Noordelijke Hogeschool Leeuwarden

Transcriptie

1 Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Opleiding: Croho: Opleiding: Croho: Opleiding: Croho: Accountancy, hbo-bachelor 34406, varianten: voltijd Bedrijfseconomie, hbo-bachelor 34401, varianten: voltijd/deeltijd Financial Services Management, hbo-bachelor 34414, varianten: duaal Visitatiedatum: 25 en 26 oktober 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december 2007

2 2/71 NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 17 Onderwerp 2 Programma 23 Onderwerp 3 Inzet van Personeel 37 Onderwerp 4 Voorzieningen 42 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 45 Onderwerp 6 Resultaten 49 Deel C: Bijlagen 55 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 56 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 63 Bijlage 3: Bezoekprogramma 68 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 71 NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM 3/71

4 4/71 NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM

5 Deel A: Onderwerpen NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM 5/71

6 6/71 NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleidingen Accountancy (AC), Bedrijfseconomie (BE) en Financial Services Management (FSM) van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in augustus 2007 toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 25 en 26 oktober Het panel bestond uit: drs. N.J.M. (Nico) Kwantes RB (voorzitter, domeinpanellid FSM); G.J. (Gerrit) Stegeman AA/FB (domeinpanellid AC); P. (Peter) de Wolff RA (domeinpanellid AC); drs. D.W. (Dennis) Righters (domeinpanellid BE); D.J.M. (Dennis) Kalkman (studentpanellid); drs. R.V. (Remco) van der Dussen (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (22 augustus 2005). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De Stichting Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (NHL) is een instelling voor hoger beroepsonderwijs die is ontstaan in Aan de NHL studeren per 2006/2007 rond de NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM 7/71

8 studenten (9.280 bekostigd en 594 onbekostigd) en zijn ruim 950 personeelsleden werkzaam in een formatieomvang van 720 fte. De hogeschool bestaat uit vier instituten en een ondersteunend facilitair bedrijf. Een van de instituten is het instituut Economie en Management (ECMA), dat in januari 2003 is ontstaan door het samengaan van de toenmalige instituten Management en Economie. Het instituut ECMA biedt hbo-onderwijs op het gebied van economie en management aan alsmede beroepsgerelateerde kennisdiensten en heeft een drietal lectoraten: Innovatie van Organisatie, Watermanagement (samen met het instituut Techniek) en Integrale Veiligheid. Binnen het instituut zijn min of meer verwante opleidingen ondergebracht in een vijftal domeinen: Economics, Public Management, Business Administration, Marketing en Information & Organisation. Aan het instituut ECMA studeren 2625 studenten en werken 140 docenten, in een omvang van 108 fte. Onder het domein Economics zijn gebracht: Accountancy (voltijdvariant), Bedrijfseconomie (voltijd- en deeltijdvariant ) en Financial Services Management (alleen in duale variant ). Andere varianten van deze opleidingen worden niet beoordeeld in dit rapport. In telde het domein Economics in totaal 546 ingeschreven studenten. De opleiding BE telde 295 studenten (74 deeltijd, 9 duaal en 212 voltijd). De opleiding AC telde 164 studenten (10 duaal en 154 voltijd). De opleiding FSM telde 87 studenten (de opleiding verzorgt alleen duaal onderwijs). Het aantal fte binnen het domein bedroeg in (inclusief domeinmanager). In totaal zijn er 29 docenten werkzaam binnen het domein. De verschillende opleidingen beschouwen zich, op basis van de studentaantallen bij gelijke opleidingen in Nederland, als kleinschalige opleidingen (marktaandelen AC, BE en FSM op het aantal ingeschreven studenten bedragen in respectievelijk 3.0%, 3.1% en 5.0%). Voor de periode heeft de hogeschool de volgende doelstellingen: - realiseren van het onderwijsconcept competentieleren; - het onderwijs wordt aangeboden in de vorm van majors, minors (30 ec) en keuzeprogramma s (10 ec); de major-minor structuur wordt voltooid in 2008; - versterking van de interdependentie van regulier onderwijs en kennisdiensten om de rol als kennispartner beter te vervullen; - de huisvesting wordt geconcentreerd op een unilocatie als onderdeel van de kenniscampus; - groei van de instroom tot een totaal aantal inschrijvingen van meer dan De invoering van het major-minor model wordt voltooid in De omvang van de majors varieert van 110 tot 170 ec. De omvang van de minors is 30 ec en van de keuzeprogramma s 10 ec. Elke student van de opleiding volgt de competenties van de major en indien aanwezig van één van de differentierende minors van de opleiding. Daarnaast dient elke student zich met betrekking tot deze competenties te profileren door middel van een verdiepende of verbredende minor van de eigen opleiding of, na toestemming van de examencommissie, door middel van een minor van een andere opleiding. Aan de minors 8/71 NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM

9 kunnen toelatingsvoorwaarden verbonden zijn. Tenslotte profileert de student zich in de beschikbare keuzeruimte in het programma. De examencommissie keurt het gekozen profiel van de student goed. Het instituut ECMA stelt zich ten doel (Beleidskader ) om in 2011 te zijn uitgegroeid tot een kenniscentrum waarin studenten zich ontwikkelen tot professionals met uitstekende startkwalificaties; waarin afgestudeerden en andere beroepsbeoefenaars uit het werkveld zich verder ontwikkelen; waarin hoog gekwalificeerde advisering en toegepast onderzoek worden verricht; waarin veranderingen en innovaties in het betrokken werkveld in bestaande kennisdiensten zijn geïntegreerd en tegelijkertijd een stimulans zijn om nieuwe vormen van kennisdiensten te ontwikkelen; en waarin internationale netwerken uitdrukkelijk aanwezig zijn en onderhouden worden ten dienste van het primaire proces. 1.3 Werkwijze De voorbereidingsfase Voorafgaand aan de visitatie van de opleidingen is door twee auditoren van NQA een generieke agenderende audit uitgevoerd op instellingsniveau en op het niveau van het Instituut ECMA (10 mei 2007). Hierbij zijn de generieke, opleidingsoverstijgende aspecten geaudit. De resultaten zijn voorgelegd aan de hogeschool en ter beschikking gesteld aan het visitatiepanel, dat de resultaten heeft betrokken bij de beoordeling van de opleiding. Ter voorbereiding van de visitatie heeft de NQA-auditor het informatiedossier gecheckt op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode september-oktober 2007 inhoudelijk voor op het bezoek 25 en 26 oktober Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens de voorbereidende vergadering op 19 oktober 2007 is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM 9/71

10 inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in november 2007 een concept van het Facetrapport (deel B) en het Onderwerprapport (deel A) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in december Het visitatierapport is uiteindelijk in december 2007 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. 10/71 NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet AC (vt) BE (dt en vt) FSM (du) 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Goed Goed 1.2 Niveau bachelor Goed Goed Goed 1.3 Oriëntatie HBO-bachelor Goed Goed Goed Totaal oordeel Positief Positief Positief 2.1 Eisen HBO Voldoende Voldoende Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud Goed Goed Goed programma 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma Goed Goed Goed 2.4 Studielast Goed Goed Goed 2.5 Instroom Voldoende Voldoende Voldoende 2.6 Duur Voldaan Voldaan Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Goed Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Voldoende Totaal oordeel Positief Positief Positief 3.1 Eisen HBO Voldoende Goed Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed Goed Goed 3.3 Kwaliteit personeel Voldoende Voldoende Voldoende Totaal oordeel Positief Positief Positief 4.1 materiele voorzieningen Goed Goed Goed 4.2 Studiebegeleiding Voldoende Voldoende Voldoende Totaal oordeel Positief Positief Positief 5.1 Evaluatie resultaten Voldoende Voldoende Voldoende 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed Goed Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Voldoende Voldoende Voldoende Totaal oordeel Positief Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Voldoende Voldoende Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Voldoende Voldoende Totaal oordeel Positief Positief Positief NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM 11/71

12 Doelstellingen opleiding AC (vt) Alle facetten zijn met een Goed beoordeeld. BE (dt en vt) Alle facetten zijn met een Goed beoordeeld. FSM (du) Alle facetten zijn met een Goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleidingen derhalve positief. Programma AC (vt) Alle facetten, met uitzondering van facetten 2.1, 2.5 en 2.8, zijn met een Goed beoordeeld. De facetten 2.1, 2.5 en 2.8 zijn met een Voldoende beoordeeld. BE (dt en vt) Alle facetten, met uitzondering van facetten 2.1, 2.5 en 2.8, zijn met een Goed beoordeeld. De facetten 2.1, 2.5 en 2.8 zijn met een Voldoende beoordeeld. FSM (du) Alle facetten, met uitzondering van facetten 2.1, 2.5 en 2.8, zijn met een Goed beoordeeld. De facetten 2.1, 2.5 en 2.8 zijn met een Voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleidingen derhalve positief. Inzet van personeel AC (vt) Alle facetten, met uitzondering van facet 3.2, zijn met een Voldoende beoordeeld. Het facet 3.2 is met een Goed beoordeeld. BE (dt en vt) Alle facetten, met uitzondering van facet 3.3, zijn met een Goed beoordeeld. Het facet 3.3 is met een Voldoende beoordeeld. FSM (du) Alle facetten, met uitzondering van facet 3.3, zijn met een Goed beoordeeld. Het facet 3.3 is met een Voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleidingen derhalve positief. Voorzieningen AC (vt) Het facet 4.1 is met een Goed beoordeeld. Het facet 4.2 is met een Voldoende beoordeeld. BE (dt en vt) Het facet 4.1 is met een Goed beoordeeld. Het facet 4.2 is met een Voldoende beoordeeld. 12/71 NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM

13 FSM (du) Het facet 4.1 is met een Goed beoordeeld. Het facet 4.2 is met een Voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleidingen derhalve positief. Interne kwaliteitszorg AC (vt) Alle facetten, met uitzondering van facet 5.2, zijn met een Voldoende beoordeeld. Het facet 5.2 is met een Goed beoordeeld. BE (dt en vt) Alle facetten, met uitzondering van facet 5.2, zijn met een Voldoende beoordeeld. Het facet 5.2 is met een Goed beoordeeld. FSM (du) Alle facetten, met uitzondering van facet 5.2, zijn met een Voldoende beoordeeld. Het facet 5.2 is met een Goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleidingen derhalve positief. Resultaten AC (vt) Alle facetten zijn met een Voldoende beoordeeld. BE (dt en vt) Alle facetten zijn met een Voldoende beoordeeld. FSM (du) Alle facetten zijn met een Voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleidingen derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleidingen op de zes de onderwerpen positief scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleidingen POSITIEF is. NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM 13/71

14 14/71 NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM

15 Deel B: Facetten NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM 15/71

16 16/71 NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM

17 Inleiding De oordelen op facetniveau worden steeds per opleiding gegeven. In het geval er verschillen zijn tussen de opleidingen en de varianten worden deze in de tekst toegelicht. Indien dit niet het geval is, wordt in de beschrijving geen onderscheid gemaakt naar opleidingen en varianten. Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen AC: Goed BE: Goed FSM: Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De drie opleidingen hebben er (voorlopig) voor gekozen om niet zelf een set van competenties te formuleren. Door de verschillende landelijke opleidingsoverleggen zijn competenties geformuleerd die naar de visie van de opleidingen voldoende concreet en richting gevend zijn voor de inrichting van het onderwijs. Daarom leggen de opleidingen AC, BE en FSM de landelijk opgestelde competenties ten grondslag aan het onderwijs. Op landelijk niveau zijn in 2004 de competenties van het domein Economics opgesteld. Ze zijn verder uitgewerkt en gevalideerd in 2005 door een vertegenwoordiging van het financieel economisch werkveld en erkend door de HBO-Raad. De domeincompetenties zijn vastgelegd in het document Competenties voor het HBO-bachelordomein Economics (2004). De domeincompetenties bevatten zes inhoudelijke en twee persoonlijk professionele competenties. De doelstellingen van de opleidingen binnen het domein Economics kenmerken zich door een brede bekendheid met het gehele Economics-domein. De drie opleidingen beschouwen de domeincompetenties als uitdrukking van wat de drie opleidingen gemeenschappelijk hebben. Hierdoor zijn afgestudeerden in staat zich te bewegen binnen het gehele veld van Economics. ECMA heeft in het Jaarplan Internationalisering (2007) haar (visie en) doelstellingen op het gebied van internationalisering geformuleerd. In het jaarplan zijn acht doelstellingen opgenomen. Gezien het gegeven dat Europese regelgeving in toenemende mate invloed heeft op de nationale regelgeving en het gegeven dat de financieel economische bacheloropleidingen steeds rekenschap afleggen van wettelijke regelgeving rond procedures, verslaglegging, financiële dienstverlening en normen, beogen de opleidingen de relatie met Europese ontwikkelingen steeds meer te belichten. De wettelijke regelgeving hieromtrent (Wet op Financiële Toezicht en Wet Toezicht NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM 17/71

18 Accountantsorganisaties) is in toenemende mate Europees gestandaardiseerde regelgeving. Het panel onderschrijft deze bevindingen van het instituut en heeft tijdens het bezoek geconstateerd dat de doelstellingen omtrent internationalisering op actieve wijze geïmplementeerd worden. De precieze betekenis en toepasbaarheid van de domeincompetenties wordt op landelijk niveau regelmatig geactualiseerd. De eindkwalificaties van de opleidingen worden besproken in het landelijke overleg van de opleidingen afzonderlijk. Binnen de drie landelijke opleidingsoverleggen is in , in samenspraak met het werkveld en (wettelijk geregelde) stakeholders, een begin gemaakt met actualisering van de competenties en aan de concretisering van de domeincompetenties in een zogenoemde Body of Knowledge Business Economics. Het panel heeft vastgesteld dat de opleidingen actief deelnemen aan dit debat met het oog op actualisering van competenties. Zo zit de opleidingscoördinator van FSM in het bestuur van het Landelijk Opleidingsoverleg FSM en is een kerndocent van AC voorzitter van het Landelijk AC scholenoverleg. Voor de ontwikkeling van de eindtermen van het accountancy onderwijs is de Commissie Eindtermen Accountantsopleiding (CEA) verantwoordelijk. De CEA is actief sinds het van kracht worden van de WTA per 1 oktober 2006 en is een zelfstandig bestuursorgaan. De opleidingen leggen ook zelf de competenties met enige regelmaat voor aan vakgenoten. Het domein Economics van ECMA overlegt met een breed samengestelde werkveldadviesraad waarin vertegenwoordigers van alle drie beroepsgebieden zitting hebben over de domeinbrede punten. Opleidingsspecifiek overleg vindt eveneens plaats in secties van deze adviesraad. Accountancy De doelstelling van de opleiding AC is om beroepsbeoefenaars op te leiden die in staat zijn accountancydiensten aan zowel profit als non profit organisaties te verlenen. De opleiding legt de landelijk opgestelde competenties uit het document De Bachelor Accountancy (2001) ten grondslag aan haar onderwijs. Dit profiel is samengesteld door het AC-scholenoverleg. Het opleidingsprofiel is goedgekeurd door de HBO-raad, landelijke examenbureaus die toezicht houden op de inrichting van het AC-onderwijs en door de beroepsorganisaties het Nederlands Instituut van Registeraccountants (NIVRA) en de Nederlandse Orde van Accountants-Administratieconsulenten (NovAA). De competenties zijn uitgewerkt naar zes competentiegebieden met in totaal 32 competenties en beheersingsniveau per doelstelling. Onder elk van de competenties zijn in totaal 168 eindtermen beschreven inclusief een literatuurlijst in feite een soort modelleerplan. Bedrijfseconomie Doelstelling van de opleiding is het afleveren van een breed inzetbare professional (bedrijfseconoom) die financieel-economische, fiscale, bedrijfsorganisatorische en informatieverzorgende taken kan verrichten. De opleiding BE legt het landelijk opgestelde opleidingsprofiel Beroeps- en Opleidingsprofiel Bedrijfseconomie (1999) ten grondslag aan haar onderwijs. Dit profiel is vastgesteld in samenwerking met het beroepenveld en goedgekeurd door de landelijke 18/71 NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM

19 beroepscommissie. Het beroeps- en opleidingsprofiel onderscheidt beroepsspecifieke competenties, algemene competenties en reflectieve en gedragscompetenties. De doelstellingen van de opleiding BE worden gekarakteriseerd door enerzijds een brede bedrijfseconomische gerichtheid en anderzijds doordat ze een specifieke nadruk leggen op logistiek en controlling. Financial Services Management De doelstelling van de opleiding FSM is om beroepsbeoefenaren op te leiden die startbekwaam zijn om als financieel-zakelijk dienstverlener aan de slag te gaan. De opleiding FSM legt het landelijk opgestelde en gevalideerde opleidingsprofiel Beroeps- en Opleidingsprofiel Hoger Onderwijs Financiële en Zakelijke Dienstverlening (2001) ten grondslag aan haar onderwijs. In het opleidingsprofiel worden zeven competentiegebieden onderscheiden waaronder de opleidingscompetenties zijn geplaatst. De opleiding kenmerkt zich doordat de doelstellingen conform de Wet op het Financieel Toezicht (WFT) zijn geformuleerd, wat betekent dat afgestudeerden met het diploma FSM direct bevoegd zijn. Facet 1.2 Niveau bachelor AC: Goed BE: Goed FSM: Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleidingen hebben in hun visie op bachelorniveau beschreven in termen van de Dublin-descriptoren. Deze beschrijving is vastgelegd in het Onderwijsbeleidsdocument Economics (2007). In het bovengenoemde document worden de domeincompetenties gekoppeld aan de Dublin-descriptoren. Het panel heeft de koppeling tussen de competenties en de Dublindescriptoren bestudeerd en concludeert dat de koppeling adequaat is vormgegeven. Aangezien de opleidingscompetenties voortkomen uit de domeincompetenties, voldoen de opleidingscompetenties aan de vereisten van de Dublin-descriptoren. Per Dublin-descriptor komt het panel tot de volgende conclusies: 1. Kennis en inzicht Het domein wil dat studenten zowel een breed scala aan financieel economische vakkennis en inzicht verwerven en een breed scala aan meer algemene kennis. Het gaat daarbij met name om bedrijfseconomie, bedrijfsadministratie, bedrijfscalculatie, bedrijfsorganisatie, (leer van) accountantscontrole, externe verslaglegging, (belasting)recht, informatiekunde. Meer algemene kennis is marketing, recht, ethiek, kwaliteitszorg, algemene economie, logistiek NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM 19/71

20 management. De opleidingen willen dat de student op het niveau van de body of knowledge op dit gebied staat, zo nodig zelf betrouwbare kennis kan verwerven uit handboeken en uit praktijkonderzoek. Het gaat daarbij zowel om op de concrete situatie van toepassing zijnde kennis, maar ook om kennis en inzicht die bijdraagt aan de ontwikkeling van het beroep zelf. 2. Toepassen van kennis en inzicht Van de student wordt een breed scala aan uitvoerende vermogens verwacht. De opleidingen verwachten niet dat de student wetenschappelijke oogmerken heeft, maar dat hij deze kan toepassen. In dat toepassen wordt verwacht dat de professional zelfstandig methodisch en reflectief te werk kan gaan. Het gaat daarbij om het uitvoeren volgens aangereikte en gegeven methoden (het uitvoeren van een controle conform de vereisten, het opstellen van een jaarverslag conform de vereisten, het adviseren op basis van onderzoek conform de regelgeving) en het beargumenteren ervan. In bepaalde gevallen zal worden gevraagd het zelf kunnen opstellen van verantwoorde werkwijzen/methoden, gerelateerd aan de specifieke opdracht en opdrachtgever. Hij of zij is in staat te werken vanuit een eigen visie op methodisch werken 3. Oordeelvorming Daarnaast wordt van een bachelor verwacht dat hij of zij een oordeel kan vormen door het verzamelen van relevante gegevens en het interpreteren van deze veelheid aan gegevens, zodanig dat tot handelen kan worden overgegaan. De student kan op basis van het oordeel tot handelen overgaan. Een goed ontwikkeld oordeelsvermogen, gebaseerd op valide informatieverzameling en interpretatie is een kernvermogen binnen de financieel economische beroepen: is deze administratie betrouwbaar, staat de bedrijfseconomische situatie een investering toe, is de draagkracht van dit bedrijf voldoende krachtig voor verstrekking van dit financiële product? Van professionals wordt besluitvaardigheid en durven oordelen gevraagd. 4. Communicatieve vermogens De student is in woord en geschrift communicatief vaardig om adviezen over te brengen op een publiek (leken, professionals), zowel Nederlandstalig als Engelstalig: spreken, schrijven, presenteren. Binnen de financieel economische beroepsgroepen is aandacht voor communicatieve vaardigheden (inclusief ict) de afgelopen jaren sterk gestegen. De student kan een redelijk omvangrijke nota schrijven (plan, beleid, verslag) die voldoet aan de vereisten (spelling, grammatica, opbouw). De student kan een artikel schrijven dat voldoet aan de vereisten. De student kan diverse gesprekken voeren, vergaderen et cetera. 5. Leervermogen Van met name AC studenten wordt verwacht dat zij doorstuderen, maar ook BE en FSM afgestudeerden, zijn in staat tot het volgen van een vervolgopleiding. Professionele beroepsbeoefening vraagt steeds een op leren gerichte benadering, het vermogen om een transfer te maken van de ene situatie naar de andere. De professional leert van een bepaalde situatie en leert binnen die situatie. 20/71 NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM

21 Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor AC: Goed BE: Goed FSM: Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het relevante beroepenveld is betrokken bij de totstandkoming en het onderhoud van de competenties van de opleidingen. De door de opleidingen geformuleerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de relevante landelijke opleidingsprofielen en de domeincompetenties (zie ook 1.1). De opleidingen leiden op voor een binnen het beroep breed inzetbare professional die als beginnend beroepsbeoefenaar in een breed scala aan relevante organisaties in een breed scala aan relevante functies van start kan gaan. Het Onderwijsbeleidsdocument Economics (2007) bevat beschrijvingen van het beroepenspectrum waarvoor de verschillende studies opleiden. Accountancy Het beroep van assistent-accountant is de meest gebruikelijke startfunctie voor afgestudeerden. De assistent-account is werkzaam op een AA- of RA-kantoor en kan doorgroeien naar AA-consulent of RA. Het beroep accountant is een geregistreerd beroep dat moet voldoen aan wettelijke vereisten. Een en ander heeft tot gevolg dat ook de opleiding AC inhoudelijk gezien, gebonden is aan deze wettelijke vereisten, die een belangrijk deel van het beroepsprofiel bepalen. Dit werd gerealiseerd door een systeem van uitgebreide landelijke examinering en (wettelijk) toezicht op de inhoud van de examens alsmede de normering en op de examenuitwerkingen van studenten. Per 2006 is de Wet Toezicht Accountantsorganisaties (WTA) van kracht geworden. De WTA heeft gevolgen voor het toezicht op de door de hogescholen verzorgde accountancy opleidingen. Hogescholen richten, met in achtneming van de implementatietermijn, het accountancy onderwijs in op basis van de eindtermen die onder verantwoordelijkheid van de Commissie Eindtermen Accountantsonderwijs (CEA) zijn ontworpen. De te verlenen diensten zijn onder te verdelen in vier taakgebieden (kerntaken): 1. Controle, bijvoorbeeld controleren van de jaarrekening, opstellen van de accountantsverklaring. 2. Administratie, bijvoorbeeld samenstellen van jaarrekeningen, beoordelen van administraties, administratieve dienstverlening. 3. Fiscaliteit, bijvoorbeeld het verzorgen van belastingaangiften. NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM 21/71

22 4. Advies, bijvoorbeeld adviseren naar aanleiding van controlewerkzaamheden of op het gebied van administratie en fiscaliteit. Bedrijfseconomie De opleiding BE ziet de bachelor gekwalificeerde Bedrijfseconoom als een breed inzetbare professional, die financieel-economische, fiscale, bedrijfsorganisatorische en informatieverzorgende taken verricht. De Bedrijfseconoom kan deze taken verrichten in verschillende functies en in verschillende bedrijven/branches. De voornaamste genoemde bedrijfscontexten zijn: handelsondernemingen, productieondernemingen, nonprofit organisatie en het MKB. Met name binnen het MKB lijkt de breed opererende Bedrijfseconoom goed thuis. De opleiding heeft de volgende zes taakgebieden (kernopgaven) geformuleerd. De BE er moet in staat zijn de betreffende opgaven op te lossen, c.q. gevraagde producten en diensten te leveren: 1. Financieel administratieve opgave: de BE er is uitvoerend verantwoordelijk voor onder meer de totale financiële administratie van de organisatie, voor het adviseren aan het management wat betreft financieel-economische en fiscale zaken; 2. Opgave met betrekking tot de inrichting van de planning- en controlcyclus: de bedrijfseconoom is verantwoordelijk voor onder meer de (inrichting en coördinatie van de) planning- en controlcyclus van het bedrijf, beheersing en het behartigen van de belangen van de organisatie in de contacten met derden voorzover gerelateerd aan deze planning- en controlcyclus (belasting, financiële instellingen, accountant); 3. Opgave met betrekking tot de gehele goederenstroom in het bedrijf: het verantwoordelijk zijn voor onder meer het beheren, structureren en optimaliseren van de volledige goederenstroom en de daarmee verbonden informatiestroom binnen de supply chain waarvan de organisatie deel uitmaakt; 4. Financiële opgave: de BE er draagt zorg voor onder meer alle financiële rapportages van de organisatie; 5. Wet- en regelgeving: de BE er adviseert het management ten aanzien van de combinatie bedrijfseconomie en verschillende aspecten van het bedrijfsrecht; 6. Bedrijfsstrategie: De BE er draagt (mede) zorg voor de ontwikkeling van een visie, doelstellingen en strategie voor de organisatie, voor de vernieuwing van het beleids- en beheersinstrumentarium en de implementatie ervan. Financial Services Management De meest gebruikelijke startfuncties zijn junior verzekeringsadviseur, junior financieel adviseur en junior accountmanager zakelijk of particulier. Men werkt bij banken, verzekeringsmaatschappijen (assurantie) tussenpersonen, effectenkantoren, beurzen (effectenbeurs en optiebeurs), beleggingsinstellingen, pensioenfondsen, adviesbureaus, informatiserings- of IT-bedrijven, internetbedrijven (e-business) en grote multinationals met een professionele financiële afdeling (denk bijvoorbeeld aan KLM, Unilever, KPN, Akzo Nobel en Philips) en kan doorgroeien van junior naar senior. De opleiding ziet als kern van het beroep dat de financieel-zakelijke dienstverlener werkt op het snijvlak tussen de vraag van klanten enerzijds en anderzijds het aanbieden en reguleren van diensten en producten. In het opleidingsprofiel wordt uitgegaan van drie 22/71 NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM

23 segmenten, te weten (a) dienstverlening aan de klant, (b) werken aan de organisatie en (c) werken aan jezelf. Onder elk van deze segmenten is een aantal competenties beschreven. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO AC: Voldoende BE: Voldoende FSM: Voldoende Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het uitgangspunt van de opleidingen, zo meldt het Onderwijsbeleidsdocument Economics (2007), is dat een goede basis van kennis en inzicht een belangrijke voorwaarde is voor financieel economische toepassing van kennis en inzicht en oordeelsvorming. Binnen de drie opleidingen speelt daarom kennisverwerving een belangrijke rol. In het gezamenlijke deel van de propedeuse en van het tweede studiejaar worden onder de conceptuele leerlijn aparte theoriegerichte onderdelen verzorgd. De conceptuele leerlijn werkt daarnaast ondersteunend aan de projecten; de theoretische onderdelen zijn dáár gepositioneerd waar zij raakvlakken hebben met de integrale leerlijn. Studenten verwerven daarnaast, tijdens het werken aan de projecten (integrale leerlijn), de voor het project benodigde kennis (kennisconstructie). Voor de opleiding AC geldt dat deze sterker theoretisch is ingericht dan de andere opleidingen. Dit komt door de theoretische voorbereiding op de beroepsbeoefening. Het landelijk AC-scholenoverleg stelt een norm literatuurlijst op. Deze lijst wordt jaarlijks bijgesteld, mede vanuit de jaarlijkse exameneisen van het examenbureau. De literatuur wordt door docenten van de opleiding AC als richtinggevend gebruikt voor de leerstof van het onderwijs. Het panel heeft de lijsten met verplichte en aanbevolen literatuur bestudeerd en concludeert dat gebruik wordt gemaakt van voor het domein representatieve literatuur. Het panel is ook van mening dat het verband met de actuele ontwikkelingen over het algemeen adequaat is. De koppeling met actuele ontwikkelingen wordt vooral gemaakt in de verschillende syllabi. Het lesmateriaal voldoet ruimschoots aan de huidige state of the art, al zou de opleidingen meer aandacht mogen besteden aan anderstalig materiaal. NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM 23/71

24 Voor de opleiding AC geldt dat de aandacht aan actuele (inter)nationale ontwikkelingen op het gebied van externe verslaglegging in het materiaal uitgebreid mag worden. Het panel is van mening dat de (relevante) actuele ontwikkelingen niet alleen in het studiemateriaal gereflecteerd worden. Andere manieren waarmee de actualiteit in de curricula wordt geborgd zijn: - concrete beroepsvraagstukken en ontwikkelingen (bijvoorbeeld qua regelgeving) dienen te worden vertaald/verwerkt in projectopdrachten of productspecificaties; - in de programma s wordt ruimte gemaakt voor excursies, workshops en gastdocenten; - het thematiseren van actuele ontwikkelingen in het onderwijs. Zo wordt bij FSM de WFT nadrukkelijk in het programma aan de orde gesteld, corporate finance bij BE en belastingrecht en externe verslaglegging bij AC. Een deel van het onderwijs wordt verzorgd door (gast)docenten die in de beroepspraktijk werkzaam zijn. Mensen van accountancykantoren, banken en andere bedrijven verzorgen een deel van het onderwijs of worden gevraagd als gastdocenten en/of zijn betrokken bij beoordelingen. Tijdens het visitatiebezoek heeft het panel geconstateerd dat er twee type gastdocenten worden ingezet. De eerste type zijn professionals uit het beroepenveld die gastlessen verzorgen (gastsprekers). De tweede type zijn professionals uit het beroepenveld die een of meerdere modulen per studiejaar verzorgen. De ontwikkeling van beroepsvaardigheden wordt gegarandeerd doordat het curriculum ruimte geeft aan het leren aan de hand van het verrichten van op beroepstaken gelijkende taken (projecten). Projectonderwijs biedt de mogelijkheid om vanuit realistische beroepsspecifieke werksituaties de student te laten werken aan opdrachten waarin de economische, financiële, bedrijfsorganisatorische en informatieverzorgende vakgebieden zijn geïntegreerd. Het doel van het project is (om te leren aan de hand van) de realisatie van een beroepsproduct dat aan standaards moet voldoen. Het toepassen van kennis en de beroepsvaardigheden vindt met name plaats in de beroepspraktijk, dan wel de stage. Voor de opleiding FSM geldt dat deze alleen duaal wordt aangeboden. De studenten wisselen in de hoofdfase, een half jaar leren af met een half jaar werken. In het vierde studiejaar vindt een combinatie van werken en leren plaats. Tijdens de werkperiode doet de student ervaring op in relevante functies. De FSM-student leert hierdoor in een vroeg stadium de relevante beroepshouding en vaardigheden, alsmede hoe hij zijn theoretische kennis in de praktijk kan toepassen. Tijdens de werkperiodes krijgen de studenten specifieke opdrachten gericht op de beroepspraktijk. Als afronding van de werkperiode wordt competentieontwikkeling gereflecteerd. Het panel is van mening dat de ontwikkeling van de onderzoeksvaardigheden versterkt kan worden. Dit geldt met name voor BE en FSM, aangezien deze vaardigheden niet vanzelfsprekend op het voor deze opleidingen gewenste niveau gerealiseerd worden. Het panel komt tot deze conclusie na een analyse van de curricula en de studiegidsen, alsmede het aangetroffen niveau wat betreft onderzoeksvaardigheden in (eind)werkstukken. De opdrachten van FSM en BE waren zeer praktisch ingericht, maar de theoretische en methodologische opbouw is soms onderbelicht, waarbij er weinig sprake is van verwijzing naar literatuur en dergelijke. De opdrachten van AC waren ook 24/71 NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM

25 praktisch, maar verwijzing naar publikaties, boeken, et cetera. in (afstudeer)opdrachten werden door het panel structureler aangetroffen. Het deeltijdonderwijs van BE is een combinatie van leren op de NHL en leren door werken in een passende werkkring. De gedachte is dat studenten, doordat zij in een baan passend werk verrichten, zij niet alleen op school maar ook op hun werk door de taken die zij verrichten bepaalde competenties ontwikkelen. Door opdrachten en reflectie wordt deze competentieontwikkeling gestuurd en bewust gemaakt. Uit evaluaties blijkt dat studenten tevreden zijn over de aansluiting van het programma bij actuele ontwikkelingen, de frequentie van contactmomenten met de beroepspraktijk, de praktijkgerichtheid van de opleidingen en de inhoudelijke kwaliteit van het studiemateriaal. De opleiding FSM scoort op deze punten hoger dan de andere opleidingen. Minder goed scoort het aanbod van anderstalige studiematerialen. Het panel beoordeelt dit aspect voor de opleidingen met een voldoende. Voor BE en FSM geldt dat er meer aandacht besteed kan worden aan de ontwikkeling van onderzoekvaardigheden en voor AC meer aan actuele ontwikkelingen wat de externe verslaglegging betreft. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma AC: Goed BE: Goed FSM: Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Voor elke onderwijseenheid zijn leerdoelen geformuleerd, zo stelt het panel vast. Het leerdoel is beschreven in de moduulbeschrijving en is in de beschrijving direct gerelateerd aan het voor de betreffende opleiding geldende competentieprofiel. Het panel heeft tijdens het bezoek vastgesteld dat bij de ontwikkeling van het onderwijs de opleidingsteams een centrale functie vervullen. In het ZER staat voorts beschreven dat voor de ontwikkeling van de propedeuse en het tweede studiejaar van de opleiding AC en BE en voor het gehele programma FSM een combinatie van centrale regie en bottom up strategie is gevolgd. De opleidingteams hebben op basis van inhoudelijke en didactische aanwijzingen en bestaande modulen, het gezamenlijk deel ontworpen. De opleidingen hebben in aangescherpt wat ontwikkeld is (eerste en tweede studiejaar BE en AC, gehele curriculum FSM) en hebben studiejaar 3 van BE en AC inhoudelijk ingericht conform de major minor structuur. Er is voor het ontwikkeltraject vanuit centrale regie in 2006 een competentiematrix opgesteld die per periode de beoogde competenties plus het beoogde niveau benoemt. In het voorjaar 2007 is deze NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM 25/71

26 geactualiseerd in competentiematrices per onderwijseenheid. De ontwikkeling van studiejaar 3 is extern begeleid. De verschillende curricula zijn opgebouwd uit: - Een gemeenschappelijk deel (major) van 76 EC (inclusief stages/werkervaring, keuzeprogramma s en SLB). Dit deel is gepositioneerd in de eerste twee studiejaren. - Een opleidingsspecifiek deel (minor) van 154 EC voor AC en 124 EC voor BE en FSM. In het document Domeincompetenties in relatie tot opleidingscompetenties en major/minor (2006) wordt uiteengezet dat de opleidingsspecifieke competenties aan de minors ten grondslag liggen, met een verwijzing naar de domeincompetenties. - Een deel individuele profilering (minor) van 30 EC voor BE en FSM. Aan deze NHLbreed verzorgde verbredende minors liggen specifieke competenties van de betreffende opleiding ten grondslag. Voor AC geldt dat er alleen een keuzemogelijkheid van 10 EC wordt aangeboden. Op basis van de competentiematrices en de diverse relevante documenten (zoals de moduleboeken) concludeert het panel dat de drie programma s inhoudelijk voldoende mogelijkheden bieden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Voor BE geldt dat er aandacht is voor interne beheersing, management- en informatiesystemen, ondernemingsplannen, cost accounting, recht, controleleer, bedrijfsadministratie, advisering, AO/IC, logisitiek management, management accounting, bedrijfsdiagnose. Voor FSM geldt dat er aandacht is voor sociale vaardigheden, financiering particulieren, WFT, beleggen, sociale psychologie, consumenten gedrag, adviesvaardigheden, klantenmanagement, belastingrecht, financiële planning. Voor AC geldt dat er aandacht is voor interne beheersing, management- en informatiesystemen, ondernemingsplannen, cost accounting, recht, controleleer, bedrijfsadministratie, controle, externe verslaglegging, financieel management, AO, EDP auditing, management control. Het deeltijdprogramma van BE kent inhoudelijk nauwelijks verschillen van het voltijdse programma. Het panel heeft dan ook vastgesteld dat de deeltijdstudenten van de opleiding BE in staat zijn om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het panel komt tot deze conclusie op basis van het deeltijdprogramma en de mogelijke vrijstellingen. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma AC: Goed BE: Goed FSM: Goed Criteria - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleidingen zijn ingericht volgens het leerlijnenmodel. Deze leerlijnen bieden aan de leerstof een inhoudelijke ordening in combinatie met een ordening qua werkvormen. Inhoudelijk gaat het om de ordening van specifieke competenties onder de leerlijnen. De leerlijnen zijn: integrale leerlijn, conceptuele leerlijn, vaardigheden leerlijn, 26/71 NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM

27 ervaringsreflectie en SLB. Zie ook 2.7 voor een nadere didactische beschrijving van de leerlijnen. De opleidingen van het domein Economics kennen een gemeenschappelijk eerste jaar. Het eerste jaar bevat (inleidende) elementen van alle opleidingen, zoals algemene en bedrijfseconomie, marketing, recht en bedrijfscalculatie. Het tweede jaar van BE en AC kent eveneens veel overlap. Doordat de curricula thematisch zijn opgebouwd en binnen een periode/semester projectonderwijs centraal staat, kennen de programma s een horizontale samenhang. Rond het project kennen de opleidingen flankerend onderwijs. De leeractiviteiten in de opeenvolgende studieonderdelen zijn op elkaar afgestemd, zo stelt het panel vast. Hierdoor ontstaat verticale samenhang in de programma s. De opleidingen ontwikkelingen het merendeel van de competenties door de competenties per studiejaar terug te laten keren op een hoger niveau. Voor de bewaking van deze niveauverhoging spelen de niveaubeelden foundation, advanced en expert een sturende rol. In het eerste jaar zijn de programma s sterk gericht op het verwerven van een degelijke theoriebasis. In een later stadium wordt van de student verwacht dat hij of zij de opgedane kennis toepast in complexere integrale projecten (interpreteren, oordelen). In het werkendeel van het duale traject FSM loopt een niveauopbouw van baliemedewerker (jaar 2) naar adviseren particulieren (jaar 3) tot adviseren zakelijk (jaar 4). In het deeltijd werkentraject BE nemen voor studenten die het betreft complexiteit, werkzelfstandigheid en verantwoordelijkheid in de loop van de studie toe. In is besloten tot de inrichting van drie opleidingsspecifieke teams en een aparte majorcommissie waarin docenten van de verschillende opleidingsteams een plaats hebben. Elk team wordt geleid door een teamcoördinator. De opleidingsteams ontwerpen de inhoud en de samenhang binnen een periode/semester. Het docententeam Economics als geheel is verantwoordelijk voor de inhoud en samenhang tussen major en minor. Het panel heeft tijdens het visitatiebezoek vastgesteld dat de opleidingsteams goed functioneren en een belangrijke spil in het onderwijs zijn. Hierdoor ontstaat afstemming in de volgorde van de leerstof binnen (onderdelen van) de leerlijnen. Voor de opleidingen geldt dat de invulling van de keuzeruimte en de keuze voor de minors is omgeven met adequate (toelatings)voorwaarden. Deze staan beschreven in de studiegidsen en de OER. Hierdoor wordt een inhoudelijk samenhangend studiepad van de student gewaarborgd. BE en FSM kennen een verbredingsruimte van 40 EC, waarvan 30 EC zijn gereserveerd voor een verbredende minor en 10 EC voor keuzevakken. AC kent alleen een keuzemogelijkheid van 10 EC. De beleving van de student betreffende de samenhang wordt door het ECMA voldoende gemonitored. Uit evaluaties blijkt dat studenten tevreden zijn over de samenhang in het onderwijsprogramma. Dit beeld werd tijdens het visitatiebezoek door studenten bevestigd. Opvallend is dat uit de evaluaties blijkt dat FSM-studenten zeer tevreden zijn over de mate waarin de werkdelen aansluiten bij het overige onderwijs. NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM 27/71

28 Accountancy In het ZER geeft de opleiding AC aan dat in het nieuwe landelijke examen (Overall Toets OAT) meer ruimte is gecreëerd voor samenhang en integratie voorheen bestond het landelijk examen namelijk uit een groot aantal verschillende vakken. Bedrijfseconomie-deeltijd Binnen het deeltijdonderwijs wordt aandacht besteed aan de samenhang tussen het werkdeel en het onderwijsdeel. Studenten kunnen in het onderwijsdeel vraagstukken inbrengen vanuit hun werkervaring, omgekeerd worden zij gevraagd om binnen hun werkplek bepaalde opdrachten uit te voeren. De leeropbrengst wordt op het einde van een werkperiode gecommuniceerd en gereflecteerd. Financial Services Management Binnen het duale onderwijs is het uitgangspunt in het tweede en derde jaar een afwisseling van leerperiode op de instelling en werkervaring bij een bank of financiële dienstverlener. Een en ander is eigen aan het duale onderwijs, waar leren en werken elkaar opvolgen en waarbij gedurende de werkperiode niet of nauwelijks interventie vanuit de opleiding plaatsvindt. In het document FSM Werkend Onderwijs staat beschreven dat voorafgaande aan de werkervaring studenten een leerplanning maken, er vervolgens in het midden een tussentijdse reflectie plaatsvindt en aan het einde van de werkperiode de student reflecteert op de leeropbrengst. Vanuit deze werkervaring kan de student vervolgens de leerperiode in, waarin ook steeds ruimte is voor inbreng van de werkervaring. Het vierde studiejaar is ingericht conform het concurrencymodel, waarbij studenten tegelijk leren en werken (drie dagen werken en twee dagen leren). Facet 2.4 Studielast AC: Goed BE: Goed FSM: Goed Criteria - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opbouw van elke opleiding is beschreven in de OER van de opleiding. De OER wordt jaarlijks geactualiseerd en ter goedkeuring voorgelegd aan de opleidingscommissie, het docententeam, de directeur ECMA en het CvB. De opleidingen van het domein werken met een geprogrammeerde evenwichtige verdeling van EC over de verschillende semesters en studiejaren. Elk studiejaar is verdeeld in twee semesters. Elk semester heeft een studielast van 30 EC. Binnen elk semester worden twee perioden van 15 EC onderscheiden. Elke periode wordt afgerond met een tentamenweek. 28/71 NQA-visitatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, opleidingen AC, BE en FSM