Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde Fontys Lerarenopleiding Tilburg voltijd Stichting Fontys Hogescholen
Scheveningseweg 46 2517 KV Den Haag T (070) 30 66 800 F (070) 30 66 870 I www.hobeon.nl E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde Fontys Lerarenopleiding Tilburg voltijd CROHO nr. 35168 Stichting Fontys Hogescholen Hobéon Certificering BV Datum 20 juli 2009 Auditteam: R.J.M. van Hoorn MBA Prof. dr. G. Elsen Dr. B.T. Hemker P. v. Platen Secretaris: Mr. J.A. Frederik CMC
INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING 1 1.1. Functie van het rapport 1 1.2. Bereik van de beoordeling 1 1.3. Karakteristiek van de opleiding 1 1.4. Visitatierapport `Analyse en Inzicht` 2003 2 1.5. Aanpak 2 1.5.1. Beoordelingsprocedure en werkwijze 2 1.6. Auditteam 5 1.6.1. Deelnemers visitatie 5 1.7. Programma visitatie 15 april 2009 5 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING 7 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 7 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 7 Facet 1.2. Niveau Bachelor 9 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 10 Onderwerp 2: Programma 12 Facet 2.1. Eisen HBO 12 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 14 Facet 2.3. Samenhang Programma 15 Facet 2.4. Studielast 17 Facet 2.5. Instroom 19 Facet 2.6. Duur 21 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 22 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 24 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 27 Facet 3.1. Eisen HBO 27 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 28 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 29 Onderwerp 4: Voorzieningen 31 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 31 Facet 4.2. Studiebegeleiding 33 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 35 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 35 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 36 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 38 Onderwerp 6: Resultaten 40 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau 40 3. Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL 41 43 3.1. Oordeelschema HBO bachelor opleiding bedrijfswiskunde voltijd 43 3.2. Integraal oordeel/ advies aan NVAO 44 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie 15 april 2009.
1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het voorliggende rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde van Fontys hogescholen. 1.2. Bereik van de beoordeling 1.2.1. Fontys hogescholen, in casu Fontys Lerarenopleiding Tilburg (FLOT), verzorgt de hbo bacheloropleiding bedrijfswiskunde op haar vestiging in Tilburg. FLOT verzorgt daarnaast bachelor lerarenopleidingen in zestien vakken, waaronder in het vak Wiskunde. Het onderhavige rapport heeft betrekking op: Bedrijfswiskunde, voltijd, CROHO nummer 35168. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door de Management Review van de opleiding Bedrijfswiskunde, voltijd van 28 februari 2009 met als titel Wiskunde in Bedrijf. 1.3. Karakteristiek van de opleiding De opleiding Bedrijfswiskunde van Fontys Hogescholen bestaat sinds september 1995. Ze komt voort uit de Vrije Studie Richting Wiskunde die aangeboden werd aan de hbo-lerarenopleidingen in Tilburg. De zusteropleidingen van de Hogeschool van Amsterdam, van Inholland (Diemen) en van de Noordelijke Hogeschool (Leeuwarden) zijn op dezelfde manier ontstaan. De opleiding van de Haagse Hogeschool (Rijswijk Z.H.) is in september 2003 van start gegaan. Zij was op dat moment verbonden aan de Technische Hogeschool Rijswijk. De opleiding is gepositioneerd in het technische domein en verleent de graad Bachelor of Applied Science. Het diploma geeft ook het recht tot het voeren van de titel ingenieur (ing.). De opleiding in Tilburg ziet veel verwantschap met de bacheloropleiding leraar wiskunde. Ongeveer een kwart van de curricula van deze opleidingen is gemeenschappelijk. De overige delen kunnen worden uitgevoerd door een klein team van ongeveer zes personen. De binding met de veel grotere lerarenopleidingen wiskunde (ongeveer 300 studenten in bachelor en master opleidingen tezamen) heeft ook nog een voordeel op het gebied van personeelsbeleid. Zo kon bijvoorbeeld in 2008 een gepromoveerde econometrist in dienst komen, die gedeeltelijk ook bij de lerarenopleidingen wiskunde wordt ingezet. Een aandachtspunt is de leraar- versus bedrijfscultuur. Bedrijfswiskundigen zijn doorgaans minder communicatief dan leraren. Om hun communicatieve competenties te versterken, wordt een deel van het curriculum verzorgd door docenten communicatieve vaardigheden, die bij FLOT werkzaam zijn. Bedrijfswiskundigen passen wiskunde toe op kwantitatieve problemen, met informatica als hulpmiddel. Vrijwel alle bedrijfswiskundigen zijn in vier branches werkzaam: actuariaat, ict, logistiek / operations research en statistiek. De opleiding richt zich dan ook op deze branches. De opleiding in Tilburg onderscheidt zich sinds 2003 in toenemende mate van de andere opleidingen bedrijfswiskunde door de onderwijsactiviteiten die samen met het bedrijfsleven worden uitgevoerd. Bij het bedrijf Donatus u.a. wordt bijvoorbeeld vanaf 2003 jaarlijks door een lichting studenten een project uitgevoerd. Zo is in 2007/2008 door de groep van tweede jaars studenten onderzocht of de personeelsinzet in de buitendienst het beste kan worden ingekrompen of uitgebreid, of gelijk kon blijven. Op grond van het door de studenten geleverde eindproduct heeft het management besloten om de omvang van de buitendienst te vergroten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde, Fontys Hogescholen, 1.0 1
1.4. Visitatierapport `Analyse en Inzicht` 2003 De opleiding is in 2003 gevisiteerd, net als drie van de vier zusteropleidingen Bedrijfswiskunde. De visitatiecommissie had veel lof voor de gevisiteerde opleidingen. Aanbevelingen heeft deze commissie weergegeven in het visitatierapport Analyse en Inzicht. De commissie was bezorgd om de kleine omvang van de opleidingen. De bacheloropleidingen bedrijfswiskunde werden geadviseerd gezamenlijk acties te ondernemen om de naamsbekendheid te vergroten en op deze manier de instroom te verhogen. De vijf opleidingen hebben deze actie gezamenlijk opgepakt. De opleiding van Fontys Hogescholen werkt van harte mee aan de landelijke acties, en ontwikkelt daarnaast acties op lokaal niveau. Er is onder meer actie ondernomen op de volgende gebieden: structurele inbreng van beroepenveld en van alumni bij specificeren en actueel houden van de eindkwalificaties (zie verder bij doelstellingen opleiding). leggen van meer accenten op projectmatig werken (projecten samen met het bedrijfsleven), versterken van de horizontale en verticale samenhang in het curriculum, verbeteren van de stagebegeleiding en vergroten van de PR activiteiten. 1.5. Aanpak 1.5.1. Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleiding is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin opgenomen de criteria aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleiding geldt het volgende: de opleiding heeft zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling ten minste gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1: Domeinspecifieke Eisen ). het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een opleiding op het terrein van bedrijfswiskunde op HBO-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door de hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde van Fontys Hogescholen aangeleverde schriftelijke informatie: Wiskunde in Bedrijf, Management Review 2009 Opleiding Bedrijfswiskunde; Studiegids; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Visitatierapport `Analyse en Inzicht` 2003; Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: o lαndelijk beroepsprofiel, o lokaal opleidingsprofiel, o sleutelcompetenties en competentieboek, o uitwerking kwalificaties bachelor, o kennisdomein, o boekenlijst, o portfolio personeel, o samenstelling Raad van Advies, o actielijst(en) bedrijfswiskunde, o afstudeerders 2006 2008, o informαtie voor potentiële studenten, o rendementsonderzoek bedrijfswiskunde Tilburg, Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde, Fontys Hogescholen, 1.0 2
o Fontys studentenenquête bedrijfswiskunde, o startbekwaamheden onderzoek 2008, o toetsing en beoordeling, o kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, o studiebegeleiding, o onderwijsrendement. Op basis van de door de opleiding aangeleverde documentatie, heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire- en secundaire processen van de opleiding. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een visitatie, uitgevoerd door een auditteam waarvan meerdere externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van bedrijfswiskunde, één student, één lead auditor, één auditor onderwijs tevens secretaris deel uitmaakten. Deze visitatie heeft op 15 april 2009 plaatsgevonden. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op verschillende niveaus (management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten, staf) heeft getoetst (i) of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn geïmplementeerd en (ii) of de overige in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde enerzijds door, zoals hierboven reeds is aangegeven, meerdere malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen betreft- ook door eigen waarneming. De additionele, tijdens de visitatie geraadpleegde, documentatie behelsde ondermeer: overzichten van de samenstelling van de werkveld-gremia waarmee de opleiding overleg voert; verslagen van die bijeenkomsten met het werkveld; netwerkoverzicht docenten; verslagen van de functioneringsgesprekken met docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortganggesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Aldus had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van het opleidingsprogramma/de opleidingsprogramma s en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleiding werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Het voorliggend rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde, Fontys Hogescholen, 1.0 3
Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt, heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp ten minste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige ten minste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord 1. een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord. 1 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is daarom van een andere orde dan - bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde, Fontys Hogescholen, 1.0 4
1.6. Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Leden: Secretaris: R.J.M. van der Hoorn MBA Prof. dr. G. Elsen Dr. B.T. Hemker P.V. Platen Mr. J.A. Frederik CMC Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding Bedrijfswiskunde noodzakelijke expertise aanwezig is. Expertise met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De lead auditor heeft zich, naast zijn voorzitterschap, vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Rob van der Hoorn heeft, als directeur van de Hobéon Groep, een aanmerkelijke ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan hbo-opleidingen worden gesteld. De werkveld- en inhoudelijk deskundigen Gerda Elsen en Bas Hemker hebben zich in hun beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Mevrouw Elsen is als professor verbonden aan de Hogeschool/Universiteit Brussel en als gastprofessor aan de Katholieke Hogeschool Mechelen. Zij heeft een achtergrond in de wiskunde en de actuariële wetenschap. De heer Hemker is als methodoloog en psychometricus werkzaam bij CITO. Zij hebben op grond van hun ervaring en positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan bedrijfswiskundigen op HBO-niveau. De deskundige onderwijs Hans Frederik heeft zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. De heer Frederik heeft in zijn vorige en huidige functie een aanmerkelijke ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt, te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan HBO-opleidingen gesteld worden. De heer Frederik is tevens opgetreden als secretaris. De student, mevrouw Platen, is derdejaars student en vice-voorzitter van de opleidingscommissie bij bedrijfswiskunde van de Hogeschool van Amsterdam. Voor de curricula vitae: zie Bijlage I. 1.6.1. Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de visitatie gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleidingen: management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de visitatie: zie Bijlage II. 1.7. Programma visitatie 15 april 2009 Zie eveneens Bijlage II. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde, Fontys Hogescholen, 1.0 5
Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde, Fontys Hogescholen, 1.0 6
2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen 1.1.1. De opleiding leidt op tot het toepassen van wiskunde, met informatica als hulpmiddel in een bedrijfskundige omgeving. Daarvoor is kennis en inzicht in bedrijfskundige processen van groot belang. Daarom heeft de opleiding drie hoofdlijnen: een wiskundelijn, een bedrijfskundelijn (in veel van de competenties terug te vinden als bedrijfsprocessen) en een informaticalijn (in veel competenties terug te vinden als informaticatechnologie). Het in 2008 voor de vierde keer verschenen beroepsprofiel Bedrijfswiskunde in perspectief is opgesteld in een samenwerking tussen de vijf opleidingen bedrijfswiskunde in Nederland. De opleiding hanteert dit beroepsprofiel als uitgangspunt voor het opstellen van het opleidingsprofiel. De opleiding bedrijfswiskunde van de FLOT is vanaf 2000 betrokken bij het opstellen van het opleidingsprofiel. De opleiding in Tilburg richt zich op vier branches in het bedrijfsleven: actuariaat, ict, logistiek / operations research en statistiek. Zowel de externe leden van de Raad van Advies (RvA) als de alumni zijn werkzaam in deze vier branches. 1.1.2. De opleiding heeft zich bij de ontwikkeling van haar competentieset gebaseerd op het landelijke beroepsprofiel dat voor het werk van een Bedrijfskundige uitgaat van een fasenmodel bij een oplossingscyclus voor kwantitatieve problemen (zie onderstaande figuur). De competentieset van de opleiding bestaat uit de volgende elf competenties: verkennen, modelleren en mathematiseren, structureren, oplossen, evalueren, concretiseren, implementeren, zorgen voor acceptatie, reflecteren en anticiperen. Deze competentieset wordt door de opleiding gehanteerd voor de lichtingen 2005 en jonger. 2 mathematiseren en modelleren praktijk probleem wiskundig model 3 structureren en oplossen wiskundige oplossing 4 evalueren en concretiseren praktijk oplossing 1 verkennen praktijk situatie praktijk situatie 5 zorgen voor implementatie en acceptatie 6 reflecteren en anticiperen Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde, Fontys Hogescholen, 1.0 7
De opleiding in Tilburg heeft bij elk van de competenties prestatie-indicatoren ontwikkeld op drie niveaus (hoofdfasebekwaam, afstudeerbekwaam en startbekwaam). De omschrijving van beroepenveld, de elf opleidingscompetenties met hun prestatie-indicatoren en een schets van beroepssituaties vormen het competentieprofiel van de opleiding in Tilburg, beschreven in het competentieboek voor studenten. 1.1.3. In de RvA is het lokale werkveld (Zuid-Nederland) vertegenwoordigd. De RvA geeft aan dat de elf opleidingscompetenties met bijbehorende prestatie-indicatoren waardevol zijn. Deze leden van de RvA uit het bedrijfsleven zien echter graag minder competenties. Bovendien zien zij graag dat begrippen gehanteerd worden die in het bedrijfsleven meer gangbaar zijn en daardoor duidelijker. Naar aanleiding van hun adviezen ontwikkelt de curriculumcommissie de volgende sleutelcompetenties, voorzien van prestatie-indicatoren op drie niveaus: analytisch denkvermogen, conceptueel denkvermogen, resultaatgerichtheid, kwaliteitsbewustzijn, communiceren en flexibiliteit. 1.1.4. De opleiding heeft op 1 september 2008 besloten om sleutelcompetenties te gaan hanteren bij alle activiteiten waarbij het bedrijfsleven nauw betrokken is. Deze worden dan ook gebruikt bij de beoordeling van de projecten in het tweede, derde en vierde jaar die samen met het bedrijfsleven worden uitgevoerd, voor de bedrijfsstage en voor het startbekwaamhedenonderzoek. De elf opleidingscompetenties worden gehanteerd bij de competentie-examens. Daarnaast worden ze gebruikt als toelatingscriterium van een student tot een minor door de examencommissie van de opleiding. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: De opleiding heeft het opleidingsprofiel opgesteld op basis van het beroepsprofiel, dat ontstaan is in een samenwerking tussen de vijf opleidingen bedrijfswiskunde in Nederland; De opleiding heeft elf opleidingscompetenties geformuleerd, te weten verkennen. mathematiseren, modelleren, structureren, oplossen, evalueren, concretiseren, implementeren, zorgen voor acceptatie, reflecteren en anticiperen ; De opleiding heeft bij elk van de competenties prestatie-indicatoren ontwikkeld; In regelmatig overleg met de Raad van Advies zijn naast deze opleidingscompetenties sleutelcompetenties ontwikkeld, eveneens voorzien van prestatie-indicatoren op drie niveaus. Deze sleutelcompetenties worden gehanteerd bij alle activiteiten waar het bedrijfsleven nauw bij is betrokken. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde, Fontys Hogescholen, 1.0 8
Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen 1.2.1 Het auditteam heeft de eindkwalificaties van de opleiding geanalyseerd om te bepalen of deze kwalificaties beantwoorden aan het niveau bachelor zoals weergegeven in de zogeheten Dublin Descriptoren. In de Dublin Descriptoren worden de onderstaande vijf dimensies onderscheiden, bij elk waarvan hieronder een beschrijving wordt gegeven in relatie tot de respectieve eindkwalificaties. 1.2.2. De opleiding verwerkt de Dublin Descriptoren (i.e. de Franssen kwalificaties) op aantoonbare wijze in de eindkwalificaties / opleidingskwalificaties. Gezien het operationele karakter van de Franssen kwalificaties herkent de opleiding deze indeling. 1.2.3. Elk van de elf opleidingscompetenties is voorzien van meetbare gedragsindicatoren op drie niveaus. Een koppeling tussen de Franssen kwalificaties en de competenties is gemaakt via de gedragsindicatoren op startbekwaam niveau en kan worden samengevat in het volgende koppelschema. competentie: 1 verkennen 2 mathematiseren 3 modelleren 4 structureren 5 oplossen 6 evalueren 7 concretiseren 8 implementeren 9 zorgen voor acceptatie 10 reflecteren 11 anticiperen nummer van basiskwalificatie van Franssen : 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 De drie niveaus van de gedragsindicatoren worden bepaald door twee criteria: Complexiteit van de taak en handelen en Zelfstandigheid/verantwoordelijkheid. Bij de werkzaamheden van de bedrijfswiskundige staat het oplossen van kwantitatieve problemen ( taken ) centraal. Vandaar dat het eerst genoemde criterium een zwaarder gewicht heeft dan het tweede criterium. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: De opleiding heeft in samenwerking met de andere opleidingen bedrijfswiskunde de eindcompetenties opgesteld. Ze bestaan uit bouwstenen die kenmerkend zijn voor iedere hbobachelor en zes specifieke bouwstenen die kenmerkend zijn voor de opleidingen bedrijfswiskunde; De opleiding heeft de eindkwalificaties in een matrix aan de Dublin Descriptoren gekoppeld, waardoor duidelijk wordt dat alle facetten van de Dublin Descriptoren vertegenwoordigd zijn in de eindcompetenties. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde, Fontys Hogescholen, 1.0 9
Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. 1.3.1. Hoger Onderwijs Het beroepsprofiel en de daarmee samenhangende eindkwalificaties van de opleiding bedrijfswiskunde beschrijven een hoog niveau van beroepsuitoefening (zie onder facet 1.1) en sluiten aantoonbaar aan (zie onder facet 1.2) bij de beschrijving van het bachelorniveau van de Dublin Descriptoren. Daarmee is aangegeven dat de opleiding bedrijfswiskunde gerekend kan worden tot het hoger onderwijs. 1.3.2. Beroepsonderwijs De eindkwalificaties van de opleiding bedrijfswiskunde zijn geformuleerd in termen van competenties die aantoonbaar (zie facet 1.1) in samenspraak met het beroepenveld zijn opgesteld en door dat beroepenveld zijn gevalideerd. Daarmee is op het niveau van opleidingsdoelen de oriëntatie op het door bedrijfswiskunde relevante werkveld geborgd. 1.3.3. De Bedrijfswiskundige werkt in teamverband met specialisten op andere vakgebieden aan kwantitatieve problemen, waarbij ze zelfstandig werken aan complexe (deel)problemen in een praktische context. De opleiding richt zich op vier toepassingsgebieden in het bedrijfsleven, te weten actuariaat, ict, logisitiek / operations research, statistiek. De opleiding schetst middels concrete voorbeelden een beeld van het type werkzaamheden van een afgestudeerde. Voor het overige blijkt de Oriëntatie HBO ook uit het programma van de opleiding. Zie daarvoor de bevindingen onder facet 2.1. Oordeel: voldoende Het auditteam stelt vast dat de eindkwalificaties van de opleiding mede zijn ontleend aan de door het relevante beroepenveld opgestelde beroepscompetenties en dat deze aansluiten bij het niveau van een beginnend bedrijfswiskundige. Het auditteam kwalificeert op basis van deze waarneming het facet Oriëntatie HBO voor de opleiding bedrijfswiskunde als voldoende. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde, Fontys Hogescholen, 1.0 10
SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor deze opleiding als voldoende. Het auditteam ziet dat een landelijk vastgesteld beroepsprofiel als basis dient voor het opleidingsprofiel van de opleiding en de eindkwalificaties, waarbij de opleiding zich wel op eigen wijze profileert. Het beroepsprofiel wordt dynamisch gehouden door de beroepspraktijk. Het auditteam beoordeelt het facet Domeinspecifieke Eisen als voldoende; Het auditteam ziet dat de eindkwalificaties van de opleiding bedrijfswiskunde zijn uitgewerkt in competenties en dat een relatie is gelegd met de Dublin Descriptoren. Het auditteam ziet dat alle Dublin Descriptoren in het onderwijs aan de orde komen en de competenties daardoor aansluiten bij de algemeen internationaal geaccepteerde beschrijving van een Bachelor. Het auditteam beoordeelt het facet Niveau Bachelor als voldoende; Het auditteam stelt vast dat de eindkwalificaties van de opleiding mede zijn ontleend aan de door het relevante beroepenveld opgestelde beroepscompetenties en dat deze aansluiten bij het niveau van een beginnend bedrijfswiskundige. Het auditteam kwalificeert daarom het facet Oriëntatie HBO voor de opleiding Bedrijfswiskunde als voldoende. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde, Fontys Hogescholen, 1.0 11
Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1. eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleent studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen 2.1.1. De opleiding hanteert het uitgangspunt dat kennisontwikkeling in het opleidingsprogramma plaatsvindt door gebruik te maken van actuele literatuur, door te werken met projecten die met het bedrijfsleven worden uitgevoerd, door de bedrijfsstage en door de verdere contacten met de beroepspraktijk. De opleiding richt zich, zoals reeds bij 1.3 Karakteristiek van de opleiding vermeld, op de branches actuariaat, ict, logistiek/operations research en statistiek. Het opleidingsprogramma is ontwikkeld in samenspraak met vakgenoten (collega s van dezelfde of van de zusteropleidingen) en in overleg met de beroepspraktijk. 2.1.2. Het opleidingsprogramma wordt regelmatig door de opleiding geëvalueerd op de mogelijkheden tot kennisontwikkeling, op de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en de relatie met de actuele ontwikkelingen in het vakgebied en de beroepspraktijk. De opleiding heeft de eigen Raad van Advies (RvA) vanaf 2003 betrokken bij het uitwerken van de landelijke competenties. In de zomer van 2008 zijn de competenties voorgelegd aan de alumni en hun leidinggevenden. 2.1.3. In het landelijke coördinatorenoverleg bedrijfswiskunde wordt regelmatig de ontwikkeling bekeken van de gemeenschappelijke programmadelen van de vijf opleidingen. Dit is vastgelegd in het document kennisdomein, waarin de wiskundige inhouden zijn opgenomen die door ten minste twee van de vijf opleidingen worden aangeboden. Vrijwel alle wiskundige inhouden uit het landelijke kennisdomein worden door de bedrijfswiskunde opleiding van FLOT aangeboden. Enkele delen ICT zijn niet in het programma opgenomen. (Sorteeralgoritmen en kunstmatige intelligentie). Volgens de opleiding behoren deze onderdelen namelijk tot het terrein van specifieke ict-opleidingen. Via de keuze van minoren kunnen studenten ervoor kiezen om het ict-deel te verdiepen. 2.1.4. Het auditteam heeft daarbij geconstateerd dat de literatuur aansluit bij actuele ontwikkelingen op het gebied van actuariaat, ict, logistiek / operations research en statistiek. 2.1.5. Daar waar de opleiding vindt dat de bestaande literatuur tekort schiet, worden door teams van twee tot vier docenten binnen de opleiding dictaten ontwikkeld. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de curriculumonderdelen vaardigheden, goniometrie, algebra en bewijzen. Deze zijn beschikbaar via het eigen intranet. 2.1.6. De opleiding ontwikkelt vanaf 2003 werkvormen, divers van aard, waarbij studenten activiteiten verrichten binnen bedrijven en organisaties. Daarin onderscheidt de opleiding zich van de andere bacheloropleidingen Bedrijfswiskunde. 2.1.7. De beroepsorganisaties NVVS (Nederlandse Vereniging voor Statistici) en AI/AG (Actuarieel Instituut / Actuarieel Genootschap) ondersteunen het opleidingsprogramma en in het bijzonder de delen statistiek respectievelijk actuariële wiskunde. Afgestudeerden ontvangen hierdoor de certificaten Statistisch Analist A en Basis Actuarieel Rekenaar van deze beroepsorganisaties. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde, Fontys Hogescholen, 1.0 12
2.1.8. Door het gehele programma heen wordt gebruik gemaakt van beroepskenmerkende leeromgevingen. Deze zijn ondergebracht in atelier Bedrijven Wiskunde Werkwinkel ( atelier bwww of bwww ). Twee docenten koppelen binnen het atelier de vragen van bedrijven aan groepen studenten op basis van gesloten beurzen. De opzet is overgenomen van loket MKB van de Universiteit van Tilburg. De bedrijven zijn daarbij onderverdeeld in een sterklasse (CBS, CITO, Donatus, Interpolis, Watson / Wyatt) waarmee de opleiding een sterke band heeft, een semisterklasse (bv. Cardif verzekeringen, St. Elisabeth ziekenhuis Tilburg) en overige bedrijven en organisaties. 2.1.9. Vanaf 2005 moet iedere student twee minoren kiezen. Elke student dient de bijdrage van een minor aan de competentieontwikkeling te onderbouwen. De examencommissie verleent slechts toestemming voor de deelname aan een minor, als de student schriftelijk deze bijdrage beargumenteert. 2.1.10. Ter versterking van de delen bedrijfskunde en ict beveelt de opleiding de studenten aan om bij de eerste minor te kiezen voor minoren uit de Fontys catalogus met een sterke bedrijfskunde of ict-component: financiële planning, integraal ontwerpen, oog op het midden- en kleinbedrijf, professional e-skills. Bijna alle studenten volgen deze aanbeveling op. Andere keuzes (in 2008 taal en cultuur Nederlands en taal en cultuur Engels ) worden door de examencommissie toegestaan als de student de bijdrage aan de ontwikkeling van de elf competenties (schriftelijk) overtuigend kan onderbouwen. 2.1.11. De tweede minor ziet de opleiding als versterking van het persoonlijke beroepsprofiel van de student. De student kan een keuze maken uit een breed scala aan minoren uit de Fontys catalogus, kiezen voor een compositieminor of voor een schakelminor naar de universiteit. De invulling van de tweede minor krijgt de goedkeuring van de examencommissie als de student de bijdrage aan de ontwikkeling van de opleidingscompetenties overtuigend kan onderbouwen. In het najaar van 2008 hebben bijna alle vierdejaars studenten gekozen voor een compositieminor logistiek in Venlo. Een enkeling is begonnen aan een compositieminor wiskunde bij de Technische Universiteit Eindhoven. De derdejaars studenten hebben gekozen voor een minor uit de Fontys catalogus. 2.1.12. Verschillende stakeholders geven aan dat de ontwikkeling van beroepsvaardigheden duidelijk een verband hebben met de actuele beroepspraktijk. De studenten vinden de onderwijsactiviteiten en het studiemateriaal in ruim voldoende mate aansluiten op de beroepspraktijk. De kwaliteit van dat materiaal beoordelen ze als ruim voldoende. De bedrijfsstagebegeleiders spreken van voldoende basiskennis, sommigen zelfs van prima bagage. Verschillende begeleiders geven aan dat de stagiair zich wel moest inwerken op specifieke kennis. Leidinggevenden van startende bedrijfswiskundigen geven aan zeer tevreden te zijn over de aangeboden vakinhouden en ervaren hier geen onderdelen die ontbreken of van onvoldoende niveau zijn. De opleiding leidt hieruit af dat het programma up to date is. Oordeel: goed Het auditteam kwalificeert dit facet van de opleiding als goed en wel op grond van de volgende observaties: Het auditteam heeft vast kunnen stellen dat kennisontwikkeling van studenten plaats vindt via vakliteratuur en projecten die aan de beroepspraktijk zijn ontleend en via interactie met het werkveld; Op de beroepspraktijk geënte projecten, stages en afstudeerprojecten waarborgen dat de inhoud van de opleiding actueel wordt gehouden en studenten beroepsvaardigheden ontwikkelen die verbonden zijn met de beroepspraktijk; De Raad van Advies is daadwerkelijk betrokken bij de ontwikkeling van de onderwijsinhoud en het onderwijsprogramma. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde, Fontys Hogescholen, 1.0 13
Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma Criteria Het facet Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Is het programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen? Zijn de eindkwalificaties adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma? Biedt de inhoud van het programma studenten de mogelijkheid de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken? Bevindingen 2.2.1. De opleiding hanteert het uitgangspunt dat het opleidingsprogramma de student de gelegenheid dient te bieden om elk van de opleidingscompetenties te ontwikkelen tot het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar. Hiertoe is bij elk curriculumonderdeel een koppeling gelegd met de opleidingscompetenties via prestatie-indicatoren. Uit de prestatie-indicatoren bij elk curriculumonderdeel zijn de leerdoelen afgeleid uit de prestatie-indicatoren. Dit is vastgelegd in het competentieboek bedrijfswiskunde 2008. 2.2.2. Bij elk van de curriculumonderdelen zijn de competenties aangegeven waaraan de student werkt. Deze verbinding tussen curriculumonderdelen en de opleidingscompetenties is in 2005 gemaakt. De competenties mathematiseren, modelleren, structureren, oplossen en evalueren hebben voornamelijk betrekking op het oplossen van wiskundige problemen. Deze zijn vooral gekoppeld aan de delen wiskunde algemeen en wiskunde in bedrijf. Bij diverse curriculumonderdelen binnen het atelier bedrijven wiskunde werk winkel zijn in 2005 verbindingen gelegd met (nagenoeg) alle competenties. 2.2.3. De student heeft bij elk curriculumonderdeel de beschikking over een wijzer in de elektronische studiegids. Elke wijzer bevat onder meer beschrijvingen van de manier van toetsing, de werkvormen en een opsomming van subleerdoelen. Curriculumonderdelen worden intern binnen de opleiding ook aangeduid als modulen, en de bijbehorende wijzer als modulewijzer. 2.2.4. In het cursusjaar 2008 2009 worden de elf bestaande competenties gehanteerd bij de drie competentie-examens. Bij de beoordeling van de projecten in bedrijven en voor de bedrijfsstage worden de op advies van de RvA geformuleerde sleutelcompetenties gebruikt. Deze zijn in januari 2009 geformuleerd. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: Het auditteam heeft kunnen vaststellen dat de opleidingscompetenties gekoppeld zijn aan prestatie indicatoren en dat per vak de leerdoelen omschreven zijn. De opleiding hanteert verschillende werkvormen, waarmee de studenten voorbereid worden op het toekomstige werk; Het auditteam heeft kunnen constateren dat alle competenties geleidelijk aan in het programma gedurende de vier cursusjaren worden ontwikkeld. Bij elk curriculumonderdeel zijn in de bijbehorende wijzer overzichtelijk beschrijvingen, inhoud, werkvorm en leerdoelen opgenomen. Deze overzichten dragen bij aan het realiseren van de leerdoelen voor studenten; Het auditteam meent dat het programma helder opleidt tot de eindkwalificaties. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde, Fontys Hogescholen, 1.0 14
Facet 2.3. Samenhang Programma Criterium Het facet Samenhang Programma is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het studieprogramma inhoudelijk samenhangend? Bevindingen 2.3.1. De opleiding heeft een horizontaal en verticaal samenhangend programma met een concentrische opbouw. De verticale samenhang wordt geborgd door een leerlijnenstructuur. Bij horizontale samenhang ziet de opleiding samenhang tussen de delen wiskunde algemeen, wiskunde toegespitst op het bedrijfsleven en atelier bedrijven wiskunde werkwinkel (bwww). Bij de verticale opbouw zijn in het curriculum van de major hoofdlijnen te herkennen, elk met hun eigen leerlijn(en); wiskunde algemeen: binnen deze hoofdlijn zijn te onderscheiden: algebra, analyse, statistiek en informatiekunde. De lijn bevat ook een basis aan bedrijfskunde in het eerste cursusjaar, maar deze is klein in omvang. wiskunde toegespitst op het bedrijfsleven: bestaande uit: actuariaat, informatietechnologie, statistische analyse en logistiek / operations research. atelier bedrijven wiskunde werkwinkel. De activiteiten van studenten in samenwerking met het bedrijfsleven worden geflankeerd door delen Nederlandse en Engelse communicatieve vaardigheden. 2.3.2. Binnen elke leerlijn kan de student via de wijzers van curriculumonderdelen volgtijdelijkheid herkennen onder beginvereisten. Zo kan bijvoorbeeld in de leerlijn statistische analyse het onderdeel project statistiek pas na voldoende beheersing van statistiek met SPSS gevolgd worden. Binnen elke leerlijn is een opbouw in niveau aangebracht naar voortschrijdende complexiteit van handelen en taak, en naar toenemende zelfstandigheid van de student. Beide principes zijn leidend geweest bij het onderscheiden van prestatie-indicatoren op drie niveaus, zowel bij de elf opleidingscompetenties, als bij de in februari 2009 geformuleerde sleutelcompetenties. 2.3.3. De onderdelen van het curriculum die speciaal gericht zijn op het oplossen van kwantitatieve problemen in contexten heeft de opleiding ondergebracht in het atelier bwww. Atelier bwww vormt de verbinding tussen de meer theoretische delen wiskunde (concepten) en de praktische opdrachten met een sterk kwantitatief aspect waarvoor het bedrijfsleven zich gesteld ziet (contexten). De studentenactiviteiten die horen bij de aanpak van deze opdrachten worden in dit document modelleren in bedrijfscontexten genoemd. De curriculumonderdelen waarbij studenten bedrijfswiskunde werkzaamheden verrichten voor bedrijven en (gedeeltelijk ook) binnen bedrijven, vormen de kern van atelier bwww. Studenten leren binnen het atelier om kwantitatieve, open, problemen op te lossen waarvoor bedrijven zich gesteld zien. Dit hoofddoel sluit nauw aan bij de kernactiviteit van bedrijfswiskundigen. 2.3.4. Bij toenemende zelfsturing is de rol van de docent van belang: Aanvankelijk begeleidend, in het tweede en derde jaar coachend (op proces en inhoud) en uiteindelijk in het vierde jaar coachend op het proces. Door te werken met grote projectgroepen in de eerste twee jaren, via kleinere in jaar drie en vier, tot individueel werken bij de afstudeerstage, wordt het volgende bereikt: De aandacht verschuift door de jaren heen van communiceren naar toenemende inhoudelijke diepgang. Alle opdrachten in de leerlijn atelier bwww zijn open opdrachten. De toenemende complexiteit wordt gevonden in de toenemende inhoudelijke diepgang van de opdracht. 2.3.5. De curriculumcommissie (cuco) bewaakt allereerst de verticale samenhang tussen de delen wiskunde toegespitst op bedrijfsleven. De cuco geeft daarnaast hoge prioriteit aan het verder ontwikkelen van atelier bwww. Zij gaat daarbij te werk volgens de pdca-cyclus van beleid verwoorden uitvoeren evalueren beleid bijstellen. In cursusjaar 2007-2008 zijn de volgende drie taken uitgevoerd: het beschrijven van de verticale samenhang van de activiteiten in bedrijven, de acquisitie van projecten bij bedrijven en vervolgens de uitvoer daarvan en de evaluatie van die projecten met alle betrokkenen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde, Fontys Hogescholen, 1.0 15
2.3.6. De cuco borgt de samenhang tussen binnen en buitenschools leren door de keuze van bedrijven en projectopdrachten. Zij doet dit door voor projecten slechts bedrijven uit een van de eigen branches actuariaat, ict, logistiek / operations research of statistiek te benaderen. Bovendien dient in het recente verleden een stage te zijn uitgevoerd, die naar oordeel van de afstudeercommissie (stagebegeleidend docent en stagecoördinator) succesvol is afgerond, met goede begeleiding van het bedrijf. Voor keuze van een geschikt kwantitatief probleem gaat een lid van de cuco in dialoog met het bedrijf. Speciale aandacht gaat uit naar vaardigheden en kennis uit de curriculumonderdelen in de leerlijnen wiskunde algemeen en wiskunde toegespitst op het bedrijfsleven die nodig zijn bij het oplossen van het probleem. Zo zijn in de projecten bij Donatus u.a. de kennis en vaardigheden van datamodelleren (Access) en Excel onontbeerlijk. Bij de projecten van het CBS is werken met Spss een noodzakelijke voorwaarde. Oordeel: voldoende Het auditteam kwalificeert dit facet van de opleiding als voldoende en wel op grond van de volgende observaties: Het auditteam heeft vast kunnen stellen dat de horizontale samenhang in de studie terug is te zien in het gegeven dat het curriculum zo is ingericht dat elke leerlijn een afspiegeling biedt van de drie hoofdlijnen. De verticale samenhang van de opleiding is terug te zien in de toenemende mate van beroepsgerichtheid en complexiteit van de opleiding gedurende de studiejaren; De samenhang tussen het binnen en buitenschoolse leren is geborgd door de werkwijze van de curriculumcommissie; De opleiding kent een consequent doorgevoerde structuur van leerlijnen. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde, Fontys Hogescholen, 1.0 16
Facet 2.4. Studielast Criterium Het facet Studielast is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Is het programma studeerbaar doordat factoren die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren, zoveel mogelijk worden weggenomen? Bevindingen 2.4.1. De opleiding heeft bij elk curriculumonderdeel de studielast uitgedrukt in veelvouden van 28 studiebelastinguren (EC S). Elk cursusjaar is verdeeld in vier perioden. De studielast is evenredig gespreid over de cursusjaren en binnen elk cursusjaar over elk van de vier perioden. Elke periode kent dan ook een studielast van 15 EC. De studiebelasting voor de verschillende perioden en cursusjaren is door de opleiding visueel gemaakt in tableaus. Deze zijn voor de studenten bereikbaar via de elektronische studiegids. 2.4.2. De opleiding maakt gebruik van het eigen, informele voortgangssysteem wisksys. Studenten kunnen de eigen resultaten van wisksys en van de formele registratie online inzien. Beoordelingen van toetsen zijn doorgaans binnen vijftien werkdagen retour. Bij toetsen geven docenten feedback via papier, met eventuele mondelinge toelichting bij uitreiken van de toets aan de individuele student. 2.4.3. Les- en tentamenroosters zijn minstens één week voor aanvang van les- en tentamenactiviteiten in conceptvorm online en op papier beschikbaar voor studenten. Voor schriftelijke toetsen wordt jaarlijks één herkansing aangeboden (behalve voor de taaltoets in het eerste cursusjaar, die drie maal kan worden herkanst). Curriculumonderdelen die schriftelijk getoetst werden en die afgevoerd zijn van het programma of ingrijpend van inhoud zijn veranderd, worden aangeduid als bezemvakken. Aan het begin van het jaar publiceert de opleiding een bezemrooster met door de student te volgen procedures. 2.4.4. Bij studeerbaarheidproblemen kunnen studenten het Studenten Docenten Overleg (SDO) aanspreken. Elke lichting studenten is door één student vertegenwoordigd in het SDO. Het SDO kent verder twee docentleden. Het SDO komt minstens één maal in de twee weken bijeen en bespreekt dan onder meer zaken rondom studeerbaarheid. Daarbij worden ook de periode-evaluaties betrokken, door studenten bij het wisselen van perioden on line ingevuld. De gemaakte afspraken binnen het SDO worden door de student-leden naar de achterban gecommuniceerd in een speciaal coachuur (SLB-uur) dat jaarlijks ten minste twaalf keer plaats vindt in de propedeutische fase en in de hoofdfase. Naar aanleiding van de bijeenkomsten van het SDO initiëren de docentleden gerichte acties. Het SDO bewaakt op de geschetste manier onder meer de wekelijkse studielast van ten hoogste 40 uur. 2.4.5. Studenten in het eerste cursusjaar hebben ongeveer 20 wekelijkse contacturen. Na het eerste jaar hebben studenten ongeveer 15 wekelijkse contacturen. 2.4.6. Studenten die deelnemen aan de bedrijfsstage, brengen wekelijks ongeveer 40 uur door op de bedrijfslocatie. De overige studenten hebben ongeveer 15 wekelijkse contacturen. Deze worden voornamelijk ingevuld op het eigen instituut, maar wordt ook ingevuld onder meer op andere instituten voor hoger onderwijs (bij de minoren) en op bedrijfslocaties (door studenten die participeren in projecten). De tijdinvestering van studenten op bedrijfslocaties wordt bewaakt via het individuele logboek. 2.4.7. De studenten geven aan tevreden tot zeer tevreden te zijn over de studielast. Hobéon Certificering Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Bedrijfswiskunde, Fontys Hogescholen, 1.0 17