Visitatiedatum: 11 september 2007

Transcriptie

1 Hogeschool INHOLLAND Opleiding: Accountancy; bachelor, croho: Locaties: Alkmaar, Amsterdam/Diemen, Rotterdam Opleiding: Bedrijfseconomie; bachelor, croho: Locaties: Alkmaar, Amsterdam/Diemen, Haarlem, Rotterdam Varianten: voltijd, deeltijd, duaal Visitatiedatum: 11 september 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december 2007

2 2/67 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per onderwerp 11 Deel B: Facetten 15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 17 Onderwerp 2 Programma 21 Onderwerp 3 Inzet van personeel 35 Onderwerp 4 Voorzieningen 40 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 44 Onderwerp 6 Resultaten 48 Deel C: Bijlagen 53 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 54 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 60 Bijlage 3: Bezoekprogramma 65 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 66 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du) 3/67

4 4/67 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du) 5/67

6 6/67 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie van Hogeschool INHOLLAND heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek had plaats in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart in juli 2007, het moment waarop de opleiding haar zelfevaluatierapport bij NQA heeft aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek was er een panelbezoek aan de opleiding. Dit bezoek was op 11 september Het panel bestond uit de volgende personen: de heer prof. dr. H.F.D. (Harold) Hassink RA (domeindeskundige en dagvoorzitter); de heer J. (Jan) Los AA/FB (domeindeskundige); de heer drs. J. (Koos) Maat (domeindeskundige); de heer J. (Jochim) Schueler (student-lid). de heer drs. L. (Leen) Koekebakker (NQA auditor); Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (22 augustus 2005). Het panel beschikt over domeinspecifieke deskundigheid, onderwijs- en auditdeskundigheid en deskundigheid over de internationale ontwikkelingen van de discipline (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende informatie van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding Hogeschool INHOLLAND is één van de grootste hogescholen van Nederland. Er staan circa studenten ingeschreven en er werken ongeveer medewerkers. De hogeschool biedt verspreid over de randstad onderdak aan ruim 100 bachelor- en masteropleidingen. De opleidingen zijn organisatorisch ondergebracht in zestien schools. Elke school (Engelse uitspraak) is gekoppeld aan een kennisdomein. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du) 7/67

8 Richtinggevend voor de gezamenlijke strategie van de schools en de daarin opgenomen opleidingen zijn de instellingsplannen Grenzeloos en dichtbij ( ) en Samen werken aan de kennis van morgen ( ). Het onderwijsconcept is vastgelegd in de publicatie Backbone, INbeeld (2003). INHOLLAND profileert zich als een hogeschool die haar studenten een inspirerende leeromgeving biedt, waarin zij zich uitgedaagd voelen om te leren en de competenties te ontwikkelen die zij nodig hebben om als beroepsbeoefenaar te kunnen functioneren. Daarnaast leert Hogeschool INHOLLAND de studenten ondernemend te zijn. Hogeschool INHOLLAND is in 2002 ontstaan door een fusie van vier hogescholen. De fusiepartners waren Hogeschool Alkmaar, Hogeschool Haarlem, Hogeschool Holland en Ichthus Hogeschool/Hogeschool Delft. De opleidingen Accountancy (AC) en Bedrijfseconomie (BE) maken samen met andere economische opleidingen deel uit van de Schools of Economics. Er zijn vijf Schools of Economics, namelijk in Alkmaar, Amsterdam/Diemen, Haarlem, Den Haag en Rotterdam. In de schools zijn de opleidingen gegroepeerd in clusters. Accountancy en Bedrijfseconomie behoren samen met de opleidingen Fiscale Economie (FE) en Financial Services Management (FSM) tot het cluster Finance. De opleidingen AC en BE worden in drie varianten aangeboden: voltijd, deeltijd en duaal, echter niet iedere variant komt in elke vestigingsplaats voor. Tijdens de onderzoeksperiode was de spreiding van de opleidingen en de varianten over de vestigingsplaatsen als volgt. Accountancy Alkmaar : voltijd; Amsterdam/Diemen : voltijd, deeltijd en duaal; Rotterdam : voltijd, deeltijd en duaal. Bedrijfseconomie Alkmaar Amsterdam/Diemen Haarlem Rotterdam : voltijd en deeltijd; : voltijd en deeltijd; : voltijd, deeltijd en duaal; : voltijd, deeltijd en duaal. In het studiejaar stonden bij de opleiding BE totaal 836 studenten ingeschreven, 624 voltijd, 199 deeltijd en 13 duaal. Bij de opleiding AC studeerden 633 studenten, 526 voltijd, 73 deeltijd en 34 duaal. De opleidingen AC en BE beschikken elk over een eigen studieprogramma. Dit programma geldt voor alle studenten (voltijd, deeltijd en duaal), ongeacht de locatie. Uitgangspunt voor de vormgeving van de studieprogramma s is het door Hogeschool INHOLLAND gekozen major-minormodel. Volgens deze opzet bestaan de opleidingen AC en BE uit een major, een specialisatieminor en een differentiatieminor. 8/67 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du)

9 De studenten van de opleidingen AC en BE doorlopen dezelfde major: de major Finance. Hogeschool INHOLLAND heeft vier opleidingen onder deze major gepositioneerd. Naast BE en AC zijn dat Fiscale Economie en Financial Services Management. De AC- en BE-studenten volgen naast de major Finance de verplichte specialisatieminors AC of BE en een differentiatieminor. De verplichte specialisatieminors AC en BE hebben een studielast van 60 credits. De specialisatieminors zijn opleidingsspecifiek ingevuld en vooral gericht op de kwalificaties die vereist zijn bij het beroep waarvoor de studenten bij de opleidingen AC en BE worden opgeleid. Een differentiatieminor kan bestaan uit (1) een verdere verdieping binnen het beroep waarvoor de studenten worden opgeleid, (2) een verbreding om de eigen kennis en beroepskwalificaties te verbinden met competenties uit andere domeinen of (3) een doorstroomprogramma dat voorbereidt op een masteropleiding binnen of buiten de hogeschool. Een differentiatieminor kan uit meer onderwijseenheden bestaan. De totale studielast van een differentiatieminor is maximaal 60 credits. BE-studenten zijn vrij in de keuze en de samenstelling van de differentiatieminor, voorwaarde is dat de keuze aansluit op de rest van het programma en op de ambities van de student. Studenten van de opleiding Accountancy kunnen niet kiezen, zij volgen de differentiatieminor AC. De opleiding heeft deze minor inhoudelijk gegroepeerd rond de kennisgebieden externe verslaglegging, administratieve organisatie en controlebeginselen. De differentiatieminor AC bestaat uit vier onderdelen: inleiding kerndisciplines 1 en 2 en verdieping kerndisciplines 1 en 2. Hogeschool INHOLLAND certificeert afgestudeerden met een getuigschrift van de opleidingen AC en BE als Bachelor of Economics. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleidingen AC en BE door het panel had plaats conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze is hieronder beschreven. De visitatie is uitgevoerd op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleidingen geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecheckt op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich voor op het bezoek. Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQAauditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens de voorbereidende vergadering op donderdag 30 augustus 2007 is het bezoek door het panel concreet voorbereid. Het bezoek was op dinsdag 11 september. De opleidingen AC en BE hebben in het zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welke domeinspecifieke referentiekaders zij kiezen. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du) 9/67

10 De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het Facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kaders (en de opleidingsprogramma s) zijn gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de indeling van het panel bezoek. Dit schema is aangepast aan de specifieke situatie van de opleidingen AC en BE (bijlage 3). Er waren gesprekken met het opleidingsmanagement, docenten, studenten AC en BE (apart), afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek is ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel zogenaamde schakelmomenten ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek tijdens het tweede gesprek met het opleidingsmanagement heeft de dagvoorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. Voorafgaand aan het bezoek was er een generieke instellingsaudit. De audit richtte zich op de onderwerpen: voorzieningen en kwaliteitszorg voor zover die op concernniveau gestalte krijgen. Over de instellingsaudit is een rapportage opgesteld die in dit rapport is verwerkt. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een Facetrapport en een Onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport wordt door de opleiding accreditatie aangevraagd bij de NVAO. In het Facetrapport wordt door NQA gerapporteerd op facetniveau. In het Onderwerprapport wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleidingen als geheel gegeven. De opleidingen hebben begin november 2007 een concept van beide rapporten voor een check op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. Het definitieve rapport is eind november door het panel vastgesteld. Het rapport is begin december 2007 ter beschikking gesteld aan de hogeschool. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een centrale rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleidingen AC en BE leggen en de domeinspecifieke kaders. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten. De argumentatie is te vinden in het Facetrapport. Uitgangspunt is het oordeel van het panel over de voltijdse varianten. Daar waar de argumentatie voor de deeltijdse en/of de duale varianten afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, geldt voor 10/67 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du)

11 de deeltijdopleiding en de duale opleiding dezelfde argumentatie als voor de voltijdopleiding, aangezien de deeltijdopleiding en de duale opleiding inhoudelijk zijn gebaseerd op dezelfde module-inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde van studiestof en onderwijsmethoden kunnen verschillen. 1.5 Oordelen per onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding Accountancy Variant Voltijd Deeltijd Duaal 1.1 Domeinspecifieke eisen voldoende voldoende voldoende 1.2 Niveau bachelor goed goed goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor goed goed goed Totaaloordeel positief positief positief 2.1 Eisen HBO voldoende voldoende voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma goed goed goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma goed goed goed 2.4 Studielast voldoende voldoende voldoende 2.5 Instroom voldoende voldoende voldoende 2.6 Duur voldaan voldaan voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud goed goed goed 2.8 Beoordeling en toetsing voldoende voldoende voldoende Totaaloordeel positief positief positief 3.1 Eisen HBO goed goed goed 3.2 Kwantiteit personeel voldoende voldoende voldoende 3.3 Kwaliteit personeel goed goed goed Totaaloordeel positief positief positief 4.1 Materiële voorzieningen goed goed goed 4.2 Studiebegeleiding voldoende voldoende voldoende Totaaloordeel positief positief positief 5.1 Evaluatie resultaten goed goed goed 5.2 Maatregelen tot verbetering voldoende voldoende voldoende 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld voldoende voldoende voldoende Totaaloordeel positief positief positief 6.1 Gerealiseerde niveau voldoende voldoende voldoende 6.2 Onderwijsrendement voldoende voldoende voldoende Totaaloordeel positief positief positief NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du) 11/67

12 Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding Bedrijfseconomie Variant Voltijd Deeltijd Duaal 1.1 Domeinspecifieke eisen voldoende voldoende voldoende 1.2 Niveau bachelor goed goed goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor goed goed goed Totaaloordeel positief positief positief 2.1 Eisen HBO voldoende voldoende voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma goed goed goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma goed goed goed 2.4 Studielast voldoende voldoende voldoende 2.5 Instroom voldoende voldoende voldoende 2.6 Duur voldaan voldaan voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud goed goed goed 2.8 Beoordeling en toetsing voldoende voldoende voldoende Totaaloordeel positief positief positief 3.1 Eisen HBO goed goed goed 3.2 Kwantiteit personeel voldoende voldoende voldoende 3.3 Kwaliteit personeel goed goed goed Totaaloordeel positief positief positief 4.1 Materiële voorzieningen goed goed goed 4.2 Studiebegeleiding voldoende voldoende voldoende Totaaloordeel positief positief positief 5.1 Evaluatie resultaten goed goed goed 5.2 Maatregelen tot verbetering voldoende voldoende voldoende 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld voldoende voldoende voldoende Totaaloordeel positief positief positief 6.1 Gerealiseerde niveau voldoende voldoende voldoende 6.2 Onderwijsrendement voldoende voldoende voldoende Totaaloordeel positief positief positief 12/67 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du)

13 Doelstellingen opleiding Aan het facet domeinspecifieke eisen is bij beide opleidingen het oordeel voldoende toegekend. De twee andere aspecten, niveau bachelor en oriëntatie HBO-bachelor, zijn bij beide opleidingen goed beoordeeld. Het oordeel over het onderwerp Doelstellingen opleiding is positief. Programma Aan drie van de acht facetten is bij beide opleidingen AC en BE het oordeel goed toegekend, te weten: relatie doelstellingen en inhoud programma, samenhang in het opleidingsprogramma en afstemming tussen vormgeving en inhoud. Het facet duur voldoet en de vier overige facetten zijn bij beide opleidingen voldoende beoordeeld. Dit zijn de facetten: eisen HBO, studielast, instroom en beoordeling en toetsing. Het oordeel over het onderwerp Programma is positief. Inzet van personeel De facetten eisen HBO en kwaliteit personeel zijn bij beide opleidingen goed beoordeeld. Aan het facet kwantiteit personeel is het oordeel voldoende toegekend. Het oordeel over het onderwerp Inzet van personeel is positief. Voorzieningen Aan het facet materiële voorzieningen is bij beide opleidingen het oordeel goed toegekend, het facet studiebegeleiding is bij beide opleidingen voldoende beoordeeld. Het oordeel over het onderwerp Voorzieningen is positief. Interne kwaliteitszorg Het facet evaluatie resultaten is goed beoordeeld. Aan de facetten maatregelen tot verbetering (5.2) en betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld (5.3) is het oordeel voldoende toegekend. Het oordeel over het onderwerp Interne kwaliteitszorg is positief. Resultaten De facetten gerealiseerd niveau en onderwijsrendement zijn bij de twee opleidingen voldoende beoordeeld. Het oordeel over het onderwerp Resultaten is positief. Totaaloordeel opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie van Hogeschool INHOLLAND op de zes onderwerpen positief scoren. De conclusie is dat het totaaloordeel over beide opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie positief is. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du) 13/67

14 14/67 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du)

15 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du) 15/67

16 16/67 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du)

17 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleidingen Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen AC vt: voldoende AC dt: voldoende AC du: voldoende BE vt: voldoende BE dt: voldoende BE du: voldoende Criterium - De eindkwalificaties van de opleidingen AC en BE van Hogeschool INHOLLAND sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Hogeschool INHOLLAND biedt de opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie in drie varianten aan: voltijd, deeltijd en duaal. Elke opleiding beschikt over een eigen studieprogramma. De helft daarvan bestaat uit de major Finance, de andere helft uit twee minors, een specialisatieminor en een differentiatieminor. De studielast van de major Finance is 120 credits. De studielast van een minor is 60 credits. Bepalend voor de inhoud van de major Finance zijn 21 competenties, die door de opleidingen van het cluster Finance zelf zijn geformuleerd. De competenties zijn gebaseerd op de landelijke beroeps- en opleidingsprofielen 1 van de opleidingen Accountancy, Bedrijfseconomie, Fiscale Economie en Financial Services Management. Deze opleidingen zijn door Hogeschool INHOLLAND gepositioneerd onder de major Finance. De profielen van de opleidingen AC en BE zijn vastgesteld in Het profiel van de opleiding FSM is in 2001 vastgesteld en van de opleiding FE is het profiel vastgesteld in september 2003 en herzien in De profielen zijn door experts gevalideerd en opgenomen in het register van de HBO-raad. De opleidingen hebben de Finance competenties vastgelegd op de Competentiekaart Finance. Op deze kaart zijn de competenties verdeeld over zeven competentiegebieden: voor de klant, met de klant, interne processen, mens in de organisatie, omgeving en organisatie, werken aan eigen professionaliteit en werken aan de professionalisering van de beroepsgroep. De zeven gebieden zijn op hun beurt ondergebracht in drie rubrieken: werken met afnemers (zij), werken aan de organisatie (wij) en werken aan jezelf (ik). De studenten van de opleiding AC doorlopen naast de major Finance, de specialisatieminor AC en de differentiatieminor AC. Richtinggevend voor de inhoud van de specialisatie- en differentieminor AC zijn de competenties in het in 1999 landelijk overeengekomen beroeps- en competentieprofiel De Bachelor Accountancy. 1 Zie NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du) 17/67

18 Betrokkenen bij de totstandkoming van dit profiel waren het landelijk AC-Scholenoverleg en diverse branche- en beroepsgroepvertegenwoordigers. Het profiel De Bachelor Accountancy is in februari 2002 uitgewerkt naar doelstellingen en beheersingsniveaus in het rapport Model voor competentiegericht onderwijs voor de hogere beroepsopleidingen Accountancy. De opleiding AC van Hogeschool INHOLLAND volgt de profielen van 1999 en In het zelfevaluatierapport schrijft de opleiding dat in 2007 een nieuw landelijk profiel verschijnt. De opleiding BE ontleent haar beroepsspecifieke competenties aan het landelijk Beroeps- en competentieprofiel Bedrijfseconomie. Dit profiel is in 1999 in nauwe samenwerking met het beroepenveld en het Landelijk Opleidingsoverleg Bedrijfseconomie tot stand gebracht. De vier opleidingen van het cluster Finance hebben een gemeenschappelijke locatieoverstijgende beroepenveldcommissie (BVC). De doelstellingen van de BVC zijn borging van de praktijk in het onderwijs, actualisering van het opleidingsprofiel en van het curriculum en het signaleren van trends en ontwikkelingen in de branche. De taken en de werkwijze van de BVC zijn beschreven in het Reglement samenstelling en bevoegdheden beroepenveldcommissies van Hogeschool INHOLLAND. Volgens het reglement bestaat een BVC uit minimaal zes leden, waaronder één afgestudeerde. Naast de centrale BVC functioneert er per locatie voor de vier Finance-opleidingen een decentrale BVC. De decentrale beroepenveldcommissies bespreken vooral onderwerpen die direct te maken hebben met de eigen studieprogramma s. De centrale BVC bestaat uit een afvaardiging van de decentrale beroepenveldcommissies. Uit de notulen van de BVC, opgenomen in het informatiedossier, blijkt dat de centrale BVC de competenties van de opleidingen AC en BE heeft besproken en dat de commissie heeft ingestemd met de competenties. Het panel heeft in het informatiedossier geen vergelijking aangetroffen met de doelstellingen van soortgelijke opleidingen in het buitenland. Dit betekent dat een inhoudelijk internationaal referentiekader voor de opleidingen AC en BE niet voorhanden is. Het panel vindt dit wel relevant. In verband met deze kanttekening heeft het panel aan dit facet niet het oordeel goed maar het oordeel voldoende toegekend. Facet 1.2 Niveau bachelor AC vt: goed AC dt: goed AC du: goed BE vt: goed BE dt: goed BE du: goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleidingen AC en BE sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor. 18/67 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du)

19 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding Accountancy van Hogeschool INHOLLAND leidt de studenten op tot beginnend beroepsbeoefenaar in de accountancy. De functie waarvoor de studenten volgens het profiel De Bachelor Accountancy worden opgeleid, is assistent-accountant. Het inhoudelijk kader van de opleiding AC bestaat uit de 21 competenties van de major Finance en een set beroepsspecifieke competenties. De beroepsspecifieke competenties ontleent de opleiding aan het in 1999 landelijk overeengekomen beroeps- en opleidingsprofiel De Bachelor Accountancy. Afgestudeerde assistent-accountants zijn volgens De bachelor accountancy breed opgeleid en functioneren op hbo-bachelorniveau. Het hbo-bachelorniveau blijkt volgens het profiel uit vier samenhangende kenmerken van de beroepsuitoefening: verantwoording, complexiteit, transfer en wetenschappelijk gehalte. Deze vier kenmerken zijn in De Bachelor Accountancy uitgebreid uitgewerkt en toegelicht. De opleiding Bedrijfseconomie leidt studenten op tot beginnend bedrijfseconoom in financieel-economische en/of administratief-organisatorische functies. Het inhoudelijk kader van de opleiding BE bestaat uit de competenties van de major Finance en een set beroepsspecifieke competenties. De beroepsspecifieke competeties komen rechtstreeks uit het in 1999 landelijk vastgestelde Beroeps- en opleidingsprofiel Bedrijfseconomie. Het hbo-bachelorniveau van de afgestudeerde bedrijfseconoom blijkt volgens het Beroeps- en opleidingsprofiel Bedrijfseconomie uit vijf begrippen: resultaatgerichtheid, klantgerichtheid, organisatiegerichtheid, communicatie en interactie. De opleidingen AC en BE verantwoorden zich ook zelf voor het hbo-niveau en het niveau bachelor. Zij doen dat in de Opleidingsprofielen AC en BE en in het zelfevaluatierapport. De opleidingen gebruiken de tien generieke kernkwalificaties voor de hbobacheloropleidingen voor de verantwoording van het hbo-niveau. De vijf Dublin descriptoren gebruiken zij voor de verantwoording van het niveau bachelor. In de Opleidingsprofielen en in het zelfevaluatierapport hebben de opleidingen de Dublin descriptoren, de beoogde competenties van de major Finance en de tien generieke kernkwalificaties voor de hbo-bacheloropleidingen in schema s aan elkaar gekoppeld. Hieruit valt op te maken dat bijvoorbeeld de descriptor communicatie overeenkomt met de hbo-kernkwalificaties sociaal communicatieve bekwaamheid en basiskwalificering voor managementfuncties. De Dublin descriptor communicatie en de twee hbokernkwalificaties worden afgedekt door zes Finance competenties, waaronder het in staat zijn om via mondelinge en schriftelijke rapportage de beroepsactiviteiten te verantwoorden; te functioneren als een teamplayer en leiding te geven aan medewerkers. Het panel concludeert dat de opleidingen afdoende aantonen dat de beoogde eindkwalificaties aansluiten bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel over dit facet is goed. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du) 19/67

20 Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor AC vt: goed AC dt: goed AC du: goed BE vt: goed BE dt: goed BE du: goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding AC heeft competenties, beroepsperspectieven, doelstellingen, studieprogramma en de onderwijspraktijk beschreven in het Opleidingsprofiel AC. De opleiding BE heeft hetzelfde gedaan in het Opleidingsprofiel BE. Volgens het Opleidingsprofiel AC leidt de opleiding AC van Hogeschool INHOLLAND haar studenten op tot startbekwame beroepsbeoefenaren in de accountancy. Startbekwaam houdt volgens de opleiding in dat de afgestudeerden in staat zijn te functioneren in management- en adviesfuncties op fiscaal, administratief-organisatorisch en financieel-economisch gebied. Ze kunnen hoogwaardige financiële diensten verlenen, complexe aan de accountancy gerelateerde taken uitvoeren en zichzelf verder professionaliseren. Afgestudeerden van de hogere beroepsopleiding AC kunnen in dienst bij een organisatie of als zelfstandig gevestigd assistent-accountant, op operationeel en beleidsmatig niveau hun werk verrichten. Voorbeelden van organisaties waar afgestudeerden van de opleiding AC werken, zijn grote ondernemingen, het midden- en klein bedrijf (MKB), accountantskantoren en de overheid. Startfunctie in de accountancy is assistentaccountant. Doorgroeifuncties zijn controleleider, manager, senior manager en adviseur. Afgestudeerden van de opleiding AC kunnen na hun studie verder studeren en zich bekwamen tot registeraccountant (RA) of accountant-administratieconsulent (AA). Het beroep registeraccountant is geregeld in de Wet op de Registeraccountants. De registeraccountant heeft een universitaire opleiding afgerond en is aangesloten bij het Koninklijk Nederlands Instituut van Registeraccountants (NIVRA). De registeraccountant heeft vaak grote ondernemingen als klant. Het beroep accountant-administratieconsulent is geregeld in de Wet op de Accountant-Administratieconsulenten. De accountantadministratieconsulent is gespecialiseerd in het MKB, is op hbo-niveau opgeleid en is aangesloten bij de Nederlandse Orde van Accountants-Administratieconsulenten (NOvAA). De opleiding BE leidt haar studenten volgens het Opleidingsprofiel BE op tot functies in de financiële branche en tot financiële managementfuncties buiten deze branche. 20/67 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du)

21 Afgestudeerden van de opleiding BE zijn breed inzetbaar. Voorbeelden van organisaties waar bedrijfseconomen werken, zijn grote ondernemingen, het midden- en klein bedrijf (MKB), accountantskantoren en de overheid. Voorbeelden van startfuncties na voltooiing van de hogere beroepsopleiding BE zijn assistent-accountant, assistent-controller, trainee bij een bank of bij een grote internationale organisatie, assistent accountmanager bij een bank of verzekeraar, administratief medewerker en BackOffice medewerker bij een bank. Doorgroeifuncties zijn hoofd administratie, accountant, projectleider, treasurer, consultant en financieel consulent. De opleiding AC gebruikt de 21 competenties van de major Finance en de landelijk overeengekomen AC-opleidingspecifieke competenties als uitgangspunt voor inhoud en vormgeving van het studieprogramma. De basis voor het curriculum van de opleiding BE zijn de 21 Finance competenties en de landelijk vastgestelde BE- competenties. Leden van de centrale en decentrale beroepenveldcommissies vertelden het panel tijdens het bezoek dat zij instemmen met de competenties. Zij vinden de gekozen formuleringen passend voor de beroepspraktijk van de assistent-accountant en de bedrijfseconoom. Bovendien weerspiegelen de competenties het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar. Het panel concludeert dat de competenties van de opleidingen in samenspraak met het beroepenveld tot stand zijn gekomen en goed aansluiten bij de beschreven startfuncties. Ook stelt het panel vast dat de werkzaamheden van een beginnend beroepsbeoefenaar een hbo-opleiding vereisen. Het panel waardeert het facet met het oordeel goed. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO AC vt: voldoende AC dt: voldoende AC du: voldoende BE vt: voldoende BE dt: voldoende BE du: voldoende Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - De programma s hebben aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. - De programma s waarborgen de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en hebben aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du) 21/67

22 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Hogeschool INHOLLAND biedt de opleidingen AC en BE in drie varianten aan: voltijd, deeltijd en duaal. Elke opleiding beschikt over een eigen studieprogramma. De helft daarvan bestaat uit de verplichte major Finance, de andere helft uit twee minors, een specialisatieminor en een differentiatieminor. De studenten van de drie varianten doorlopen hetzelfde studieprogramma. Het inhoudelijk kader van elk van de twee opleidingen bestaat uit Finance-competenties en opleidingsspecifieke competenties. De opleidingen AC en BE willen dat de studenten de ontwikkeling van hun competenties baseren op een degelijke vakinhoudelijke en conceptuele basis. Het panel heeft tijdens het bezoek vastgesteld dat conceptuele en vakinhoudelijke kennis, strategieën om deze kennis te verwerven, de toepassing ervan bij het oplossen van beroepsproblemen en bij de productie van beroepsproducten vaste onderdelen zijn van alle binnenschoolse onderwijseenheden. Geïsoleerd leren van kennis komt vrijwel niet voor. De meeste kennis wordt door de studenten contextgebonden verworven. Een voorbeeld hiervan dat tijdens het bezoek is besproken, is het vak ethiek. Dit vak staat in de eerste periode van de propedeuse AC op het programma, daarna zijn ethische kwesties geïntegreerd in de projecten en worden deze in het flankerend onderwijs theoretisch onderbouwd. Voor beide opleidingen geldt dat bij elk programmaonderdeel literatuur is voorgeschreven. Daarnaast worden de studenten door de docenten uitgedaagd om ook zelf literatuur te vinden en te selecteren. Voorts worden de studenten gestimuleerd om de ontwikkelingen in de beroepspraktijk bij te houden, bijvoorbeeld door het lezen van dagen vakbladen en het raadplegen van financiële en economische websites. De voorgeschreven literatuur is volgens het panel toereikend. De studenten van beide opleidingen worden door de literatuur gaandeweg hun studie geconfronteerd met alle aspecten van hun toekomstige beroep. Wel stelt het panel vast dat er in de voorgeschreven literatuur te weinig aandacht is voor de internationale aspecten van de accountancy en de bedrijfseconomie. Voorts wordt er volgens het panel door de studenten te weinig gebruik gemaakt van artikelen in vakbladen en lichte wetenschappelijke tijdschriften. Een direct gevolg hiervan kan zijn dat de studenten na hun studie de weg naar gangbare bronnen niet weten te vinden, omdat ze hierin onvoldoende zijn getraind. Een belangrijk gemis voor afgestudeerde professionals van de opleidingen AC en BE, die werken in een snel veranderende omgeving en in hun werk bovendien te maken krijgen met continue veranderende beroepsregels. Elk studiejaar van de opleidingen AC en BE bestaat uit vier perioden. In het eerste en tweede jaar is aan elke periode een majorthema en een minorthema verbonden. Deze thema s verwijzen naar vakken in het studieprogramma of naar op zichzelf staande onderdelen in de beroepspraktijk. Voorbeelden van minorthema s zijn externe verslaggeving, bedrijfsadministratie, management accounting, administratieve organisatie, financiering, beleggen en bedrijfsanalyse. Voorbeelden van majorthema s zijn marketing management, management en organisatie, statistiek, advisering, corporate finance, financial accounting en strategic analysis. In het eerste jaar is de totale studielast van de majorthema s 40 credits. De studielast van de eerstejaars minorthema s is 20 credits. In het tweede studiejaar is dat andersom, dan is de studielast van de minorthema s 40 credits en van de majorthema s 20 credits. 22/67 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du)

23 In het studieprogramma koppelen de opleidingen aan elke periode een beroepsauthentieke opdracht. De basis van deze opdrachten is - afhankelijk van de opleiding - een beroepsprobleem van de accountant of van de bedrijfseconoom. De studenten lossen deze problemen in projectgroepen op. De uitkomst van een beroepsauthentieke opdracht is altijd een beroepsproduct. Voorbeelden van beroepsproducten die door de studenten worden gemaakt, zijn een bedrijfsscan, een financiële analyse en een adviesrapport. Het panel vindt de beroepsproducten die zij tijdens het bezoek heeft gezien, relevant voor de beroepspraktijk. Groei in competentieontwikkeling stimuleren de opleidingen doordat zij de problemen in de loop van de jaren complexer maken en bij de opdrachten minder specificaties verstrekken. Bovendien moeten de studenten het geleerde toepassen in andere contexten waardoor een beroep wordt gedaan op hun transfervaardigheden. De studenten met wie het panel heeft gesproken, vertelden dat zij het idee hebben dat door deze aanpak de leersituaties gelijkenis vertonen met beroepssituaties en dat ze opdrachten uitvoeren, die ontleend zijn aan de beroepspraktijk van de bedrijfseconoom en de accountant. Ze overleggen met elkaar, leggen resultaten vast, maken beroepsproducten en presenteren en verdedigen die. De studenten lieten zich positief uit over deze wijze van werken in de opleidingen. Evaluaties van de twee opleidingen bevestigen dit beeld. De onderzoeksvaardigheden die de studenten van beide opleidingen (voltijd, deeltijd en duaal) tijdens hun studie leren, zijn informatie verzamelen, analyseren en verwerken en ze leren conclusies en aanbevelingen te formuleren. Bovendien leren ze om beslissingen met onderzoeksgegevens te legitimeren. De opleidingen schakelen in elk studiejaar gastdocenten in. Een overzicht van de gastdocenten, die in het studiejaar hebben opgetreden, en hun bijdrage aan het programma is opgenomen in het zelfevaluatierapport. Volgens dit overzicht worden in het eerste jaar binnen het thema branche en beroepsoriëntatie gastcolleges verzorgd door een accountant, een controller, een consultant en door medewerkers van de Rabobank. In de jaren daarna worden onderwijsonderdelen, trainingen en gesprekstechnieken voor beide opleidingen (mede) ontwikkeld en verzorgd door bedrijven als Ernst & Young, BDO, KPMG en PricewaterhouseCoopers. In de locatie Haarlem worden daarnaast aftrap en afronding van het project integrale bedrijfsanalyse volledig in samenwerking met KPMG Amstelveen uitgevoerd. Het aantal uren dat gastdocenten worden ingezet, is afhankelijk van hun expertise en varieert van één lesbijeenkomst tot een hele periode. De studenten oordelen positief over de inzet van gastdocenten, zo bleek tijdens het bezoek. De gastdocenten belichten volgens de studenten de beroepswerkelijkheid van de accountant en de bedrijfseconoom vanuit een specifieke invalshoek en vertellen over actuele ontwikkelingen in het vakgebied. Een minpunt volgens de studenten is dat de gastdocenten zich meestal niet aanpassen aan de structuur van het onderwijs. De opleiding BE heeft in 2006 en 2007 voor de studenten excursies georganiseerd naar onder meer Grolsch, Heineken, Corus, De Telegraaf, ING Bank en Euronext. De studenten van de locatie Rotterdam gaan jaarlijks naar Brussel. AC-studenten bezoeken accountantskantoren als Deloitte en KPMG. Derde en vierdejaars AC-studenten voeren in samenwerking met deze kantoren samenstel- en controleopdrachten uit. NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du) 23/67

24 Daarnaast werken de opleidingen AC en BE in Alkmaar samen met het lectoraat controlling en in Rotterdam met het lectoraat e-business. In het kader van deze samenwerking verzorgen lectoren colleges, maken studenten onder leiding van de lectoren afstudeeropdrachten en wisselen lector en opleiding kennis uit. Tijdens het bezoek vertelden de docenten desgevraagd dat de samenwerking tussen lectoraat en opleiding vooral beperkt blijft tot de locatie waar het lectoraat is gevestigd. Het panel heeft tijdens het bezoek vastgesteld dat de studenten tijdens hun studie slechts zijdelings in aanraking komen met de internationale aspecten van hun toekomstige beroep. Bovendien lopen de activiteiten per locatie uiteen. Voorbeelden van deze activiteiten zijn onderwijs in het Engels (Alkmaar), het gebruik van anderstalige literatuur (Alkmaar, Amsterdam/Diemen, Haarlem en Rotterdam), buitenlandse reis (Haarlem), gastcolleges (Haarlem), gastcolleges van INHOLLAND docenten aan hogescholen en/of universiteiten in het buitenland (Haarlem) en samenwerking met buitenlandse instellingen met het oog op dubbeldiplomering (Rotterdam). In het studenttevredenheidsonderzoek zeggen de studenten dat de opleidingen onvoldoende aandacht hebben voor internationale ontwikkelingen. Bovendien vinden de studenten dat de opleidingen hen onvoldoende stimuleren om ervaring op te doen in het buitenland, bijvoorbeeld door stages in het buitenland of door het volgen van onderwijseenheden aan een onderwijsinstelling in het buitenland. Het panel onderschrijft deze kanttekeningen van de studenten en voegt daaraan toe dat in het curriculum ook meer aandacht uit dient te gaan naar het gebruik van de Engelse taal. Engels wordt weliswaar als vak aangeboden, maar komt onvoldoende terug in de rest van het onderwijs. Een belangrijk uitgangspunt voor de opleidingen AC en BE is dat de studenten tenminste een deel van de beoogde competenties in de beroepspraktijk ontwikkelen. Dat gebeurt in de voltijdse leerroutes tijdens de stage in het derde studiejaar; in de deeltijdse en de duale leerroutes door opdrachten die de studenten moeten uitvoeren in het bedrijf waar zij werken. Studenten die kiezen voor een duale leerroute, hebben een formeel dienstverband bij een bedrijf. Zij werken vier dagen en gaan 1 dag per week naar de hogeschool. De duale leerroute begint in het derde studiejaar. Daarvoor volgen de studenten het 1 e en 2 e jaars programma van de voltijdse leerroute. Eén van de kenmerken van de duale leerroute is de nauwe aansluiting van de werkervaringen van de studenten bij hun leerprocessen in de opleiding. Elke duale student krijgt een begeleider toegewezen. De docentbegeleiders maken met de hen toegewezen studenten afspraken over de werkzaamheden die zij buitenschools uitvoeren, de competenties die zij op hun werkplek ontwikkelen, de producten die ze maken en de onderwijseenheden die zij binnenschools volgen. Deeltijdstudenten die over een relevante werkplek beschikken, komen via het bedrijf waarin zij werken in aanraking met de beroepspraktijk. Zij volgen hetzelfde programma als de voltijdstudenten, maar zijn vrijgesteld van praktijkverplichtingen. Door presentaties en samenwerking in groepen maken de deeltijdstudenten kennis met andere aspecten van de beroepspraktijk dan die ze op hun eigen werkplek tegenkomen. Alle AC- en BE-studenten (voltijd, deeltijd en duaal) sluiten hun studie af met een afstudeeropdracht. Voor de opleidingen is een voldoende beoordeling van het afstudeerproject het bewijs dat de studenten de beoogde competenties hebben ontwikkeld en zelfstandig en adequaat als accountant of bedrijfseconoom kunnen 24/67 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du)

25 functioneren. Opzet, resultaten en aanbevelingen van het afstudeerproject worden schriftelijk gerapporteerd en door beide opleidingen beoordeeld op de kwaliteit van de probleemstelling, consistentie van de uitwerking, verantwoording van de methode, correct gebruik van bronnen, diepgang en praktische toepasbaarheid. Bij de beoordeling zijn steeds opleidingsdocenten en de bedrijfsbegeleiders betrokken. De deeltijdse en de duale studenten voeren de afstudeeropdracht in de regel uit in de eigen organisatie. De twee opleidingen evalueren met studenten, de afgestudeerden en het werkveld de aansluiting van het studieprogramma op de beroepspraktijk. Uit de evaluatieverslagen die het panel heeft ingezien blijkt dat het overgrote deel van de studenten en de afgestudeerden positief oordeelt over de beroepsgerichtheid van de studieprogramma s. Dit oordeel is tijdens het bezoek door studenten en afgestudeerden bevestigd. In verband met de kanttekeningen bij het aspect internationalisering, het onvoldoende gebruik van artikelen in vakbladen en lichte wetenschappelijke tijdschriften en het gebrek aan kennisdeling vanuit de lectoraten naar andere locaties dan de locatie waar de lectoraten zijn gevestigd, heeft het panel aan dit facet niet het oordeel goed, maar het oordeel voldoende toegekend. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma AC vt: goed AC dt: goed AC du: goed BE vt: goed BE dt: goed BE du: goed Criteria - De programma s zijn een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de opleidingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De programma s bieden de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De studieprogramma s die de opleidingen AC en BE hun studenten aanbieden, zijn gespreid over twee fasen, een propedeutische fase van een jaar en een postpropedeutische fase van drie jaar. De propedeutische fase van beide opleidingen staat in het teken van oriëntatie op het beroep en de opleiding. Daarnaast bereiden de programma s de studenten voor op verdere studie in de postpropedeuse. De functies van de postpropedeuse zijn verdieping, verbreding, oefening in de praktijk en afstuderen. Elk studiejaar is onderverdeeld in onderwijsperiodes van tien weken. In de eerste twee leerjaren bestaat een periode uit vier componenten: een project, flankerend onderwijs, studieloopbaanbegeleiding en toetsing. Onderwijs, project en toetsing zijn afgestemd op de thema s die aan de perioden zijn gekoppeld. Deze thema s verwijzen naar vakken of NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du) 25/67

26 onderdelen van de beroepspraktijk. In het derde en vierde jaar doorlopen de studenten een stage, ze volgen twee minors en studeren af. BE-studenten die van het hbo willen doorstromen naar het wetenschappelijk onderwijs doorlopen een doorstroomminor. Er zijn twee doorstroomminors, een generieke en een specifieke op Nyenrode Business Universiteit gerichte minor. In de generieke doorstroomminor Atelier 1 en 2 ligt de nadruk op onderzoek, de onderzoekscyclus, het gebruik van wetenschappelijke literatuur en het samen uitvoeren van een onderzoek. De specifieke doorstroomminor bestaat uit de onderdelen externe verslaggeving, geschiedenis van de economie, macro economie en recht. De studenten die de specifieke doorstroomminor hebben doorlopen, kunnen de masteropleiding Managerial Controller aan Nyenrode Business Universiteit volgen en bij toelating aanspraak maken op studieduurverkorting. In de studiejaren 1 en 2 is per periode van tien weken voor de studenten in werkboeken beschreven wat de beroepsproblemen zijn die zij in de projecten moeten oplossen, de beroepsproducten die zij maken, wat de inhoud is van het flankerend onderwijs en hoe hun prestaties worden getoetst en beoordeeld. Sturend voor de projectopdrachten en de inhoud van het flankerend onderwijs zijn de door de opleidingen beoogde competenties. De competenties zijn door de opleidingen uitgewerkt in toetsblauwdrukken per studiejaar. In de toetsblauwdrukken is per onderwijsperiode vermeld welke competenties in die betreffende periode door de studenten ontwikkeld moeten worden. Bovendien is in prestatie-indicatoren omschreven wat het competente gedrag is dat van de studenten aan het eind van de periode wordt verwacht. De prestatie-indicatoren zijn geformuleerd op basis van de vier niveaus die de opleidingen onderscheiden: beroepsgeschikt, stagebekwaam, beroepsgevormd en startbekwaam. Studenten zijn aan het eind van de propedeuse beroepsgeschikt. In de loop van de hoofdfase worden de studenten stagebekwaam. Na de stage zijn zij beroepsgevormd en startbekwaam zijn zij nadat zij de afstudeeropdracht hebben voltooid. Voor de vertaling van de prestatie-indicatoren in leertaken heeft de centrale curriculumcommissie op basis van de competentiekaart Finance voor iedere competentie uitdagingen en kernactiviteiten geformuleerd. In deze beschrijvingen wordt het inhoudelijk onderscheid tussen de verschillende opleidingen zichtbaar. Alle competenties komen elk jaar weer terug in het curriculum, telkens in een andere context en op een ander niveau. Door de opbouw in niveaus kunnen de studenten de competenties stap voor stap bereiken. Met behulp van de prestatie-indicatoren kunnen zij zelf nagaan hoe ver ze zijn gevorderd. De studenten (voltijd, deeltijd en duaal) realiseren dezelfde competenties. De programma s verschillen op punten als contacturen, stage en studieloopbaanbegeleiding. Voor de stage, de afstudeerfase en de minors hebben de opleidingen aparte handleidingen opgesteld. In die handleidingen is omschreven wat van de studenten wordt verwacht en hoe de opleidingen hun prestaties toetsen en beoordelen. 26/67 NQA - visitatie Hogeschool INHOLLAND, hbo-bacheloropleidingen Accountancy (vt, dt, du) en Bedrijfseconomie (vt, dt, du)