61,0 54,0 59,1 52,9 60,9 53,0 60,7 53,6 61,7 51,4 48,2 24,6 27,1 50,8 46,5 28,4 28,1 51,0 46,5 26,3 29,5 33,3 51,0 46,7 27,5 30,1 19,4 50,7 47,3 27,6 28,9 29,0 Percentage uitval na 3 jaar (instroomcohort) Bk htno 33,2 33,5 33,5 34,4 35,0 37,9 38,3 38,6 35,8 41,2 Gemiddelde studieduur studiestakers van het uitstroomcohort in jaar x (in maanden) Bk htno 20,5 19,5 19,6 20,1 19,2 19,3 20,2 19,4 * de kengetallen betreffen merendeels de voltijdopleiding omdat de kengetallenwebsite van de HBO-raad voor de opleiding bouwkunde nog geen of weinig gegevens bevat over de duale variant. 19,9 20,8 Conclusies ten aanzien van de vergelijking van de kengetallen: Het opleidingsrendement na vijf jaar van het instroomcohort 1998 (55,3%) ligt iets boven het landelijk gemiddelde voor de voltijdopleidingen Bouwkunde (53,6%). Het ligt iets onder het landelijk gemiddelde hbo-rendement (alle hbo-opleidingen, 56%) en ook onder het gemiddelde van de sector HTNO (61,7%). Het uitvalpercentage na 1 jaar voor de instroomcohort 1998 ligt onder het landelijk gemiddelde voor Bouwkunde en de sector HTNO. Vanaf 1999 tot 2002 treedt er een stijging op van de uitval en zijn de resultaten minder dan het landelijk gemiddelde. In 2002 is er sprake van een daling en ligt de opleiding rond het landelijk gemiddelde. Het uitvalpercentage na 3 jaar (instroomcohorten 1998 tot 2000) ligt duidelijk onder het 12 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

13 landelijke bouwkundegemiddelde. In 2001 en 2002 is de uitval na 3 jaar relatief hoog ten opzichte van de voorgaande jaren (43 en 46%). De gemiddelde studieduur van gediplomeerden (uitstroomcohorten 1998 tot 2002) ligt behalve in 1999 iets boven het landelijke gemiddelde voor de opleidingen Bouwkunde en ook boven het resultaat van de sector HTNO. De gemiddelde studieduur van studiestakers (uitstroomcohorten 1998 tot 2002) lag in 1998 iets onder het landelijk gemiddelde van bouwkunde-opleidingen en de sector HTNO en schommelt daarna zo rond die gemiddelden: soms iets eronder en soms iets erboven. NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 13

14 1.6 Schematisch overzicht oordelen Totaaloverzicht oordelen op facet- en onderwerpniveau Opleiding: Bouwkunde Avans Hogeschool Onderwerp/Facet Bouwkunde voltijd Bouwkunde duaal Doelstellingen 1.1 G V 1.2 V V 1.3 G G Totaaloordeel Positief Positief Programma 2.1 G G 2.2 G V 2.3 G V 2.4 G G 2.5 V V 2.6 G G 2.7 V V 2.8 V V Totaaloordeel Positief Positief Personeel 3.1 V V 3.2 V V 3.3 V V Totaaloordeel Positief Positief Voorzieningen 4.1 V V 4.2 V V Totaaloordeel Positief Positief Kwaliteitszorg 5.1 V V 5.2 V V 5.3 V V Totaaloordeel Positief Positief Resultaten 6.1 V 6.2 V Totaaloordeel Positief 14 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

15 1.7 Totaaloordeel Op grond van bovenstaand schema en de onderbouwing daarvan in paragraaf 1.5, waaruit blijkt dat de opleiding bij beide varianten op alle zes de onderwerpen positief scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de totale opleiding POSITIEF is. De opleiding voldoet op alle facetten aan de basiskwaliteit en gaat daar op meerdere facetten bovenuit. NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 15

16 16 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

17 Deel B: Facetten NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 17

18 18 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

19 Deel B: Facetten N.B het oordeel voor voltijd- en duale opleiding is alleen gesplitst als er sprake is van verschillende oordelen. Het duale traject wordt sinds september 2002 verzorgd. Het eerste cohort studenten bevindt zich tijdens de visitatie in het begin van het derde studiejaar. Verwacht wordt dat de eerste duale studenten in 2005 afstuderen. Onderwerp 1 DOELSTELLINGEN VAN DE OPLEIDING Facet 1.1 Niveau bachelor Voltijd: Goed Duaal: Voldoende Criteria: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. De argumentatie voor het oordeel is als volgt. De eindkwalificaties van de voltijdopleiding Bouwkunde van Avans zijn gebaseerd op de in 1995 opgestelde kernkwalificaties Bouwkunde (Cluster Bouwnijverheid, Kernkwalificaties van het Hoger Technisch en Wetenschappelijk Onderwijs, 1995). De opleiding onderscheidt twee soorten van eindkwalificaties: opleidingsbrede en opleidingsspecifieke eindtermen. De opleidingsbrede eindtermen zijn ingedeeld naar de fasen van het bouwprogramma en overige aspecten. De opleidingsspecifieke eindtermen beschrijven de eindtermen van de afstudeerrichtingen: bouwtechniek, bouwconstructies, bouwuitvoering, bouweconomie, bouwinformatica en de differentiatie Architectuur. De opleidingsspecifieke eindtermen zijn door de opleiding opgesteld en ontleend aan publicaties van brancheorganisaties. In 1999 is het document uit 1995 geactualiseerd. De eindkwalificaties zijn vastgelegd in het document Beroeps- en Opleidingsprofiel HBO Ingenieur Bouwkunde (november 1999). In deze eindkwalificaties is meer aandacht voor de procescomponent van het bouwen. Deze eindkwalificaties zijn gevalideerd door vertegenwoordigers van het werkveld, een grote groep afgestudeerden van de 15 opleidingen bouwkunde (1-5 jaar na afstuderen) en de opleidingen bouwkunde zelf. In een bijlage bij het zelfevaluatierapport maakt de opleiding in een schema duidelijk op welke wijze de eindkwalificaties van de opleiding samenhangen met de Dublindescriptoren (Matrix HBO-kwalificaties en eindtermen Bouwkunde). Het panel concludeert dat de eindkwalificaties aansluiten bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de bachelorkwalificaties (Dublin-descriptoren). In 2002 heeft de opleiding Bouwkunde samen met een groep van Bouwkundeopleidingen een competentielijst voor Bouwkunde ontwikkeld. De competentielijst is vastgelegd in het document Competenties voor de HBO-opleiding Bouwkunde (Hoger onderwijs groep Bouw & Ruimte, 14 mei 2003). Deze competentielijst vormt het NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 19

20 uitgangspunt voor het ontwikkelen van een brede bachelor Built Environment. De brede bacheloropleiding is beschreven in het document Het onderwijsmodel van de opleiding Built Environment (juni 2004). De opleiding handhaaft hierin het onderscheid tussen Bouwkunde en Civiele Techniek. De vermogens van de bouwkundig en civiel technisch ingenieur komen, aldus de opleiding, sterk overeen. De context waarin men werkt verschilt echter. In dit document wordt onder andere uiteengezet hoe niveaus van het beheersen van competenties bepaald kunnen worden. Het duale traject is gebaseerd op het document Competenties voor de HBO-opleiding Bouwkunde. Deze competenties zijn tot stand gekomen in overleg met het werkveld en werden gevalideerd door een vertegenwoordiging van het werkveld. In november 2003 heeft de adviesraad van de opleiding de competentieset overgenomen. De competenties zijn een goede aanzet om de studentgecentreerdheid van het onderwijsprogramma duidelijk neer te zetten. De aansluiting van de competentielijst Bouwkunde op de Dublindescriptoren moet nog geanalyseerd worden door de opleiding. Facet 1.2 Domeinspecifieke eisen Voldoende Criteria: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). De argumentatie voor het oordeel is als volgt. Hierboven is reeds aangegeven welke eindkwalificaties werden en worden beoogd. De landelijke eisen voor startbekwame beroepsbeoefenaars zijn uitvoerig beschreven in het rapport Eindrapportage van het project Validering Kernkwalificaties van de opleidingen Bouwkunde en Civiele Techniek. Dit beroepsprofiel is in 1999 door het werkveld gevalideerd. De wijze van validering wordt in het document beschreven. Het panel constateert dat er voldoende relevante bedrijven bij de validering zijn betrokken. In het opleidingsprofiel is naar de mening van het panel nog onvoldoende expliciet rekening gehouden met internationale ontwikkelingen in het domein. Er is geen duidelijke internationale focus. De opleiding schrijft in het zelfevaluatierapport dat zij zich primair richt op de regio en dat de aandacht voor internationalisering een sterk ad hoc karakter heeft. Van een internationaliseringbeleid is nog geen sprake. De nieuwe eindkwalificaties van de opleiding Bouwkunde zijn geformuleerd in termen van competenties. De competenties zijn als volgt ingedeeld (conform de indeling van het project competent HTNO): beroepsgerichte competenties, algemene hbo competenties, sociaal communicatieve competenties en zelfsturende competenties. Voor de indeling van de beroepsgerichte competenties is gebruik gemaakt van de fasering van het bouwproces zoals beschreven door het Nederlands Normalisatieinstituut, KIVI, ONRI en BouwNed (werkgeversorganisatie binnen de Nederlandse bouwwereld). 20 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

21 De beroepsspecifieke competenties hebben betrekking op: het opstellen van een projectdefinitie/programma van eisen; het opstellen, beoordelen en kiezen van alternatieven en varianten; een bestek kunnen maken, het opstellen van contracten; het voorbereiden van de realisering; het handhaven, bewaken en bijsturen van het uitvoeringsplan; het evalueren van het projectplan en op het beheer en onderhoud van gebouwen. De beroepsspecifieke competenties van de opleiding sluiten, naar het oordeel van het panel, voldoende aan op de eisen die de beroepspraktijk stelt. De algemene hbo-ingenieurscompetenties (het denken in modellen, systemen en processen; proces beheersen/projectmanagement voeren; projectmatig werken; en veilig, duurzaam en kwaliteitsbewust handelen), sociaalcommunicatieve competenties en zelfsturende competenties zijn in het bedrijfsleven in toenemende mate van belang voor de functie-uitoefening van de hbo-ingenieur. Het panel constateert dat de eindkwalificaties goed aansluiten bij de eisen van vakgenoten. Aansluiting bij internationale standaarden in het vakgebied ontbreken in de beschrijving van de doelstelling van de opleiding. Facet 1.3 Oriëntatie hbo-bachelor Goed Criteria: - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hboopleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt toegekend op grond van de volgende overwegingen. De kerntaken van de beginnende beroepskracht (gedefinieerd als 1-5 jaar na zijn diplomering) zijn beschreven in het document Beroeps- en Opleidingsprofiel HBO Ingenieur Bouwkunde (november 1999). Zij hebben betrekking op: de professionele opdrachtgever, op het ontwerpen, op het uitvoeren, op het beheer en op een aantal overige functies. Overige functies zijn: regelgevende en controlerende functies, onderzoek functies, onderwijsfuncties. Hierboven is aangegeven dat de beoogde eindkwalificaties goed aansluiten bij de landelijke beroepsprofielen die voor de betreffende disciplines gelden. Dat geldt zowel voor het voltijd als voor het duale curriculum. Het niveau waarop een beginnend beroepsbeoefenaar binnen het bouwkundige/civiele domein moet kunnen functioneren, wordt aangeduid met een beschrijving van de context waarin hij moet kunnen functioneren: zelfstandig eenvoudige projecten kunnen uitvoeren. Daarnaast moeten zij een bijdrage kunnen leveren in complexe situaties als medewerker in een team of onder leiding. De opleiding vindt dat elke afgestudeerde extra toegerust moet zijn op het gebied van ontwerpen (profiel opleiding). Daarnaast moet hij op één van de volgende gebieden NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 21

22 gespecialiseerd zijn: bouwtechniek, bouwuitvoering, bouwinformatica, bouweconomie en bouwconstructie en architectuur (afstudeerrichtingen). De verzameling afstudeerrichtingen geeft een beeld van het totaal aan beroepsprofielen waarvoor de opleiding opleidt. De opleiding pleit voor een brede professionele basis waartoe behoren: samenwerken, mondelinge en schriftelijke communicatie, projectmanagement, zorg voor kwaliteit, aspecten van maatschappelijke verantwoordelijkheid. Onderwerp 2 PROGRAMMA Facet 2.1 Eisen hbo Goed Criteria: - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel is gebaseerd op de volgende argumenten. De opleiding beschrijft in het Opleidingskader Bouwkunde en in het zelfevaluatierapport op welke wijze de kennisontwikkeling plaatsvindt. De voltijdopleiding gaat uit van het principe dat de student kennis en vaardigheden ontwikkelt via het uitvoeren van contextgebonden opdrachten. Daarbij maakt de opleiding gebruik van projecten (groepsopdrachten), praktijkonderwijs, trainingen en van het doceren van vakken (onder andere mechanica, wiskunde, bouwfysica). Met projectonderwijs wil de opleiding bevorderen dat studenten zelfstandig kennis leren te verwerven en kennis en vaardigheden geïntegreerd kunnen toepassen. En dat de student een ruime mate van zelfstandigheid ontwikkelt en zelf sturing geeft aan de eigen professionele ontwikkeling (flexibele leerroute). De kenniscomponenten zijn duidelijk in het curriculum terug te vinden. In de propedeuse is de verdeling tussen projecten enerzijds en vakkennis, practica en studieloopbaanbegeleiding anderzijds 47% tegen 53%. In de kernfase vrijwel en in de Ingenieursfase zijn de blokken 1 en 2 sterk vakmatig gericht (rond de 90%) en in de blokken 3 en 4 wordt aan het afstudeerproject gewerkt. Bestudering van het studiemateriaal laat zien dat vakliteratuur (boeken, dictaten, vakbladen en readers) wordt gebruikt bij het verwerven van kennis. Verplichte literatuur en verdiepingsliteratuur is opgenomen in de moduleboeken. Het panel oordeelt dat de literatuur van voldoende kwaliteit is (actueel, voldoende niveau). Daarnaast maken studenten steeds meer gebruik van internet om naar kennis en informatie te zoeken. 22 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

23 Het panel stelt vast dat de interactie met de beroepspraktijk goed is geregeld door middel van stages vanaf het tweede jaar en de afsluiting van de studie met een eindopdracht die ontleend is aan de praktijk. Daarnaast zijn er excursies en komen de studenten op verschillende manieren vanuit de projecten met de beroepspraktijk in aanraking. Er worden ook gastcolleges verzorgd, maar in de ogen van de ouderejaarsstudenten zou hier vaker gebruik van gemaakt moeten worden. Voor duale studenten geldt de praktijkervaring nog sterker, omdat zij vanaf het eerste jaar in de praktijk werkzaam zijn. Uit een tabel in het zelfevaluatierapport blijk dat 60% van het onderwijs wordt uitgevoerd in relatie met de beroepspraktijk. Die uitgebreide praktijkervaring wordt door studenten als een positief aspect van de opleiding beoordeeld. Op basis van gesprekken en analyse van studiemateriaal en afstudeeropdrachten concludeert het panel dat interactie met (toegepast) onderzoek matig aan bod komt in het programma. Uit gesprekken met docenten blijkt dat in de nieuwe opzet van de brede bachelor (toegepast) onderzoek een rol speelt. In het eerste jaar leren studenten gebruik te maken van een analysemethode volgens een 8 stappenplan (U-procedure). In het vak Analyse en Methodiek (Blok 1 en 2) staat de U-procedure centraal. Het is een strategie die gebruikt wordt bij het analyseren en op kritische en creatieve manier oplossen van problemen. De studenten zullen deze manier van werken in het gehele curriculum toepassen. Het panel constateert dat interactie met toegepast onderzoek met de invoering van de brede bachelor daadwerkelijk in ontwikkeling is. In projecten, trainingen, en laboratoriumproeven (practica) worden beroepsvaardigheden. aangeleerd en geoefend. Voor duale studenten geldt dat beroepsvaardigheden in sterke mate ook in de praktijk worden aangeleerd in een realistische taakomgeving. Studenten beoordelen dit positief. De opleiding schrijft in het zelfevaluatierapport dat docenten actuele ontwikkelingen in het programma dienen in te brengen. Jaarlijks vindt er een update van programmaonderdelen plaats. De actualiteit van het duale programma is sterk door de nauwe relatie met de praktijk. Studenten komen met vragen die rechtstreeks aan hun praktijk zijn ontleend. Docenten, zo blijkt uit reacties van studenten, gaan daar adequaat op in. Studenten (voltijd en duaal) zijn blijkens evaluaties positief over de actualiteit en praktijkgerichtheid van het programma, mede door de praktijkervaring die docenten zelf inbrengen. Resultaten van de HBO-Monitor ( ) en evaluatieonderzoek onder alumni (december 2003) laten hetzelfde beeld zien. Vijftig procent van de docenten heeft naast het docentschap een eigen aan de bouw gerelateerd bedrijf of werkkring. Voltijdstudenten willen blijkens het studententevredenheidsonderzoek 2002 meer training in praktische vaardigheden. Afgestudeerden melden het panel dat de overstap van vakmatig onderwijs naar projectonderwijs een goede ontwikkeling is geweest. Daardoor werd de opleiding veel meer praktijkgericht. De opleiding besteedt in beperkte mate aandacht aan internationalisering. Zij maakt in het programma gebruik van Engelstalige literatuur en boeken. Er zijn mogelijkheden voor stages in het buitenland, maar daar wordt door studenten weinig gebruik van gemaakt. NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 23

24 Een weldoordachte lijn van internationale aspecten van het bouwen heeft het panel niet aangetroffen in het programma. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voltijd: Goed Duaal: Voldoende Criteria: - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel is gebaseerd op de volgende overwegingen. Het document Opleidingskader Bouwkunde beschrijft de opzet van het programma. Het curriculum is opgebouwd rond thema s en projecten en gericht op het vervaardigen van beroepsproducten. Daarnaast en in relatie ermee worden theorie -en vaardigheidsonderdelen aangeboden. In het eerste jaar vindt kennismaking met het beroepsdomein plaats en wordt aandacht besteed aan basisvakken en -vaardigheden. In het tweede en derde jaar leert de student eenvoudige problemen op te lossen. Op de belangrijkste vakgebieden voert de student projecten uit. Daarnaast loopt hij twee keer zes maanden stage. In het vierde jaar (de ingenieursfase) specialiseert de student zich en maakt hij een afstudeeropdracht, waarin hij moet laten zien dat hij alle fasen van een bouwproces beheerst. De opdracht is altijd gebaseerd op een reële vraag zoals die zich in de praktijk voordoet (virtueel project). De duale opleiding gaat uit van een combinatie van leren op de werkplek en binnenschools leren. Het leren op de werkplek wordt ondersteund vanuit de opleiding (coach) en het bedrijf (bedrijfsbegeleider). Het duale traject is competentiegericht. Belangrijk is dat de student zelf sturing geeft aan zijn leerweg. De student maakt samen met zijn coach en bedrijfsbegeleider een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP), waarin hij uiteenzet op welke wijze hij gaat werken aan zijn competenties. De student moet aan het eind van de opleiding kunnen aantonen dat hij de competenties in voldoende mate beheerst. Dit doet hij via het bijhouden van een portfolio. De student rapporteert maandelijks over de vorderingen. Meer dan de voltijdstudent heeft de duale student de mogelijkheid om zijn eigen leerroute te plannen. Het is de student die in overleg met de coach bewaakt of hij de eindtermen / competenties bereikt via de leerweg die hij zelf uitstippelt. Het binnenschoolscurriculum van de duale variant volgt de aanpak zoals die in het voltijd onderwijs geldt. De opleiding heeft in een matrix inzichtelijk gemaakt hoe projecten, practica en vakken gekoppeld zijn aan de eindkwalificaties van de voltijdopleiding. Ze maakt duidelijk welke onderdelen van het programma bijdragen aan integratie van eindtermen, welke onderdelen vooral bijdragen aan kennisontwikkeling (theoretische onderdelen) en welke 24 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

25 bijdragen aan het ontwikkelen van deelvaardigheden. Ook voor de stages is uitgewerkt aan welke eindkwalificaties de beide stages bijdragen (Blokboek Stage 1 en Blokboek stage 2). De relatie eindtermen en leerdoelen wordt bewaakt door de onderwijscommissie. Het panel heeft moduleboeken bestudeerd en constateert dat alle modulen uitgaan van leerdoelen die gekoppeld zijn aan de eindkwalificaties. De leerdoelen zijn geformuleerd in termen van kennis, inzicht en vaardigheden. Op grond van wat zij heeft gezien en de gevoerde gesprekken, is het panel van oordeel dat de programma s van de voltijd- en van de duale opleidingen een adequate uitwerking geven van de beoogde eindkwalificaties. De hbo-oriëntatie en de domeinspecifieke eisen komen er in voldoende mate in tot uitdrukking. Uit gesprekken met docenten blijkt dat het hbo-niveau vooral tot uiting komt door toenemende mate van complexiteit van opdrachten. De beoordeling daarvan wordt besproken in facet 2.8. Uit evaluatieonderzoek onder alumni (december 2003) blijkt dat alumni tevreden zijn over de relevantie van het opleidingsprogramma voor de uitoefening van hun huidige functie. (score van 3.5 op een vijf puntsschaal). Ook afgestudeerden met wie het panel heeft gesproken vinden dat de eindkwalificaties en het onderwijsprogramma goed sporen. Duale studenten zijn matig tot voldoende tevreden over de mate waarin de werkplek voorziet in de mogelijkheid te werken aan alle competenties. Niet alle bedrijven bieden voldoende mogelijkheden om betrokken te zijn bij diverse rollen van de bouwkundig ingenieur. De student kan bijvoorbeeld binnen een architectenbureau niet alle competenties realiseren. Hierdoor bekwaamt men zich slechts in een beperkt aantal competenties van de bouwkundig ingenieur, zoals beschreven in het document Competenties voor de HBO-opleiding Bouwkunde (mei 2003). Het is aldus studenten en docenten in de huidige situatie in de bouwwereld niet eenvoudig om van bedrijf te wisselen om zodoende meer mogelijkheden te creëren om aan de eindkwalificaties / competenties te werken. Via extra opdrachten wordt gezorgd dat de student eventuele hiaten in zijn set van competenties kan wegwerken. Kanttekening Het panel constateert dat de maatschappelijke aspecten in de opleiding niet sterk aan bod komen, zo heeft zij thema s als bouwfraude en grote projecten gemist. Facet 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma Voltijd: Goed Duaal: Voldoende Criteria: - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel is gebaseerd op basis van de volgende argumenten. De opleiding beschrijft in het Opleidingskader Bouwkunde de wijze waarop zij de samenhang in het programma vorm geeft. De horizontale samenhang wordt gerealiseerd door projecten en vakonderdelen op elkaar af te stemmen. Studenten melden dat die afstemming gerealiseerd is. De kennis van de NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 25

26 ondersteunende vakken is, aldus de studenten, nodig om de projecten te kunnen uitvoeren. In de projecten is er sprake van integratie van kennis en vaardigheden. Zo zijn er in de propedeusefase en de kernfase verschillende samenhangende blokken ontworpen zoals Kijk op de bouw, Werk in uitvoering, De woning, De hal, Het kantoor. In de ingenieursfase is de voorbereiding op het afstuderen en het afstuderen zelf een studieactiviteit waarin de student moet laten zien dat hij zelfstandig kennis kan verwerven en toepassen aan de hand van een praktijkopdracht. Naast deze inhoudelijke samenhang is er ook sprake van een samenhang vanuit een didactisch principe: toenemende zelfstandigheid van de student, toenemende complexiteit van de projecten. Het panel heeft op basis van het bestudeerde materiaal kunnen vaststellen dat er een ontwikkeling is van het verwerven van basiskennis naar verdieping, van het oplossen van eenvoudige problemen naar het oplossen van meer complexe problemen, van instructie naar het zelf vorm geven aan probleemoplossing. De samenhang van de voltijdopleiding wordt bewaakt in het vakgroepoverleg en via de blokteams. Bij de duale opleiding is het in hoge mate de student die bepaalt of en in hoeverre hij een samenhangend programma volgt. Hij stippelt samen met de coach een leerweg uit die wordt vastgelegd in een POP en vorderingen worden bewaakt aan de hand van een portfolio. Bij het duale traject is het principe dat de student aantoont dat hij de beroepscompetenties beheerst. Uit gesprekken met duale studenten en bedrijfsbegeleiders blijkt dat het voor de duale student niet altijd mogelijk is zich te bekwamen in een brede set van competenties (zie facet 2.2). Uit studententevredenheidsonderzoek blijkt dat sinds de invoering van het projectonderwijs in 1998 de waardering van de samenhang toeneemt van 3,3 in 1998 tot 3,7 in Afgestudeerden beoordelen de samenhang met voldoende (3,1 in het alumnionderzoek van december 2003). Uit gegevens van de HBO-Monitor 2002 blijkt dat 82% van de afgestudeerden aangeeft dat er voldoende samenhang in het curriculum is. Het panel concludeert dat het voltijdcurriculum een grote samenhang vertoont. Bij de duale variant heeft het panel gelet op de relatie leerwerkplek en het leren, en op de samenhang tussen het binnenschoolse programma en het werk. Duale studenten zijn, blijkens evaluatieresultaten, positief over de combinatie van leren en werken. De relatie van het binnenschoolse programma met het werk beoordelen zij met matig tot voldoende (schriftelijke evaluatie onder duale studenten). Het panel heeft uit de gesprekken met duale studenten vernomen dat docenten goed reageren op vragen die duale studenten aan hen voorleggen. Het panel constateert dat de opleiding er zorg voor draagt dat studenten in een flexibel leerproces (door hen zelf gestuurd) kennis en vaardigheden opdoen die in gezamenlijkheid leiden naar de eindkwalificaties. Het panel constateert dat de opleiding deze samenhang goed bewaakt via POP s, portfolio en maandelijkse gesprekken tussen student en coach. De opleiding kan de samenhang tussen binnenschools leren en buitenschools leren van de duale variant nog versterken. 26 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

27 Facet 2.4 Studielast Goed Criteria: - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel is als volgt beargumenteerd. De opleiding biedt gedifferentieerde leerwegen aan voor verschillende instroomgroepen. Instromers met een mbo-vooropleiding kunnen kiezen voor een voltijd of een duale variant van drie jaar. Voor de duale variant komt een mbo er in aanmerking als hij een werkplek en/of werkervaring heeft. Voor de vwo en havo instroom is er een vierjarig voltijdtraject. In het zelfevaluatierapport beschrijft de opleiding op welke wijze zij een efficiënte studievoortgang bevordert: elk studiejaar bestaat uit vier perioden van tien weken. Elke periode vormt een afgeronde eenheid en wordt afgesloten met tentamens. Per onderdeel is er een herkansingsmogelijkheid in het daaropvolgende blok. In het vierde jaar krijgen studenten die nog studieonderdelen missen een derde herkansingsmogelijkheid. Elke onderwijseenheid kent een blokboek dat studenten voldoende informeert over hetgeen van hen verwacht wordt. Via Intranet worden studenten geïnformeerd over hun studievoortgang (cijferregistratie), roosters en eventuele roosterwijzigingen. Een belangrijk instrument om doorstroomproblemen te signaleren en op te lossen is het studieloopbaanbegeleidingssysteem (zie daarvoor paragraaf 4.2). Via evaluaties houdt de opleiding zicht op de gerealiseerde studielast. Daaruit blijkt dat studenten (voltijd en duaal), naar eigen zeggen, hard moeten werken. Uitgedrukt in uren per week studeert de gemiddelde student 35 uur (studententevredenheidsonderzoek 2002). Afgestudeerden zijn blijkens het Evaluatieonderzoek Alumni, december 2003 tevreden over de studeerbaarheid van het programma: de studiebelasting is redelijk gespreid over het jaar, de opleiding is voldoende zwaar en is te doen in de tijd die er voor staat. Facet 2.5 Instroom Voldoende Criteria: - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel is voldoende en daarvoor gelden de volgende argumenten. De opleiding hanteert de wettelijke ingangseisen en wil aansluiten bij de mbo- en havoinstroom. Studenten met havo, vwo en mbo zijn toelaatbaar. De opleiding biedt in de voltijdvariant twee leerroutes aan: NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 27

28 een vierjarige route voor havo-vwo leerlingen en studenten met een niet-verwante mbo-opleiding; een driejarige route voor studenten met een afgeronde opleiding mbo-bouwkunde; Voor studenten die de duale variant willen volgen is er een intakeprocedure. In principe wordt er geworven onder mbo ers (bouwkunde) met werkervaring. In de praktijk is er ook direct instroom vanuit de mbo-opleiding Bouwkunde. Studenten met een mbo-bouwkunde vooropleiding krijgen vrijstelling van een halfjaar propedeuse en van de eerste stage. Voor studenten met deficiënties op het gebied van wiskunde biedt de Academie Bouwkunde en Civiele Techniek extra cursussen aan. Uit evaluatiegegevens blijkt dat voltijdstudenten tevreden zijn over de aansluiting van de opleiding op de vooropleiding (score 3,4 op een vijfpuntsschaal). Er doen zich op dit punt geen problemen voor, aldus de opleiding. Van vwo-studenten vernam het panel dat zij sommige onderdelen van het programma al beheersen en dus wel een korter traject zouden kunnen volgen. De opleiding vindt dat het programma-aanbod aangepast kan worden aan de vwo-instroom. Dit is één van de verbeterpunten voor Het panel constateert dat het propedeuserendement na meer dan twee jaar in de periode van 1991 tot 2002 gestaag gedaald is van 81% naar 52%. Uit de verbeteracties die de opleiding in het zelfevaluatierapport heeft opgenomen, blijkt dat de opleiding meer begeleiding zet/gaat zetten op het ondersteunen van het zelfstandig studeren en het vroegtijdig selecteren van studenten in de propedeuse. Duale studenten zijn, aldus het zelfevaluatierapport, juist tevreden over de aansluiting op de vooropleiding. Zij noemen hierbij het feit dat van de instroom van zes van de dertien instromers zijn uitgevallen vanwege het niet kunnen voldoen aan de eis van passend werk. Dit heeft te maken met de economische situatie, aldus de studenten. Het panel concludeert dat de studenten redelijk tevreden zijn over de aansluiting van de vooropleiding bij de studie. De opleiding zou met het oog op het beperken van de uitval in de propedeuse nog wel winst kunnen behalen. De voorgenomen verbeteractiviteiten dragen hieraan bij. Wat betreft de uitval van duale studenten in het eerste jaar constateert het panel dat de opleiding de duale variant in de bouwsector te weinig onder de aandacht brengt. Vertegenwoordigers van het werkveld lieten het panel weten dat de bekendheid in de sector met het duale traject niet erg groot is. Facet 2.6 Duur Goed Criteria: - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel is gebaseerd op de volgende feiten. De studielast omvat blijkens de leerplannen voor de voltijdopleiding 240 EC s. Studenten met een relevante mbo opleiding volgen een curriculum met een omvang van 180 EC s 28 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

29 Studenten met een relevante mbo vooropleiding krijgen een vrijstelling van 60 EC s. Ook duale studenten (instroom eis is relevante mbo vooropleiding) volgen driejarig curriculum van 180 EC s. De vrijstellingen zijn beargumenteerd vanuit de vooropleiding mbo en zijn beschreven in het OER Bouwkunde. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Voldoende Criteria: - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel is voldoende gezien de volgende overwegingen. Het didactisch concept van de opleiding is vastgelegd in het document Beschrijving Projectonderwijs Bouwkunde. In dit document wordt een aantal uitgangspunten beschreven: - stimuleren van het leerproces van de student; - studieonderdelen in geïntegreerd verband aanbieden (competentieontwikkeling en integratie van onderwijs met beroepspraktijk); - mogelijkheden bieden voor flexibele leerwegen; - een studeerbaar programma bieden. Op grond van deze uitgangspunten heeft de opleiding in 1998 gekozen voor het invoeren van projectonderwijs. Studenten leren aan de hand van het uitvoeren van projecten die lijken op projecten uit de beroepspraktijk. Projecten omvatten 40-50% van een blok. Naast het werken in projectgroepen zijn er andere ondersteunende werkvormen zoals hoor- en werkcolleges, practica en trainingen. In deze werkvormen staat overdracht van kennis en kunde centraal. In projecten komt integratie van kennis en kunde tot stand. Bovenstaande geldt zeker ook voor de duale variant waarin opleiding en praktijk hand in hand gaan. Studenten leren hier in een realistische werkomgeving. Er wordt ingespeeld op het individuele leerproces van de student. De werkervaringscomponent vormt 60% van het curriculum. De overige 40% wordt besteed aan coaching en werkcolleges. Het panel constateert dat de didactische opzet goed aansluit op de uitgangspunten van de opleiding over onderwijs en de doelen van de opleiding (eindkwalificaties). De invoering van het projectonderwijs is in 2001 geëvalueerd. Daaruit kwam naar voren dat het ontwikkelen van procesvaardigheden explicieter aan bod moet komen in groepsopdrachten. Studenten melden, aldus het zelfevaluatierapport, dat er relatief veel frontaal vakonderwijs wordt gegeven. Propedeusestudenten zijn daar minder stellig in dan de ouderejaarsstudenten. Studenten vinden dat de lesstof niet altijd inspirerend wordt gebracht. In het algemeen oordelen de studenten positief over de werkvormen. Uit studententevredenheidsonderzoek (STO) blijkt dat de waardering sinds1998 toeneemt van 3,0 tot 3,6 (op een vijfpuntsschaal). Het aspect van het ontwikkelen van een kritische instelling scoort 3,6 en stimuleren om actief te studeren (leren leren) scoort 3,4 (STO 2002). NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 29

30 Het projectonderwijs wordt zeer positief gewaardeerd door de voltijdstudenten. Duale studenten met wie het panel gesproken heeft, zijn tevreden over het werkplek gerelateerde leren. Dit blijkt uit een evaluatie onder 11 duale studenten. De opleiding is inmiddels gestart met het ontwikkelen van een brede bachelor, waarin competentiegericht leren het uitgangspunt is. Daarbij wordt voortgebouwd op de ervaringen met het projectonderwijs en wordt lering getrokken uit evaluaties. Aandachtspunt is volgens de opleiding het bewuster dan voorheen sturen van de procesvaardigheden van studenten en aandacht voor de didactische vormgeving van het ondersteunend onderwijs. Deze bevindingen zijn meegenomen in de plannen van het project Brede Bachelor. Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Criteria: - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Het oordeel is gebaseerd op de volgende argumenten. De opleiding heeft het toets- en beoordelingsbeleid beschreven in het Onderwijs en Examenreglement (OER). Het betreft hier met name de spelregels rond het toetsen en beoordelen: tijdig melden van examens, inschrijving, deelname, compensatiemogelijkheden, herkansing, et cetera. Daarnaast is het beleid beschreven in het document Het toetsbeleid van de Academie voor Bouwkunde en Civiele Techniek (2004). Het panel stelt vast dat de opleiding verschillende toetsen hanteert voor verschillende inhouden. Zo zijn er toetsen voor het meten van kennis. Toetsvormen zijn: open vragen, cases, verslagen, gesloten vragen. Daarnaast zijn er geïntegreerde toetsen voor het meten van resultaten en het proces waarlangs het resultaat tot stand kwam (producten van opdrachten, stage en afstuderen, functioneren in groepsverband, stage en afstuderen). Het panel constateert dat de gebruikte toetsvormen overeenstemmen met de uitgangspunten van de opleiding. Zij bieden mogelijkheden om kennis en vaardigheden in combinatie te toetsen. In de blokboeken behorende bij stage en afstuderen is beschreven op welke wijze er beoordeeld wordt en wat de criteria zijn voor de beoordeling. Dit bevordert aldus het panel het systematisch beoordelen van stage en afstuderen door opleiding (docent) en externe deskundigen. Uit gesprekken met de extern deskundigen blijkt dat zij bij de beoordeling van afstudeerwerken sterk uitgaan van hun eigen ervaring (professionele intuïtie). De documenten waarin de toetscriteria zijn beschreven (onder andere Explicitatie van beoordeling afstuderen Bouwkunde), blijken niet altijd bekend te zijn bij het afstudeerbedrijf. Bij de beoordeling van projecten worden de onderdelen proces, resultaat en presentatie beoordeeld. Hoewel er gewerkt wordt in groepen (propedeusegroepen van 8 en 30 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

31 hoofdfasegroepen van 4), wordt in de beoordeling ook gekeken naar de individuele prestatie van studenten. Bij de presentatie van projectresultaten wordt van alle studenten verwacht dat ze kunnen ingaan op vragen die het hele project betreffen. Zij moeten tonen dat zij met kennis van zaken kunnen communiceren over zaken die medestudenten hebben uitgezocht. Zo wordt geprobeerd meeliftgedrag te ontmoedigen. Studenten melden dat dit inderdaad zo werkt. Uit alumni-onderzoek (2003) blijkt dat alumni vinden dat de toetsen in voldoende mate aansluiten bij de leerdoelen en de inhoud van de leerstof. Voor de duale opleiding gelden in principe dezelfde toetsinstrumenten als voor de voltijdopleiding. De opleiding toetst het leereffect van de werkplek via de systematiek van een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) en het vastleggen van de ontwikkelingen in een portfolio. Daarin houdt de student bij wat hij op de verschillende competenties al heeft bereikt en wat er nog gedaan moet worden. De student moet dit bewijzen met beoordelingen van het geleverde werk door de bedrijfsbegeleider, de coach en toetsen. Studenten, met wie het panel gesproken heeft, zijn daar tevreden over. Uit evaluatieonderzoek blijkt, dat de duale studenten de informatieverstrekking over de wijze van toetsen (POP en portfolio) onduidelijk vinden. Zoals in facet 1.2 gemeld is, wordt het (hbo-)niveau bepaald aan de hand van de mate van complexiteit van de opdrachten. Uit gesprekken met docenten blijkt, dat het meten van competentieniveaus nog in ontwikkeling is ( Daar worstelen we nog mee ). Docenten beoordelen opdrachten en werkstukken in teamverband, waardoor intercollegiale uitwisseling plaatsvindt over het niveau. Het zelfevaluatierapport meldt, dat het beoordelen van het afstuderen meer impliciet dan expliciet gebeurt. Vertrouwen op de professionele intuïtie van docenten en externe deskundigen is, aldus de opleiding onvermijdelijk. Niettemin vindt de opleiding dat de beoordelingscriteria in de afstudeerbrochure te vaag zijn omschreven. In het kader van de Verbeteractiviteiten 2003 is het beoordelingsproces nader geanalyseerd en beschreven in de notitie Explicitatie van beoordeling afstuderen Bouwkunde. De notitie bevat een overzicht van de beoordelingscriteria en de mate waarin deze sporen met de kwalificaties voor een hbo-bachelor. Het afstuderen is beschreven in de notitie De procesgang bij het afstuderen aan de opleiding Bouwkunde. Het afstuderen gebeurt aan de hand van een zo werkelijkheidsgetrouw mogelijk bouwproject, dat door drie studenten van verschillende afstudeerrichtingen wordt uitgevoerd. Studenten moeten een algemene bouwanalyse uitvoeren, waarna ze een verdere individuele analyse maken die toegespitst is op de gekozen afstudeerrichting. Tussentijds presenteren de studenten de plannen aan een panel van docenten en externe deskundigen. Feedback van dit panel kan leiden tot aanpassing van de plannen. De eindbeoordeling komt tot stand op basis van de eindpresentatie en alle tijdens het afstuderen gemaakte verslagen. Uit gesprekken met docenten en externe deskundigen maakt het panel op dat de beoordeling consciëntieus gebeurt. Externe deskundigen vinden, dat de opleiding streng oordeelt en de zwaarte van de opdrachten (stage en afstuderen) goed bewaakt. Het panel heeft afstudeerwerkstukken ingezien. Afstudeeropdrachten zijn beoordeeld op aansluiting op de praktijksituatie, diepgang (uiteenzetting theorie) en presentatie. Het panel concludeert dat deze van voldoende niveau zijn. NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 31

32 Ondanks de kritische kanttekeningen op onderdelen is de toetsing van de opleiding als geheel adequaat en is een oordeel voldoende dan ook gerechtvaardigd. Onderwerp 3 INZET VAN PERSONEEL Facet 3.1 Eisen hbo Voldoende Criteria: - Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Voor het oordeel geldt de volgende bewijsvoering. De opleiding wil dat docenten een goede relatie kunnen leggen tussen onderwijs en praktijk. Uit docentengegevens blijkt dat zij dit waar maakt: meer dan vijftig procent van de medewerkers heeft naast het docentschap een eigen praktijk. Vaste docenten hebben om die reden vaak een parttime aanstelling. Verder maakt de opleiding gebruik van zogenoemde inleenkrachten (medewerkers in tijdelijke dienst of gastdocenten). In 2001 was deze categorie 0,5 fte, in fte en in ,5 fte. Als gevolg van bezuinigingen is het aantal flexibele aanstellingen in 2004 teruggebracht tot 0,4 fte. De opleiding vindt dat de praktijkgerichtheid van het onderwijs hiermee onder druk komt te staan. Het merendeel van de docenten beschikt over ervaring in het werkveld. Alle docenten onderhouden relaties met de beroepspraktijk via excursies, bijdragen aan post hbo onderwijs, stage- en afstudeerbegeleiding. Voor de duale opleiding geldt dat de docenten die als coach optreden goed op de hoogte blijven van de ontwikkelingen in het werkveld (bedrijfsbezoeken). Ouderejaarsstudenten vinden dat er te weinig gebruik is gemaakt van gastdocenten en het verwerken van actuele zaken in het onderwijs. Jongerejaars vinden dat dat sterk verbeterd is. Dit spoort met het toenemend aantal fte flexibele aanstelling sinds 2001 (zie boven). Het panel constateert dat het aantal fte flexibele aanstellingen in 2004 terugloopt. Het wordt, aldus het panel, dan belangrijk dat de opleiding via inzet van gerichte instrumenten (scholing, functionerings- en beoordelingssysteem, persoonlijke ontwikkelingsplannen) de binding van docenten met het werkveld in stand houdt en bewaakt. Uit documenten blijkt dat het personeelsbeleid in die richting ontwikkeld wordt. Veel is echter nog in de fase van concepten of (vastgestelde) plannen. In het scholingsplan anticipeert de opleiding op deze ontwikkeling (steeds minder inzet van docenten vanuit het werkveld). Er wordt vanuit gegaan dat de zittende docenten in 2006 vakspecifiek zijn bijgeschoold (ter vervanging van de inbreng door gastdocenten). Daartoe zijn budgetten en uren gereserveerd. Het scholingsplan is in juni 2004 vastgesteld. 32 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

33 Facet 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende Criteria: - Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Het oordeel is gebaseerd op de volgende argumenten. De opleiding beschrijft in de Handleiding Inzet en Veranderingen Inzet de taaklastnormering voor de Academie voor Bouwkunde en Civiele Techniek. De handleiding heeft tot doel de wijze van berekening van de inzet van de individuele medewerker duidelijk te maken. De academie streeft naar maximale openheid van de taakindeling. In het jaar waren er 19 fte (21 docenten) onderwijzend personeel verbonden aan de opleiding. In ,4 fte (22 docenten). De docent/student ratio voor uitvoering en ontwikkeling bedraagt 1:25,7 in 2002 en 1:27,1 in De huidige student/docentratio van de opleiding komt vrijwel overeen met het beleid van de Academie (1:27,8) De inzet van docenten wordt jaarlijks in overleg tussen management en docententeam vastgesteld. De afdeling voert het beleid dat de docenturen als volgt verdeeld worden: 70% van de aanstellingsomvang is bestemd voor onderwijstaken, 20% is bestemd voor ontwikkeling en overleg en 10% voor deskundigheidsbevordering (1/3 zelf invulbaar en 2/3 opdraagbaar). Zowel uit het zelfevaluatierapport als uit de gesprekken met docenten is duidelijk geworden dat de werkdruk als hoog ervaren wordt. De werkdruk wordt enerzijds veroorzaakt door het gedwongen vertrek van docenten. Anderzijds wordt die veroorzaakt door de keus die het docententeam Bouwkunde heeft gemaakt om meer tijd te besteden aan contacttijd dan aan voorbereidingstijd. Er wordt relatief veel tijd gestoken in het analyseren van een bouwtekening met de studenten. Docenten vinden dit effectiever bijdragen aan het leerproces dan uitleg in het algemeen. Ook worden er aldus het zelfevaluatierapport relatief veel hoorcolleges gegeven. Ondanks deze werkdruk blijft het ziekteverzuim laag (4,18% in 2002). Hetgeen mogelijk veroorzaakt wordt doordat de docenten de werkdruk niet als negatief ervaren. De werkdruk leidt er toe dat de Avans richtlijn van 10% deskundigheidsbevordering in de regel niet gehaald wordt. Uit het zelfevaluatierapport en het gesprek met het management bleek dat bij de ontwikkeling van de brede bachelor Built Environment ingezet zal worden op extensivering van onderwijs (beperken contacturen) en dat er verder geïnvesteerd wordt in het versterken van onderwijsvormen die zelfstandig leren bevorderen met name in de propedeuse. In facet 4.2 is beschreven dat hier via Studieloopbaanbegeleiding aan gewerkt wordt. De opleiding heeft in het afgelopen jaar veel geïnvesteerd in tutortraining en docenten worden daarin gecoacht. In het kader van de Verbeteractiviteit 2003 is afgesproken dat er een overzicht wordt gemaakt van verwachte instroom, totaal aantal NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 33

34 studenten en daarbij behorende personeelsinzet. Het overzicht was ten tijde van de visitatie niet beschikbaar. Facet 3.3 Kwaliteit personeel Voldoende Criteria: - Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. Het oordeel wordt als volgt gestaafd. De Academie voor Bouwkunde en Civiele Techniek is bezig het personeelsbeleid te ontwikkelen (Personeelsbeleidplan Academie voor Bouwkunde en Civiele Techniek, april 2003). Het panel heeft dit document en aanverwante documenten ingezien. De uitgangspunten van het beleid zijn naar het oordeel van het panel voldoende verwoord. Met de uitvoering ervan is in 2004 een begin gemaakt. Er is een scholingsplan vastgesteld door de Academieraad, de nieuwe academiedirecteur heeft functioneringsgesprekken gevoerd met alle docenten. Daarbij is gebruik gemaakt van feedback van collega s en uitkomsten van studentevaluaties. In de functioneringsgesprekken komt ook de scholingsbehoefte van de docent aan de orde. Daar wordt, aldus de docenten ook follow up aan gegeven. Docenten tonen zich in de gesprekken tevreden met het personeelsbeleid en de ondersteuning die de Academie geeft voor het verder professionaliseren van het onderwijs (tutortraining, tutoroverleg met externe begeleiding, training studieloopbaanbegeleiding, intervisie en training van coaches van het duale traject). De hogeschool heeft een set van docentcompetenties beschreven (Competentiematrix, november 2003). Deze set van competenties gaat in de toekomst gebruikt worden bij functioneringsgesprekken en het opstellen van Persoonlijke Ontwikkelingsplannen. Uit door de opleiding verstrekte gegevens (CV s) blijkt dat de docenten qua opleiding en voorkennis voldoende gekwalificeerd zijn. Studenten zijn in het algemeen tevreden over de docenten. Dat blijkt uit studenttevredenheidsonderzoek van Docenten gaan voldoende in op vragen van studenten (3,3 ); didactische kwaliteit (3,0); docenten geven bruikbare aanwijzingen voor het bestuderen van de leerstof (3,4); tutoren/docenten geven bruikbare begeleiding (3,0). Studenten vinden dat de docenten matig inspirerend zijn (2,9). Uit de HBO-Monitor ( ) blijkt dat afgestudeerden de kwaliteit van de docenten voldoende vinden (77%). In de gesprekken uitten studenten hun tevredenheid over de kwaliteit van de docenten. Jongerejaars tonen zich meer tevreden dan ouderejaars. Uit gesprekken met docenten blijkt dat zij van actuele ontwikkelingen op de hoogte blijven door de begeleiding van studenten in het buitenschools curriculum, leerwerkplekken van duale studenten en het lezen van vakliteratuur, bezoeken van studiedagen (vakbijscholing), congressen en excursies. 34 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

35 Het panel constateert dat het personeel voldoende gekwalificeerd is om de noodzakelijke taken te kunnen vervullen. Aan verdergaande professionalisering wordt daadwerkelijk inhoud gegeven. Onderwerp 4 VOORZIENINGEN Facet 4.1 Materiële voorzieningen Voldoende Criteria: - De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. Het oordeel is gebaseerd op de volgende argumenten. Het panel heeft de faciliteiten bekeken en heeft er een overwegend positief beeld van gekregen. De opleiding is gehuisvest in een gebouw dat in 1995 in gebruik is genomen. Er is een variatie aan werk- en leerruimten: hoor- en werkcollegeruimtes en werkplekken voor docenten. Gezien de huidige opvattingen over onderwijs zijn er echter te weinig ruimtes voor kleine werkgroepen. Studenten oordelen hier negatief over (STO score 2,3). De hogeschool zal in 2005 deze tekortkoming in de bouwkundige voorzieningen aanpassen (project Gebouw 2005). Studenten zijn blijkens evaluaties tevreden over de mediatheek, lesruimten en tentamenruimtes (score 3,7). Studenten met wie het panel sprak melden dat zij actualisatie van de mediatheek nodig vinden, maar dat geldt aldus de studenten Avansbreed. Het panel heeft de laboratoria en werkplaatsen bekeken en constateert dat deze in voldoende mate geoutilleerd zijn voor het uitvoeren van praktijkproeven en practica. Studenten zijn in het algemeen tevreden over de kwaliteit van informatie- en communicatiemiddelen en de ondersteuning door de helpdesk. Overal kunnen docenten en studenten internet en intranet raadplegen. Er is voldoende algemene en vakspecifieke software en hardware. De opleiding beschikt over het digitale informatiesysteem Blackboard dat echter nog niet optimaal gebruikt wordt door studenten en docenten. Het is vooral in gebruik als informatieverstrekker en nog weinig als uitnodigende leeromgeving. Studenten klagen over een gebrek aan computers. Dit blijkt uit evaluaties en uit de gesprekken met studenten. Het panel heeft echter ook studenten gesproken die melden dat zij zelfs op piekmomenten altijd ergens in het gebouw wel een werkplek met computer vinden. NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 35

36 Facet 4.2 Studiebegeleiding Voldoende Criteria: - De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op de studievoortgang. - De studiebegeleiding en informatievoorziening aan studenten sluiten aan bij de behoefte van studenten. Het oordeel is gebaseerd op de volgende overwegingen. De opleiding heeft de uitgangspunten voor de studiebegeleiding vastgelegd in een aantal documenten: Opleidingskader Bouwkunde , het projectplan Studieloopbaanbegeleiding ABCT, Rollen van actoren SLB ABCT en Studieloopbaanbegeleiding, een inleiding. Voor het duale traject is de begeleiding beschreven in Coachingsguide voor studenten Bouwkunde duaal. In deze documenten worden uitgangspunten, doelen en opzet van de begeleiding helder beschreven. Studieloopbaanbegeleiding beoogt: het begeleiden van studenten bij kritische keuze- en beslismomenten, faciliteren van het leerproces, inrichten van een stimulerende leeromgeving, tegengaan van studie-uitval en vertraging. Met behulp van het instrument KEN bouwt de student een persoonlijk portfolio op met betrekking tot de studievoortgang, studievaardigheid en beroepenoriëntatie. SLB vindt plaats in het eerste en tweede studiejaar. SLB vond tot september 2004 plaats in de tutorgroepen van de propedeuse. Studenten bereidden per blok een aantal opdrachten uit KEN thuis voor. Deze werden tijdens de eerstvolgende vergadering met de tutor besproken, geëvalueerd en van feedback voorzien. In de propedeuse van de brede bachelor zijn de activiteiten die in het kader van studieloopbaanbegeleiding worden uitgevoerd verdeeld over workshops, coachingsgesprekken, assessments en zelfstudie. Totaal 70 uur in de eerste periode (10 weken) exclusief de wekelijkse tutorbespreking van twee uur. In het tweede jaar vindt wekelijks een bijeenkomst plaats tussen de groep en de begeleider. Studenten reflecteren in groepen op hun eigen ontwikkeling: het leerproces, het werken in groepen, oriëntatie op het beroep, studievoortgang, studieresultaten. Dit proces wordt begeleid en beoordeeld door een tutor. Resultaten uit deze groepen worden wekelijks besproken in het tutorenoverleg en indien noodzakelijk wordt ook overlegd met de mentoren van de studenten. Met ingang van het jaar 2002 is de studieloopbaanbegeleiding ingevoerd. De eerste ervaringen zijn niet erg bevredigend geweest. Met name de invoering van SLB en KEN in het tweede jaar van de opleiding gaf problemen. In 2003 is SLB opnieuw geëvalueerd. Het panel heeft de evaluatie ingezien en stelt vast dat studenten in voldoende mate tevreden zijn over SLB (Studieloopbaanbegeleiding, Evaluatie KEN, juli 2003). Uit de evaluatie blijkt dat er ook nog het nodige valt te verbeteren. Studenten met wie het panel 36 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

37 sprak, vinden dat SLB relevant is. Met name betreft dit het eerste jaar waarin de student kennis maakt met projectonderwijs, zelfstudie, werken in werkgroepen, et cetera. Naast de meer systematische invulling van begeleiding via SLB is er een zogenoemde opendeurpolitiek voor studenten. Studenten kunnen op eigen initiatief docenten, tutor, decaan en directeur benaderen. In de studiegids is uiteengezet wie zij voor welk probleem kunnen benaderen. Uit studententevredenheidsonderzoek (1998, 2000 en 2002) blijkt dat studenten hierover tevreden zijn (score 3,3 / 3,2). Echter de bereikbaarheid van de docenten waarderen zij laag (score 2,3 in 2002). Aan het eind van het eerste en tweede jaar krijgt de student een schriftelijk studieadvies van de academiedirecteur. Dit advies wordt voorbereid door de mentor. Deze heeft minimaal één voortgangsgesprek per jaar met de student, bij slechte resultaten meer dan eens. Aan het eind van de propedeuse krijgt de student een bindend negatief advies als hij minder dan 21 studiepunten (30 EC s) van de eerste drie blokken (driekwart jaar van het eerste jaar) heeft behaald en een voorwaardelijk positief advies als hij meer dan 21 en minder dan 42 punten heeft behaald. Aan het eind van het tweede jaar volgt een negatief bindend studieadvies als de student minder dan 42 punten heeft behaald van de propedeuse. Begeleiding in de latere jaren is vooral begeleiding van stage en afstuderen. Er zijn documenten opgesteld die studenten en begeleiders informeren over doelen, organisatie, begeleiding en beoordeling (Blokboek Stage 1 en 2 en Brochure afstuderen) In de begeleiding van de duale student staan de begeleidingsgesprekken met de bedrijfsbegeleider en de coachingsgesprekken door de opleiding centraal. Aan de hand van een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) en een portfolio wordt het leerproces van de duale student besproken en beoordeeld. Duale studenten zijn tevreden over de begeleiding, aldus het zelfevaluatierapport. Studenten met wie het panel sprak bevestigen dit beeld. Zij vinden dat in de begeleiding goed ingegaan wordt op hun leerwensen en problemen. Studenten met wie het panel gesproken heeft, vinden de voorlichting over de studie adequaat. De voorlichting komt overeen met wat men in de propedeuse ervaart. Studenten kunnen via intranet de behaalde cijfers inzien. De voltijdstudenten zijn blijkens studententevredenheidsonderzoek sinds 1998 steeds ontevredener geworden over het toetsen. Het betreft dan meer de organisatie dan de toetsing als zodanig, zoals: tentamenrooster, herkansingsmogelijkheden, inzage en bespreekmogelijkheden, spreiding van toetsen over het jaar. In het STO 2002 scoort de opleiding op al deze punten tussen de 2,9 en 2,2 op een vijfpuntsschaal. Uit nader onderzoek van de opleiding blijkt dat studenten de wijze waarop de opleiding projecten beoordeelt in principe zinvol vinden. Zij hebben kritiek op het feit dat studenten ondervraagd kunnen worden over alle aspecten van het project. Deze punten van kritiek heeft het panel echter niet meer vernomen van de huidige studenten die het panel gesproken heeft. Uit het STO 2004 blijkt dat er verbetering is opgetreden: tentamenrooster 2,9, bespreekmogelijkheden tentamens 2,7, tentamenmogelijkheden 3,00, organisatie van de tentaminering 3,4. Uit studententevredenheidsonderzoek 2002 blijkt dat er in 2002 veel kritiek was op de kleine kwaliteit. Tijdens het visitatiebezoek (september 2004) heeft het panel hierover geen klachten vernomen. Niettemin heeft de opleiding in het zelfevaluatierapport een serie acties beschreven die bij moeten dragen aan de verbetering van de kleine kwaliteit: NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 37

38 tijdig beschikbaar zijn van studiemateriaal, versnelling invoeren cijfers, beter gebruik maken van Blackboard als communicatieplatform. Volgens de HBO-Monitor is 79% van de afgestudeerden Bouwkunde voltijd van mening dat er voldoende studiebegeleiding is geweest binnen de opleiding. Ondanks de kritische opmerkingen is de begeleiding in zijn totaliteit voldoende. Onderwerp 5 INTERNE KWALITEITSZORG Facet 5.1 Evaluatie resultaten Voldoende Criteria: - De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen. Het panel komt tot dit oordeel op basis van de volgende argumenten. Het kwaliteitsbeleid wordt in eerste instantie op hogeschoolniveau bepaald. De Avans Hogeschool maakt gebruik van het (EFQM)-INK-managementmodel. In het beleidsstuk, Kwaliteit is van Iedereen (vastgesteld in 2002) geeft de hogeschool richtlijnen aan de Academies voor het inrichten van het kwaliteitszorgbeleid. Op basis van deze richtlijnen heeft de Academie Bouwkunde en Civiele Techniek een eigen beleidsplan geschreven, Toeval bestaat niet, kwaliteitszorgsysteem Academie Bouwkunde en Civiele Techniek (maart 2004). In 2003 is er bij de Academie een interne audit uitgevoerd. Conclusie was dat de Academie sterk is in programma-evaluaties. Verder werd geconcludeerd dat evaluaties te weinig systematisch gevolgd worden door verbeterbeleid. Het panel heeft de audit ingezien en constateert dat het een serieuze en kritische reflectie is op het kwaliteitszorgsysteem van de Academie en de opleiding. Centraal binnen de opleiding staat het evalueren van blokken. De opleiding is gestart met het systematiseren van het evaluatieproces. Procedures voor blokevaluaties zijn vastgelegd in het document Procedure Blokevaluatie en Format Blokevaluatie (2003). Het panel heeft enkele blokrapportages ingezien. Zij constateert dat daarin gebruik gemaakt wordt van een streefcijfer voor studenttevredenheid (voldoende = >3 op een vijfpuntsschaal). De rapportages bevatten tevens informatie over wat er met aanbevelingen van vorige evaluaties is gebeurd en aanbevelingen voor verbeteringen in de toekomst (Blokrapportage van blok 3, studiejaar ). Het panel heeft kunnen vaststellen dat er regelmatig evaluaties worden uitgevoerd. Onderwerpen die geëvalueerd worden zijn: onderwijsinhoud, werkvormen, studiebelasting, didactiek docenten, rol tutor, begeleiding en feedback, organisatie onderwijs, voorzieningen, toets- en tentamenresultaten per studieonderdeel. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van studententevredenheidsonderzoek (eens per twee jaar uitgevoerd), alumnionderzoek en de HBO-Monitor. 38 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

39 Door het brede scala aan vragen komen veel aspecten van onderwijsinhoud en -proces aan bod. Kanttekening Het panel constateert dat het kwaliteitszorgsysteem in ontwikkeling is. Het primaire onderwijsproces wordt voldoende geëvalueerd. Er zijn concrete voorbeelden van het verder ontwikkelen van instrumenten voor het meten van kwaliteit van deelprocessen (SLB, duaaltraject) en het systematiseren van het evaluatieproces en het formuleren van verbeteracties (aanbeveling uit de interne audit). De opleiding laat zien dat de resultaten en aanbevelingen van de interne audit van 2003 stap voor stap worden opgevolgd. Facet 5.2 Maatregelen tot verbetering Voldoende Criteria: - De uitkomsten van deze evaluaties vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen. De overwegingen die geleid hebben tot het bovenstaande oordeel zijn als volgt. Het panel heeft geconstateerd dat evaluatiegegevens van bijvoorbeeld blokevaluaties en de evaluatie van de studieloopbaanbegeleiding worden verwerkt en gerapporteerd aan de blokcoördinator. Deze analyseert samen met het blokteam de gegevens en voorziet de evaluatie-uitkomsten van commentaar en doet aanbevelingen. Vervolgens wordt het commentaar en de aanbevelingen besproken in de onderwijscommissie die verbeteracties voorlegt aan het team en aan de Academiedirectie. De directie neemt een besluit over te nemen actie en plaatst dit besluit op Blackboard (voor iedereen toegankelijk). Het blokteam verwerkt de verbeteracties tijdens de voorbereiding van het nieuwe blok. De blokcoördinator heeft tot taak te checken of de verbeteringen zijn doorgevoerd. Meer ingrijpende wijzigingen op curriculumniveau worden door de onderwijscommissie uitgevoerd. Studenten melden dat ook via informele wegen aanbevelingen kunnen worden gedaan. Zo kunnen zaken die om een snelle oplossing vragen snel gewijzigd worden. Afgestudeerden met wie het panel gesproken heeft melden dat zij slecht geïnformeerd werden over de uitkomsten van evaluaties. De huidige studenten melden dat dat nu beter is geworden. Verbetervoorstellen worden in het klassenvertegenwoordigeroverleg besproken en bij elke vergadering wordt nagegaan of de activiteit is uitgevoerd. Ook de opleidingscommissie houdt een vinger aan de pols, aldus studenten. In het zelfevaluatierapport meldt de opleiding dat ze medio 2004 moest constateren dat een deel van de verbeteractiviteiten van het Verbeterplan 2003 nog niet voldoende was gerealiseerd. De opleiding stelt dat zij, achteraf gezien, wellicht te veel activiteiten in gang heeft gezet. NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 39

40 Het panel constateert dat de opleiding heeft laten zien dat ze concreet werkt aan het uitvoeren van de aanbevelingen van de interne audit van 2003 wat betreft systematiseren van verbeteracties en controle op de uitvoering ervan. Facet 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Voldoende Criteria: - Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de opleiding actief betrokken. Voor het oordeel gelden de volgende argumenten In het zelfevaluatierapport wordt een duidelijk overzicht gegeven van de wijze waarop de verschillende groeperingen bij de kwaliteitszorg zijn betrokken. Uit de rapportage van facet 5.1 en 5.2 blijkt reeds dat medewerkers en studenten actief zijn betrokken bij kwaliteitszorg, zowel wat betreft de uitvoering van de evaluaties, als in het vervolgtraject van analyse en besluitvorming. De opleiding betrekt studenten bij haar interne kwaliteitszorg door middel van evaluaties, het klasse- of studentenoverleg, de Opleidingscommissie en de Academieraad. Daarnaast is er voor studenten een klankbordregeling voor het deponeren van individuele klachten, ideeën of voorstellen. Uit studententevredenheidsonderzoek (1998, 2000, 2002 en 2004) blijkt dat zij vinden dat er matig invloed uitgeoefend kan worden op de gang van zaken. Het STO 2004 laat de volgende resultaten zien: Zijn docenten voldoende bereid in te gaan op vragen/ problemen die je voorlegt: 3.65; Word je als student voldoende serieus genomen door de opleiding: 3,41; Wordt er binnen de opleiding voldoende zorg besteed aan de kwaliteit van het onderwijs: 3,50; Kun je binnen je opleiding voldoende invloed uitoefenen op de gang van zaken: 2,88; Ben je tevreden over de wijze waarop de opleiding omgaat met klachten en ideeën: 2,81. Studenten met wie het panel sprak, melden overigens dat er goed naar hen wordt geluisterd. Docenten zijn betrokken via hun verschillende rollen als docent, tutor, blokcoördinator en blokteam. Daarnaast zijn zij het onderwerp van evaluaties, waarvan de uitkomsten met hen besproken worden, onder andere in functioneringsgesprekken. Het werkveld is bij de evaluatie betrokken via de stage- en afstudeerevaluaties en via de werkveldadviescommissie. Deze evaluaties hebben, aldus de opleiding, nog een sterk informeel karakter. Het panel heeft verslagen van de werkveldadviescommissie ingezien en constateert dat deze raad nog niet voldoende functioneert. Er is bij leden van de raad onduidelijkheid over de rol en functie van de raad. Uit gesprekken met leden van de adviesraad blijkt dat hun advies is gevraagd over het competentiegericht onderwijs. Zij vinden dat het competentiegericht onderwijs goed spoort met ontwikkelingen in het werkveld. Alumni worden nog niet systematisch betrokken bij de evaluaties. Het alumnibeleid staat in de kinderschoenen. Er is in hogeschoolverband een evaluatie-instrument ontwikkeld 40 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

41 voor alumni die in 2003 voor het eerst is uitgevoerd. Pas afgestudeerden worden bevraagd via de HBO-Monitor. Ondanks de kritische opmerkingen op onderdelen van dit facet komt het panel hier tot het oordeel voldoende. Onderwerp 6 RESULTATEN N.B. Over de duale opleiding zijn bij dit onderwerp geen oordelen te geven. De eerste duale studenten studeren naar verwachting in 2005 af. Facet 6.1 Onderwijsrendement Voldoende Criteria: - Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. - Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers. Het oordeel is voldoende, en daarvoor gelden de volgende argumenten. Het rendementsbeleid is Academiebeleid. Er zijn rendementseisen geformuleerd voor het propedeuserendement (na 1 jaar en na 2 jaar) en het examenrendement (na 4 jaar, na 5 jaar en na 6 jaar). Deze cijfers zijn gedifferentieerd naar de instroomkenmerken van de student (vooropleiding havo, mbo, vwo). De Academie hanteert als streefcijfers voor de propedeuse een propedeuserendement van 50% na één jaar en 75% na twee jaar. Daarnaast geldt voor het opleidingsrendement een streefcijfer van 40% na 4 jaar, 60% na 5 jaar en 70% na 6 jaar. Daaraan toegevoegd is een streefcijfer voor de gemiddelde verblijfsduur van geslaagden en studiestakers van respectievelijk 4,5 jaar en 1,35 jaar. Deze streefgetallen zijn afgeleid van de bekostigingsnorm (onderwijsvraagfactor). Deze normen zijn in 2002 opgesteld, maar zijn nog niet een academiebreed resultaatdoel. De propedeuserendementen laten sinds 1992 een dalende lijn zien en sinds 2000 neemt het propedeuserendement weer toe. In 2002 ligt dit cijfer echter nog onder het streefcijfer. De opleidingsrendementen na vijf jaar liggen in de periode rond het streefgetal met uitzondering van de periode (10-20% eronder). Het rendement na 6 jaar voldoet alleen voor cohort aan de norm van 70%. Van de cohort studeerde 57% af na 6 jaar. De gemiddelde studieduur van studiestakers lag in de periode twee keer (1993 en 1995) rond de norm van 1,35 en de rest van de jaren daarboven variërend van 1,6 (1994) tot 1,9 (2002). De gemiddelde studieduur van geslaagden lag in de periode steeds rond de norm van 4,5 jaar. Van de duale opleiding zijn nog onvoldoende gegevens beschikbaar om zinvolle uitspraken te kunnen doen over het rendement. NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 41

42 De opleiding maakt analyses op grond van de rendementscijfers en meet deze af aan de streefcijfers. Naar eigen maatstaven presteert de opleiding op een aantal aspecten van het rendement niet goed. Het opleidingsrendement na 5 jaar is aan de maat en de gemiddelde studieduur van afgestudeerden ook. Vergeleken met andere opleidingen binnen Avans scoort Bouwkunde laag (Civiele Techniek, International Business and Languages), maar ten opzichte van de opleiding Commerciële Economie scoort Bouwkunde weer beter. De opleiding heeft in de afgelopen jaren weinig actie ondernomen ter verbetering van de rendementen, aldus het zelfevaluatierapport. Met behulp van de blokevaluaties en blokrapportages worden nu knelpunten opgespoord met name in de propedeuse. In de blokrapportages wordt nu systematisch gerapporteerd over tentamenresultaten. Als deze tegenvallen wordt onderzocht waar dat aan ligt. Mogelijke effecten van deze acties zullen pas in de toekomst zichtbaar worden in de rendementscijfers. Naast acties die moeten leiden tot verbetering van de rendementen (met name de propedeuseresultaten) wordt gekeken naar de normen zelf. Het panel merkt op dat de normen ambitieus zijn geformuleerd, met name de norm van 70% rendement na 6 jaar lijkt aan de hoge kant. Een vergelijking van de Avans prestaties met prestaties van andere opleidingen Bouwkunde laat het volgende beeld zien (gegevens ontleend aan de website Kengetallen van de HBO-raad). Rendement na 5 jaar: Avans scoort onder het gemiddelde van alle bouwkundeopleidingen tezamen (cohorten ). Het cohort 1998 scoort boven het gemiddelde en sinds cohort 1995 neemt het rendement na vijf jaar geleidelijk aan toe. Het uitvalpercentage na één jaar loopt sinds cohort 2000 af van 40% naar 27%, maar het uitvalpercentage na drie jaar neemt daarentegen toe (cohorten ). De uitval na 3 jaar ligt in die periode boven het landelijk gemiddelde. Het panel constateert dat uitvallers gemiddeld laat uitvallen. Vergeleken met landelijke rendementscijfers is de trend dat het rendement na 5 jaar toeneemt (ligt nu boven het landelijk gemiddelde). Het landelijk gemiddelde is over de jaren redelijk stabiel (53-54%). Het panel concludeert dat de opleiding goed inzicht heeft in de rendementsgegevens en (weliswaar recentelijk) acties onderneemt om met name de propedeuse-uitval te beperken. Om die reden oordeelt het panel hier voldoende. Facet 6.2 Gerealiseerd niveau Voldoende Criteria: - De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. Het oordeel wordt als volgt gemotiveerd. Voor het verifiëren van de vraag of de eindkwalificaties ook daadwerkelijk worden behaald, heeft de opleiding, zoals het panel heeft kunnen vaststellen, voldoende bruikbare instrumenten: de reguliere toetsing, de beoordeling van de stages en 42 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

43 groepsprojecten, de contacten met de stagebegeleiders, de contacten met de werkbegeleiders van duale studenten, de rol in de beoordeling van bedrijfsbegeleiders en externe deskundigen bij het afstuderen. De opleiding wordt afgesloten met een groepsproject (drie studenten). Het betreft een virtueel project waarin een bouwtechnische analyse gemaakt moet worden van een bouwproject in alle fasen (bouwbesluit, programma van eisen, bestektekening maken, detaillering, bouwfysica en installatie) door alle drie projectleden samen. Vervolgens maakt elke student afzonderlijk een analyse die is toegespitst op zijn afstudeerrichting. De opleiding kiest ervoor om niet op een werkelijk project af te studeren omdat dit gezien de lange doorlooptijd niet toestaat dat studenten alle fasen van een bouwproject kunnen doorlopen. De opleiding wil dat studenten laten zien hoe ze in alle fasen van een project presteren. De wijze van toetsen is beschreven in facet 2.8. Het panel heeft een aantal afstudeerproducten bekeken en oordeelt dat deze voldoende diepgang hebben en goed aansluiten bij de praktijk. Door de tussentijdse toets van de afstudeeropdracht vindt monitoring van het realiseren van de eindkwalificaties plaats (zie ook facet 2.8). Werkveldvertegenwoordigers met wie het panel sprak, waren positief over de afgestudeerden. Zij vinden dat studenten snel aan een taak gezet kunnen worden, zich goed oriënteren op de taak / problemen, snel dwarsverbanden zien en zich verantwoorden voor de wijze waarop problemen worden opgelost (waarom zo en niet anders?), maken zich snel kennis eigen, zijn zelfstandig en weten wat samenwerken is. Afgestudeerden onderschreven dit beeld. De praktijkgerichtheid van de opleiding en het projectmatig werken worden zeer gewaardeerd. Afgestudeerden gaven aan dat de aansluiting op het bedrijfsleven goed is. Als kanttekening plaatsten enkelen meer aandacht voor internationalisering en meer aandacht voor Engelse taal. Uit de HBO-Monitor 2002 blijkt dat 75% (landelijk 71%) van de voltijdstudenten Bouwkunde tevreden is over de voorbereiding op de beroepspraktijk. Uit de monitor blijkt verder dat afgestudeerden meer aandacht willen voor communicatieve vaardigheden, plannen en organiseren en tot slot leiding geven. Uit onderzoek uitgevoerd door de opleiding blijkt dat alumni tevreden zijn over het niveau van de lesstof: 3,78. De relevantie van het opleidingsprogramma voor het uitoefenen van de functie beoordelen zij met 3,45. De opleiding levert afgestudeerden af die voldoende gekwalificeerd zijn om als beginnend beroepsbeoefenaars aan de slag te kunnen. NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 43

44 44 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

45 Deel C: Bijlagen NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 45

46 46 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

47 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 47

48 48 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

49 Bijlage 2: Beknopt CV panelleden NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 49

50 50 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

51 Voorzitter Naam Kallenberg Initialen A.J. Tussenvoegsel(s) Titulatuur drs. M/V M Geboortedatum Auditdeskundigheid Geen ervaring (Heeft u ervaring als INK- of ISO-auditor?) Oud voorzitter/lid visitatiecommissie Accountancy en fiscale economie (Wilt u aangeven of de hiernaast opgenomen Opleiding tot leraar basisonderwijs informatie correct is en eventueel aanvullen?) (VSNU) Bouwkunde Heeft u gefunctioneerd als dagvoorzitter? Onderwijsdeskundigheid (Bent u onderwijskundige of werkzaam geweest in de onderwijssector?) Werkvelddeskundigheid (Wilt u hierbij aangeven welke relevante werkervaring u heeft?) Internationale deskundigheid (Wilt u hierbij aangeven of u deskundigheid over de internationale ontwikkeling van het vakgebied heeft?) Domeindeskundigheid (Wilt u hiernaast aangeven voor welk domein u deskundigheid heeft?) Ja, ik heb ervaring als dagvoorzitter (bij beide HBO visitaties) Onderwijskundige en werkzaam in de onderwijssector Ervaring in diverse lagen van het onderwijs (BO, VO, MBO, HBO, WO) Op het gebied van onderwijs, op de hoogte van internationale ontwikkelingen. Bedrijfskunde en agribusiness: affiniteit Bewegingstechnologie: affiniteit Bouwkunde: eerdere visitatie (VSNU) Hoger hotelonderwijs: affiniteit Hoger toeristisch en recreatief onderwijs Kort hbo- toeristisch en recreatief onderwijs. Opleiding(en) Pedagogische Wetenschappen Rijksuniversiteit Leiden (Onderwijskunde met specialisatie Organisatie & Beleid) Pedagogische Academie (Mariahoeve Den Haag) Momenteel bezig met proefschrift over de rol van de middenmanager bij innovatieprocessen in het hoger onderwijs Werkervaring Basisonderwijs (Leiden) Plv. onderwijscoördinator Juridische Faculteit (Rijksuniversiteit Leiden) Interuniversitair onderwijsmanager Bestuurskunde (Erasmus Universiteit Leiden) Hoofd Bureau Onderwijs Faculteit Sociale Wetenschappen (Erasmus Universiteit) 1997 heden Directeur Onderwijskundig Expertise Centrum Rotterdam (OECR) (Erasmus Universiteit) 2003 heden Lector Educatie (Hogeschool Leiden) NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 51

52 Domeindeskundige Naam Camp Initialen J.W. Tussenvoegsel(s) van de Titulatuur ir. M/V M Geboortedatum Auditdeskundigheid ISO-auditor (Heeft u ervaring als INK- of ISO-auditor?) Oud voorzitter/lid visitatiecommissie - (Wilt u aangeven of de hiernaast opgenomen informatie correct is en eventueel aanvullen?) Heeft u gefunctioneerd als dagvoorzitter? - Onderwijsdeskundigheid - (Bent u onderwijskundige of werkzaam geweest in de onderwijssector?) Werkvelddeskundigheid Draagconstructies gebouwen/constructeur (Wilt u hierbij aangeven welke relevante werkervaring u heeft?) Internationale deskundigheid - (Wilt u hierbij aangeven of u deskundigheid over de internationale ontwikkeling van het vakgebied heeft?) Domeindeskundigheid Bouwkunde (Wilt u hiernaast aangeven voor welk domein u deskundigheid heeft?) Opleiding(en) weg- en waterbouwkunde, HTS 's-hertogenbosch TU Eindhoven, afdeling Bouwkunde, afstudeerrichting constructief TU Eindhoven, MBM, Master of Business Marketing, (bedrijfskundeopleiding) Werkervaring Ballast-Nedam/Haitsma Beton, functie constructeur/projectleider 1998 heden Goudstikker - De Vries b.v., functie adviseur/projectleider 52 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

53 Studentlid Naam Griffioen Initialen D.A.G Tussenvoegsel(s) Titulatuur M/v M Geboortedatum Auditdeskundigheid Nee (Heeft u ervaring als INK- of ISO-auditor?) Bent u eerder lid geweest van een Nee visitatiecommissie? Onderwijsdeskundigheid Nee (Bent u onderwijskundige of werkzaam geweest in de onderwijssector?) Werkvelddeskundigheid Nee (Wilt u hierbij aangeven welke relevante werkervaring u heeft?) Internationale deskundigheid Nee (Wilt u hierbij aangeven of u deskundigheid over de internationale ontwikkeling van het vakgebied heeft?) Domeindeskundigheid (Wilt u hiernaast aangeven voor welk domein u deskundigheid heeft?) Bouwkunde, Facilitaire dienstverlening, facility management Opleiding(en) heden Hogeschool van Amsterdam. Opleiding: Bouwkunde deeltijd heden: Hogeschool INHOLLAND Diemen. Opleiding: Facillity management : Havo, Willem de Zwijger college te Bussum, volbracht en afgerond met diploma. Vakken: Nederlands, Engels, Wiskunde A, Economie, Natuurkunde, Scheikunde : Mavo, Fontein Mavo te Bussum Werkervaring 2002-heden Afdeling Facilitaire zaken Hogeschool INHOLLAND Diemen, projectmedewerker/ projectleider van verschillende projecten : Bestuursfunctie: Beheerder van Café de Kooi, Verantwoordelijk voor onder andere inkoop, onderhoud, externe contacten, te voeren (personeels)beleid en het portefeuillehouderschap van diverse evenementen. NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 53

54 NQA auditor Naam Horrevorts Initialen A.G.M. Tussenvoegsel(s) - Titulatuur drs. ing. M/V M Geboortedatum Auditdeskundigheid Ja (Heeft u ervaring als INK- of ISO-auditor?) Oud voorzitter/lid visitatiecommissie Ja (secretaris in diverse panels) (Wilt u aangeven of de hiernaast opgenomen informatie correct is en eventueel aanvullen?) Heeft u gefunctioneerd als dagvoorzitter? Nee Onderwijsdeskundigheid Ja (Bent u onderwijskundige of werkzaam geweest in de onderwijssector?) Werkvelddeskundigheid Internationale samenwerking in het hoger (Wilt u hierbij aangeven welke relevante onderwijs (ontwikkelingslanden) werkervaring u heeft?) In de periode : opstellen van adviesrapporten ten behoeve van projectbeoordeling in het kader van ontwikkelingssamenwerking; voorbereiden van project- en programma-evaluaties; jaarlijks uitvoeren van monitoring missies van projecten in uitvoering aan drie universiteiten in India, Bangladesh en de Filippijnen. Internationale deskundigheid (Wilt u hierbij aangeven of u deskundigheid over de internationale ontwikkeling van het vakgebied heeft?) Institutionele ontwikkeling in hoger onderwijs in Ontwikkelingslanden; Project identificatie, projectontwerp, monitoring en evaluatie; Beoordelen van projecten in het hoger onderwijs; Curriculumontwikkeling in het (hoger)beroepsonderwijs. Domeindeskundigheid (Wilt u hiernaast aangeven voor welk domein u deskundigheid heeft?) Opleiding(en) HBS-B, RK HBS Pius X te Almelo Metaalkunde, HTS-Utrecht, thans Hogeschool van Utrecht, sector Techniek Sociale Geografie, specialisatie Geografie van de Ontwikkelingslanden, Vrije Universiteit te Amsterdam Overige cursussen 1996 Monitoring van projecten, MDF (in-service training Nuffic) Postgraduate course Institutional Management and Change in Higher Education, Centre for Higher Education Policy Studies (CHEPS), Universiteit Twente en Open University, Engeland Tweedaagse cursus Interne Kwaliteitsaudits, Lloyds Register 2003 Training Auditor Hoger Onderwijs NQA i.s.m. Lloyds Register 2003 Adviesvaardigheden, Thymos 54 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

55 Werkervaring heden Beleidsmedewerker kwaliteitszorg, Netherlands Quality Agency, Den Haag Beleidsmedewerker kwaliteitszorg HBO-raad, Den Haag Programma medewerker in het kader van het programma Medefinanciering universitaire en HBO samenwerking (MHO) bij de Nederlandse Organisatie voor Internationale Samenwerking in het hoger onderwijs (Nuffic), Den Haag Projectcoördinator Platform Hoger Beroepsonderwijs en Ontwikkelingssamenwerking (Platform HBO & OS) bij de Nuffic Medewerker ontwikkelingseducatie, Platform Hoger Technisch Onderwijs en Ontwikkelingssamenwerking (Platform HTO & OS) bij de stichting Technologie Overdracht Ontwikkelingslanden (TOOL) te Amsterdam. Het Platform werd aangestuurd door de HBO-raad, Nuffic en hogescholen. Vanaf september 1989 projectcoördinator van het Platform Hoger Beroepsonderwijs en Ontwikkelingssamenwerking (Platform HBO & OS) 1977 Functiebeschrijver bij de Gemeentelijke Sociale Dienst van Amsterdam Cursusbegeleider voorbereidingscursussen van SNV in het Koninklijk Instituut voor de Tropen te Amsterdam Leraar metaalkunde, middelbaar technisch onderwijs, Bataan National School of Arts and Trades, Filippijnen. In dienst van SNV, Organisatie voor ontwikkelingssamenwerking. Overig Cursusleider van Nuffic-cursus Objectives- Oriented Project Planning voor staf van universiteiten en hogescholen NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 55

56 56 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

57 Bijlage 3 De zelfevaluatie in verband met NVAO-accreditatie Vragen en aanwijzingen Basiskwaliteit HBO-bachelor Maart 2003 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 57

58 Onderwerp Facet Preambule Doelstellingen van de opleiding (beoogde eindkwalificaties) Niveau bachelor Domeinspecifieke eisen Oriëntatie hbo bachelor Programma Eisen hbo Relatie doelstellingen en inhoud programma Samenhang in opleidingsprogramma Studielast Instroom Duur Afstemming tussen vormgeving en inhoud Beoordeling en toetsing Inzet van personeel Eisen hbo Kwantiteit personeel Kwaliteit personeel Voorzieningen Materiële voorzieningen Studiebegeleiding Interne kwaliteitszorg Evaluatie resultaten Maatregelen tot verbetering Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Resultaten Onderwijsrendement Gerealiseerde niveau Bijzondere kwaliteitskenmerken (facultatief) Differentiatie en profilering Kwaliteit Concretisering Onderscheidend karakter Bijlage1. Kengetallen NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

59 Preambule Uitgangspunt Een zelfevaluatie kan meerdere functies hebben en vele doelen dienen. De waarde ligt in eerste instantie in de mate waarin de opleiding de zelfevaluatie benut voor de eigen beleidsvoering, in het bijzonder wat betreft de interne kwaliteitszorg. In deze brochure ligt echter de nadruk op de zelfevaluatie in dienst van de accreditatieaanvraag bij de NVAO. Er wordt in die zin dus ingezoomd op de verantwoordingsfunctie en op basiskwaliteit. De onderwijsinstelling dient met een extern onafhankelijk visitatierapport aan te tonen dat haar opleiding aan de kwaliteitscriteria van de NVAO voldoet. De zelfevaluatie vormt het vertrekpunt voor de objectieve oordeelsvorming door een extern visitatiepanel. De mate waarin de zelfevaluatie op overtuigende wijze aantoont dat aan de kwaliteitscriteria wordt voldaan, bepaalt voorts de intensiteit van nadere materiaalbestudering en gespreksvoering door het visitatiepanel. Kwaliteitscriteria NVAO Voor het beoordelen van basiskwaliteit zijn door de NVAO in totaal 30 kwaliteitscriteria geformuleerd, die zijn ondergebracht bij 21 facetten. Per facet moet uiteindelijk door een visitatiepanel worden bepaald of de opleiding hierop een: - onvoldoende - voldoende - goed of - excellent scoort. De 21 facetten zijn op hun beurt ingedeeld naar 6 onderwerpen. Het oordeel dat een visitatiepanel velt per onderwerp komt tot stand op basis van weging van oordelen over de afzonderlijke facetten van dat onderwerp. Voor een positief totaaloordeel moet het oordeel over elk onderwerp tenminste voldoende zijn. 30 criteria 21 facetten 6 onderwerpen totaaloordeel Centrale vragen bij oordeelsvorming (visitatiepanel) Om te bepalen of aan de kwaliteitscriteria wordt voldaan, zijn voor de externe kwaliteitsbeoordelaars van NQA de volgende vragen van belang: - Doelen: welke ambitie heeft de opleiding ten aanzien van een bepaald onderwerp: welke kwaliteit wordt nagestreefd; welke resultaten worden beoogd, kortom; wat zijn de eigen doelen? - Borging: hoe borgt de opleiding dat deze doelen kunnen worden bereikt; zijn beleid, management en processen logisch op die eigen doelen afgestemd? NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 59

60 - Resultaten: hoe verhouden de resultaten zich tot de eigen doelen (mede in vergelijking met andere opleidingen)? - Verbetering: indien het borgen en bereiken van de doelen te wensen overlaat, zijn er dan verbeteringen in het vooruitzicht? Informatiegehalte zelfevaluatie Om de bovenstaande vragen te kunnen beantwoorden, zal de zelfevaluatie hierover voldoende informatie moeten bevatten. Het gaat dan om de volgende vier typen van informatie: 1. Richtinggevende informatie: eigen visie en doelstellingen, eigen kwaliteitsopvattingen, waar mag de opleiding op worden afgerekend? 2. Beschrijvende informatie: hoe reilt en zeilt de opleiding, hoe zijn processen ingericht, welke afspraken zijn gemaakt, et cetera? 3. Evaluatieve informatie: worden de doelen bereikt, hoe waarderen betrokkenen (met name studenten, afnemers en personeel) de verschillende facetten (evaluatieuitkomsten), en welke kwantitatieve resultaten worden bereikt (kengetallen)? 4. Analytische informatie: gezien 1 t/m 3: hoe is het met de kwaliteit gesteld, welke conclusies kunnen hierover worden getrokken, worden de eigen doelen waargemaakt, zijn er discrepanties tussen doelstelling en doelbereiking, welke oorzaken zijn er voor aan te wijzen en welke verbeteringen zijn (of worden) hierop ingezet? Om te bewaken dat het informatiegehalte voldoende is voor de oordeelsvorming zijn per facet relevante vragen ter beantwoording door de opleiding gegeven. Deze vragen zijn dus rechtstreeks ontleend aan de NVAO-facetten en -criteria. Als hulpmiddel voor de beantwoording van die vragen zijn per vraag aanwijzingen voor die beantwoording gegeven. Opbouw zelfevaluatie Het is van belang dat de visitatiepanels de benodigde informatie voor elk van de 21 facetten op een efficiënte wijze tot zich kunnen nemen. Dit zou kunnen door de opbouw van de zelfevaluatie (de hoofdstukindeling) het NVAO-kader te laten volgen: I. Doelstellingen van de opleiding (beoogde eindkwalificaties) II. Programma III. Inzet van personeel IV. Voorzieningen V. Interne kwaliteitszorg VI Resultaten VII Indien van toepassing: Bijzonder kwaliteitskenmerk 60 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

61 Een andere ordening is mogelijk, mits de benodigde informatie per facet snel toegankelijk is voor de panels. Hierover kunt u desgewenst afspraken maken met NQA. Zoals hierboven reeds is aangegeven, stelt NQA ten aanzien van elk facet een of meerdere vragen waarop in de zelfevaluatie een antwoord wordt gegeven. Deze vragen hebben betrekking op het betreffende facet en de daarbij behorende criteria. Voor de beantwoording van die vragen zijn aanwijzingen gegeven over zaken die beschreven en documenten waarnaar verwezen kan worden. Deze aanwijzingen zijn indicatief en niet voorschrijvend bedoeld. Omvang Het zelfevaluatierapport zal als zelfstandig document gelezen moeten kunnen worden; het zal dus voldoende informatie moeten bevatten. Bijlagen dienen als naslagwerk. Gevraagd wordt om de volgende bijlagen mee te sturen: - overzicht van beoogde eindkwalificaties; - het beroepsprofiel; - studiegids; - overzicht van programma/curriculum (voor elke variant en locatie); - overzicht van personeel (kwalificaties docenten); - kengetallen. In het zelfevaluatierapport kan daarnaast belangrijke informatie uit andere documenten worden opgenomen, onder verwijzing naar deze documenten (die tijdens het bezoek ter inzage worden gelegd). In de aanwijzingen is te vinden om welke documenten het kan gaan. Indien dat nodig is voor de oordeelsvorming door de panels, kan de opleiding (zowel vóór, tijdens, als na het bezoek) om aanvullende informatie gevraagd worden. NQA zal zich echter inspannen om de informatielast zo beperkt mogelijk te houden. Door het duidelijk verwijzen naar andere documenten kan het zelfevaluatierapport beperkt blijven tot ten hoogste 40 pagina s per opleiding, in uitzonderlijke gevallen van grote complexiteit (veel locaties en varianten) tot maximaal 80 pagina s. NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 61

62 1. Doelstellingen van de opleiding (beoogde eindkwalificaties) 1.1 Niveau bachelor - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. 1.2 Domeinspecifieke eisen - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). 1.3 Oriëntatie hbo bachelor - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hboopleiding vereist is of dienstig is. 62 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

63 Vragen Welke eindkwalificaties worden beoogd? Bij welke algemene, internationaal geaccepteerde beschrijving van het bachelorniveau sluiten de beoogde eindkwalificaties aan? Op welk specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen hebben de beoogde eindkwalificaties betrekking? Bij welke eisen van (buitenlandse) vakgenoten en de (buitenlandse) beroepspraktijk sluiten de beoogde eindkwalificaties aan? Aan welke door het beoogde beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties zijn de beoogde eindkwalficaties ontleend? Waaruit blijkt dat de beoogde eindkwalificaties betrekking hebben op (ten minste) het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar? Facet Aanwijzing 1.1 Verwijs naar een document waarin expliciet is 1.2 beschreven voor welke specifieke competenties of 1.3 specifieke kennis, houding, inzicht en vaardigheden de opleiding studenten beoogt op te leiden. Voeg dit document bij als bijlage. 1.1 Geef aan wat voor de instelling het bachelorniveau van een (beroepsgerichte) opleiding bepaalt. Welk internationaal referentiekader heeft de instelling hiervoor? Beschrijf hoe dit referentiekader in de beoogde eindkwalificaties tot uitdrukking komt. U zou hiervoor de Dublin-descriptoren (zie bijlage 2 in het NVAOaccreditatiekader) kunnen gebruiken. Deze beschrijven het bachelorniveau op een generiek abstractieniveau. De opleiding zou daarbij per descriptor kunnen aangeven voor welke beoogde eindkwalificaties de descriptor relevantie heeft. Indien u hierbij ondersteuning nodig heeft, of als u wilt weten hoe de Dublin-descriptoren zich verhouden tot de generieke kernkwalificaties van de Commissie Franssen/ proefaccreditering, neemt u dan contact op met NQA. 1.3 Beschrijf het beroepenveld waarvoor de opleiding beoogt op te leiden. 1.2 Verwijs naar het document waarin de wensen en behoeften van het beoogde beroepenveld tot uitdrukking komen. Voeg dit document als bijlage bij het zelfevaluatierapport. Het gaat hierbij om een actueel, 1.2 door (of in samenspraak met) het werkveld opgesteld beroepsprofiel. Geef aan of er internationale standaarden voor het beroep (en daarmee voor de opleiding) bestaan. Denk daarbij ook aan buitenlandse beroeps- of opleidingsprofielen of specifieke gegevens over buitenlandse opleidingen. Beschrijf hoe dit referentiekader zich verhoudt tot de beoogde eindkwalificaties. 1.3 Wat moet de afgestudeerde ten minste kunnen en kennen om een goede start te kunnen maken in het beoogde beroepenveld? Beschrijf hoe dit in de beoogde eindkwalificaties tot uitdrukking komt. NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 63

64 2. Programma 2.1 Eisen hbo - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Vragen Op welke wijze beoogt de opleiding kennisontwikkeling door studenten plaats te laten vinden? Welke rol heeft vakliteratuur daarbij? Hoe ontleent de opleiding studiemateriaal aan de beroepspraktijk? Hoe komen studenten in aanraking met de actuele beroepspraktijk? Hoe wordt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden vormgegeven? Op welke wijze is sprake van interactie met (toegepast) onderzoek? Hoe wordt geborgd dat studenten de actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline meekrijgen? Welke aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk heeft de opleiding? Ervaren studenten, afgestudeerden en afnemend werkveld dat sprake is van een actueel en praktijkgericht programma? Aanwijzingen Beschrijf hoe u de kennisontwikkeling door studenten programmeert. Voeg de studiegids bij als bijlage bij het zelfevaluatierapport. Beschrijf hoe gebruik gemaakt wordt van vakliteratuur over de opleiding als geheel. Stel (via de studiegids of via het materiaal dat ter inzage wordt gelegd) een lijst beschikbaar van vakliteratuur die wordt gebruikt. Beschrijf hoe de opleiding gebruik maakt van aan de praktijk ontleend studiemateriaal. Hoe wordt dat studiemateriaal ingezet in het programma? Geef aan hoe studenten in aanraking komen met de actuele beroepspraktijk: welke werkveldbezoeken, stages / praktijkperioden zijn in het programma opgenomen? Welke doelen zijn aan die programmadelen gekoppeld? Bij welke (buitenlandse) instellingen kunnen studenten stage lopen? Worden er gastcolleges gegeven door mensen uit het werkveld? Beschrijf hoe de ontwikkeling van beroepsvaardigheden binnen het programma vorm krijgt (bijvoorbeeld via vaardighedenlijn, praktijklessen, praktijkopdrachten, stages). Beschrijf hoe studenten in aanraking komen met (toegepast) onderzoek. Geef aan hoe relevante onderzoeksresultaten ingebracht worden in het programma. Zijn docenten betrokken bij de opzet / uitvoering van onderzoek? Is er een lectoraat of kenniskring dat specifieke betekenis heeft voor de opleiding? Moeten studenten zelf onderzoeksopdrachten uitvoeren, of moeten zij met onderzoeksresultaten werken? Geef aan hoe u waarborgt dat de actuele ontwikkelingen in het vakgebied/discipline binnen het programma aan bod komen. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van recente artikelen uit vaktijdschriften, afspraken / beleid rond de actualisering van de inhoud van modulen en daarbij horende readers. Beschrijf de structurele contacten met de beroepspraktijk. Is er bijvoorbeeld een werkveldcommissie? Zijn er andere verbanden met de actuele beroepspraktijk? Wat is de invloed hiervan op het programma? Geef aan welke evaluatieresultaten beschikbaar zijn (oordelen studenten, afgestudeerden, werkveld) over actualiteit en praktijkgerichtheid van het opleidingsprogramma (geef samenvattend de belangrijkste conclusies weer, stel complete resultaten ter inzage beschikbaar). Heeft dit geleid tot verbeteractiviteiten? 64 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

65 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Vragen Wat is het programma van de opleiding? Hoe worden de beoogde eindkwalificaties qua niveau (zie 1.1) geconcretiseerd in het programma? Hoe worden de beoogde eindkwalificaties qua oriëntatie (zie 1.3) geconcretiseerd in het programma? Hoe worden de beoogde eindkwalificaties qua domeinspecifieke eisen (zie 1.2) geconcretiseerd in het programma? Hoe vindt de vertaling van eindkwalificaties in leerdoelen in het programma plaats? Ervaren studenten dat door middel van het programma de eindkwalificaties kunnen worden bereikt? Aanwijzingen Beschrijf kort het programma van de opleiding, inclusief (voornaamste verschillen tussen) eventuele varianten en locaties. Voeg een overzicht van het programma (curriculum) bij als bijlage bij het zelfevaluatierapport. Geef daarbij aan hoe de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen worden geconcretiseerd in het curriculum. Beschrijf hoe binnen de opleiding geborgd wordt dat alle kwalificaties binnen het programma gedekt zijn. Beschrijf hoe de koppeling van de beoogde eindkwalificaties aan leerdoelen van programmaonderdelen tot stand is gekomen. Geef in het programmaoverzicht aan welke leerdoelen bij welke eindkwalificaties horen. Geef aan welke evaluatieresultaten beschikbaar zijn (oordelen afgestudeerden, studenten) over de aansluiting van het opleidingsprogramma op de beoogde eindkwalificaties (geef samenvattend de belangrijkste conclusies weer, stel complete resultaten ter inzage beschikbaar). Heeft dit geleid tot verbeteractiviteiten? NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 65

66 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Vragen Hoe wordt geborgd dat studenten een inhoudelijk samenhangend programma volgen? Ervaren studenten die samenhang ook? Aanwijzingen Geef aan welke samenhang naar uw opvatting in het programma bestaat. Is er een logische relatie tussen programmaonderdelen en tussen studiefases; hoe worden deze op elkaar afgestemd? Besteed ook aandacht aan eventuele internationale programmaonderdelen en hoe deze passen binnen de visie op internationalisering. Geef aan op welke manier de samenhang in de opleiding gewaarborgd wordt. Welke rol speelt het opleidingsmanagement daarin, hoe vindt afstemming tussen (groepen) docenten plaats? Geef aan welke evaluatieresultaten beschikbaar zijn (oordelen studenten, afgestudeerden) over de inhoudelijke samenhang binnen het opleidingsprogramma (geef samenvattend de belangrijkste conclusies weer, stel complete resultaten ter inzage beschikbaar). Heeft dit geleid tot verbeteractiviteiten? 2.4 Studielast - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Vragen Hoe worden factoren die de studievoortgang belemmeren weggenomen? Ervaren studenten een studeerbaar programma? Aanwijzingen Geef aan wat de opleiding doet om een efficiënte studievoortgang mogelijk te maken. Hoe houdt de opleiding zicht op de vraag of zich belemmerende factoren voordoen? Welke stappen zet de opleiding wanneer zich problemen voordoen? Geef aan welke evaluatieresultaten beschikbaar zijn (oordelen studenten, afgestudeerden) over de studeerbaarheid van het opleidingsprogramma (geef samenvattend de belangrijkste conclusies weer, stel complete resultaten ter inzage beschikbaar). Heeft dit geleid tot verbeteractiviteiten? 66 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

67 2.5 Instroom - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Vraag Hoe wordt geborgd dat er aansluiting is qua vorm? Hoe wordt geborgd dat er is aansluiting is qua inhoud? Hoe wordt gedifferentieerd tussen instromende vwo-studenten, havostudenten en andere instromende studenten? Ervaren studenten de aansluiting ook? Aanwijzing Geef aan welke werkvormen de opleiding hanteert aan de start van de opleiding. Hoe sluiten die werkvormen aan op de vooropleiding van studenten? Beschrijf eventuele activiteiten die de opleiding aanbiedt om studenten te introduceren in de verwachte studiehouding c.q. de gehanteerde werkvormen. Geef aan welke toelatingseisen de opleiding stelt, welke deficiëntieprogramma s worden aangeboden voor studenten die bepaalde vakken niet voldoende beheersen, en/of welke mogelijkheden er zijn voor bijscholing dan wel extra begeleiding. Beschrijf welke verkorte leerroutes worden aangeboden, en hoe en wanneer studenten in aanmerking komen voor vrijstellingen. Geef aan hoe de opleiding nagaat of sprake is van voldoende inhoudelijke aansluiting. Wordt bijvoorbeeld een assessment gehanteerd voor instromende studenten? Geef aan op welke manier gedifferentieerd wordt tussen vwo-instroom, havo-instroom en anderen. Beschrijf of en hoe de opleiding studieresultaten van verschillende groepen monitort, en hoe wordt ingespeeld op voorkomende aansluitingsproblemen. Welke activiteiten worden ondernomen om de aansluiting van (buitenlandse) studenten met een buitenlandse vooropleiding te bevorderen? Geef aan welke evaluatieresultaten beschikbaar zijn (oordelen studenten) over de aansluiting van de opleiding op de vooropleiding (geef samenvattend de belangrijkste conclusies weer, stel complete resultaten ter inzage beschikbaar). Heeft dit geleid tot verbeteractiviteiten? 2.6 Duur - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Vragen Voldoet de opleiding aan de formele eis van 240 studiepunten? Waaruit blijkt dat? Aanwijzingen Geef aan hoe uit de opbouw van het opleidingsprogramma en de omvang van modulen blijkt dat de totale studiebelasting van de opleiding aan de formele eis voldoet. NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 67

68 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Vragen Aanwijzingen Wat is het didactisch concept van de opleiding? Beschrijf het didactisch concept van de opleiding. Hoe verhoudt dat didactisch concept zich tot de Beschrijf kort hoe het didactisch concept zich beoogde eindkwalificaties (doelstellingen)? verhoudt tot (afgestemd is op) de doelstellingen Ervaren studenten dat de gehanteerde werkvormen adequaat zijn en aansluiten bij het didactisch concept? van de opleiding. Beschrijf de uitwerking van het didactisch concept naar het gebruik van verschillende werkvormen binnen de opleiding. Geef aan welke evaluatieresultaten beschikbaar zijn (oordelen studenten, afgestudeerden) over het didactisch concept en de gehanteerde werkvormen binnen de opleiding (geef samenvattend de belangrijkste conclusies weer, stel complete resultaten ter inzage beschikbaar). Heeft dit geleid tot verbeteractiviteiten? 2.8 Beoordeling en toetsing - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Vragen Op welke wijze worden studenten beoordeeld, getoetst en geëxamineerd? Ervaren studenten dat zij adequaat getoetst worden op het behalen van de beoogde leerdoelen? Aanwijzingen Beschrijf het toetsbeleid en de verschillende toetsvormen van de opleiding. Betrek hierbij ook de stage- en afstudeeropdrachten. Geef aan hoe de toetsvormen zich verhouden tot de doelstellingen van de opleiding en de leerdoelen. Beschrijf welke afspraken bestaan ten aanzien van de formulering en toepassing van beoordelingscriteria en de verzorging van feedback aan studenten. Geef aan hoe de kwaliteit van de toetsen binnen de opleiding wordt geborgd. Als studenten toetsing bij een buitenlandse instelling of bij een instelling in het werkveld ondergaan, hoe vergewist zich de opleiding dan van de kwaliteit van deze toetsing? Geef aan welke evaluatieresultaten beschikbaar zijn (oordelen studenten, afgestudeerden) over de gehanteerde toetsvormen, het niveau van de toetsen en de feedback die studenten over resultaten krijgen (geef samenvattend de belangrijkste conclusies weer, stel complete resultaten ter inzage beschikbaar). Heeft dit geleid tot verbeteractiviteiten? 68 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

69 3. Inzet van personeel 3.1 Eisen hbo - Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. 3.2 Kwantiteit personeel - Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. 3.3 Kwaliteit personeel - Het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. Vragen Welk deel van de opleiders legt een verbinding met de beroepspraktijk? Waaruit blijkt dat sprake is van voldoende personeel om de gewenste kwaliteit te verzorgen? Hoe wordt geborgd dat de opleiders gekwalificeerd zijn voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma? Ervaren studenten en opleiders zelf dat opleiders gekwalificeerd zijn? Facet Aanwijzingen 3.1 Geef aan welk deel van de opleiders beschikt over recente ervaring met en/of kennis van de beroepspraktijk. Voeg een overzicht van het personeel als bijlage bij het zelfevaluatierapport. Neem in dit overzicht de leeftijd, het geslacht en de kwalificaties van docenten/opleiders op, met name de gevolgde opleidingen, cursussen en trainingen, huidige en vorige werkkringen en functies, eventuele docentstages en andere relevante informatie over de interactie met de beroepspraktijk. 3.2 Beschrijf de visie van de opleiding op de verhouding tussen de omvang van het personeel en de gewenste kwaliteit. Reflecteer op de actuele en gewenste student/docent ratio. Hoe hoog is het ziekteverzuim? Wat zijn de streefcijfers voor de werkbelasting van docenten en hoe verhoudt zich dit tot de ervaren werkbelasting? Als er personeelstekorten zijn, hoe gaat de opleiding dan hiermee om? 3.3 Beschrijf de visie van de opleiding op de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische kwalificaties van docenten/opleiders. Geef aan hoe gebruik wordt gemaakt van scholing en professionalisering om deze kwalificaties te verbeteren c.q. op peil te houden. Welke rol hebben functionerings- en beoordelingsgesprekken (frequentie, inhoud) hierbij? Hoe worden docenten/opleiders in de gelegenheid gesteld om actuele (internationale) ontwikkelingen in het beroepenveld en vakgebied te volgen? Als er onderwijs in een vreemde taal wordt verzorgd, hoe borgt de opleiding dan de kwaliteit daarvan (vreemde taalbeheersing van docenten)? 3.3 Geef aan welke evaluatieresultaten beschikbaar zijn (oordelen studenten en opleiders) over de inhoudelijke (inclusief beroepspraktijkkennis/ervaring), onderwijskundige en organisatorische kwalificaties (geef samenvattend de belangrijkste conclusies weer, stel complete resultaten ter inzage beschikbaar). Heeft dit geleid tot verbeteractiviteiten? NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 69

70 4. Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen - De huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. Vragen Waaruit blijkt dat huisvesting en materiële voorzieningen toereikend zijn om het programma te realiseren? Ervaren studenten en docenten dat de huisvesting en materiële voorzieningen toereikend zijn? Aanwijzingen Beschrijf de locatie, de bibliotheek- of mediatheek, de ict-voorzieningen, en de onderwijs-, praktijk-, studieen werkruimten. Geef daarbij aan hoe wordt getoetst of met de bestaande huisvesting en materiële voorzieningen het programma gerealiseerd kan worden. Zijn deze afgestemd op de behoeften van eventuele buitenlandse, deeltijd- en duaal studenten? Welke verbeteringen zijn gepland, op welke termijn, en welke middelen zijn daarvoor gereserveerd? Verwijs naar opinies over huisvesting en materiële voorzieningen in studenten- en docentenevaluaties (geef samenvattend de belangrijkste conclusies weer, stel complete resultaten ter inzage beschikbaar). Wat is er met de uitkomsten gedaan? 4.2 Studiebegeleiding Vragen Hoe dragen de studiebegeleiding en informatievoorziening bij aan de studievoortgang van studenten? Ervaren studenten dat de studiebegeleiding en informatievoorziening voldoet aan hun behoeften? Aanwijzingen Beschrijf het systeem van studiebegeleiding en studievoortgangsregistratie. Beschrijf ook hoe de informatievoorziening aan studenten plaatsvindt. Geef bij deze beschrijvingen aan, mede aan de hand van rendementscijfers, welke knelpunten er zijn met betrekking tot de studievoortgang. Heeft dit gevolgen voor de studiebegeleiding of de informatievoorziening aan studenten? Als er (veel) buitenlandse studenten zijn, geef dan aan of hier speciale voorzieningen voor zijn getroffen. Verwijs naar opinies over studiebegeleiding en informatievoorziening in studentenevaluaties (geef samenvattend de belangrijkste conclusies weer, stel complete resultaten ter inzage beschikbaar). Besteed daarbij speciale aandacht aan de begeleiding van studenten in de propedeuse en tijdens de (binnenen buitenlandse) stages en in de afstudeerfase. Ga ook in op studenttevredenheid over zaken als roosters, toegankelijkheid van en informatieverstrekking door docenten. Geef aan wat met de uitkomsten van deze studentenevaluaties is gedaan. 70 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

71 5. Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten - De opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen. 5.2 Maatregelen tot verbetering - De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen. 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld. - Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld van de opleiding actief betrokken. Vragen Welke aspecten worden geëvalueerd, hoe en met welke frequentie? Wat zijn daarbij de streefdoelen en hoe wordt getoetst of deze zijn bereikt? Waaruit blijkt dat uitkomsten van evaluaties tot verbeteringen hebben geleid? Op welke wijze worden: -medewerkers, -studenten, -alumni -afnemend beroepenveld bij de interne kwaliteitszorg betrokken? Facet Aanwijzing 5.1 Beschrijf de evaluaties die plaatsvinden en de frequentie daarvan, de onderwerpen (aspecten) waarop de evaluaties betrekking hebben, en de methoden die gebruikt worden. Verwijs naar het kwaliteitszorgplan of andere relevante kwaliteitszorgdocumenten. 5.1 Geef voor elk van de aspecten die geëvalueerd worden aan welke streefdoelen zijn geformuleerd. Hoe wordt getoetst of de streefdoelen zijn bereikt? Hoe zorgt de opleiding ervoor dat deze toetsing gebeurt op basis van betrouwbare en valide informatie? 5.2 Beschrijf wat er met de uitkomsten van evaluaties gebeurt. Geef aan of (en voor welke aspecten) er sprake is van een verbetercyclus (plan, do check, act). Geef zo mogelijk een aantal praktijkvoorbeelden. Heeft de opleiding nader onderzoek gedaan naar verschillen tussen nagestreefde en behaalde resultaten? Zijn er maatregelen tot verbetering genomen? Zo ja, wie is verantwoordelijk voor het doorvoeren van verbeteringen? Op welke termijn en met welke prioriteit worden verbeteringen doorgevoerd? Hoe wordt nagegaan of de beoogde verbeteringen worden gerealiseerd? 5.3 Beschrijf bij welke evaluaties medewerkers, studenten, alumni en het afnemend beroepenveld worden betrokken. Hoe vaak gebeurt dit? Hoe wordt ervoor gezorgd dat deze evaluaties representatief zijn voor deze groepen? Worden de resultaten van evaluaties teruggekoppeld naar betrokkenen? Kunnen genoemde groepen ook ongevraagd zaken die voor hen van belang zijn doorgeven aan de opleiding en wat doet de opleiding hiermee? Geef aan hoe de inspraak van studenten en medewerkers is geregeld. Als de opleiding intensief samenwerkt met buitenlandse partnerinstellingen (uitwisselingen, dubbeldiplomering, etc.) of met instellingen in het beroepenveld (met name bij duale trajecten) geef dan aan hoe de kwaliteit van de samenwerking wordt bewaakt. NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 71

72 6. Resultaten 6.1 Onderwijsrendement - Voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. - Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers. Vragen Hoe wordt het onderwijsrendement bepaald? Wat zijn daarbij de streefcijfers? Hoe verhouden deze zich tot relevante andere opleidingen? Voldoet het rendement aan de eigen streefcijfers? Aanwijzingen Vul het overzicht met kengetallen in (zie bijlage 1) en voeg dit als bijlage bij het zelfevaluatierapport. Geef aan wat de opleiding zelf als de belangrijkste kengetallen ziet. Wat bepaalt voor de opleiding het onderwijsrendement? Geef aan welke streefcijfers voor het rendement de opleiding hanteert. Beargumenteer de keuze van de streefcijfers, met name hoe deze zich verhouden tot die van relevante andere opleidingen. Verwijs naar het overzicht met kengetallen voor een beoordeling van de mate waarin het rendement voldoet aan de streefcijfers. Hoe verhoudt zich dit tot het rendement van relevante andere opleidingen? Wat zijn de oorzaken voor tekortschietende rendementen? Wat heeft de opleiding gedaan om het rendement te verbeteren? 6.2 Gerealiseerde niveau - De gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. Vragen Hoe wordt bepaald of beoogde eindkwalificaties zijn gerealiseerd? - qua niveau (zie 1.1)? - qua oriëntatie (zie 1.3)? - qua domeinspecifieke eisen (zie 1.2)? Bestaat er tevredenheid in het werkveld over de gerealiseerde kwalificaties? Aanwijzingen Geef aan hoe de opleiding toetst of de beoogde eindkwalificaties zijn gerealiseerd (dit geldt ook voor in het buitenland gevolgde programmaonderdelen). Maak daarbij een onderscheid naar niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. Besteed ook aandacht aan de toetsing van afstudeeropdrachten, de examinering en de eventuele betrokkenheid van het werkveld of andere externe (mede)beoordelaars. Geef aan welke evaluatieresultaten beschikbaar zijn (oordelen afgestudeerden, afnemend werkveld) over de gerealiseerde kwalificaties (geef samenvattend de belangrijkste conclusies weer, stel complete resultaten ter inzage beschikbaar). Heeft dit geleid tot verbeteractiviteiten? 72 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

73 7. Bijzondere kwaliteitskenmerken (facultatief) 7.1 Differentiatie en profilering - Het kenmerk levert een betekenisvolle bijdrage aan de differentiatie en profilering in het hoger onderwijs. 7.2 Kwaliteit - Het kenmerk leidt tot een bijzondere kwaliteit van het onderwijs. 7.3 Concretisering - De gevolgen van het kenmerk voor de kwaliteit van het onderwijs (instroom, onderwijsprogramma, onderwijsproces, output, voorzieningen, kwaliteit staf) zijn geoperationaliseerd. 7.4 Onderscheidend karakter - Het kenmerk is onderscheidend voor de opleiding in relatie tot relevante opleidingen in het Nederlands hoger onderwijs. N.B. In de NVAO toelichting wordt expliciet gesteld, dat de bewijslast voor de bijzondere kwaliteit bij de instelling ligt. De opleiding moet de VBI overtuigen van het bijzondere karakter van het kenmerk van de opleiding. Vragen Facet Aanwijzingen Is het bijzondere kenmerk gedefinieerd in doelen en concrete operationaliseerbare termen? Beschrijf welke bijzondere kwaliteit de opleiding nastreeft, met daarbij de doelen en te verwachten resultaten. Is het kenmerk betekenisvol? 7.1 Dit kan onder andere blijken uit de waardering van het kenmerk door studenten, alumni, werkveld, docenten, maatschappelijke organisaties. Is het kenmerk geoperationaliseerd en aantoonbaar aanwezig in de opleiding? Is de opleiding onderscheidend ten opzichte van andere (verwante) opleidingen in Nederland? 7.3 Geef aan hoe het kenmerk expliciet terug te vinden is in programmaonderdelen, in opdrachten, eindresultaat (inhoud en indien relevant rendement), voorzieningen, kwaliteit staf). Hier is ook de waardering door stakeholders van belang. 7.4 De opleiding heeft een vergelijkend onderzoek uitgevoerd of laten uitvoeren (kan ook door NQA) onder verwante opleidingen in Nederland. Uit dit vergelijkende onderzoek blijkt dat de opleiding zich op dit kenmerk onderscheidt van andere (verwante) opleidingen. NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 73

74 Bijlage 1. Kengetallen Instroom, uitstroom, ingeschreven, personeel Opleiding X Totaal aantal ingeschreven studenten Totaal aantal docenten* Omvang docerend personeel in fte Student / fte ratio Instroom propedeuse, eerste keer hbo Totaal aantal instromende studenten: instroom opleiding Totaal aantal geslaagden Aantal geslaagden uit propedeuse instroom eerste keer hbo Gemiddelde studieduur geslaagden, in jaren Aantal studiestakers Gemiddelde studieduur studiestakers, in jaren Opleidingsrendement, in percentage van instroom propedeuse, eerste keer hbo (instroomcohorten) Diploma behaald na 1 jaar Diploma behaald na 2 jaar. Diploma behaald na 3 jaar Diploma behaald na 4 jaar Diploma behaald na 5 jaar Diploma behaald na 6 jaar Uitvalpercentage van instroom propedeuse, eerste keer hbo (instroomcohorten) Percentage uitval na 1 jaar Percentage uitval na 2 jaar Percentage uitval na 3 jaar Percentage uitval na 4 jaar Percentage uitval na 5 jaar Percentage uitval na 6 jaar 74 NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde

75 Bijlage 4 Beoordelingsprotocol van Netherlands Quality Agency (NQA) NQA - visitatie Avans Hogeschool opleiding Bouwkunde 75