Fontys Hogeschool Eindhoven

Transcriptie

1 Fontys Hogeschool Eindhoven Opleiding: Varianten: Accountancy, hbo-bachelor; voltijd/deeltijd Visitatiedatum: 21 maart 2006 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, september 2006

2 2 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per onderwerp Schematisch overzicht oordelen Totaaloordeel 12 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van personeel 28 Onderwerp 4 Voorzieningen 31 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 33 Onderwerp 6 Resultaten 36 Deel C: Bijlagen 39 Bijlage 1 Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 40 Bijlage 2 Deskundigheden panelleden 47 Bijlage 3 Bezoekprogramma 51 Bijlage 4 Kengetallen 53 Bijlage 5 Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 55 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor 3

4 4 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor 5

6 6 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Accountancy van de Fontys Hogeschool heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart in januari 2006 het moment waarop de opleiding haar zelfevaluatierapport bij NQA heeft aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek was er een panelbezoek aan de opleiding. Dit bezoek vond plaats op 21 maart In het panel hebben de volgende personen zitting genomen: Mevrouw drs. A.P.F. Smiet RA AA (voorzitter en domeinpanellid Accountancy); De heer prof. dr. H.F.D. Hassink RA (domeinpanellid Accountancy); De heer J. Schueler (studentpanellid); Mevrouw drs. L. Ravestein (NQA-auditor); Mevrouw I.J.M. de Jong (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (22 augustus 2005). Het panel beschikt over domeinspecifieke deskundigheid, onderwijs- en auditdeskundigheid en deskundigheid over de internationale ontwikkelingen van de discipline (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Dit facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding Fontys Hogescholen bestaat uit 37 instituten voor regulier hoger onderwijs, biedt zakelijke dienstverlening aan en beschikt over 17 lectoraten. De Fontysorganisatie wordt gekenmerkt door twee besturingslagen: de Raad van Bestuur en de directeuren van de instituten. De Fontys Hogeschool Financieel Management (HFM) is één van de 37 instituten die bestaat uit de opleidingen Accountancy (AC), Bedrijfseconomie (BE) en Fiscale Economie (FE) en leidt op voor de titel Bachelor of Economics. De drie opleidingen kennen alle een voltijd- en deeltijdvariant. Beide varianten zijn opgebouwd in de vorm van een gemeenschappelijke propedeuse, waarna er gekozen kan worden voor één van de drie opleidingen. NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor 7

8 De voltijdopleiding van de opleiding Accountancy (AC) is gestart in 2001 en leverde voor het eerst afgestudeerden af in juli De deeltijdopleiding startte een jaar later. Voor beide varianten is er ten tijde van de visitatie een volledige onderwijscyclus afgerond. De opleiding AC is dus een betrekkelijk jonge opleiding, die niet heeft deelgenomen aan de visitatie van Accountancyopleidingen in Vanaf 2001 wordt het onderwijsprogramma op de HFM gekenmerkt door thematisch en projectgestuurd onderwijs. Bij de voltijdopleiding AC is tevens gestart met de invoering van competentiegericht onderwijs. In de deeltijdopleiding is gekozen voor een hoofdzakelijk modulair onderwijssysteem. Beide varianten zijn geënt op dezelfde beroeps- en opleidingsprofielen en inhoudelijk vrijwel identiek. Vanaf september 2005 is Fontysbreed, in het kader van het zogenaamde Bilobaprogramma, gestart met de invoering van het major/minorstelsel. De verandering is enerzijds gericht op het verder invoeren van competentiegestuurd, vraaggericht en flexibel onderwijs en anderzijds op het invoeren van majors (180 EC s) en verbredende of verdiepende minors (van elk 30 EC s). Fontys biedt in totaal 40 majors en rond de 40 minors aan. Iedere bacheloropleiding uit de voltijd heeft een keuze voor een major gemaakt; een minor kan worden gevolgd in het tweede, derde of vierde jaar. Voor studenten die vanaf september 2005 bij de voltijdopleiding AC zijn gestart, is er als gevolg van de stelselherziening sprake van een gezamenlijke major Financieel Management met de opleiding BE. Beide opleidingen geven eigen inhoud en kleuring aan de major en behouden hun eigen CROHO-nummer. Het tweede jaar van deze major wordt ontwikkeld en zal vanaf september 2006 gaan draaien. Vanaf september 2005 bestaat het managementteam uit de directeur van HFM, vier teamleiders (van de drie opleidingen en de instituutsstaf) en de managementassistent. Het (afzonderlijke) propedeuseteam is opgeheven. Fontys heeft twee lectoren aangesteld voor het lectoraat Bedrijfskundig Management MKB. Beide lectoren zijn deels verbonden aan de HFM. Daarnaast verwacht de opleiding AC een nieuw lectoraat, gekoppeld aan de tot standkoming van een nieuwe opleiding Master of Accounting and Auditing (in 2006/2007). Per oktober 2005 kent de FHM 46,49 fte aan onderwijzend personeel (55 docenten), waarvan 13 fte (17 docenten) in de opleiding AC. In oktober 2005 staan er 262 studenten ingeschreven voor de voltijdopleiding AC en 73 studenten voor de deeltijdopleiding. Dezelfde docenten geven les aan de voltijd- en deeltijdopleiding. In dit rapport geldt in de regel identieke tekst voor de voltijd- en de deeltijdopleiding. Indien er sprake is van verschillen dan wordt dit expliciet aangegeven. 8 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor

9 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel heeft plaatsgevonden conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. De visitatie vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecheckt op kwaliteit en compleetheid (de informatieanalyse) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Nadat het zelfevaluatierapport met de bijlagen in orde was bevonden, kon het visitatiepanel zich op adequate wijze gaan voorbereiden op dit bezoek. Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel concreet voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (Bijlage 3). Er vonden twee gesprekken plaats met het opleidingsmanagement. Verder is gesproken met docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek is ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel zogenaamde schakelmomenten ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter in een tweede gesprek met het opleidingsmanagement een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport wordt door de opleiding accreditatie aangevraagd NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor 9

10 bij de NVAO. In het facetrapport wordt door NQA gerapporteerd op facetniveau. De opleiding heeft eind mei een concept van dit rapport voor een check op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het onderwerprapport wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is half juli 2006 voor een check op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel medio september 2006 vastgesteld. Het visitatierapport is uiteindelijk eind september 2006 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de deeltijd afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, gelden voor de deeltijdopleiding dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien de deeltijdopleiding inhoudelijk voornamelijk zijn gebaseerd op dezelfde module-inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. 1.5 Oordelen per onderwerp Doelstellingen opleiding Het eerste facet Domeinspecifieke eisen is met een voldoende, het tweede en het derde facet Niveau bachelor en Oriëntatie hbo bachelor zijn met een goed beoordeeld. Het oordeel op het eerste onderwerp Doelstellingen is voor de voltijd- en deeltijdopleiding derhalve positief Programma Zes facetten, namelijk Eisen hbo, Relatie doelstellingen en inhoud programma, Samenhang in opleidingsprogramma, Studielast, Afstemming tussen vormgeving en inhoud en Beoordeling en toetsing zijn met een voldoende en twee facetten, namelijk Instroom en Duur zijn met een goed beoordeeld. 10 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor

11 Het oordeel op het tweede onderwerp Programma is voor de voltijd- en deeltijdopleiding derhalve positief Inzet van personeel De drie facetten Eisen hbo, Kwantiteit personeel en Kwaliteit personeel zijn met een voldoende beoordeeld. Het oordeel op het derde onderwerp Inzet personeel is voor de voltijd- en deeltijdopleiding derhalve positief Voorzieningen Het facet Materiële voorzieningen is met een voldoende en het facet Studiebegeleiding is met een goed beoordeeld. Het oordeel op het vierde onderwerp Voorzieningen is voor de voltijd- en deeltijdopleiding derhalve positief Interne kwaliteitszorg In de deeltijdopleiding zijn de facetten Evaluatie resultaten, Maatregelen tot verbetering en Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld met een voldoende beoordeeld. De voltijdopleiding wijkt hiervan af doordat het tweede facet Maatregelen tot verbetering met een goed is beoordeeld. Het oordeel op het vijfde onderwerp Interne kwaliteitszorg is voor de voltijd- en deeltijdopleiding derhalve positief Resultaten De facetten Gerealiseerde niveau en Onderwijsrendement zijn met een voldoende beoordeeld. Het oordeel op het zesde onderwerp Resultaten is voor de voltijd- en deeltijdopleiding derhalve positief. NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor 11

12 1.6 Schematisch overzicht oordelen Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding Accountancy Voltijd Opleiding Accountancy Deeltijd Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Voldoende 1.2 Niveau bachelor Goed Goed 1.3 Oriëntatie hbo bachelor Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen hbo Voldoende Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende Voldoende 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Voldoende Voldoende 2.4 Studielast Voldoende Voldoende 2.5 Instroom Goed Goed 2.6 Duur Goed Goed 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Voldoende Voldoende 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 3 Inzet van Personeel 3.1 Eisen hbo Voldoende Voldoende 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende Voldoende 3.3 Kwaliteit personeel Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Voldoende Voldoende 4.2 Studiebegeleiding Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitzorg 5.1 Evaluatie resultaten Voldoende Voldoende 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed Voldoende 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerde niveau Voldoende Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief 1.7 Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan in paragraaf 1.5 waaruit blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleiding POSITIEF is. 12 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor 13

14 14 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De beroepsorganisaties Koninklijk NIVRA en NOvAA hebben een gezamenlijk beroepsprofiel aangeleverd aan het AC-Scholenoverleg (landelijk overleg van hbo accountancyopleidingen). Op basis van dit profiel heeft het AC-scholenoverleg in 1999 de nota De bachelor Accountancy; Beroeps-en opleidingsprofiel voor de hbo-opleiding Accountancy van oktober 1999 opgesteld. Dit profiel is door de HBO-raad geaccordeerd. De opleiding is bij haar oprichting toegetreden tot het AC-scholenoverleg en committeert zich aan de afspraken. Het beroeps- en opleidingsprofiel bevat 32 competenties, verdeeld over zes competentiegebieden: controle, administratieve dienstverlening, fiscaliteit, advisering, participant van een arbeidsorganisatie en lid van een beroepsgroep. De eerste vier gebieden betreffen beroepsgerichte competenties en de laatste twee algemene competenties. De 32 competenties zijn in het Model voor competentiegericht onderwijs voor de bachelor opleiding Accountancy (opgenomen in De bachelor Accountancy) vertaald naar 186 deelcompetenties, voorzien van beheersniveaus en toetsvormen. Daarnaast bevat het model suggesties voor werkvormen en een (deels) verplichte literatuurlijst. In het AC-scholenoverleg is besloten om 80% van dit leerplan als uitgangspunt te nemen voor het gemeenschappelijk onderwijsprogramma en 20% specifiek door elke hogeschool te laten verzorgen. De opleiding neemt in haar Opleidingsplannen Accountancy voltijd en deeltijd 2005/2006 en de OER-en Accountancy voltijd en deeltijd 2005/2006 de inhoud van de hiervoor genoemde nota s als uitgangspunten van de beide curricula. Ook geeft de opleiding in het opleidingsplan haar eigen profilering aan (zie voor relatie met curriculum facet 2.2). Voor de nieuwe propedeuse voltijd (vanaf september 2005) zijn de domeincompetenties van de Bachelor of Economics (HBO-raad 2005) als uitgangspunt genomen. Deze zijn gekoppeld aan het beroeps- en opleidingsprofiel van De bachelor Accountancy. Tijdens de oprichtingsfase heeft de opleiding diverse methoden ingezet voor de externe borging van haar curriculum. Ten eerste is er samengewerkt met collega-ac-scholen, waarin het ontwerp van de opleiding aan een benchmark is onderworpen. Ten tweede is het (internationale) onderzoek van het Limperg Instituut gebruikt. Daarnaast is het opleidingsplan voorgelegd aan vertegenwoordigers van kleine accountantskantoren en vertegenwoordigers van de Big-4 (PWC, KPMG, Ernst & Young, Deloitte). Notulen en documenten bevestigen deze activiteiten. NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor 15

16 De opleiding heeft van het examenbureau AA de verklaring van gelijkwaardigheid ontvangen, hetgeen betekent dat de opleiding voldoet aan de voorschriften van de examenbureaus van de beroepsgroep AA. De opleiding Accountancy maakt het voor studenten mogelijk om te kunnen doorstuderen bij diverse universiteiten om de mastertitel te behalen. De opleiding werkt samen met de Universiteit van Tilburg en de Universiteit Nyenrode aan het vormgeven van een doorstroomminor. Binnen de regio van de hogeschool worden contacten onderhouden met vertegenwoordigers van het werkveld in de Raad van Advies. Deze raad is voldoende breed samengesteld en vergadert vier keer per jaar. Notulen bevestigen dat de inhoud van competenties en de opzet van het nieuwe onderwijs (zoals blauwdrukken major, minor en een te starten nieuwe masteropleiding) zijn besproken. De beroepsorganisaties actualiseren regelmatig het beroepsprofiel, analoog hieraan wordt ook het opleidingsprofiel aangepast. Ondanks de verschillende interne en externe overlegvormen heeft het panel een aantal relevante onderdelen in de eindkwalificaties gemist, te weten: internationalisering, risicoanalyses, corporate governance en IFRS. De opleiding geeft weliswaar in haar curriculum aandacht aan enkele aspecten hiervan, maar de systematische actualisering van de competenties (en de doorvertaling) is nog onvoldoende geborgd (zie ook facet 2.1). Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft in het zelfevaluatierapport in een schema een match gemaakt tussen de Dublin descriptoren, de generieke hbo-kernkwalificaties en de 32 beroepscompetenties. Het schema is eveneens opgenomen in de zogenaamde KLOSschema s VT en DT (koppeling van Kwalificaties, Leerdoelen, Onderwijseenheden en Studiepunten) van de opleiding. Hierin wordt het verband uitgewerkt tussen de competenties en de verschillende onderwijsprogramma's. Het panel heeft het schema bestudeerd en concludeert dat de koppeling tussen Dublin descriptoren en de eindkwalificaties adequaat is vormgegeven. De 186 deelcompetenties van het modelleerplan zijn duidelijk ingedeeld naar drie beheersingsniveaus (afgeleid van de taxonomie van Bloom). De domeincompetenties van de Bachelor of Economics zijn duidelijk uitgewerkt volgens drie competentieniveaus. De opleiding stelt in het zelfevaluatierapport dat bepaalde competenties (17 en 18) van De bachelor Accountancy te hoog gegrepen zijn voor de beginnende beroepsbeoefenaar. Het gaat hierbij om de competenties: In het kader van een controle, samenstellingsopdracht of andere opdracht adviezen verstrekken ter verbetering van de 16 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor

17 BIV/OA/IC en In contacten met cliënten adviesbehoeften onderkennen en signaleren. Ook zijn bepaalde vakonderdelen in overleg met het landelijk AC-scholenoverleg verschoven naar het post hbo-traject (zie facet 2.2). Het is positief dat de opleiding dit aspect expliciteert en aan de orde stelt in breder verband; wel is het belangrijk het theoretische niveau van de vakken (van genoemde competenties) goed te bewaken. Afgestudeerden die na het afronden van de opleiding begonnen zijn met theoretische deel van de AA- of RA-opleiding, met simultaan daaraan de driejarige praktijkopleiding, ervaren de overgang als vloeiend. Zij vertellen het panel dat zij geen storende gaten in kennis of vaardigheden constateren. Facet 1.3 Oriëntatie hbo bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Zoals bij het vorige facet al werd aangeduid, is het onderwijs vanaf 1997 op hbo-scholen onderdeel van de (theoretische) opleiding tot registeraccountant (RA) enerzijds en accountant-administratieconsulent (AA) anderzijds. Beide beroepsgroepen leggen verschillende nadrukken en stellen andere opleidingseisen. Door aan te sluiten bij het landelijk beroeps- en opleidingsprofiel en het modelleerplan is deze tweezijdige gerichtheid als vanzelf ingebracht. Daarnaast heeft de opleiding de verschillen tussen de verschillende functies van beide beroepsgroepen duidelijk verwoord in haar opleidingsplannen. Zij wil in de vormgeving van de curricula bij beide groepen aansluiten door een voldoende mate van flexibiliteit in te bouwen. Landelijk onderzoek (AC-scholenoverleg) laat zien dat ongeveer 45% van de leden van de beroepsorganisaties werkzaam is als openbaar accountant, 40% als financieel economisch manager en de rest als intern- of overheidsaccountant. De opleiding wil aan de groep afgestudeerden die niet verder doorstudeert in het accountantsberoep, maar in het bedrijfsleven haar weg vindt (als controller bijvoorbeeld), eveneens voldoende bagage meegeven. Via de 20% eigen profilering ten opzichte van het landelijk modelleerplan wil de opleiding hier ruimte voor geven (zie facet 2.2). Uit het zelfevaluatierapport blijkt dat de bepalende invloed van de examenbureaus van de beroepsorganisaties vergaand is teruggebracht. Zo is de centrale toetsing hoofdzakelijk van toepassing op de landelijke Overall Toets, de OAT (zie facet 2.8). Hierdoor wordt het mogelijk gemaakt dat studenten kunnen afstuderen hetzij als assistent accountant met uitzicht op de beroepen AA of RA of anderszins, bijvoorbeeld als aankomend controller. Studenten die niet slagen voor de OAT kunnen via de afstudeerrichting Accountancy Algemeen de opleiding afronden. NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor 17

18 Uit gesprekken van het panel met afgestudeerden en vertegenwoordigers van het werkveld blijkt dat de opleiding aansluit bij de verschillende functies. Vanuit de uiteenlopende beroepsgroepen (c.q.. doorstudeerders) wordt aansluiting ervaren. Aangezien de opleiding beschikt over een beperkt aantal recent afgestudeerden (VT 48 afgestudeerden en DT 4 afgestudeerden), is er geen HBO-Monitoronderzoek beschikbaar. Wel is eind december 2005 een Startbekwaamhedenonderzoek afgenomen, maar het aantal respondenten is te gering om hier verantwoord conclusies uit te trekken. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen hbo Voldoende Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De voltijdopleiding integreert de beroepspraktijk in het curriculum door in ruime mate stages en projecten als werkvormen te hanteren. Ieder studiejaar is opgebouwd uit vier perioden. Iedere periode kent in belangrijke mate projecten, waarin integratief wordt gewerkt aan onderwerpen die in die periode aan de orde zijn. In de projecten is telkens aandacht voor beroepshouding en groepsproduct. Daarnaast wordt in ondersteunende lessen en practica aandacht gegeven aan de relevante kennisgebieden en beroepsvaardigheden, zoals engels, ict en communicatie. In de deeltijdopleiding moeten studenten aan dezelfde eisen voldoen als de voltijdstudenten. Naast een hoofdzakelijk modulaire opbouw van het curriculum, wordt in het tweede leerjaar gewerkt met projecten en in het vierde leerjaar met toepassen van vakkennis op casusposities. De thema s van de projecten of casussen in de hoofdfase zijn direct afkomstig uit, dan wel geënt op, de beroepspraktijk. De opdrachten in de projectverslagen zijn duidelijk en integratief vormgegeven. Enkele projecten worden in samenwerking met accountantskantoren uitgevoerd. Zo wordt door studenten in semester zes in samenwerking met een accountantskantoor een project uitgevoerd binnen een MKBonderneming. Vanaf geldt er een landelijk vastgestelde literatuurlijst voor drie vakken van de opleiding: Externe Verslaggeving (EV), Leer van de Accountantscontrole (LAC) en 18 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor

19 Administratieve Organisatie (AO). De literatuurlijst wordt waar nodig aangevuld door de docenten. Daarnaast wordt in de studiewijzers en projecthandleidingen aanbevolen literatuur vermeld en biedt de mediatheek vakbladen. De literatuur is volledig en actueel, zij het dat Engelse literatuur nagenoeg niet voorkomt. Dit ziet het panel als een gemis, omdat Engels voor RA-studenten die doorstuderen aan de universiteit vereist is. Daarnaast wordt het voor toekomstige accountants steeds belangrijker om Engelstalige literatuur tot zich te nemen, doordat de wet- en regelgeving steeds meer op internationaal niveau wordt bepaald (bijvoorbeeld de International Financial Reporting Standards en de Wet melding ongebruikelijke transacties). Tenslotte zetten de projecthandleidingen en readers studenten over de hele linie te weinig aan tot bestudering van Nederlandse vaktijdschriften (zoals het Maandblad voor Accountancy en Bedrijfseconomie, de Accountant en de Accountants-administratie-consulent), waardoor zij in mindere mate een kritische (studie-)houding ontwikkelen (zie ook de facetten 2.2 en 6.1). De opleiding geeft in een reactie aan dat bij bepaalde modulewijzers studenten wel degelijk verplicht zijn tot het kennisnemen van de vakbladen. Niettemin heeft de opleiding aangegeven op dit punt (op overstijgend niveau) verbeterbeleid in gang te willen zetten. In semester 5 lopen studenten een derdejaars stage, waar ze meelopen met diverse accountancywerkzaamheden. In semester 8 volgt de afstudeerstage, waar studenten zelfstandig een probleem uit het beroepenveld moet beschrijven, analyseren en oplossen. Beide stages duren 14 weken en mogen niet bij dezelfde organisatie plaats vinden. In de Brochure derdejaarsstage, stageperiode februari/juni 2006 en Afstudeerstagebrochure, stageperiode februari/juni 2006 worden studenten in de opdrachtgeving voldoende aangezet tot het zoeken van goede stageplaatsen en duidelijk op te leveren (deel-)producten met een opklimmende moeilijkheidsgraad. Voorafgaand aan de stages kiest de student acht competenties uit het landelijke beroepsprofiel die hij of zij wil behalen tijdens de stages. Gedurende de stages wordt naast productverslagen (en afstudeerwerkstuk zie facet 6.1) gewerkt met POP s, reflectie- en procesverslagen. Het panel heeft diverse stageverslagen bekeken, herkent de systematiek en beoordeelt ze positief. Internationale stages komen in beperkte mate voor. De stageactiviteiten in de deeltijdopleiding vinden in de regel plaats binnen de beroepspraktijk van de studenten. De opleiding stelt het hebben van een relevante werkkring voor deeltijdstudenten verplicht (zie facet 2.5). Aan het afstudeerwerkstuk worden dezelfde eisen gesteld als aan de voltijdopleiding (Brochure werkervaring, deeltijdopleiding, februari 2006 en Brochure afstudeerwerkstuk, deeltijdopleiding, september 2005-juni 2006). In semester 7 voeren studenten een beperkt onderzoek uit op het gebied van Electronic Data Processing bij een demobedrijf. Daarnaast wordt voorafgaand aan de afstudeerstage een workshop Methodologie verzorgd. De opleiding zet professionals uit de praktijk in om lezingen en/of trainingen te geven voor de ontwikkeling van de juiste beroepshouding en beroepsvaardigheden. Ook organiseert de opleiding workshops op het gebied van onder meer internationalisering, loopbaanplanning. NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor 19

20 De opleiding maakt gebruik van het lectoraat Bedrijfskundig Management MKB en het kenniscentrum Financiële Planning binnen HFM. Naar verwachting zal de opleiding in een eigen lector aantrekken ten behoeve van de nieuwe masteropleiding Master of Accounting en Auditing. Uit verschillende periode-evaluaties onder studenten voltijd blijkt dat de projecten actueel zijn (score tussen de 3.8 en 4.2). Uit periode-evaluaties onder studenten deeltijd dat de opleiding voldoende voeling heeft met de beroepspraktijk (3.0 op een vierpuntsschaal 1 ). Uit de Fontysstudentenenquête (respons VT 260 studenten) blijkt dat: - de stageplaats goed voorbereidt op het beroep (gemiddeld 4,0) en - docenten de nieuwste ontwikkelingen tonen (gemiddeld 3,0). Uit gesprekken met van het panel met studenten, docenten, afgestudeerden en vertegenwoordigers werkveld blijkt dat zij in essentie positief zijn over de aansluiting van het onderwijs op de praktijk, maar dat zij meer aandacht wensen voor internationale ontwikkelingen en internationale stages. Afgestudeerden geven daarnaast aan dat er weinig aandacht is voor IFRS, Engels en schriftelijke communicatie. De opleiding geeft in het zelfevaluatierapport aan concrete verbeteringen door te voeren voor IFRS en schriftelijke communicatie. Het panel stelt op basis van notulen vast dat de actualiteit van het curriculum onderwerp van gesprek is in meerdere gremia (het onderwijsteam, de opleidingscommissie en de Raad van Advies). De actuele ontwikkelingen zijn in het programma weliswaar aantoonbaar, maar het panel signaleert dat de borging te weinig is verankerd. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft in de OER-en het onderscheid gemaakt tussen de voltijd- en de deeltijdopleiding en de propedeuse en de hoofdfase. Daarnaast zijn er opleidingsplannen voltijd- en deeltijdopleiding, opleidingsschema s studiewijzers (hoofdfase) en studiehandleidingen (propedeuse). Uit de documenten tezamen blijkt een voldoende duidelijke opzet van de curricula en de verdeling van EC s over de studie-onderdelen en de toetsvormen. Wel zijn de opleidingsschema s van de nieuwe propedeuse en de deeltijdopleiding zijn niet volledig (werk- en/of toetsvormen ontbreken). 1 Alle evaluaties (bijvoorbeeld Fontysstudentenenquete, periode-evaluaties) zijn gebaseerd op een vijfpuntsschaal; alleen de periode-evaluaties van de deeltijd zijn gebaseerd op een vierpuntsschaal. 20 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor

21 Zoals bij facet 1.1 en 1.2 is beschreven zijn de 32 competenties en de186 deelcompetenties beschreven in het beroeps- en opleidingsprofiel en het modelleerplan. De opleiding gaat in haar onderwijsdocumenten in de voltijd- en deeltijdvariant consequent van deze (deel-)competenties uit. In de KLOS-schema s VT en DT is aangegeven in welke onderwijsmodulen de (deel-)competenties terugkomen. Op basis van notulen stelt het panel vast dat deze schema s in de opleidingscommissie zijn besproken. De opleiding heeft voor de onderwijsmodulen in de studiewijzers en studiehandleidingen het volgende beschreven: titel module en modulenummer, contacturen/zelfstudie, aantal lesweken, studiepunten, werkvormen, leerdoelen, hoofdonderwerpen, aansluiting bij andere modules, vereiste voorkennis, verplichte literatuur, leermiddelen, toetsing en bijzonderheden. De leerdoelen in de onderwijsmodulen verwijzen naar de deelcompetenties of komen hier uit voort; bij de modules van de deeltijd zijn de studiewijzers soms niet geheel compleet. In de opleidingsplannen geeft de opleiding haar eigen profilering aan. De 20% profilering wordt gezocht in verdieping en verbreding en extra aandacht voor de wisselwerking theorie en praktijk. Door het projectmatig werken, twee stages, ict (ERP, SAP), Controlling en de zogenaamde ISA-modules (Individuele Student Activiteit-modules) wordt hieraan tegemoet gekomen. Daarnaast wordt individueel maatwerk geleverd door: trainingen, het mentoraat gericht op de beroepshouding en een planmatige ontwikkeling van persoonlijke competenties. De opleiding creëert ruimte voor de profilering (zie vorige bullet) doordat zij de curriculumonderdelen Leer van de Accountantscontrole A en B, Belastingrecht III en Strategisch Management voor het Midden- en Kleinbedrijf heeft verplaatst naar het post hbo-traject. Zoals eerder vermeld, is dit in het AC-scholenoverleg besproken. In het eerste jaar volgen studenten een gemeenschappelijke propedeuse in de nieuwe major Financieel Management met de BE. De opleiding gaat de gezamenlijke major met BE doortrekken naar het tweede jaar. In de propedeuse vindt oriëntatie plaats op de drie opleidingen die de faculteit aanbiedt te weten: AC, BE en FE. Daarnaast worden minoren ontwikkeld gericht op ondermeer extra keuzemogelijkheden, internationalisering en oefening van het landelijke examen (de OAT). De student moet de keuze voor een minor gaan verantwoorden en de minor moet een logisch gevolg zijn van de major. De Examencommissie gaat dit toetsen. Uit de Fontys studentenequête (2004) blijkt dat: studenten de opleiding inhoudelijk interessant vinden (3.9), studenten tevreden zijn over het niveau van de opleiding (3.7) en dat er voldoende keuzemogelijkheden in het programma zijn (3.3). De volgende aspecten scoren net voldoende (beide 3.1): docenten begeleiden naar onafhankelijk leren en stimuleren een van kritische instelling. Op basis van bestudering van het studiemateriaal en gesprekken met studenten en afgestudeerden constateert het panel dat er in het programma relatief weinig beroep wordt gedaan op het kritisch vermogen bij de studenten tot het stellen van vragen en het doen van zelfstandig bronnenonderzoek. Hierdoor worden zij in mindere mate aangespoord tot het verzamelen van informatie buiten de aangereikte literatuur om en dreigt het aspect van het actief, projectgericht studeren onderbelicht te raken. NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor 21

22 Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Voldoende Criteria - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert een didactisch model voor de vormgeving van het onderwijs dat is gebaseerd op leerlijnen. Studenten volgen de conceptuele leerlijn, de vaardighedenleerlijn, de ervaringsreflectieleerlijn, de studieloopbaanbegeleiding en de integrale leerlijn. De leerlijnen zijn voor beide varianten voldoende herkenbaar uitgewerkt in de programma s. De inhoudelijke samenhang van de programma s wordt geborgd doordat de vakken in de propedeuse en in de hoofdfase verticaal zijn gerelateerd. In de studiewijzers is telkens terug te vinden hoe de modules aansluiten en welke vereiste voorkennis noodzakelijk is. De horizontale integratie komt vooral tot zijn recht in de projecten, de stage(s) met daarnaast voor de deeltijdopleiding de casusbeschrijvingen. De opleidingsplannen beschrijven voor beide varianten hoe de integratie binnen deze onderdelen gestalte krijgt. De opleiding geeft in haar opleidingsplannen aan dat bij de leerlijnen rekening is gehouden met de opzet van de OAT. In dit landelijke examen worden de kernvakken van de opleiding (LAC, AO en EV) geïntegreerd getoetst op basis van inhoudelijke eisen. Het panel stelt vast deze integratie weliswaar in de opzet van het onderwijs aanwezig is, maar met een te weinig uitgesproken AC-gerichtheid (gericht op de samenhang tussen de vakken LAC, AO en EV) en diepgang (zie ook kanttekening bij vorige facet). Uit de Fontys studentenenquête (2004) blijkt dat de studenten de samenhang van het programma ruim voldoende vinden (score 3.5). Daarnaast geven studenten aan dat de aansluiting van de theorie op de praktijk voldoende is (score 3.2). Uit de periodeevaluaties onder studenten voltijd komt naar voren dat studenten over het algemeen tevreden zijn over de samenhang in de verschillende periodes (score 3.1 tot 3.9). Gesprekken met studenten van de voltijd- en deeltijdopleiding bevestigen de evaluatieresultaten. Uit het gesprek met studenten voltijd is gebleken dat de samenhang tussen de theorie en de praktijk als voldoende wordt ervaren en dat er een toenemende complexiteit in de projecten aanwezig is. Tijdens de stage volgen studenten elke vrijdag lessen op school; zij geven aan de opgedane theorie goed te kunnen gebruiken in het stagebedrijf. Studenten van deeltijdopleiding geven aan dat de theorie goed aansluit bij hun werk. Wel ervaren studenten van beide varianten de OAT als een groot struikelblok; het niveau van de OAT ligt beduidend hoger dan in de projecten (zie facet 2.8). Ook geven studenten aan dat zakelijke dienstverlening beter moet worden geïntegreerd in de lessen. 22 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor

23 Facet 2.4 Studielast Voldoende Criteria - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In september worden jaartentamenroosters gepubliceerd, zodat het voor de student duidelijk is wanneer en welke studieonderdelen worden getoetst. De studiewijzers van beide varianten geven door de bank genomen een duidelijke lesplanning en leerstofomschrijving aan. De deeltijd- en propedeusestudenten kunnen elke acht weken een toets herkansen. In de hoofdfase kan een schriftelijke toets een half jaar later herkanst worden. Studenten geven in het gesprek met het panel aan dat zij voor de herkansing de lessen nogmaals mogen volgen. Tussen de toetsen in de toetsweek zit minimaal één studiedag. Algemene informatie wordt via of via factsreminder verspreid. De internetsite van de faculteit geeft toegang tot tentamenroosters, lesroosters, de jaarplanning en algemene informatie. Op de monitor in het gebouw worden studenten geïnformeerd over ziekmeldingen of roosterwijzigingen. Studenten en mentoren kunnen op elk moment de studievoortgang bekijken door middel van het programma Progress. De opleiding bereidt de studenten voor op de inhoudelijk complexe OAT door onder andere examentraining. De opleiding gaat in het studiejaar eerder in het curriculum mini-oat's geven om de studenten nog beter voor te bereiden. Uit de Fontys studentenenquête (2004) blijkt dat het programma goed te doen is in de gestelde tijd (score 3.6), dat college- en tentamenroosters tijdig bekend en correct zijn (3,8 en 3,5), dat er tevredenheid is over het intranet van de opleiding (score 3.7) en dat het intranet wordt gelezen (score 4.1). Wel blijkt dat studenten vinden dat de studielast beter verspreid kan worden over een jaar (score 2.8) en dat de regeling voor het inhalen van de achterstand beter vorm kan krijgen (score 2.9). Ook is er ontevredenheid over de wijze waarop de studieresultaten verwerkt en bekend worden (scores 2.5 en 2.6). De opleidingscommissie is bekend met de matige tevredenheid over de ervaren studielast (vooral semester 6 en 7 wordt als zwaar ervaren) en voert een onderzoek uit naar de studielast. De opleiding heeft aan het panel aangegeven welke concrete verbetermaatregelen zijn getroffen en per wanneer zij worden geimplementeerd. In de periode-evaluatie van de deeltijdopleiding zijn studenten tevreden over de tentamen- en lesroosters (scores rond de 3 op een vierpuntsschaal), maar ontevreden over het up-to-date zijn van de studiewijzers (score 1.83 op een vierpuntsschaal). Het panel constateert op dit laatste aspect verbetering op basis van bekeken weekplanningen. Studenten geven in het gesprek met het panel aan ongeveer uur per week aan hun studie te besteden. De deeltijdstudenten hebben aangegeven dat de studie te doen is, maar dat werken en studeren een zware wissel trekt op hun privé-leven. NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor 23

24 In de studiebegeleiding wordt aandacht besteed aan maatwerk bij de studievoortgang (zie facet 2.5). Bij de formulering van het beleid aangaande studielast zijn studenten en docenten betrokken. Daarnaast heeft de opleidingscommissie een centrale rol bij de vaststelling van de OER-en, waarin het beleid is vastgelegd. De klankbordgroep heeft wekelijks een bijeenkomst waarin onder andere de studielast wordt besproken. Studenten geven in het gesprek met het panel aan zich gehoord te voelen en naar aanleiding van bespreking in de opleidingscommissie en de klankbordgroep resultaten te zien. Facet 2.5 Instroom Goed Criteria - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het toelatingsbeleid is vastgelegd in de OER-en propedeuse en is gebaseerd op de wettelijke instroomeisen. Het nominale studieprogramma van vier jaar is afgestemd op de instromende havo-student (iets meer dan de helft van de voltijd instromers bestaat uit havisten). Studenten met bepaalde profielen vwo- en mbo-opleiding (eisen staan duidelijk vermeld in de OER-en) komen in aanmerking voor een verkort traject. Zij kunnen de studie in 3,5 jaar afronden. Afgestudeerden van de mbo+ opleiding Accountancy stromen in in het tweede studiejaar. vwo-studenten met het profiel Economie en Maatschappij met als keuzevak Management en Organisatie kunnen kiezen voor een maatwerkprogramma: starten in het tweede studiejaar, met de mogelijkheid deficiënties van de propedeuse te repareren (ongeveer 10 studenten per jaar). Voor deeltijdstudenten bestaat een éénjarig curriculum voor studenten met een afgeronde hbo-opleiding Bedrijfseconomie. Het panel heeft de inhoud van de verkorte programma s geverifieerd. In alle hierboven genoemde gevallen, waarbij afgeweken wordt van de nominale studieduur, wordt de vrijstellingsduur van de propedeuse bepaald door de Examencommissie. Ook bevatten de OER-en duidelijke toelatingseisen en toelatingsonderzoek bij studenten met deficiënties. De eisen die gelden voor de vrijstellingen voor de praktijkverplichting bij de deeltijdopleiding (in totaal 40 EC s over de eerste drie leerjaren) staan duidelijk vermeld in de OER deeltijdopleiding en in de Brochure werkervaring Deeltijdopleiding Accountancy, februari Er wordt gewerkt met werkgeversverklaringen, POP s en een werkstuk. Vrijstellingen worden aangevraagd via de Examencommissie. Er gaat gewerkt worden met een intake-assessment en een advies op basis van evc s. De intake-assessments worden afgenomen door de instroomcoordinatoren van de opleiding. In een criteriumgericht interview en een onderzoek naar externe bewijsstukken worden de evc s van de nieuw instromende student vastgesteld en vastgelegd in een dossier, waarna de examencommissie dit kan bekrachtigen. 24 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor

25 De faculteit organiseert meeloopdagen, oriëntatiedagen en open dagen voor potentiële studenten. In het zogenaamde MEO-HEO project in Zuid-Nederland participeert de faculteit met vrijwel alle ROC's en collega-hogescholen, met als doel de mbo-opleiding Administrateur zo goed mogelijk aan te laten sluiten bij de opleidingen Accountancy en Bedrijfseconomie. In de propedeuse vervult de Studieloopbaanbegeleider (SLB er) of opleidingscoördinator deeltijd de wettelijke taken: verstrekken preadvies, eindadvies en verwijzing (op basis van duidelijke normen in de OER-en). De SLB er heeft vier individuele gesprekken met de student en daarnaast vindt er per periode minimaal een groepsgesprek plaats. Leidraad voor de gesprekken is het POP van de student. Daarnaast worden er klassikale workshops gehouden, met aandacht voor reflectieoefeningen, visie op het beroep van accountant, verschillen AA en RA, ethiek en loopbaanplanning. Studenten vanuit alle typen vooropleidingen, met wie het panel heeft gesproken, geven aan dat zij de aansluiting op hun vooropleiding, ondanks een groot percentage studiestakers in de propedeuse (in % studiestakers) als goed beoordelen. Meerdere studenten zijn te spreken over de verkorte propedeuse en het verleende maatwerk bij de vrijstellingen. Deeltijdstudenten bevestigen de correcte toepassing van de procedures voor vrijstellingen voor praktijkverplichting. Bij de formulering van het instroombeleid zijn opleidingscommissie, instituutsmedezeggenschapsraad, instroomcommissie en vertegenwoordigers van diverse vooropleidingen betrokken. De instroomcommissie heeft jaarlijks overleg met vertegenwoordigers van het toeleverende veld. Notulen van de instroomcommissie bevestigen een actieve en evaluerende rol van deze commissie. Facet 2.6 Duur Goed Criteria - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De OER-en en de Opleidingsschema s laten zien dat beide varianten bestaan uit een propedeuse van 60 EC s en een hoofdfase bestaat van 180 EC s. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Voldoende Criteria - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor 25

26 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De overstijgende en op de toekomstgerichte onderwijsvisie van Fontys is vastgelegd in het Biloba-project. Biloba, een Fontysbreed vernieuwingsprogramma, december 2004 geeft de kern van het onderwijsconcept weer. Dit concept is in lijn met de eindkwalificaties, die zoals onderwerp 1 aangeeft, geformuleerd zijn in de vorm van competenties. Voor de AC betekent dit dat nog meer nadruk zal komen te liggen op ictrijk en vraaggestuurd onderwijs. De opleiding geeft competentiegericht leren vorm door projectonderwijs, projectondersteunend vakonderwijs, stages, workshops, mentoring en tutoring. De opleiding heeft in haar opleidingsplannen gekozen voor de vijf leerlijnen van De Bie en De Kleijn. De conceptuele leerlijn krijgt grotendeels gestalte in hoor- en werkcolleges. De vaardighedenlijn komt naar voren in projecten, stages en practica communicatieve vaardigheden. De ervaringsreflectieleerlijn in de vorm van POP s is gedurende de hele opleiding (maar vooral ook tijdens stages) aan de orde. Aan de studieloopbaanbegeleiding wordt door een vaste mentor gedurende de opleiding, invulling gegeven en de integrale leerlijn is gericht op het uitvoeren van beroepswerkzaamheden. Aan deze laatste lijn wordt vooral bij de projecten en de stages gewerkt. In hoorcolleges worden hoofdlijnen behandeld en in werkcolleges worden opgaven besproken (klassikaal of in groepen). De projecten spelen in op de feitelijke beroepspraktijk van de accountant. Er zijn duidelijke taken benoemd voor tutoren en vakdocenten. Studenten en tutoren doen beiden aan rollenspelen, waarbij bijvoorbeeld de (complementaire) rollen van accountant tegenover controller worden uitgespeeld. In de projecthandleidingen zijn de diverse werkvormen en rollen overzichtelijk uitgewerkt. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Uit de Fontys studentenenquête (2004) blijkt dat studenten tevreden zijn over het aantal contacturen en de begeleiding en ondersteuning bij de studie (scores 3.5 en 3.4). Uit periode-evaluaties in de voltijdopleiding blijkt dat studenten over het algemeen positief zijn over de vraag of de werkvormen in de projecten bijdragen aan het behalen van de competenties (score tussen 3.3 en 4.5). Periode-evaluaties in de deeltijdopleiding laten een score van 2.7 (op een vierpuntsschaal) zien voor afwisseling in werkvormen. Studenten van beide varianten bevestigen dat zij de werkvormen afwisselend en constructief vinden, wel is er bij de onderwijsvernieuwing in de propedeuse (Biloba) sprake van vernieuwing op het laatste moment die soms gepaard gaat met onvoldoende communicatie. Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Criteria - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. 26 NQA - visitatie Fontys Hogeschool Eindhoven, Opleiding Accountancy hbo-bachelor