Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Locatie: Arnhem Opleiding: Communicatie, hbo bachelor Choho: Varianten: voltijd, deeltijd, duaal

Transcriptie

1 Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Locatie: Arnhem Opleiding: Communicatie, hbo bachelor Choho: Varianten: voltijd, deeltijd, duaal Visitatiedatum: 16 mei 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, juli 2007

2 2/57 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Communicatie, hbo-bachelor (vt, dt, du)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van Personeel 31 Onderwerp 4 Voorzieningen 34 Onderwerp 5 Interne kwaliteitzorg 36 Onderwerp 6 Resultaten 40 Deel C: Bijlagen 43 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 44 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 51 Bijlage 3: Bezoekprogramma 55 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 56 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Communicatie, hbo-bachelor (vt, dt, du) 3/57

4 4/57 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Communicatie, hbo-bachelor (vt, dt, du)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Communicatie, hbo-bachelor (vt, dt, du) 5/57

6 6/57 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Communicatie, hbo-bachelor (vt, dt, du)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Communicatie van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart in maart 2007, het moment waarop de opleiding haar zelfevaluatierapport bij NQA heeft aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek was er een panelbezoek aan de opleiding. Dit bezoek vond plaats op 16 mei In het panel hebben de volgende personen zitting genomen: Mevrouw prof.dr. V.A.J. Frissen (dagvoorzitter, domeinpanellid); De heer D. de Joode (domeinpanellid); Mevrouw M. de Bruin (studentpanellid); Mevrouw M. Snel (NQA-auditor); Mevrouw drs. I. Akerboom (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (22 augustus 2005). Het panel beschikt over domeinspecifieke deskundigheid, onderwijs- en auditdeskundigheid en deskundigheid over de internationale ontwikkelingen van de discipline (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De HAN is in 1996 ontstaan na een fusie van de HEAO Arnhem, Hogeschool Gelderland en Hogeschool Nijmegen. De hogeschool verzorgt bachelor- en masteropleidingen in Arnhem en Nijmegen en telt ongeveer studenten en circa personeelsleden. Daarmee behoort de HAN tot één van de grotere hogescholen in Nederland. De HAN kent vier faculteiten en één academie. De bacheloropleiding Communicatie wordt aangeboden bij de Faculteit Economie en Management (FEM). De andere drie faculteiten zijn de Faculteit Educatie, de Faculteit Gezondheid, Gedrag en Maatschappij en de Faculteit NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Communicatie, hbo-bachelor (vt, dt, du) 7/57

8 Techniek. Binnen de FEM zijn drie instituten gevormd, namelijk International Business & Communication (IB&C), Bedrijfskunde & Rechten en Finance & Management. De opleiding Communicatie (CO) wordt aangeboden binnen het instituut IB&C. Het totale aantal ingeschreven studenten bij dit instituut is bijna (2006). Er zijn 158 medewerkers werkzaam, waarvan 141 docent zijn (110 fte s). In het kader van gemeenschappelijke propedeuse of andere specifieke activiteiten vindt tevens uitwisseling van docenten plaats tussen de verschillende instituten. De HAN heeft een grootschalige onderwijsvernieuwing ontwikkeld, namelijk de HAN Onderwijs Flexibilisering (het HOF-project). Zij wil hiermee het onderwijs en de onderwijsorganisatie innoveren. Door het onderwijs meer vraaggestuurd in te richten krijgt de student meer verantwoordelijkheid voor zijn eigen leerproces. De realisering van het HOFproject is in september 2005 van start gegaan. De basisindeling voor elke leerroute is die van de major (maximaal 210 EC s) en de minor (minimaal 30 EC s). In de major staan de beroepscompetenties waartoe wordt opgeleid centraal. Met behulp van de minor kan de student zich profileren voor de arbeidsmarkt. In de minor werkt de student aan de verbreding en de verdieping van de beroepscompetenties. De opleiding CO is in augustus 2002 van start gegaan en telde ruim 100 studenten. De opleiding kent drie varianten: voltijd, deeltijd en duaal. De opleiding heeft thans 530 voltijd-, 42 deeltijd- en 18 duale studenten. De voltijdvariant kent een Nederlands- en een Engelstalig programma (CO-E). Deze programma s zijn inhoudelijk gelijk. Het Nederlandse voltijd programma wordt in Arnhem en in Nijmegen aangeboden. Het Engelse programma wordt, evenals de deeltijd- en de duale variant, alleen op de locatie Arnhem aangeboden. De opleiding heeft een gemeenschappelijke propedeuse met andere economische opleidingen van het instituut IB&C. De propedeuse valt organisatorisch onder de coördinator propedeuse, die onder het managementteam van de faculteit ressorteert. Onderwijsinhoudelijk ligt de verantwoordelijkheid voor het programma bij de instituutsdirecteuren van het betreffende instituut. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel heeft plaatsgevonden conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. De visitatie vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Voorafgaand aan de toezending van het definitieve zelfevaluatierapport en bijlagen van de opleiding heeft een NQA-auditor een conceptversie van het zelfevaluatierapport gescreend op compleetheid van onderwerpen. Daaropvolgend heeft een NQA-auditor het definitieve 8/57 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Communicatie, hbo-bachelor (vt, dt, du)

9 zelfevaluatierapport (en bijbehorende bijlagen) gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereiden de panelleden zich in de periode april/mei 2007 inhoudelijk voor op het bezoek in mei Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel concreet voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek is ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel zogenaamde schakelmomenten ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport wordt door de opleiding accreditatie aangevraagd bij de NVAO. De opleiding heeft in juni 2007 een concept van dit rapport voor een check op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. Het rapport is in juli 2007 voor een tweede check op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in juli Het visitatierapport is uiteindelijk in juli 2007 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Communicatie, hbo-bachelor (vt, dt, du) 9/57

10 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de varianten deeltijd of duaal afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, gelden voor de deze opleidingsvarianten dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien deze varianten inhoudelijk voornamelijk zijn gebaseerd op dezelfde module-inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. 10/57 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Communicatie, hbo-bachelor (vt, dt, du)

11 1.5 Oordelen per onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding Communicatie Varianten Voltijd Voltijd Deeltijd Duaal Locaties Arnhem Nijmegen Arnhem Arnhem Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Goed Goed Goed 1.2 Niveau bachelor Goed Goed Goed Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Positief Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud Goed Goed Goed Goed programma 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Goed Goed Goed 2.4 Studielast Goed Goed Goed Goed 2.5 Instroom Goed Goed Goed Goed 2.6 Duur Voldaan Voldaan Voldaan Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en Goed Goed Goed Goed inhoud 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Positief Positief Onderwerp 3 Inzet van Personeel 3.1 Eisen HBO Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende 3.2 Kwantiteit personeel Goed Goed Goed Goed 3.3 Kwaliteit personeel Goed Goed Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Positief Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed Goed Goed Goed 4.2 Studiebegeleiding Goed Goed Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Positief Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitzorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed Goed Goed Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed Goed Goed Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, Goed Goed Goed Goed alumni en het beroepenveld Totaaloordeel Positief Positief Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerde niveau Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Voldoende Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Positief Positief NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Communicatie, hbo-bachelor (vt, dt, du) 11/57

12 1.5.1 Doelstellingen opleiding Aan de facetten domeinspecifieke eisen en niveau bachelor is het oordeel goed toegekend en aan het facet oriëntatie hbo bachelor is het oordeel voldoende toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief Programma Aan de facetten relatie doelstellingen en inhoud programma, samenhang in opleidingsprogramma, studielast, instroom, afstemming tussen vormgeving en inhoud is het oordeel goed toegekend. Aan de facetten eisen hbo en beoordeling en toetsing is het oordeel voldoende toegekend. Er wordt voldaan aan het criterium bij facet duur. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief Inzet van personeel Aan het facet eisen hbo is het oordeel voldoende toegekend en aan de facetten kwantiteit personeel en kwaliteit personeel is het oordeel goed toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief Voorzieningen Aan de twee facetten behorend bij het onderwerp Voorzieningen is het oordeel goed toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief Interne kwaliteitszorg Aan de drie facetten behorend bij het onderwerp Interne kwaliteitszorg is het oordeel goed toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief Resultaten Aan de twee facetten behorend bij het onderwerp Resultaten is het oordeel voldoende toegekend. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan in paragraaf 1.5 waaruit blijkt dat de opleiding Communicatie op de zes de onderwerpen positief scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleiding positief is. 12/57 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Communicatie, hbo-bachelor (vt, dt, du)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Communicatie, hbo-bachelor (vt, dt, du) 13/57

14 14/57 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Communicatie, hbo-bachelor (vt, dt, du)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criterium: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De doelstellingen zijn voor de drie varianten beschreven in het Opleidingsplan CO en rechtstreeks afgeleid van het landelijke competentieprofiel Het Profiel (LOCO, 2004). Voor het Engelstalige programma worden de in het Engels vertaalde LOCOeindtermen gebruikt (The Profile, 2004). Het Profiel is ontwikkeld door een werkgroep vanuit het Landelijk Opleidingsoverleg Communicatie (LOCO) en is gebaseerd op de beroepsniveauprofielen van 2002, welke zijn opgesteld door de beroepsvereniging voor Communicatie en de VVO, de huidige beroepsvereniging Logeion, en zijn gebaseerd op de LOCO-eindtermen van Het competentieprofiel is vervolgens voorgelegd aan diverse vertegenwoordigers uit het werkveld en de beroepsverenigingen, die het hebben geaccordeerd. In zal het competentieprofiel vanuit het LOCO opnieuw besproken worden met de opleidingen Communicatie en de beroepsvereniging Logeion. De opleiding van de HAN is hierbij betrokken. De opleiding geeft aan dat er landelijk meer een accent wordt gelegd op marketing, dat overeenkomt met het gekozen profiel van de opleiding (zie 1.3). Het huidige profiel laat vooral de generalist zien. De opleiding behoort tot het domein Communications. In het document Domeincompetenties en Illustraties Communications (HBO-raad, 2005) zijn domeincompetenties beschreven die onderdeel zijn van de opleiding (Opleidingsplan CO ). Voor de duale variant zijn eveneens de criteria vanuit het Landelijk kader concept Gilde-HBO (2003) van toepassing, waarin onder andere criteria met betrekking tot de vormgeving van het programma zijn opgenomen. Via diverse contacten met het werkveld blijft de opleiding op de hoogte van actuele ontwikkelingen. Deze bespreken docenten in de kernteams. Naast het LOCO en verschillende andere externe contacten, heeft de opleiding een beroepenveldcommissie (BVC), die sinds de start van de opleiding ten minste drie keer per jaar bijeenkomt. In voorgaande jaren heeft de opleiding het gehanteerde competentieprofiel en de opleidingsprogramma s voorgelegd aan de BVC. Huidige ontwikkelingen in het veld worden in de BVC besproken (notulen BVC). Op basis van bestudeerde documentatie stelt het panel vast dat de samenstelling van de BVC de breedte van het domein - de verschillende disciplines - vertegenwoordigt. NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Communicatie, hbo-bachelor (vt, dt, du) 15/57

16 Eens per drie jaar gaat de opleiding na of de visie op beroep en de opleiding relevant en actueel zijn. Dit is gebeurd door consultatie van de BVC en zal vanaf 2007 door een werkveld- en alumnionderzoek plaatsvinden. Tevens zal de opleiding, bij voldoende alumni, deelnemen aan de HBO-Monitor. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criterium: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In het Opleidingsplan en Het Profiel (2004) zijn de gehanteerde eindkwalificaties gerelateerd aan de tien generieke kernkwalificaties voor een hbobachelor. De tien kernkwalificaties zijn gelijk aan de Dublin descriptoren. Het panel beoordeelt de doelstellingen van de opleiding van hbo-bachelorniveau. Zo moet een student bijvoorbeeld naar aanleiding van een communicatievraagstuk toegepast onderzoek kunnen ontwerpen, uitvoeren en analyseren. Hiervoor moet de student onder andere methodisch en reflectief kunnen denken, vraagstellingen breed en multidisciplinair aanpakken en probleem- en oplossingsgericht werken. Conform landelijke afspraak dienen de tien kernkwalificaties door de opleidingen Communicatie in het curriculum verbonden te worden aan de gehanteerde beroepscompetenties (Het Profiel, 2004). Uit Overzicht competenties CO blijkt hoe de generieke kernkwalificaties onderdeel uitmaken van het curriculum CO. Tevens blijkt uit een gedetailleerd overzicht in het opleidingsplan per onderwijseenheid duidelijk de expliciete relatie tussen de competenties en generieke kwalificaties. Vanaf zijn de generieke kernkwalificaties expliciet opgenomen in enkele studiehandleidingen en zijn de kwalificaties vertaald in indicatoren. Deze indicatoren zullen vanaf in alle studiehandleidingen en beoordelingsformulieren worden opgenomen. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Voldoende Criteria: - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Conform het landelijke profiel leidt de opleiding studenten op tot communicatiegeneralist. Daarbij biedt de opleiding de mogelijkheid tot specialisatie en stelt zij marketingcommunicatie centraal. De competenties waartoe de opleiding opleidt, zijn: 16/57 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Communicatie, hbo-bachelor (vt, dt, du)

17 - Het systematisch opsporen en verbeteren van relevante signalen voor de organisatie en er gewicht aan toekennen binnen de gegeven communicatiebeleidskaders; - Het kunnen ontwerpen, uitvoeren en analyseren van toegepast onderzoek naar aanleiding van een communicatievraagstuk; - Het opstellen van een advies over: a. algemeen communicatiebeleid, b. vaststellen van een doelgroep, c. communicatie met interne en externe publieks- dan wel doelgroepen, d. positionering van een merk en/of organisatie; - Het vertalen van een organisatiestrategie in een communicatiebeleid; - Het opstellen van een communicatieplan; - Het ontwerpen van een campagne; - Het realiseren van een communicatieproject; - Het realiseren van communicatiemiddelen in vorm en inhoud; - Het representeren van de organisatie. Het Profiel beschrijft het brede beroepenspectrum waarvoor de opleiding opleidt. Als communicatiegeneralist kunnen afgestudeerden als beginnend beroepsbeoefenaar werkzaam zijn als communicatiemedewerker op b-niveau en moeten zij binnen vijf jaar kunnen uitgroeien tot communicatieadviseur op c-niveau (indeling volgens de beroepsvereniging Logeion: Beroepsprofielen Communicatiemanagement). Daartoe bevat het competentieprofiel competenties op beide niveaus (Opleidingsplan CO ). Het panel acht deze passend voor de opleiding. Voorbeelden van functies op b- niveau zijn: accountexecutive bij een reclamebureau, communicatiemedewerker bij een gemeente of marketingcommmunicatie-medewerker bij een bedrijf. Voorbeelden van functies op c-niveau zijn: accountmanager bij een reclamebureau, communicatieadviseur bij een gemeente, woordvoerder, communicatiemanager of senior-functies met managementtaken. Bij de start van de opleiding in 2002 heeft de opleiding de behoefte van het regionale werkveld onderzocht. Dit regionale werkveld bevestigt, aldus de opleiding, de vraag naar breed opgeleide communicatiegeneralisten. De opleiding geeft aan dat de regionale markt voor een groot deel bestaat uit MKB-bedrijven, organisaties die in een business-tobusiness omgeving werkzaam zijn en overheden. Het karakter van de communicatiediscipline bij deze organisaties heeft er toe geleid dat de opleiding heeft gekozen voor de profilering van marketingcommunicatie. De opleiding geeft aan dat vanaf via alumni- en werkveldonderzoek de behoefte van het regionale werkveld elke drie jaar geverifieerd zal worden (Kwaliteitszorgplan). Middels de profilering voor marketingcommunicatie onderscheidt de opleiding zich landelijk ten opzichte van andere opleidingen Communicatie. De opleiding is gestart met verkennende activiteiten op het gebied van internationale samenwerkingsverbanden ten behoeve van onder andere studentuitwisseling. Het panel stelt vast dat verdere concretisering van beleid hieromtrent nog gaat plaatsvinden. Een uitgangspunt dat geldt voor CO is dat van afgestudeerden wordt verwacht dat zij minimaal in staat zijn om vanuit het Nederlandse werkveld zakenrelaties te onderhouden met klanten en bedrijven in het buitenland of met vestigingen van buitenlandse bedrijven in Nederland. NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Communicatie, hbo-bachelor (vt, dt, du) 17/57

18 Het panel constateert dat de keuze van de opleiding voor marketingcommunicatie past binnen het landelijke profiel van de LOCO. Validering van deze keuze heeft plaatsgevonden via het onderzoek bij de start van de opleiding in 2002 en via de BVC. Het panel vindt de keuze voor de profilering een goede, maar de validering daarvan door het werkveld nog niet voldoende sterk. Hierom beoordeelt het panel dit facet met een voldoende. De uitkomst van het onderzoek dat bij de start van de opleiding heeft plaatsgevonden bevestigt de behoefte aan generalisten. De expliciete keuze voor marketingcommunicatie is na de start van de opleiding door diverse contacten van CO, waaronder leden van de beroepenveldcommissie, geadviseerd. Vertegenwoordigers van het werkveld bevestigen dit eveneens in gesprek met het panel. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Voldoende Criteria: - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Een groot deel van het programma vindt plaats in de beroepspraktijk. Naast de stage en het afstuderen - beide in de praktijk - werkt de student gedurende het programma aan projecten. Deze omvatten veel interactie met de beroepspraktijk. In de propedeuse wordt gebruik gemaakt van gefingeerde situaties en heeft de student contact met beroepsbeoefenaars in het kader van beroepsoriëntatie. In de hoofdfase werken studenten in diverse projecten met externe opdrachtgevers. Bedrijven maken ook gebruik van de producten van studenten die zij in het kader van projecten leveren. Het panel beoordeelt het materiaal van de verschillende semesters goed en vindt de diverse projecten die het heeft ingezien actueel en relevant. Bij de programma s van deeltijd, duaal en CO-E (voltijd Engelstalig) wordt gewerkt aan de hand van dezelfde beroepstaken en beroepsproducten. Bij deeltijd en duaal vinden opdrachten plaats in de praktijkcontext waarbinnen de student werkzaam is. De werkplek van een duaal- of deeltijd student moet aan relevante eisen voldoen, welke bij de instroom door middel van een werkplekscan wordt getoetst (zie 2.5). Via diverse contacten met het bedrijfsleven en onderwijsevaluaties houdt de opleiding het onderwijs actueel. Relevante ontwikkelingen worden door docenten in de kernteams besproken. Daarin wordt bepaald in welke mate ontwikkelingen worden ingepast in het 18/57 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Communicatie, hbo-bachelor (vt, dt, du)

19 onderwijs. De opleiding maakt tevens gebruik van gastdocenten, met name in de specialisaties (Overzicht gastdocenten ). Voor de ontwikkeling van kennis en beroepsvaardigheden maakt de opleiding gebruik van verschillende leerbronnen die tijdens de uitvoering van beroepsproducten en taken en in de ondersteunende modulen aan bod komen. De literatuurlijst omvat een beperkt aantal verplichte en een aantal aanbevolen boeken (literatuurlijst en syllabilijst ). De gehanteerde literatuur is overwegend nationaal. De literatuur waar de studenten van CO-E gebruik van maken komt voornamelijk uit de mediatheek. De literatuur die het panel heeft bestudeerd, is van goede kwaliteit en duidelijk gericht op de profilering marketingcommunicatie. Via syllabi komt de breedte van het domein voldoende aan bod. Deze worden ook voor CO-E gebruikt. Er wordt geen vervangende literatuur voor CO-E geboden. Docententeams bepalen per onderwijseenheid welke leerbronnen worden gehanteerd. Het panel constateert dat studenten naast de aangereikte leerbronnen veel gebruik maken van bronnen die zij zelf vergaren. Er wordt, ook op verwijzing van docenten, veel gebruik gemaakt van Internet. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van artikelen uit kranten en tijdschriften en onderzoeksresultaten. Een groot aantal studenten is geabonneerd op vakbladen zoals Adformatie en Communicatie. Via de mediatheek heeft de student toegang tot verschillende leerbronnen. Ook kan de student gebruik maken van databases met vaktechnische informatie. Met het oog op de nieuwste mediaontwikkelingen heeft de opleiding goede intenties die in de toekomst nog meer geconsolideerd zullen worden. Het panel constateert dat er eveneens diverse intenties zijn voor het verder ontwikkelen van onderwijsmateriaal voor CO-E. Dat vindt het panel belangrijk. Naast het hanteren van onderzoeksresultaten, leren studenten (praktijk)onderzoek te doen en om te gaan met het statistische pakket SPSS. Studenten voeren praktijkgericht onderzoek uit binnen opdrachten en projecten, zoals het zoeken van informatie en het uitvoeren van imago-onderzoek, een interne organisatie-analyse en een belevingsonderzoek. In het tweede studiejaar voeren studenten een onderzoek uit voor een externe opdrachtgever. Het panel verneemt van vertegenwoordigers van het werkveld dat zij tevreden zijn over de mate waarin studenten kennis hebben over de manier waarop een marktonderzoek dient te worden uitgevoerd. De ontwikkeling van beroepsvaardigheden vindt in de hele opleiding plaats via verschillende activiteiten in het kader van projecten, stage en afstuderen. Onderzoeksvaardigheden zijn hier onderdeel van. Daarnaast werken studenten vanaf de propedeuse structureel aan hun eigen professionaliteit, bijvoorbeeld in trainingen in de propedeuse of excursies in het vierde jaar. Bewustwording van de eigen persoonlijkheid is daarbij belangrijk. Tijdens de bijeenkomsten van studieloopbaanbegeleiding wordt de student individueel en in groepsessies aangesproken op zijn verantwoordelijkheid als manager van zijn studieproces. Naarmate het programma vordert, werken studenten meer zelfstandig. Studenten die de wens hebben om specifieke vaardigheden met betrekking tot ondernemersschap te verwerven, kunnen deze buiten het CO-programma om, via het Centrum voor Ondernemerschap van de HAN, opdoen. NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Communicatie, hbo-bachelor (vt, dt, du) 19/57

20 In het studenttevredenheidsonderzoek (HAN-STO ) is gevraagd naar de tevredenheid over de beroepsgerichtheid en beroepsvoorbereiding van de opleiding. Studenten zijn in het algemeen tevreden. Eerstejaars studenten zijn wat meer kritisch dan de studenten uit de hoofdfase. Op basis van enquête-uitkomsten zijn verbeteringen in de propedeuse doorgevoerd. Per februari 2007 is de onderwijseenheid Oriëntatie op Beroep in het tweede semester opgenomen. In de landelijke enquête (Keuzegids) scoort de opleiding CO van de HAN op deze punten positief. De opleiding laat zich goed informeren over ontwikkelingen in het veld en bekijkt uitvoerig hoe zij deze kan inpassen in het onderwijs. Het panel verneemt dat de opleiding, op basis van geluiden in het veld of evaluatie-uitkomsten, verschillende activiteiten heeft ondernomen ten behoeve van de verbetering van het onderwijs of het studiemateriaal. Het panel constateert echter ook dat dat vaak op ad hoc basis plaatsvindt en beleid hieromtrent niet altijd is uitgewerkt. Er lopen momenteel verschillende plannen om het onderwijs verder te actualiseren of te verbeteren. Literatuur zal bijvoorbeeld meer integraal worden aangeboden en de opleiding onderzoekt welke nieuwe media in te gaan zetten in het onderwijs. Op grond van voorgaande komt het panel tot het oordeel voldoende. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria: - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In het Opleidingsplan CO zijn per onderwijseenheid de beroepstaak met de beroepscompetenties, de generieke hbo-kwalificaties en de beoogde beroepsproducten beschreven. Het plan is voor de drie varianten en CO-E gelijk en dient als kader voor het niveau van de inhoud van een onderwijseenheid en de toetsing. Het geeft de criteria waaraan moet worden voldaan en de wijze van toetsing weer. De ontwikkeling van het niveau is gekoppeld aan de toenemende complexiteit van beroepstaken. Daarin komen beroepscompetenties op verschillende niveaus aan bod. Door te werken van een operationeel naar een tactisch niveau met een strategische context, door de toenemende complexiteit van de context en de toename in de zelfstandigheid van de student en de mate waarin de student initiatief moet nemen, wordt een steeds hoger niveau gerealiseerd (Opleidingsplan CO ). Daarbij constateert het panel, op basis van gevoerde gesprekken en bestudeerde materiaal, dat kenniselementen telkens op een hoger niveau worden aangeboden en naarmate het programma vordert meer zijn geïntegreerd. 20/57 NQA - visitatie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, opleiding Communicatie, hbo-bachelor (vt, dt, du)