Taal en cognitie bij jonge kinderen met eenzijdige doofheid

Transcriptie

1 Taal en cgnitie bij jnge kinderen met eenzijdige dfheid Anuk Sangen ExpORL KU Leuven LAW sympsium 22 september 2017

2 Eenzijdige dfheid Single Sided Deafness (SSD) Incidentie in Vlaanderen ~60 pasgebrenen: unilateraal hrverlies van deze baby s, ~20: eenzijdige dfheid mmenteel geen standaard behandeling Kind & Gezin, gehrrapprten Beperkte binaurale auditieve verwerking meilijkheden met het lcaliseren van geluid meite met het nderscheiden van spraak in ruis Ruscetta et al., 2005; Priwin et al., 2007; Lieu et al., 2013, Reeder, Cadieux & Firszt, 2015 Risic factr vr achterstand in spraak-taal en vr educatinele meilijkheden i.a. Kishn-Rabin et al. 2015; Kiese-Himmel 2002; Lieu et al., 2010, 2012, 2013; Fisher & Lieu, 2014; Sangen et al

3 Resultaten nderzek Risic factr vr achterstand in spraak-taal en vr educatinele meilijkheden Baby s en jnge kinderen: Kishn-Rabin et al. 2015, Kiese-Himmel 2002, Lieu 2013 vertragingen in auditief gedrag en preverbale vcalisaties vertraging in gebruik 2-wrd zinnen Schlgaande kinderen: i.a. Lieu et al., 2010, 2012, 2013, Sangen et al lagere scres p taal en (verbale) IQ tests meer individuele begeleiding en individuele plannen p schl ndig, vaker lgpedie ndig veel meite meten den m te luisteren/verstaan, vermeidheid, meilijkheden in sciale settings Taal en cgnitie; m welke aspecten gaat het nu eigenlijk? 2

4 Resultaten schlgaande kinderen met SSD uit UZ Leuven taal-cgnitie-auditief SSD Nrmaal hrend 21 kinderen perceptief (zeer) ernstig unilateraal verlies klinische grep UZ Leuven 5-15 jaar ud geen interventie nrmale educatie 11 jngens, 10 meisjes 42 kinderen gematcht p leeftijd en geslacht Sangen A., Ryackers L., Deslvere C., Wuters J., van Wieringen A. (2017). Single-sided deafness affects language and auditry develpment - a case-cntrl study. Clinical Otlarynglgy, 42(5), , di: /ca picture left: picture right: 3

5 Resultaten klinische grep UZ Leuven: tests taal shrt term & wrking memry Taal mrflgie syntax expressieve vcabulaire STM WM incl. futen analyse: waar en welke? mrflgie: pbuw van wrden ge-snep-t prutser-s syntaxis: pbuw van zinnen vcabulaire *P.01, **P.001 4

6 Resultaten klinische grep UZ Leuven: tests taal shrt term & wrking memry Taal mrflgie syntax expressieve vcabulaire waar: - vltid deelwrden - vrnaamwrden welk type: geen sig. verschillen waar: werkwrden welk type: - te algemeen - klinkt als delwrd (NH: beschrijvingen) incl. futen analyse: waar en welke? waar: vegwrden welk type: zinnen met grammaticale f semantische futen (NH: ninfrmatieve zinnen) *P.01, **P.001 5

7 Resultaten klinische grep UZ Leuven: vragenlijst SSQ spraak in ruis spraak in spraakruis grepsgesprek geen verschillen in spraak in stilte / telefngesprek nderscheiden van geluiden luister meite Verschillen tussen de grepen p elk item; lcalisatie van geluid, afstand van geluid, beweging van geluid geen verschillen het identificeren van geluiden *P.01, **P.001 6

8 Cnclusies Taal en Cgnitie! mrflgie/syntax en expressieve vcabulaire cmplex werkgeheugen (Ead et al. 2013; Tibbets et al., 2011) Individuele verschillen Cmpensatie Meilijkheden lssen niet vanzelf p met de jaren Adlescenten: vertnden ng steeds lagere taal en IQ scres dan NH peers (Fisher & Lieu 2014) Lngitudinale studie: verbetering in taal en IQ testscres maar ng steeds meilijkheden p schl en individuele plannen/lg ndig (Lieu et al., 2012) Wat te den bij SSD? Interventie? Wanneer? 7

9 Cchleair Implantaat (CI) vr kinderen met SSD Een CI kan mgelijk binauraal hren (gedeeltelijk) herstellen Cpyright Cchlear Limited Psitieve resultaten van CI bij SSD al gerapprteerd bij vlwassenen en adlescenten en k in enkele studies met kinderen belangrijk: deze psitieve resultaten zijn gevnden vr: SSD patiënten met pstlinguale start van het gehrverlies 2 zeer jnge kinderen met cngenitale SSD (geïmplanteerd met 17 en 20 mnd) maar niet vr kinderen met cngenitale SSD geïmplanteerd p een latere leeftijd Kritieke peride vr de ntwikkeling van binauraal hren Gevelige peride fr interventie e.g. Arndt, 2011, Hansen et al,. 2013; Firszt 2013; Távra-Vieira et al., 2015 Hassepass et al., 2013; Plntke, 2013; Távra-Vieira & Rajan, 2015; Arndt,

10 CICADE Cchlear implantatin fr children and ne deaf ear Del van het nderzek: bestuderen van de auditieve, linguistische en cgnitieve ntwikkeling van 10 zeer jnge kinderen met SSD die een CI krijgen cntrle grepen gematcht p leeftijd en geslacht cntrle grep 1: kinderen met SSD die geen CI krijgen cntrle grep 2: nrmaal hrende kinderen lngitudinale studie: testing elke 6 maanden: Zeven kinderen zijn inmiddels geïmplanteerd (in de leeftijd van 9 tt 26 maanden) 10

11 CICADE: methden Tests Vragenlijsten Taalmgeving taalbegrip taalprductie cgnitie geluidslcalisatie spraakverstaan in ruis language envirnment analysis ntwikkeling van auditief gedrag taalntwikkeling sciaal-emtineel gedrag en adaptief gedrag Verwachting: SSD + CI = - beter dan SSD znder CI - vergelijkbaar met NH Audilgen UZ: 11

12