Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Transcriptie

1 Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Opleiding: Variant: Voeding en Diëtetiek (VD), hbo-bachelor voltijd Visitatiedatum: 28 april 2005 NQA (Netherlands Quality Agency) Utrecht, november 2005

2 2 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per onderwerp Schematisch overzicht oordelen Totaaloordeel 12 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van personeel 27 Onderwerp 4 Voorzieningen 30 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 33 Onderwerp 6 Resultaten 35 Deel C: Bijlagen 39 Bijlage 1 Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 41 Bijlage 2 Deskundigheden panelleden 43 Bijlage 3 Bezoekprogramma 47 Bijlage 4 Kengetallen 49 Bijlage 5 Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 53 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor 3

4 4 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor 5

6 6 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor

7 Onderwerpen 1.1 Voorwoord In dit rapport doet het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Voeding en Diëtetiek (VD) van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen heeft gevisiteerd, verslag van zijn werkwijze, bevindingen en conclusies. Het onderzoek vond plaats in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart in januari 2005, het moment waarop de opleiding haar zelfevaluatierapport bij de NQA aanleverde. Een visitatiebezoek vond plaats op 28 april 2005 en werd uitgevoerd door een panel dat bestond uit de volgende personen: Mevrouw M. van Oppen (voorzitter); Mevrouw E. Buurma-Rethans (domeinpanellid VD); Mevrouw H. Scholten (studentpanellid VD); Mevrouw M. Dekker-Joziasse (NQA-auditor); Mevrouw M. Snel (NQA-auditor). Het panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (12 mei 2003). Het panel beschikt over domeinspecifieke deskundigheid, onderwijs- en auditdeskundigheid en deskundigheid over de internationale ontwikkelingen van de discipline (zie bijlage 2). Het visiatiepanel heeft gewerkt conform de uitgangspunten van het VBI Protocol 2004 (NVAO). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken en de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Detailrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan hier uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Dit detailrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) heeft ruim studenten en circa personeelsleden. De hogeschool is in 1996 ontstaan na een fusie van de HEAO Arnhem, Hogeschool Gelderland en Hogeschool Nijmegen. NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor 7

8 De bacheloropleiding Voeding en Diëtetiek wordt aangeboden bij de faculteit Gezondheid, Gedrag en Maatschappij (GGM) in Nijmegen. De faculteit verzorgt 15 hbo-opleidingen voor ongeveer studenten in de volgende sectoren: - hoger gezondheidszorg onderwijs (hgzo); - hoger sociaal agogisch onderwijs (hsao); - hoger economisch onderwijs (heo); - hoger pedagogisch onderwijs (hpo). Naast de faculteit GGM kent de HAN drie andere faculteiten en een academie: Economie en Management, Educatie, Techniek en de academie Informatica Communicatie Academie. De faculteit GGM heeft diverse vestigingen in Nijmegen. Per september 2004 zijn bijna alle bachelor opleidingen alsmede de faculteitsdirectie en het faculteitsbureau gehuisvest op de nieuwbouwlocatie van de HAN campus te Nijmegen. Deze campus ligt aangrenzend aan het complex van de Radboud Universiteit Nijmegen. De opleiding Voeding en Diëtetiek in Nijmegen is in 1952 opgericht als in-service opleiding binnen het toenmalige Canisiusziekenhuis. De opleiding vormt momenteel nog één afdeling met de opleiding Food & Business. Vanaf 1 januari 2005 is deze opleiding echter overgedragen aan de faculteit Economie en Management. De tijd en voorbereiding die het proces van ontvlechting vraagt maakt dat de opleidingen Food & Business en Voeding en Diëtetiek nog als afdeling bijeen blijven tot september De HAN heeft een grootschalige onderwijsvernieuwing ontwikkeld, de HAN Onderwijsflexibilisering, het HOF-project om innovatie van het onderwijs en van de onderwijsorganisatie te bewerkstelligen. De onderwijsvernieuwing doet recht aan maatschappelijke ontwikkelingen door het onderwijs meer vraaggestuurd in te richten, waardoor de student verantwoordelijk wordt voor zijn eigen leerproces. Met het HOF-project wordt invulling gegeven aan de BAMA-structuur. Inhoudelijk verwante opleidingen worden gegroepeerd in domeinen. De opleiding Voeding en Diëtetiek is gegroepeerd in het domein Health. Naast de realisering van de BAMA-structuur realiseert het HOF-project een basisindeling van de opleiding volgens de major-minor structuur. De realisering van het HOF-project zal in september 2005 plaatsvinden, startend in het eerste studiejaar. De opleiding Voeding en Diëtetiek kiest bewust om niet vooruit te lopen op het HOFproject en heeft vooralsnog geen competentiegericht curriculum geoperationaliseerd. Dit in tegenstelling tot andere opleidingen Voeding en Diëtetiek in Nederland. 1.3 Werkwijze De visitatie van de opleidingen door het panel heeft plaatsgevonden conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA en die hieronder wordt beschreven. Dit houdt tevens in dat het panel heeft vastgesteld dat het zelfevaluatierapport en de bijlagen een duidelijke basis bood voor het visitatiebezoek en dat de visitatie plaats vond op basis van het voor de opleidingen geldende domeinspecifieke referentiekader (zie facet 1.2). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke visitatiebezoek en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. 8 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor

9 De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecheckt op kwaliteit en compleetheid (de screening) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Nadat het zelfevaluatierapport met de bijlagen in orde was bevonden (februari 2005), zijn de panelleden zich inhoudelijk gaan voorbereiden op het bezoek (maart 2005). Zij lazen het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten, die doorgegeven werden aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQAauditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het visitatiebezoek concreet voorbereid. Door middel van een agenderende audit zijn door de NQA-auditor de belangrijkste agendaonderwerpen voor het visitatiebezoek bepaald (maart 2005), zodat de opleiding en het visitatiepanel zich op adequate wijze konden voorbereiden op het visitatiebezoek. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundige in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het detailrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het visitatiebezoek NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het visitatiebezoek dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleidingen (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten en studenten. Met afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers zijn gezamenlijke gesprekken gevoerd. Voorafgaand aan het visitatiebezoek is er, voor meerdere te visiteren opleidingen van de HAN, een gesprek gevoerd tussen NQA-panel vertegenwoordigers en de voorzitter van het College van Bestuur samen met de Faculteitsdirecteuren. Aan het begin en tijdens het bezoek is ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel zogenaamde schakelmomenten ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-) oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden schriftelijk beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel ten aanzien van het visitatieproces, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een detailrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport wordt door de opleiding(en) accreditatie aangevraagd bij de NVAO. In het detailrapport wordt door NQA gerapporteerd op facetniveau. De opleiding heeft in mei 2005 een concept van dit rapport voor een check op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het onderwerprapport wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor 9

10 geheel gegeven. Dit rapport is in september 2005 voor een check op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in november Het visitatierapport is uiteindelijk in november 2005 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het detailrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de deeltijd afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, gelden voor de deeltijdopleiding dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien de deeltijdopleiding inhoudelijk voornamelijk zijn gebaseerd op dezelfde module-inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. Wat betreft de benchmarking wordt een vergelijk gemaakt met andere soortgelijke opleidingen in Nederland. Tevens wordt verwezen naar een inhoudelijke vergelijking van de opleidingsprogramma s diëtetiek in Europa, uitgevoerd door de EFAD 1. Voor de landelijke vergelijking maakt het panel gebruik van de centraal geregistreerde gegevens van het CRIHO, aangezien deze een vergelijkbaarheid mogelijk maken. Dit in tegenstelling tot opleidingseigen kengetallen met verschillen in definitie en registratie. 1.5 Oordelen per onderwerp Doelstellingen opleiding De facetten Domeinspecifieke eisen en Oriëntatie hbo-bachelor zijn beoordeeld met een voldoende. Het facet Niveau bachelor krijgt het oordeel goed. Het oordeel op niveau van het onderwerp Doelstellingen opleiding is derhalve positief. 1 EFAD European Federation Dietitians 10 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor

11 De opleiding relateert duidelijk aan landelijke beroeps- en opleidingsprofielen en aan de internationaal erkende Dublin-descriptoren. Daarnaast vormt de wet BIG een duidelijk kader voor het op te leiden bachelorniveau Programma De facetten Instroom en Duur krijgen het oordeel goed. De overige facetten ontvangen het oordeel voldoende. Het oordeel voor het onderwerp Programma is derhalve positief. Het programma is vanuit landelijke kwalificaties opgebouwd volgens beroepsgerichte taken. Praktijkgerichtheid is ingebracht mede door de keuze van werkvormen. Er zijn diverse activiteiten om de aansluiting van de instromende studenten te bevorderen. Bij toetsing is duidelijk geïnvesteerd in de vaardigheidstoetsingen Inzet van personeel Alle drie facetten ontvangen het oordeel voldoende. Derhalve komt het panel tot een positief oordeel voor onderwerp Inzet van personeel. De opleiding beschikt over voldoende en voldoende gekwalificeerd personeel. Recent is met het aantrekken van nieuwe docenten de binding met de beroepspraktijk versterkt. Aandachtspunt is de structurele aansturing van deskundigheidsbevordering Voorzieningen Beide facetten ontvangen het oordeel voldoende. Derhalve komt het panel tot een positief oordeel voor het onderwerp Voorzieningen. De opleiding beschikt in het algemeen over voldoende onderwijsfaciliteiten. De studiebegeleiding is in ontwikkeling conform het didactische concept Interne kwaliteitszorg Het facet Evaluatie resultaten ontvangt het oordeel goed. De facetten Maatregelen tot verbetering en Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld zijn beoordeeld met een voldoende. Het oordeel voor het onderwerp Interne kwaliteitszorg is derhalve positief. De opleiding heeft een duidelijk gedocumenteerd kwaliteitszorgsysteem, inclusief streefdoelen. Op basis van uitkomsten worden daadwerkelijk verbeteracties ingezet. Alle partijen worden bij de kwaliteitszorg betrokken Resultaten Beide facetten ontvangen het oordeel voldoende. Derhalve is het oordeel voor het onderwerp Resultaten positief. De opleiding hanteert streefcijfers en de resultaten voldoen daar redelijk aan. In het algemeen zijn de afgestudeerden voldoende gekwalificeerd om als beginnend beroepsbeoefenaar te kunnen werken. NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor 11

12 1.6 Schematisch overzicht oordelen Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding Voeding en Diëtetiek HAN Onderwerp 1 Doelstellingen 1.1 Niveau bachelor Voldoende 1.2 Domeinspecifieke eisen Goed 1.3 Oriëntatie hbo-bachelor Voldoende Totaal oordeel Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen hbo Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma Voldoende 2.4 Studielast Voldoende 2.5 Instroom Goed 2.6 Duur Goed 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Voldoende 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Totaal oordeel Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen hbo Voldoende 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende 3.3 Kwaliteit personeel Voldoende Totaal oordeel Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 materiele voorzieningen Voldoende 4.2 Studiebegeleiding Voldoende Totaal oordeel Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Voldoende 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, Voldoende alumni en beroepenveld Totaal oordeel Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Onderwijsrendement Voldoende 6.2 Gerealiseerd niveau Voldoende Totaal oordeel Positief Positief Positief Positief Positief Positief 1.7 Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan in paragraaf 1.5 waaruit blijkt dat de opleidingen op de zes de onderwerpen positief scoren, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleidingen positief is. 12 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor 13

14 14 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor

15 Facetten Onderwerp 1 DOELSTELLINGEN VAN DE OPLEIDING Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Criteria: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel voldoende wordt als volgt beargumenteerd: De eindkwalificaties die de opleiding hanteert, zijn gebaseerd op de landelijk vastgestelde eindtermen (Eindtermen voor de opleiding Voeding en Diëtetiek, 1997) en vastgelegd in het opleidingsdocument Opleidingsstatuut en Onderwijsprogramma De opleiding VD leidt studenten op tot voedingskundige diëtist. De eindtermen die de opleiding hanteert, staan beschreven in het Opleidingsstatuut en Onderwijsprogramma Uitgangspunten daarvoor waren de landelijk vastgestelde eindtermen en het landelijke beroepsprofiel. Beschreven in de documenten Eindtermen voor de opleiding Voeding en Diëtetiek (1997) en Beroepsprofiel diëtist van de Nederlandse Vereniging van Diëtisten (1993). Het panel heeft enkele vertegenwoordigers van het werkveld (gecommitteerden) en de Consultatiecommissie (CC) gesproken en vernam van hen dat zij in kunnen stemmen met de eindtermen van de opleiding zoals beschreven in Opleidingsstatuut en Onderwijsprogramma Het panel constateert dat de gehanteerde eindtermen in samenspraak met vertegenwoordigers van de beroepspraktijk tot stand zijn gekomen. De opleiding hanteert de landelijke afspraken van de internationale beroepsvereniging European Federation of the Association Dietitians (EFAD), waarmee zij contact heeft. Deze vereniging vergelijkt beroepsprofielen uit diverse landen. Op dit moment wordt gewerkt aan een internationale standaard voor zowel de opleiding als het beroep. In het kader van een benchmark heeft het panel waargenomen dat de opleidingen VD in Nederland, in vergelijking met opleidingen VD in het buitenland, meer competentiegericht onderwijs nastreven. De opleiding neemt deel aan het internationale Socratesnetwerk voor de uitwisseling van studenten met buitenlandse opleidingen VD. Op dit moment zijn twaalf studenten VD van de HAN ten behoeve van hun stage- of afstudeeropdracht in het buitenland. De opleiding biedt de mogelijkheid voor een Duits-Nederlandse dubbel-diplomering met de Fachhochschule in Munster. De huidige opzet zal per september 2005 eindigen. Een enkele Nederlandse student volgt een gedeelte van zijn studie in Duitsland, daarentegen komen jaarlijks vijf tot tien Duitse studenten naar Nederland. Het panel heeft van gecommitteerden vernomen dat Nederlandse studenten het minder aantrekkelijk vinden om VD in Duitsland te studeren. NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor 15

16 De opleiding valt onder de Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG). Deze wet geeft kaders weer met betrekking tot het beroep diëtist. Het panel constateert dat de opleiding de domeindoelstellingen en het niveau twee keer per jaar bespreekt in de Consultatiecommissie (CC) en daarnaast ook met gecommitteerden. Het panel vindt dat de opleiding hiermee het domein voldoende wordt afgedekt. De opleiding kan het overleg met de CC beter benutten om de aansluiting op de beroepspraktijk en de actualiteit te versterken (vergelijk facetten 2.1 en 3.1). De opleiding heeft in samenwerking met de drie andere opleidingen VD in Nederland een landelijk competentieprofiel opgesteld (De voedingskundige/ diëtist. Competentieprofiel voor de opleiding Voeding en Diëtetiek, 2004), waarin wordt uitgegaan van het Nieuwe Beroepsprofiel Diëtist, Nederlandse Vereniging voor Diëtisten, De landelijke overeengekomen competenties worden vooralsnog niet door de opleiding gehanteerd. Dit is een bewuste keuze van de opleiding. Competentiegerichtheid zal verder vorm krijgen binnen de hogeschoolbrede invoering van het HOF-project. De opleiding heeft het panel duidelijk gemaakt dat het competentieprofiel als basis dient voor het majorprofiel Health van de HAN. Uitwerking hiervan zal moeten blijken in de komende jaren. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criteria: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel goed wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding VD hanteert de Dublin-descriptoren om het hbo-niveau van de eindtermen te borgen. De Dublin-descriptoren worden gedekt door de landelijk vastgestelde eindtermen van de opleidingen VD. Deze eindtermen zijn vastgelegd in het document Eindtermen voor de opleiding Voeding en Diëtetiek, De landelijk vastgestelde eindtermen zijn ontleend aan het landelijke Beroepsprofiel Diëtist van de Nederlandse Vereniging van Diëtisten (1993). De landelijke eindtermen zijn geclusterd in vier onderwijsgebieden. De opleiding geeft in een overzicht de relatie weer tussen de vier onderwijsgebieden van de opleiding en de Dublin-descriptoren. Het panel constateert dat de eindtermen die de opleiding hanteert, aansluiten bij de Dublindescriptoren. De indeling in vier onderwijsgebieden maakt niveauontwikkeling bij studenten mogelijk. De opleiding moet voldoen aan de Wet BIG 2. Hierin is voor het beroep diëtist een beschrijving van titel, opleiding en deskundigheid vastgelegd. Daarnaast staat beschreven welke onderdelen de opleiding moet bevatten en aan welke eisen de beroepsvoorbereidende perioden (stages) moeten voldoen. Hiermee wordt mede het niveau geborgd. 2 Wet BIG: wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg 16 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor

17 Facet 1.3 Oriëntatie hbo-bachelor Voldoende Criteria: - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hboopleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel voldoende wordt als volgt beargumenteerd: De eindtermen die de opleiding hanteert zijn ontleend aan de eindtermen geformuleerd in Eindtermen voor de opleiding Voeding en Diëtetiek, 1997 en het Beroepsprofiel Diëtist van de Nederlandse Vereniging van Diëtisten (1993) (vergelijk facetten 1.1 en 1.2). Het document Eindtermen voor de opleiding Voeding en Diëtetiek, 1997 is in samenwerking met werkveld- en onderwijsdeskundigen tot stand gekomen. De Wet BIG omvat onder andere een beschrijving van de titel diëtist (vergelijk facet 1.2). De titel diëtist is hiermee wettelijk beschermd en mag, aldus het zelfevaluatierapport, door de voedingskundige diëtist gevoerd worden wanneer een diploma is verkregen van één van de vier opleidingen VD in Nederland. Hiermee zijn afgestudeerden volwaardige diëtisten. Zij kunnen en mogen zelfstandig patiënten behandelen. De stages in de opleiding hebben hen hierop voorbereid. De CC bestaat uit Nederlandse contacten, voornamelijk uit de paramedische sector Diëtetiek. De CC fungeert als klankbord van de gehele beroepspraktijk voor de opleiding. Het panel heeft notulen en agenda s van bijeenkomsten van de CC waargenomen. Daaruit bleek dat de drie vaste doelen van de CC gericht zijn op de ontwikkelingen in het werkveld, actualiteit van het programma en programmaonderdelen. Uit de meest recente notulen bleek dat de CC doelstellingen van de opleiding met betrekking tot het HOF-project heeft besproken. Het panel constateert, op basis van de gevoerde gesprekken en het bestudeerde materiaal, dat de eindtermen van de opleiding het niveau van de voedingskundige diëtist weerspiegelen en in samenspraak met het werkveld tot stand zijn gekomen. Het panel heeft met gecommitteerden en vertegenwoordigers van de CC gesproken en constateert dat de opleiding zich richt op de beroepspraktijk. Door intensivering en betere benutting van dit contact kan de opleiding haar beroepsgerichtheid en de aansluiting op de actualiteit verder versterken (vergelijk facetten 2.1 en 3.1). Het panel heeft van de gecommitteerden en de vertegenwoordigers van de CC vernomen dat de opleiding veel waarde hecht aan de mening van externen. De samenwerking met en de afstemming op het werkveld is in de voorgaande jaren verbeterd, bijvoorbeeld meer aandacht voor oncologie, gespreksvoering en maag/darmproblematiek. Het panel is van mening dat de opleiding de geleverde feedback nog diepgaander kan benutten en nog meer samenwerking met het werkveld kan zoeken, bijvoorbeeld aangaande mogelijkheden voor snuffelstages. Op basis van bovenstaande argumenten komt het panel voor dit facet tot het oordeel voldoende. NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor 17

18 Onderwerp 2 PROGRAMMA Facet 2.1 Eisen hbo Voldoende Criteria: - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel voldoende wordt als volgt beargumenteerd: Bij de inrichting van het onderwijsprogramma staan de beroepstaken centraal. Deze zijn afgeleid van de onderwijsgebieden uit de landelijk gehanteerde eindtermen. Het curriculum dient een afspiegeling te zijn van de beroepspraktijk, zoals beschreven in het beroepsprofiel van de diëtist. De student dient de competenties te ontwikkelen op het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar door middel van oefening van beroepsvaardigheden binnen de studie, interactie met de beroepspraktijk en op basis van evidence based handelen. Het panel constateert dat de praktijkgerichtheid voldoende is door het projectonderwijs in de propedeuse (vergelijk facet 2.2 en 2.7), de opbouw van de hoofdfase, de inzet van gastdocenten en externe docenten voor specifieke onderwerpen, de verwijzing naar gangbare werkprotocollen en de onderbouwing van aanwezige casuïstiek. Voor een aantal specialistische modulen worden docenten uit de praktijk ingezet. Zij brengen nieuwe inzichten en resultaten van onderzoek in de opleiding. Gastdocenten worden met name ingezet voor onderdelen werkveldoriëntatie en om een blik te geven op de relatie tussen theorie en praktijk. Bestudering van het studiemateriaal door het panel laat zien dat diverse bronnen van vakliteratuur (boeken, readers, artikelen en digitale bronnen) worden gebruikt bij het verwerven van kennis. De gebruikte vakliteratuur staat per programmaonderdeel beschreven in het Opleidingsstatuut 3. De opleiding maakt gebruik van Engelstalige vakboeken. De benodigde software is aanwezig. Het panel constateert dat het studiemateriaal veel actuele vakliteratuurboeken omvat en dat er wordt gewerkt met readers. De vakboeken en veel readers zijn praktijkgericht en bevatten verwijzingen naar de actuele praktijk nationaal en internationaal. Ten aanzien van de readers voor met name de micro- en macrostroom constateert het panel dat er meer 3 Met Opleidingsstatuut wordt gerefereerd aan het document Opleidingsstatuut en Onderwijsprogramma NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor

19 aandacht kan worden besteed aan actuele wetenschappelijke artikelen (bijvoorbeeld over evidence based handelen) en aan internationale vakliteratuur. De studenten met wie het panel sprak, geven aan dat gebruikte readers erg duidelijk zijn, maar dat gebruikte artikelen bij dieetvakken soms verouderd zijn en voornamelijk afkomstig uit de landelijke vaktijdschriften. Het panel is van mening dat in de readers meer structureel aandacht kan worden besteed aan (inter)nationale wetenschappelijke artikelen. De docenten zijn verantwoordelijk voor de actualiteit van het studiemateriaal van hun eigen vakken, de borging hiervan vindt plaats binnen de stroomteams. Daarnaast hecht de opleiding waarde aan de mening van de Consultatiecommissie (CC). Het panel constateert dat deze borging kan worden versterkt (zie ook 1.1 en 3.1). Zij is van mening dat de CC meer, dan in de huidige richtlijnen van de CC staat omschreven, direct kan worden betrokken bij de ontwikkeling en beoordeling van het studiemateriaal. Leden van de CC zijn van mening dat dit niet direct tot hun taakomschrijving behoort. Studenten hebben, aldus het zelfevaluatierapport, op verschillende manieren contact met de actuele beroepspraktijk. De eerstejaarsstudenten voeren opdrachten uit in het kader van de module werkveldoriëntatie, waarin zij gesprekken voeren met vertegenwoordigers van het werkveld; een daadwerkelijk contact met de werkvloer ontbreekt. De studenten komen in het tweede studiejaar in aanraking met de praktijk middels aan de praktijk ontleende opdrachten. In de tweede helft van het derde jaar lopen zij hun eerste stage. De tweede stage lopen zij in het vierde jaar, gevolgd door de afstudeeropdracht. Het panel constateert uit de gesprekken met de studenten, alumni, gecommitteerden en vertegenwoordigers van het werkveld, dat meer contact met de beroepspraktijk is gewenst in een eerder stadium van het programma, bijvoorbeeld een snuffelstage in het eerste jaar. Het werkveld ziet daar mogelijkheden voor. Bovendien wordt opgemerkt dat de opdrachten gedurende de eerste twee studiejaren de actuele beroepspraktijk beter kunnen weerspiegelen. Ondanks dat met de invoering van het projectonderwijs de praktijkgerichtheid in de afgelopen jaren is toegenomen, meldden studenten dat zij het meeste van de werkelijke beroepspraktijk leerden tijdens de stage- en afstudeerperioden. Zij wensten meer aansluiting op de beroepspraktijk in de eerste studiejaren. Het panel constateert dat de actuele beroepspraktijk beter geïntegreerd kan worden in het programma. De opleiding meldt dat daartoe ontwikkelingen gaande zijn. De modulen werkveldoriëntatie in de eerste twee studiejaren zijn versterkt met presentaties van diverse gastdocenten. Daarnaast werkt de opleiding aan de invoering van een snuffelstage met ingang van het studiejaar In onderwijseenheden 3 en 4 zullen studenten de opdrachten meer direct in de beroepspraktijk gaan uitvoeren. De opleiding hanteert casussen die zijn gebaseerd op de beroepspraktijk en ontwikkeld in samenwerking met de beroepspraktijk. Het panel heeft waargenomen dat bij sommige modulen in de micro- en macrostroom de actualiteit van casussen kan worden verbeterd. In opdrachten moeten studenten laten zien hoe zij systematisch onderzoek kunnen toepassen. De diëtist moet immers in de beroepspraktijk het handelen kunnen onderbouwen op basis van aangetoonde effectiviteit (evidence based handelen). Daarom heeft (toegepast) onderzoek de aandacht in het studieprogramma. Dit komt met name tot uiting in de module Voeding en Onderzoek; een keuzemodule in de afstudeerfase welke samen met Wageningen Universiteit wordt verzorgd. In de afstudeeropdracht moet de student laten zien dat hij in staat is een plan of advies te onderbouwen vanuit een NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor 19

20 theoretisch concept. Het panel vindt de mate waarin de student in aanraking komt met (toegepast) onderzoek voldoende. Beroepsvaardigheden worden binnenschools geoefend om studenten voor te bereiden op stage en latere werkpraktijk. Voorbeelden van vaardigheden zijn: onderzoeksvaardigheden, gespreksvaardigheden, voorlichtingskundige vaardigheden, reflectievaardigheden, kookvaardigheden en computervaardigheden. De ontwikkeling van beroepsvaardigheden krijgt met name aandacht tijdens practica: bijvoorbeeld Skillslab, het practicum, en open shop. In het Skillslab (binnenschools) worden, in een oefensituatie met simulatiepatiënten, gespreksvaardigheden geoefend. Er zijn een negental simulatiegesprekken gedurende de hele studie. Het panel stelt vast, op basis van de gevoerde gesprekken en wat is waargenomen tijdens de rondleiding, dat de wijze waarop vaardigheden binnen het Skillslab worden geoefend, goed is doordacht en uitgewerkt. In het kader van preventieve gezondheidszorg is onderwijs ontwikkeld waarbij de student ook gebruikmaakt van het HAN-preventiecentrum Seneca. De aandacht die de opleiding heeft voor de ontwikkeling van vaardigheden wordt als positief gezien. Door de gecommitteerden, alumni en vertegenwoordigers van de CC wordt opgemerkt dat de ontwikkeling van ondernemersvaardigheden in het programma wordt gemist. Het panel constateert dat deze elementen voor een deel aan bod komen in de keuzemodule Voeding en Commercie. Docenten onderhouden contacten met het werkveld via de bezoeken die zij aan bedrijven/instellingen brengen in het kader van de stagebegeleiding van hun studenten. Werkveldvertegenwoordigers meldden dat een aantal docenten deze contacten extra kunnen benutten om kennis van actualiteit en praktijkvoorbeelden beter in het studiemateriaal en in de lesvormen in te brengen. Door het panel wordt deze mening ondersteund. De opleiding zet vanaf het eerste studiejaar een aantal gastdocenten in om de actuele ontwikkelingen in het vakgebied in het programma te brengen. Studenten en alumni, met wie het panel sprak, zijn tevreden over de wijze waarop gastdocenten de theorie met praktijkvoorbeelden weten te combineren. Studenten geven aan dat zij daar behoefte aan hebben. Docententeams hebben drie maal per programmaonderdeel onderling overleg, waarbij de ontwikkeling van de beroepsvaardigheden, de actualiteit en beroepsgerichtheid van het programma worden geborgd en evaluatie-uitkomsten worden besproken. Uit het HAN-studenttevredenheidsonderzoek 2004 (HAN-STO) blijkt dat studenten tevreden zijn over de mate waarin de opleiding gericht is op de beroepspraktijk (score 91% 4 ) en de actualiteit van de inhoud (score 81%). Uit de Monitoring module-evaluaties (2004) blijkt dat 81% van de ondervraagden aangeeft de informatie in de modulen relevant te vinden voor de beroepspraktijk. 90% vindt de modulen voldoende actueel. Uit de Monitoring van de Projectevaluaties Voeding en Diëtetiek blijkt dat propedeusestudenten tevreden zijn over het beroepspraktijkgehalte. 75% is tevreden over wat ze geleerd hebben over het beroep. 4 Score 70% (HAN-STO) duidt op tevredenheid. 20 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor

21 Bij de beoordeling van dit facet 2.1 constateert het panel dat er is geïnvesteerd in vaardighedenonderwijs waarmee actualiteit en praktijkgerichtheid zijn versterkt. Het panel is van mening dat het studieprogramma voldoende beroeps- en praktijkgericht is, dat er voldoende gebruik wordt gemaakt van vakliteratuur en dat er voldoende interactie is met de beroepspraktijk en toegepast onderzoek. De verbanden met actuele ontwikkelingen kunnen bij een aantal modulen in de micro- en macrostroom worden versterkt. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende Criteria: - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel voldoende wordt als volgt beargumenteerd: De studie omvat vier studiejaren. De opleiding heeft de hoofdfase van het programma ingericht volgens de vier onderwijsgebieden die in navolging zijn van de gehanteerde landelijke eindtermen. Per onderwijsgebied zijn beroepstaken geformuleerd op het niveau van deeltaken voor de voedingskundige diëtist. Het programma is gericht op het leren-leren van de student. Om dit te bewerkstelling is de propedeuse, door middel van projectgestuurd onderwijs, gericht op het ontwikkelen van een actieve houding ten aanzien van studie en beroep. Vanuit de propedeuse wordt in de hoofdfase het probleemoplossend proces verder in fases uitgewerkt. De vertaling van de eindtermen naar de studieonderdelen in het curriculum is gebeurd op basis van het didactische concept van De Bie (didactisch beleid 1997). In het Opleidingsstatuut zijn alle programmaonderdelen terug te vinden, evenals de eindtermen waartoe zij een bijdrage leveren. Het projectonderwijs in de propedeuse is opgebouwd rond een drietal aspecten van het beroep: project 1 het voedingsadvies, project 2 de preventie en interventie en project 3 de dieetadvisering. Doel is studenten een kijk te geven op alle facetten van het beroep en te motiveren voor het vervolg van de opleiding. De beroepstaken worden in de vier onderwijsgebieden in de hoofdfase in vier stromen geoperationaliseerd: de microstroom, de mesostroom, de macrostroom en de generieke stroom, zoals hieronder weergegeven: - De microstroom, onderwijsgebied 1: voeding- en dieetadvisering aan individuele personen, met aandacht voor het welbevinden en de gezondheidszorg. NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor 21

22 - De mesostroom, onderwijsgebied 2: voeding- en dieetadvisering aan functionarissen in voedingsdiensten van instellingen, food service afdelingen van (bedrijf)restaurants, voedselproductiebedrijven, (huis)artsen, diëtisten en consumenten. Ook doen studenten kennis op van organisaties en het voeren van een eigen praktijk. - De macrostroom, onderwijsgebied 3: preventieve zorg en voorlichting, met aandacht voor het verbeteren van voedingsgedrag van maatschappelijk te onderscheiden groepen of categorieën van mensen. - De generieke stroom, onderwijsgebied 4: organisatie, onderzoek en ontwikkeling van het beroep. Elke stroom heeft een opbouw naar het eindniveau van beginnend beroepsbeoefenaar. De beroepstaken, behorende bij de onderwijsgebieden/ stromen, zijn geformuleerd op het niveau van deeltaken voor de voedingskundige diëtist. Deze staan beschreven in het Opleidingsstatuut. Het programma kan door de student in de afstudeerfase worden verbreed met het bijvak Voeding en Commercie en/ of worden verdiept met de bijvakken Voeding en Onderzoek en/of Voorlichting en Advisering. Studenten geven aan dat het Opleidingsstatuut erg prettig is als leidraad. Hierin staat duidelijk weergegeven wat er van hen wordt verwacht en waaraan zij moeten voldoen om het beoogde niveau te behalen. Het panel heeft het Opleidingsstatuut bestudeerd en constateert dat in alle programmaonderdelen de koppeling wordt gelegd tussen de gehanteerde eindtermen en de leerdoelen. Daarbij constateert het panel dat het document helder weergeeft wat er van de studenten wordt verwacht. Het panel is van mening dat de eindkwalificaties helder zijn vertaald in het programma en de leerdoelen. Het programma is toereikend om de eindkwalificaties te bereiken. De stages en afstudeerfase spelen daarbij een grote rol om de aansluiting met de beroepspraktijk vorm te geven. Facet 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma Voldoende Criteria: - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel voldoende wordt als volgt beargumenteerd: De samenhang in het programma is terug te zien in de opbouw daarvan. De propedeuse heeft een beroepsoriënterende en een voorbereidende functie op de hoofdfase, waarin de vier stromen een samenhang en afstemming tussen verschillende programmaonderdelen bieden. De samenhang wordt gerealiseerd doordat elke stroom een opbouw naar het eindniveau van een beginnende beroepsbeoefenaar vertoont. Binnen elke stroom en tussen de vier stromen, is een inhoudelijke volgorde aangebracht met een toenemende complexiteit. De beroepstaken die onder de vier onderwijsgebieden vallen, zijn gegroepeerd in thematische onderwijseenheden. Per eenheid volgt de student verschillende vakken. De 22 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor

23 samenhang wordt gerealiseerd doordat de student de vakkennis en vaardigheden die hij in een stroom heeft geleerd ook in andere thema s en binnen andere stromen moet gebruiken. De samenhang binnen de verschillende stromen wordt geborgd door de verschillende stroomteams. Een stroomteam bestaat uit de docenten van de betreffende stroom. Het panel heeft, op basis van gesprekken, geconstateerd dat de samenhang in de stroomteams voldoende wordt geborgd. De opleiding hanteert een systeem van voorbereidende en evaluatieve teamvergaderingen, waardoor de samenhang in het programma eveneens wordt geborgd. Alumni, met wie het panel sprak, uitten kritiek op de samenhang die zijzelf ervaren hebben in het programma. Zij geven aan de indruk te hebben dat de samenhang in het programma verbeterd is voor de huidige studenten. Het panel constateert dat dit beeld bevestigd wordt door het HAN-STO (2004), waaruit blijkt dat 72% van de studenten vindt dat de opleiding een samenhangend programma biedt. Het panel stelt op basis van gesprekken met docenten en studenten vast dat in het programma een toename van complexiteit en niveau is waar te nemen. De vier stromen bieden een duidelijke samenhang. Het panel concludeert dat het curriculum voldoende samenhang vertoont. Facet 2.4 Studielast Voldoende Criteria: - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zo veel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel voldoende wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding werkt met leerperioden van vier thematische onderwijseenheden per studiejaar. De inhoud van een onderwijseenheid is geëxpliciteerd in het Opleidingsstatuut. Per onderwijseenheid zijn verschillende vakken georganiseerd rondom een thema. De criteria en de studielast zijn per vak geëxpliciteerd in het Opleidingsstatuut. Dit is per vak uitgedrukt in studiebelastinguren, waardoor de student weet hoeveel tijd gereserveerd moet worden voor elk studieonderdeel. Hierin staat beschreven welke informatie een student moet weten om het vak goed af te sluiten (eindtermen, literatuur, readers, toetsen, opdrachten en criteria). Ook krijgt de student zicht in wat er aan het eind van een onderwijseenheid van hem wordt verwacht en wat de eisen zijn bij de toetsing. Het panel constateert dat de opleiding de student voldoende informatie biedt om zijn studie te plannen. In de roostering wordt de contacttijd zo veel mogelijk verspreid over de week. Studenten meldden dat zij dat als redelijk ervaren. Het panel constateert dat, naar aanleiding van eerdere klachten over piekbelasting, verbeteringen zijn doorgevoerd. Uit het HAN-STO (2004) blijkt dat 74% vindt dat de studie te doen is binnen de geplande studietijd. NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor 23

24 De opleiding signaleert eventuele studiebelemmeringen door middel van evaluaties van onderwijseenheden, het HAN-STO (2004) en gesprekken met docententeams (stroomteams). Zo houdt de opleiding zicht op de gerealiseerde studielast. Per onderwijsperiode bespreken de docententeams het verloop van de thema s: bij aanvang, halverwege de periode en na afloop. Het panel constateert dat de werving en toewijzing van stageplaatsen onder druk staat door het sterk groeiende aantal studenten. De opleiding zoekt naar gerichte oplossingen, zoals het stimuleren van duo-stages en stages in het buitenland. Daarbij houdt de opleiding de landelijke ontwikkeling rondom de Wet BIG in de gaten. De mogelijke invoering van één paramedische stage, in plaats van twee, biedt ruimte voor stageverlenende instellingen en de opleiding. Facet 2.5 Instroom Goed Criteria: - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel goed wordt als volgt beargumenteerd: Bij de opleiding staan in totaal 330 studenten ingeschreven (2004). De instroom is toegenomen, in september 2004 hebben 150% studenten zich ingeschreven bij de opleiding ten opzichte van het jaar daarvoor. De opleiding hanteert de wettelijke toelatingseisen. De toelatingseisen staan beschreven in het Onderwijs- en Examenreglement (OER). Het OER is opgenomen in het Opleidingsstatuut. In het zelfevaluatierapport staat beschreven dat het programma geënt is op de instroom van havo-, vwo- en mbo-gediplomeerden. De studenten dienen te beschikken over scheikunde op minimaal havo-niveau. De opleiding toetst bij aanvang van de opleiding of iedere instromende student, met uitzondering van vwo-studenten, hierover beschikt. Dit doet de opleiding door middel van voorkennistoetsen. Wanneer de voorkennistoetsen resulteren in onvoldoendes, dient de student de deficiëntiemodulen die in het propedeusejaar worden aangeboden, binnen dat jaar met een voldoende af te sluiten. Naast de deficiëntiemodulen in het propedeusejaar, biedt de opleiding een zomercursus scheikunde aan voor de aankomende studenten die onvoldoende scheikunde in hun vooropleiding hebben gehad. Iedere zomer volgen ongeveer 25 studenten deze cursus. De opleiding onderhoudt contacten met de toeleverende scholen en ROC s om aansluiting te optimaliseren. Het panel constateert dat de opleiding veel doet om de instroom te bevorderen. Daarbij hanteert de opleiding een persoonlijke benadering. In een vroegtijdig stadium spoort zij deficiënties op om de student vervolgens een aangepast programma te bieden. Dit vindt het panel positief. 24 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor

25 Een drieëneenhalfjarig programma wordt geboden aan vwo-studenten met de profielen Natuur & Gezondheid en Natuur & Techniek, met voldoendes voor de vakken biologie en scheikunde. Het panel constateert dat het instroombeleid positief effect levert en oordeelt hierover positief. Facet 2.6 Duur Goed Criteria: - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel goed wordt als volgt beargumenteerd: De studiepunten van de afzonderlijke studieonderdelen zijn vermeld in de studiegids van de opleiding. De totale studielast omvat, blijkens het Opleidingsstatuut, voor de opleiding 240 EC s, 60 EC s per studiejaar. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Voldoende Criteria: - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel voldoende wordt als volgt beargumenteerd: Het onderwijsconcept van de opleiding VD is geënt op het concept van de faculteit Gezondheid, Gedrag en Maatschappij (mei 1997), dat voortbouwt op het didactische concept van De Bie. Met het bijstellen in is nadruk komen te liggen op het lerenleren-concept, vaardigheidstoetsing en op de algemene hbo-kwalificaties. Het didactische concept bevordert, aldus de opleiding, dat projectonderwijs en flankerend onderwijs op elkaar aansluiten. Het onderwijs is in de propedeuse opgebouwd rond projectonderwijs, wat als werkvorm past in het didactisch concept van de opleiding. De projectcasussen zijn gebaseerd op de beroepspraktijk. Theoretische onderbouwing wordt in de flankerende modulen aangereikt. In de hoofdfase is het onderwijs probleemoplossend ingericht, waarbij vooral kennistoetsen en vaardigheidtrainingen centraal staan. Vaardigheidstraining vindt plaats in het Skillslab. De opleiding hanteert een mix aan werkvormen: zelfstudie, werkgroepen, tutorgroepen, hoor,- instructie,- en responsiecolleges, practica, trainingen en open shops. Studenten oordelen positief op de vraag of zelfstandig leren gestimuleerd wordt, namelijk 81% (HAN-STO 2004) en 76% (module evaluaties ) tevredenheid. Het panel constateert dat het didactisch concept in lijn is met de doelstellingen. Het uitgangspunt dateert van 1997 en heeft een bijstelling gekregen in Het is voor het panel niet duidelijk geworden in hoeverre sinds die tijd nog diepgaande aanpassingen NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor 25

26 zijn doorgevoerd in het didactisch concept. Uit gesprekken blijkt dat met de invoering van het HOF-project hogeschoolbreed een koers zal worden uitgezet naar competentiegericht onderwijs. Het panel constateert dat de opleiding een bewuste keuze heeft gemaakt tot het nog niet invoeren van competentiegericht onderwijs. Wel heeft men geïnvesteerd in project- en probleemgestuurd onderwijsvormen en vaardigheidstrainingen. Deze werkvormen vindt het panel passend bij het didactisch concept (1997). Om te komen tot het gewenste competentiegerichte onderwijs (HOF-project) heeft de opleiding nog een ontwikkeling te gaan, waarbij meer integratie moet worden gezocht tussen de meer (theoretische) werkvormen en de meer activerende werkvormen (vergelijk met facetten 2.1 en 3.1). Overall komt het panel tot het oordeel voldoende Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Criteria: - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Het oordeel voldoende wordt als volgt beargumenteerd: Een onderscheid wordt gemaakt tussen de manier van toetsen in de propedeuse en in de hoofdfase. In de propedeuse wordt voornamelijk gewerkt met gesloten vragen van het ja/nee/vraagteken-type. Naar het eind van de hoofdfase wordt deze toetsvorm uitgebouwd naar toenemende complexiteit met meer vaardigheidstoetsing, totaal assessment en opdrachten. Het toetsbeleid van de opleiding staat beschreven in Toetsbeleid van de afdeling Voeding. De opleiding heeft de regelgeving met betrekking tot herkansingen opgenomen in het document Protocol nazorg toetsen. In het Opleidingsstatuut staan toetscriteria en de regelgeving opgenomen. Criteria voor de stages en de afstudeeropdracht staan beschreven in de documenten Stageregeling paramedische stage Stage 1 en 2, Stagehandleiding van de opleidingen Voeding en Diëtetiek en Regeling afstudeerfase Voeding en Diëtetiek. Het panel heeft het Opleidingsstatuut, de Stage- en Afstudeergidsen ingezien en stelt vast dat daarin de eisen geformuleerd zijn waaraan rapportages van projecten, opdrachten stage- en afstudeeropdrachten moeten voldoen. Studenten met wie het panel sprak, zijn hierover tevreden. Uit het HAN-STO (2004) blijkt dat de studenten redelijk tevreden zijn over de aansluiting van de tentamens/opdrachten op de programmadoelen (score 79%). Echter, uit het gesprek met de studenten, is het panel gebleken dat de toetsvorm van het type ja/nee/vraagteken veel onduidelijkheid met zich mee brengt en niet als motiverend wordt ervaren. Tevens blijkt uit de verslaglegging van de gesprekken tussen de afdelingsdirecteur en studenten (niet van datum voorzien), dat studenten de ja/nee/vraagteken-toetsvorm niet waarderen. Open vragen worden gemist. Gebleken is dat de keuze voor overwegend deze toetsvorm in de propedeuse en het begin van de 26 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Voeding en Diëtetiek, hbo-bachelor