Kenniscentrum en ASS. Achtergrond
|
|
- Peter Dries van Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Kenniscentrum en ASS Bij hulpvragen die betrekking hebben p ASS (strnissen in het autistisch spectrum) gaan we in het Kenniscentrum uit van de mschrijving van de DSM IV. In de DSM IV wrdt een aantal strnissen nderscheiden die nder de pervasieve strnissen vallen: 1. autistische strnis 2. syndrm van Asperger 3. Pervasieve ntwikkelingsstrnis niet anderszins mschreven (PDD-NOS) 4. Syndrm van Rett 5. Desintegratieve ntwikkelingsstrnis. De laatste 2 strnissen zullen wij in het regulier basisnderwijs nauwelijks tegenkmen. Kinderen met deze strnissen hebben dusdanige nderwijsbeheftes dat ze van jngsaf aan al tegewezen zijn p speciaal nderwijs. Achtergrnd Wat hudt autisme spectrum strnis in? (zie k website Balans) Autismespectrum f autistisch spectrum is een term die wrdt gebruikt vr de visie dat de autistische strnis en daaraan verwante aandeningen een cntinuüm vrmen, waarbij de symptmen als glijdende schaal kunnen wrden beschreven. Er wrden in grte lijnen drie symptmgrepen nderscheiden (sciale interactie, sciale cmmunicatie en steretiep gedrag), die per persn in ernst kunnen verschillen. Tt de kern van het spectrum wrden naast autistische strnis drgaans atypisch autisme en het syndrm van Asperger gerekend. Verder is er de restgrep PDD-NOS vr "niet anderszins mschreven" aandeningen. De naam autismespectrum wrdt vaak als synniem van de grep pervasieve ntwikkelingsstrnissen gebruikt. Pervasief betekent (in het Latijn) drdringen. Het wil zeggen dat we bij pervasieve strnissen te maken hebben met prblemen die drdringen in verschillende ntwikkelingsgebieden van een kind. Dat kan bij kinderen met ASS de taalntwikkeling zijn, de mtrische ntwikkeling, het reageren p interne en externe prikkels, maar vral het vermgen zich p anderen te richten en het eigen gedrag in sciale situaties ged te besturen. Gemeenschappelijke ASS-Kenmerken: Kinderen met ASS hebben een aantal gemeenschappelijke kenmerken: Kwalitatieve beperkingen in cntact en cmmunicatie Kinderen met ASS willen wel vaak cmmuniceren maar den dit niet adequaat. Ze begrijpen vaak niet wat andere mensen denken, velen, willen. Ze reageren dan meestal afwerend, vreemd f bizar. Er is drgaans weinig wederkerigheid in het cntact met anderen. Dikwijls hebben kinderen met ASS weinig expressiviteit in hun Pstbus 101, 8070 AC Nunspeet Bezekadres: Randweg 11, Nunspeet Telefnnummer
2 gelaatsuitdrukking, waardr het vr anderen meilijk te zien is wat hun gemedstestand is. Daar kmt bij dat emtie-uitingen extreem en heftig kunnen zijn. Het gcntact is vaak kwalitatief anders. Kinderen met ASS kijken de ander niet f vluchtig aan. Smmige kinderen maken wel gcntact maar degene die aangekeken wrdt hudt het gevel niet gezien te wrden. Kwalitatieve beperkingen in de taalntwikkeling Het niveau van de taalntwikkeling kan erg verschillen en is afhankelijk van de aard en de ernst van de strnis. Smmige kinderen spreken niet f nauwelijks. Sms spreken deze kinderen nn-stp, in gede vlzinnen. Drgaans wrdt de taal echter niet gebruikt m te cmmuniceren. Als de actieve taal p gang kmt dan vertnt die vaak eigenaardigheden zals het (te) letterlijk nemen van de betekenis. Kinderen met ASS zijn meer p de vrm dan p de inhud van de taal gericht. Dubbelzinnigheden en grapjes wrden hierdr niet herkend. Hetgeen tt nbegrip en verwarring bij het kind en zijn mgeving leidt. Kwalitatieve beperkingen in de spelntwikkeling Veel jnge kinderen hebben meite met imitatie. Smmige wat udere kinderen ntwikkelen wel vrmen van beeldend spel. Er kan dus sprake zijn van ntwikkeling. Bij de diagnstiek is het van belang m er rekening mee te huden dat deze kinderen met name p jnge leeftijd zich vertraagd en sprngsgewijs ntwikkelen. Naast bvengenemde beperkingen zijn er ndanks alle verschillen tussen kinderen met ASS ng een aantal specifieke kenmerken te nemen, namelijk: meite hebben zich te verplaatsen in de ander egcentrisch denken extreem g vr detail discrepantie in de ntwikkeling van de mtriek (bijvrbeeld een huterige grve mtriek en een zeer ged ntwikkelde fijne mtriek f g-handcördinatie) bsessies en fixaties weerstand tegen veranderingen extreme angsten ASS-prblematiek die we in het regulier nderwijs tegenkmen: In het regulier nderwijs zullen we meest te maken krijgen met het syndrm van Asperger en PDD- NOS: Syndrm van Asperger: Algemene kenmerken van Asperger Naast een nrmale tt hge intelligentie, zien we bij kinderen en vlwassenen met Asperger vaak de vlgende kenmerken: meite met het aangaan en nderhuden van cntacten en vriendschappen meite m een gesprekspartner recht in de gen te kijken meite met het uiten van en mgaan met emties (bijvrbeeld niet kunnen inschatten f iets als grap f serieus bedeld is) gebrek aan empathie (inlevingsvermgen) meite met het begrijpen van sciale regels en nn-verbale cmmunicatie mntne stem en een weinig expressieve gelaatsuitdrukking zich afsluiten van de buitenwereld Pstbus 101, 8070 AC Nunspeet Bezekadres: Randweg 11, Nunspeet Telefnnummer
3 een fascinatie met nderwerpen f interesses die afwijkend zijn in intensiteit f srt (preccupaties) mtrische nhandigheid (huterige mtriek) en cördinatieprblemen vergeveligheid vr geluiden, geuren f aanrakingen Sterke kanten: een ged g vr detail een ged, sms uitznderlijk ged geheugen eerlijkheid encyclpedische kennis van bepaalde nderwerpen nafhankelijkheid in denken Kenmerken per leeftijd Kleuters met Asperger: De kleuters wrden beschreven als kinderen die óf niet geïnteresseerd zijn in het spelen met andere kinderen, óf het spel van andere kinderen verstren dr hun eigen regels eigenzinnig te willen drveren. Ze hebben meite instructies p te vlgen en vallen p dr hun aparte gezichtsuitdrukkingen, wijze van lpen, spraak en stemgeluid. Er zijn specifieke interesses die meer gedeeld wrden met vlwassenen dan met leeftijdgenten. Basisschlkinderen met Asperger Basisschlkinderen met 'Asperger' willen wel cntact met leeftijdgenten, maar weten niet he ze dat meten realiseren. Ze pakken bijvrbeeld iemand vast m met hem samen te spelen in plaats van het te vragen. Ze hebben de neiging m alles perfect te willen den, maar weten niet he ze m hulp meten vragen. Een vrbeeld dat hierbij wrdt gegeven is dat van een kind dat telkens weer een antwrd uitgumt, zelfs al is het papier al kapt. De kinderen hebben meite zich aan de regels te huden, zijn regelmatig van alles kwijt en repen sms znder enige aanleiding iets dr de klas wat nergens p lijkt te slaan. De spreektrant is uwelijk. Werken met cnstructiemateriaal gaat sms uitznderlijk ged. Ze experimenteren met van alles, maar verzien geen gevaren. Een vrbeeld hierbij is dat van een jngen die een tuw ver de trap had gespannen en alleen geïnteresseerd was in het feit he zijn brer erver zu struikelen. Dat zijn brer gevaar zu kunnen lpen, kwam niet bij hem p. Pervasieve ntwikkelingsstrnissen Niet Anderszins Omschreven Er wrdt van PDD-NOS gesprken als er een ernstige en pervasieve beperking is in de ntwikkeling van de wederkerige sciale interactie f van de verbale en nnverbale cmmunicatieve vaardigheden, f als steretiep gedrag, interesses en activiteiten aanwezig zijn, terwijl niet vldaan wrdt aan de criteria vr een specifieke pervasieve ntwikkelingsstrnis, schizfrenie, schiztypische persnlijkheidsstrnis f ntwijkende persnlijkheidsstrnis. Z behren tt deze categrie k de atypische autisme beelden die niet vlden aan de criteria van de autistische strnis vanwege een begin p latere leeftijd, atypische symptmatlgie f te weinig symptmen f deze allemaal. Kinderen met PDD-NOS kunnen pvallen dr: Onhandig en angstig gedrag in sciale situaties Weinig begrip en gebruik van nnverbale signalen (gcntact, gelaatsexpressie, Pstbus 101, 8070 AC Nunspeet Bezekadres: Randweg 11, Nunspeet Telefnnummer
4 lichaamshuding) Het niet f nauwelijks leren van sciale ervaringen Het ntbreken van wederkerigheid in het cntact Een eenzame, geslten indruk te maken Zich angstig te tnen vr veranderingen Fanatiek vast te huden aan bepaalde rutines Zich kppig en driftig te uiten (ingegeven dr angst) Een eenzijdige belangstelling tnen Rigide en dwangmatige gedragspatrnen te ntwikkelen Overgeveligheid vr zintuiglijke prikkels Of juist weinig geveligheid vr geluiden, beelden, temperaturen f aanrakingen Een trage taalntwikkeling Eigenaardig uwelijk taalgebruik Taal in alle gevallen letterlijk nemen Een nhandige, stijve mtriek Kinderen met PDD-NOS kunnen nderling sterk verschillen in de ernst van de kernprblemen en het aantal en de ernst van de bijkmende prblemen. Orzaken: De rzaak van ASS is ng niet echt duidelijk. Men vermedt een strnis in de ntwikkeling van de hersenen die gevlgen heeft vr het verwerken van (vral sciale) infrmatie. Geschat wrdt dat erfelijkheid in 80-90% een rl speelt in de vrm van een kwetsbaarheid vr het ntwikkelen van de strnis. Dikwijls ziet men in families van kinderen met ASS veel varianten van deze strnissen, in de verschillende gradaties van sciaal een beetje nhandig tt het zuivere autisme. Aanpak en behandeling van ASS Er is geen behandeling bekend die ASS det verdwijnen. De behandeling bestaat, net als bij de meeste kinderpsychiatrische aandeningen, uit een cmbinatie van vrlichting, medicatie, pvedingsndersteuning, begeleiding p schl en psychtherapie in de vrm van gedragstherapie en/f sciale vaardigheidstrainingen. Belangrijk punt is m de mgeving van het kind z vrspelbaar mgelijk te maken, m angsten te vrkmen. De mgeving zal zich meten aanpassen aan de prblemen van het kind met ASS en niet andersm. Het kind zal meten wrden begeleid m stapje-vr-stapje te leren mgaan met nzekerheid. Van de persnen m het kind heen wrdt gevraagd veel vr het kind te verduidelijken en veel geduld te hebben met driftbuien en agressiviteit. Medicatie wrdt gegeven m de bijkmende prblemen zals angst, depressie f agressie te verminderen. Sms wrdt het medicijn Ritalin vrgeschreven m de aandacht en cncentratie te verbeteren. Pstbus 101, 8070 AC Nunspeet Bezekadres: Randweg 11, Nunspeet Telefnnummer
5 Werkwijze Kenniscentrum De diagnse van ASS zal zrgvuldig meten gebeuren. Enerzijds zal gekeken meten wrden naar de kenmerken die in het kind gelegen zijn, maar anderzijds zullen de mgevingsfactren nadrukkelijk aandacht meten krijgen. Deze laatste factren kunnen het gedrag verrzaken en/f in stand huden. Het is van belang m ged in kaart te brengen wat zwel de beperkingen als de sterke kanten van een kind zijn. Daarnaast is het van belang m in kaart te brengen he de mgeving (leerkracht, uders) hun aanpak weet af te stemmen p de beheften van het kind. Binnen het Kenniscentrum stellen we de diagnse stapsgewijs. De vrkeur gaat uit tt het stellen van een vrlpige diagnse (met advies nader nderzek kinderarts/kinderpsychiater). Uiteraard geldt dit niet als de nderzeksvraag een klassering betreft. Als richtlijn geldt dat klassering alleen gebeurt als dit een meerwaarde plevert. Meerwaarde is er in het geval dat de schl niet meer aan de nderwijsbeheften van het kind kan vlden en er een indicatie ndig is waarmee het kind fwel p het speciaal nderwijs geplaatst kan wrden f een rugzakje kan wrden aangevraagd. De rthpedagg richt zich bij het nderzek p de vlgende stappen: verzamelt infrmatie m de criteria van de DSM IV in kaart te brengen; Verzamelt infrmatie m de ernst en de impact van de prblematiek in kaart te brengen. Gaat in p vragen als: Wat zijn risicfactren, wat zijn beschermende factren? Is er wellicht sprake van bijkmende prblemen (p cgnitief gebied, neurlgische prblematiek, zintuiglijke verwerking, mtriek)? Bekijkt de nderwijsbeheftes van de leerling. Hudt bij de advisering zveel mgelijk rekening met de sterke punten van het kind en de beschermende factren in de mgeving. Adviesfase: In de adviesfase wrdt ingegaan p - uitleg van de prblematiek :bij het advies wrdt (beperkt) ingegaan p psych-educatie: infrmatie verstrekt ver ASS aan schl en uders en aan kind; - verwerking van de prblematiek; - een ged vervlgtraject. Opties zijn: aanmelden via huisarts bij kinderpsychiater vr verder nderzek en/f medicatie aanmelden bij Bureau Jeugdzrg vr verder nderzek en/f begeleiding aanvraag rugzak, ambulante begeleiding preventieve ambulante begeleiding. Binnen het Kenniscentrum wrdt in ieder geval gekzen vr drverwijzing naar kinderarts/ kinderpsychiater als: - er twijfel is ver de rzakelijke factren; - wanneer er bij uders behefte is aan begeleiding in de thuissituatie; - indien medicatie gewenst is. Pstbus 101, 8070 AC Nunspeet Bezekadres: Randweg 11, Nunspeet Telefnnummer
VOEL OOK DE MAGIE VAN KINDEROPVANG EN NATUUR!
Ontwikkeling van kinderen, stagnatie van de ntwikkeling en drverwijzen Wij prberen er vr te zrgen dat kinderen zich bij nze pvang plezierig velen en zich kunnen ntwikkelen. Om te kunnen berdelen f dit
Nadere informatiePestprotocol Cazemierschool 2012
Pestprtcl Cazemierschl 2012 Vrwrd De Cazemierschl is een Prtestants Christelijke schl, die werkt vanuit de Jenaplanvisie. Dat betekent dat vr nze schl de algemeen menselijke waarden zals gemeenschapszin,
Nadere informatieDe volgende kenmerken die betrekking hebben op de algemene ontwikkeling kunnen wijzen op een ontwikkelingsvoorsprong.
1 Checklist kinderen met een ntwikkelingsvrsprng (grep 1 en 2). De vlgende kenmerken die betrekking hebben p de algemene ntwikkeling kunnen wijzen p een ntwikkelingsvrsprng. mndelinge taalvaardigheid gede
Nadere informatieHoogbegaafdheid & dubbele of misdiagnose
Hgbegaafdheid & dubbele f misdiagnse Minka Dumnt 20 april 2016 Hgbegaafdheid & dubbele f misdiagnse Inhud Begaafdheidskenmerken Verklaring van de kenmerken Prfielen van Betts & Neihart Misdiagnses Delen
Nadere informatie2 Leerstoornissen, ontwikkelings- en gedragsstoornissen: achtergrondinformatie
2 Leerstrnissen, ntwikkelings- en gedragsstrnissen: achtergrndinfrmatie 2.1 Leerlingen met een (ernstige) leervertraging Dit zijn leerlingen met een vertraagde ntwikkeling in alle dmeinen van het schlse
Nadere informatieCriteria Plusklassen Samenwerkingsverband WSNS Kop van Noord-Holland
Criteria Plusklassen Samenwerkingsverband WSNS Kp van Nrd-Hlland Er is sprake van hgbegaafdheid, blijkens uit: Een ttale intelligentie gelijk f hger dan 130 N.B.: bij een intelligentienderzek wrdt nrmaliter
Nadere informatieCliëntprofielen- en productenboek auditief en/of communicatief Extramurale zorg
Cliëntprfielen- en prductenbek auditief en/f cmmunicatief Extramurale zrg Status: Bijgesteld p basis van stelselwijzigingen miv 2015 Datum: 9 januari 2015 Versie: 1.3 Inhudspgave Inleiding 3 Cliëntprfiel
Nadere informatieEen natuurlijk proces
Ik vel het weer. Het is er weer. Sms even, dan de hele tijd. Ik wil je niet kwetsen. Ik wil het niet weer zeggen, maar het is er weer. (Gijs Hrvers) Overprikkeling Veel mensen met autisme hebben gede intellectuele
Nadere informatieCursussen CJG. (samenwerking tussen De Meerpaal en het onderwijs in Dronten) Voortgezet Onderwijs
Cursussen CJG (samenwerking tussen De Meerpaal en het nderwijs in Drnten) Vrtgezet Onderwijs 1 Faalangst (vrtgezet nderwijs) Faalangsttraining is vr jngeren die gespannen zijn en (te) veel nadenken ver
Nadere informatiePestprotocol. 1 Achtergrond. 1.1 Uitgangspunt. 1.2 Pesten in het cluster-4-onderwijs. Onderwijs. Pestprotocol Versie: 1.0 Datum: 20 mei 2014
Pestprtcl Onderwijs Pestprtcl Versie: 1.0 Datum: 20 mei 2014 1 Achtergrnd 1.1 Uitgangspunt Beleid tegen pesten valt binnen het veiligheidsbeleid van Yulius Onderwijs. Ons uitgangspunt is dat nze schl een
Nadere informatieOnze school gebruikt hierbij naast het SPCO veiligheidplan, in ieder geval de volgende hulpmiddelen:
Graaf Jan van Mntfrtschl Beleid ter vrkming en/f regulering van pestgedrag 1. 1 Inleiding: Iedere schl heeft een veilig schlklimaat ndig. Op de Graaf Jan van Mntfrtschl zijn wij ns ervan bewust dat veiligheid
Nadere informatiePestprotocol basisschool Pieter Wijten
Pestprtcl basisschl Pieter Wijten Basisschl Pieter Wijten werkt aan een veilig schlklimaat waarin kinderen respectvl met elkaar mgaan. Ze hanteert drie principes: Ik zrg ged vr mezelf Ik zrg ged vr de
Nadere informatieMeldcode bij een vermoeden van kindermishandeling voor scheidingsbegeleiders [versie 28-04-2009]
1 Algemeen Meldcde bij een vermeden van kindermishandeling vr scheidingsbegeleiders [versie 28-04-2009] 1.1 Iedere ScS Scheidingsspecialist, ScS Zandkasteelcach, ScS OKEE-cach, hierna te nemen scheidingsbegeleider,
Nadere informatieVisietekst BuO Type 3 Onderwijs en begeleiding aan kinderen met ernstige emotionele- en /of gedragsproblemen
Visietekst BuO Type 3 Onderwijs en begeleiding aan kinderen met ernstige emtinele- en /f gedragsprblemen Schljaar 2009-2010 Welkm jij. Jij, helemaal jezelf. Nieuw vr ns, nbekend, ged zals je bent. Wij
Nadere informatiePEST PROTOCOL. Prins Willem-Alexanderschool
PEST PROTOCOL Prins Willem-Alexanderschl Wat is een pestprtcl? Een pestprtcl is een aantal vereenkmsten ver het tegengaan van pesten. Een afspraak tussen de schl, de kinderen en de uders. Waarm een pestprtcl?
Nadere informatieDYSCALCULIE. Naam:... Adres:... Postcode:... Woonplaats:... Geboortedatum:... Naam:... Adres:... Postcode:... Woonplaats:... Telefoonnummer:...
1 DYSCALCULIE Vragenfrmulier nderwijsgeschiedenis rekenvaardigheid vr schl Graag vraag ik u m de vlgende vragen z vlledig mgelijk te beantwrden (in zverre dat kan). Ok vraag ik u de uitgeverde handelingsplannen
Nadere informatieLOGBOEK van: klas: 1
LOGBOEK van: klas: 1 Inhudspgave Inleiding en inhud van het lgbek Wat is de maatschappelijke stage? Delen van de maatschappelijke stage Waar de je maatschappelijke stage? Kaders waarbinnen de maatschappelijke
Nadere informatiePESTEN. Deze folder is een hulpmiddel voor jou en je kind om samen te leren over pesten en hoe je dit kan stoppen.
PESTEN Deze flder is een hulpmiddel vr ju en je kind m samen te leren ver pesten en he je dit kan stppen. WAT IS PESTEN? Pesten is iemand anders bewust bedreigen, bang maken, uitdagen, uitschelden f pijn
Nadere informatieDYSLEXIE. Naam:... Adres:... Postcode:... Woonplaats:... Geboortedatum:... Naam:... Adres:... Postcode:... Woonplaats:... Telefoonnummer:...
1 DYSLEXIE Vragenfrmulier nderwijsgeschiedenis lees- en spellingsvaardigheid Graag vraag ik u m de vlgende vragen z vlledig mgelijk te beantwrden (in zverre dat kan). Ok vraag ik u de uitgeverde handelingsplannen
Nadere informatieOuderbrochure PDD-NOS
1 Ouderbrochure PDD-NOS Maandagmiddag vijf voor vier. Vanuit de keuken hoort ze een auto stoppen op straat. De deur wordt hard dichtgeslagen. Dan is het even stil. De achterdeur wordt opengetrokken en
Nadere informatieHuiswerk Informatie voor alle ouders
Nummer 6 mei 2010 Huiswerk Infrmatie vr alle uders Huiswerk en efening Ged leren lezen en rekenen is belangrijk, want je hebt deze vaardigheden in het dagelijks leven veral ndig. Kinderen ged leren lezen
Nadere informatieIB/Directiedag - 21 mei 2014
IB/Directiedag - 21 mei 2014 He geven we vrm aan Passend Onderwijs binnen Passenderwijs? He werken we met de schlen samen? Wat mag u van ns verwachten? Even vrstellen.. Vr elk kind een passend aanbd! Kwalitatief
Nadere informatiePedagogisch klimaat en autisme. Pedagogisch klimaat en de Klimaatschaal. Groepsprocessen bij jongeren: rol van de leerkracht.
Pedaggisch klimaat en autisme dr Ad Dnkers Klimaatschaal SIGA Dinsdag 9 december 2014 Inleiding Even vrstellen.. Pedaggisch klimaat en de Klimaatschaal Grepsprcessen bij jngeren: rl van de leerkracht.
Nadere informatieDyslexie en dysorthografie
Dyslexie en dysrthgrafie Naar schatting heeft 20% van de basisschlleerlingen leerprblemen. Hiervan heeft 10% leesprblemen. 5% zu dyslectisch zijn. Dit wil dus zeggen dat in elke klas van de lagere schl
Nadere informatieStap 1. Wat wil jij?
Stap 1. Hi Iemand heeft het idee dat jij wel wat supprt kunt gebruiken. Dat kunnen je uders zijn, een vriend/vriendin een therapeut f iemand anders die ju ged kent. Die iemand wil graag dat jij hulp krijgt
Nadere informatieDe aandachtspuntenlijst
De aandachtspuntenlijst Wat is de aandachtspuntenlijst? De aandachtspuntenlijst is een verzicht van nderwerpen die aan de rde kunnen kmen tijdens een afspraak met de neurlg. Onderwerpen waarver u meer
Nadere informatieDYSLEXIE. Vragenformulier onderwijsgeschiedenis lees- en spellingsvaardigheid
1 DYSLEXIE Vragenfrmulier nderwijsgeschiedenis lees- en spellingsvaardigheid Graag vraag ik u m de vlgende vragen z vlledig mgelijk te beantwrden ( in zverre dat kan). Ok vraag ik u de uitgeverde handelingsplannen
Nadere informatieChic, zo n gedragspatroongrafiek!
Chic, z n gedragspatrngrafiek! Leerdelen: De leerlingen kunnen nder begeleiding de verwevenheid tussen ecnmische, sciale en eclgische aspecten in duurzaamheidsvraagstukken herkennen. De leerlingen krijgen
Nadere informatieAANMELDING VOOR SPECIAAL ONDERWIJS OF LEERLINGGEBONDEN FINANCIERING. (voor eerste indicatie en voor herindicatie) AANMELDINGSFORMULIER VOOR OUDERS
Bijlage A: Aanmeldingsfrmulier AANMELDING VOOR SPECIAAL ONDERWIJS OF LEERLINGGEBONDEN FINANCIERING (vr eerste indicatie en vr herindicatie) AANMELDINGSFORMULIER VOOR OUDERS BESTEMD VOOR DE COMMISSIE VOOR
Nadere informatieMetacognitieve Therapie
Metacgnitieve Therapie MODULE 10: TERUGVALPREVENTIE 10.1 terugvalpreventie 10.2 Psychse/schizfrenie: diagnse f stigma? Het begrip psychse, respectievelijk schizfrenie, wekt bij veel mensen een verkeerde
Nadere informatieGedragsprotocol Samenwerkingsschool Balans. Wat is het gedragsprotocol? Uitgangspunt. Pesten of plagen?
Gedragsprtcl Samenwerkingsschl Balans Wat is het gedragsprtcl? Het gedragsprtcl vrmt de verklaring van het schlbestuur, de directie, de leerkrachten, de leerlingen en de uders waarin is vastgelegd dat
Nadere informatieDit aanmeldformulier is opgesteld ten behoeve van een zorgvuldige aanmelding van leerlingen. Achternaam :.. Roepnaam :.
Dit aanmeldfrmulier is pgesteld ten beheve van een zrgvuldige aanmelding van leerlingen. Aanmeldfrmulier vr basisschl ndergetekenden melden hun kind aan bij RKBS Panta Rhei te Cevrden (naam/plaats schl)
Nadere informatieProtocol bij het overlijden van een gezinslid van een leerling
Prtcl bij het verlijden van een gezinslid van een leerling Algemeen: Er wrden geen mededelingen aan de pers gedaan. Het lcatie aanspreekpunt f de directeur meldt alleen dat nze 1 ste zrg de nabestaanden
Nadere informatieHandreiking functionerings- en beoordelingsgesprekken griffiers
Handreiking functinerings- en berdelingsgesprekken griffiers September 2014 Functineringsgesprek Als de griffier is aangesteld, is het verstandig m met elkaar te blijven reflecteren p het functineren.
Nadere informatieLicht traumatisch hersenletsel (kinderen t/m 5 jaar)
Licht traumatisch hersenletsel (kinderen t/m 5 jaar) 2 Inleiding Uw kind heeft een licht traumatisch hfd-/hersenletsel pgelpen dr een ngeval f een klap tegen zijn/haar hfd. Deze flder beschrijft de infrmatie
Nadere informatieCommunicatie voor beleid Interactie (raadplegen, dialoog, participatie) en procescommunicatie; betrokkenheid, betere besluiten en beleid
Samenvatting BEELDEN OVER COMMUNICATIE TEYLINGEN Bevindingen gesprekken ver Cmmunicatie, raad- en cllegeleden, rganisatie en samenleving In deze ntitie zijn de resultaten van zwel de gesprekken van 9 ktber
Nadere informatieDifferentiaal-diagnostiek en comorbiditeit van ADHD bij volwassenen
Differentiaal-diagnstiek en cmrbiditeit van ADHD bij vlwassenen Eenvudig en tch cmplex!? Dminique Walschaerts Anekdte Enkele fascinerende misverstanden rnd mijn takenpakket. 1. Aah jij werkt rnd ADHD.
Nadere informatieBeschermd Wonen met een pgb onder verantwoordelijkheid van gemeenten
Beschermd Wnen met een pgb nder verantwrdelijkheid van gemeenten Een factsheet vr cliënten, cliëntvertegenwrdigers en familievertegenwrdigers 1 februari 2016 Sinds 1 januari 2015 valt Beschermd Wnen (vrheen
Nadere informatieYRRU63(&,$$/21'(5:,-6 YRRUHHUVWHLQGLFDWLH. bestemd voor '(&200,66,(9225'(,1',&$7,(67(//,1* van het SHUDGUHV
$$10(/',1* YRRU63(&,$$/21'(5:,-6 RI/((5/,1**(%21'(1),1$1&,(5,1*GHµUXJ]DN YRRUHHUVWHLQGLFDWLH $$10(/',1*6)2508/,(5922528'(56 bestemd vr '(&200,66,(9225'(,1',&$7,(67(//,1* van het 5(*,21$$/(;3(57,6(&(175800,''(1=8,':(671('(5/$1'
Nadere informatieHet Grote Geldonderzoek: hoe ga je met je geld om?
Het Grte Geldnderzek: he ga je met je geld m? Natinaal Instituut vr Budgetvrlichting (Nibud) Tijdsduur: één les Werkvrm: individueel met een discussie in de klas Niveau: bedeld vr alle leerlingen van klas
Nadere informatiePedagogisch beleidsplan 2011-2013. Christelijke Peuterspeelzaal Lotje
Pedaggisch beleidsplan 2011-2013 Christelijke Peuterspeelzaal Ltje Inhudspgave 1. Inleiding 2. Visie 3. Delen 4. Uitwerking van de delen 4.1 Liefdevlle benadering 4.2 Bijbelse waarden en nrmen 4.3 Emtinele
Nadere informatieGespreksleidraad WOII geïnteresseerden
Gespreksleidraad WOII geïnteresseerden Delstellingen Diepgaand inzicht krijgen in infrmatiebehefte m.b.t. WOII persnlijke betekenis WOII ntstaan interesse in WOII beiende/interessante thema s gebruik en
Nadere informatieRegeling indicatiecriteria en aanmeldingsformulier leerlinggebonden financiering (lgf)
OCenW-Regelingen aanmeldingsfrmulier leerlinggebnden Bestemd vr: cmmissie vr de indicatiestelling; schlen en besturen vr primair - en vrtgezet nderwijs en agrarische pleidingencentra (ac s). verbindend
Nadere informatieAnti Pestbeleid Uitgangspunt: Ieder kind heeft recht op een veilige omgeving en een plezierige schooltijd. Achtergrond
Anti Pestbeleid Uitgangspunt: Ieder kind heeft recht p een veilige mgeving en een plezierige schltijd Achtergrnd - Wat is pesten? 'Iemand wrdt getreiterd f is het mikpunt van pesterijen als hij f zij herhaaldelijk
Nadere informatieKindercoach. Jasmijn Kromhout Groep 8b
Kindercach Jasmijn Krmhut Grep 8b Inhud Vrwrd 1 Hfdstuk 1 Wat is een kindercach? 2 Hfdstuk 2 Geschiedenis 3 Hfdstuk 3 De pleiding 4 Hfdstuk 4 De prblemen 5 Hfdstuk 5 Srten kindercaches 6 Interview 7 Nawrd
Nadere informatieProtocol kwetsbare kinderen o.a. ASS, ADHD, DCD
Prtcl kwetsbare kinderen.a. ASS, ADHD, DCD Juni 2014: pgesteld in zrgverleg September 2014: bijgesteld in zrgverleg Oktber 2014: besprken in MT en team Inleiding Kinderen in Nederland leven in een samenleving
Nadere informatieCursus Kinderen met motivatie problemen in het onderwijs, motiveren kun je leren 9
Inhud Inleiding Pst-HBO pleiding Sensrische infrmatieverwerking Basiscursus Sensrische infrmatieverwerking Cursus Nieuwste behandelinzichten in de sensrische infrmatieverwerking Cursus Sensrische infrmatieverwerking
Nadere informatieSuccesvol samenwerken met ouders. Onderzoek Ouderbetrokkenheid. Bundel in te kijken in de leraarskamer. http://flob.sint-niklaas.
Onderzek Ouderbetrkkenheid V.U. : Lieve Van Daele, Grte Markt 1, 9100 Sint-Niklaas Succesvl samenwerken met uders Bundel in te kijken in de leraarskamer http://flb.sint-niklaas.be ONDERZOEK GOK-PROJECT
Nadere informatiehandleiding voor begeleiding van mbo-jongeren met eergerelateerde problemen
handleiding vr begeleiding van mbo-jngeren met eergerelateerde prblemen HANDLEIDING OMGAAN MET EERGERELATEERDE ISSUES VOOR BEGELEIDING VAN MBO-JONGEREN MET EERGERELATEERDE PROBLEMEN Jngeren gaan naar schl
Nadere informatieOuders die heftig strijden hebben vaak te weinig inzicht in het effect van hun strijd op hun kinderen.
Bijlage 10: SEMINARIE VECHTSCHEIDING VAN HET VLAAMS FORUM KINDERMISHANDELING (11.12.2012). Presentatie signalen uit de werkgrep hgcnflictueuze scheiding IJH Deinze-Eekl-Gent en de bezekruimten. Werktekst
Nadere informatiePestprotocol. Pestprotocol Stichting Allure januari 2012 1
Pestprtcl Elke schl bij Stichting Allure hanteert een Pestprtcl. Het schlspecifieke Pestprtcl is een afgeleide van dit algemeen Pestprtcl. 1. Del van het pestprtcl: Wij vinden dat elk kind dat bij ns naar
Nadere informatie1 Uit: Pedagogisch kader kindercentra 4-13 jaar
1 Uit: Pedaggisch kader kindercentra 4-13 jaar Deel I / hdst. 5 Relaties in de grep De grep als leermgeving De buitenschlse pvang is een fantastische preftuin vr de sciale ntwikkeling van kinderen. Ze
Nadere informatieHet sensorisch profiel brengt de sensorische prikkels van de cliënt in kaart. Coach of persoon uit het netwerk van de cliënt
Wat? Vr wie? Srt tl? He gebruiken? Het sensrisch prfiel brengt de sensrische prikkels van de cliënt in kaart. Cach f persn uit het netwerk van de cliënt invuldcument De cach f een persn uit het netwerk
Nadere informatiePassend Onderwijs. Tot wanneer is het nog passend?
Wat zijn de grenzen aan de zrg die de Uilenburcht kan bieden? Tt hever reikt de draagkracht van De Uilenburcht? Achtergrnd Het uitgangspunt van De Uilenburcht is altijd dat we nze leerlingen z lang mgelijk
Nadere informatiePlaatsingsrichtlijnen Dr. Nassau College
Plaatsingsrichtlijnen Dr. Nassau Cllege vr schljaar 2014-2015 Plaatsingsrichtlijnen p het Dr. Nassau Cllege In de kmende jaren zal de Cit eindtets in het basisnderwijs niet meer afgenmen wrden in februari,
Nadere informatieEenzaamheid. 1. Ter inleiding 2. 2. Wat is eenzaamheid? 2
Eenzaamheid Idske de Haan- de Jng> 1. Ter inleiding 2 2. Wat is eenzaamheid? 2 3. He ntstaat eenzaamheid 3 a. Externe factren 3 b. Persnlijkheidskenmerken f karakter 4 c. Gedragspatrnen
Nadere informatieo o o BIJLAGE PEDAGOGISCHE VISIE A. Gedragsindicatoren personeel in relatie tot leerlingen (vice versa)
PEDAGOGISCHE VISIE A. Algemeen De pedaggische visie vertelt he de schl met leerlingen, persneel en uders van leerlingen wil mgaan en wat de schl verwacht ten aanzien van de relatie tussen leerlingen en
Nadere informatieVerlenging of verkorting schooltijd. Concept protocol
Verlenging f verkrting schltijd Cncept prtcl Inhud 1. Inleiding... 1 1. Wanneer wrdt er gedacht aan verlenging?... 1 2. Criteria vr schlverlenging:... 2 3. Wie zijn er betrkken bij een besluit tt schlverlenging?...
Nadere informatieBEGELEIDING LEERLINGEN MET DYSCALCULIE
BEGELEIDING LEERLINGEN MET DYSCALCULIE Begeleiding van leerlingen met ernstige rekenprblemen en/f dyscalculie Delen en uitgangspunten Binnen het Veluws Cllege Crtenbsch hanteren wij het Prtcl Ernstige
Nadere informatiedepressie wat kun je doen als iemand in je omgeving een depressie heeft?
depressie raakt iedereen wat kun je den als iemand in je mgeving een depressie heeft? INHOUD Inleiding 4 De Depressie Vereniging 5 Tips vr naasten van mensen met een depressie 6 Het prbleem erkennen 6
Nadere informatieOuders en loopbaankeuzes
Vragenlijst kennismakingsgesprek Vul in/kruis aan wat van tepassing is. Naam van de uder: Bereikbaar via telefnnummer: en mail: Hij/zij is O de vader O de meder O iemand anders*, namelijk: *Indien niet
Nadere informatiePESTPROTOCOL OBS Aan de Roer
PESTPROTOCOL OBS Aan de Rer Pestprtcl OBS Aan de Rer 1 Inleiding Vr u ligt het Pestprtcl OBS Aan de Rer. Het prtcl geeft leerkrachten van grep 1 tt en met 8 richtlijnen vr het vrkmen, signaleren en aanpakken
Nadere informatieStuderen zonder belemmeringen
Studeren znder belemmeringen Bepalende factr: de dcent Eén p de tien Nederlandse studenten heeft dr een beperking last van belemmeringen tijdens zijn pleiding. Ze maken het zichzelf en hun dcenten sms
Nadere informatiePREVENTIEVE BASISZORG (fase 0)
PREVENTIEVE BASISZORG (fase 0) hetergene grepen: kinderen uit diverse sciale milieus, een grte verscheidenheid aan rts. De schl gaat adequaat m met verschillen tussen leerlingen: gezien deze verschillen
Nadere informatieVooraf Om een elektronische aanvraag te kunnen doen is het belangrijk om de volgende gegevens van de persoon bij de hand te hebben:
Overzicht van vragen myhandicap.belgium.be THAB Opgelet: deze vragenlijst is bedeld als hulpmiddel vr sciaal werkers. Het papieren frmulier geldt niet als aanvraag. Een aanvraag kan enkel elektrnisch drgestuurd
Nadere informatieTer voorbereiding op uw aanvraag vindt u in dit document de criteria en vragenlijst voor het themacertificaat Relaties en seksualiteit.
Criteria en vragenlijst themacertificaat Relaties en seksualiteit Primair nderwijs Ter vrbereiding p uw aanvraag vindt u in dit dcument de criteria en vragenlijst vr het themacertificaat Relaties en seksualiteit.
Nadere informatieTer voorbereiding op uw aanvraag vindt u in dit document de criteria en vragenlijst voor het themacertificaat Relaties en seksualiteit.
Criteria en vragenlijst themacertificaat Relaties en seksualiteit Primair nderwijs Ter vrbereiding p uw aanvraag vindt u in dit dcument de criteria en vragenlijst vr het themacertificaat Relaties en seksualiteit.
Nadere informatieVragenlijst. naar het. zorggebruik en ziekte van kinderen
Vragenlijst naar het zrggebruik en ziekte van kinderen (TiC-P kinderen Ouderversie) Instructie Deel l De vlgende vragen zijn bedeld m in kaart te brengen, met welke hulpverleners uw kind in de afgelpen
Nadere informatiePassend onderwijs. Passend onderwijs. SWV PO Twente Noord 1
Passend nderwijs Passend nderwijs SWV PO Twente Nrd 1 Opbuw presentatie Passend nderwijs SWV PO Twente Nrd 2 1. De Basis basis Passend nderwijs SWV PO Twente Nrd 3 Waarm passend nderwijs? Alle leerlingen
Nadere informatieInformatie over de gevolgen van een niet-aangeboren hersenletsel (NAH)
Infrmatie ver de gevlgen van een niet-aangebren hersenletsel (NAH) x OVERZICHT 1. SPECIFIEKE PROBLEEMGEBIEDEN pagina Lichamelijk Mtrische prblemen Sensrische prblemen Neurlgische prblemen Cgnitief Vertraging
Nadere informatieVooraf Om een elektronische aanvraag te kunnen doen is het belangrijk om de volgende gegevens van de persoon bij de hand te hebben:
Overzicht van vragen myhandicap.belgium.be VKB Opgelet: deze vragenlijst is bedeld als hulpmiddel vr sciaal werkers. Het papieren frmulier geldt niet als aanvraag. Een aanvraag kan enkel elektrnisch drgestuurd
Nadere informatieProjectaanvraag Versterking sociale infrastructuur t.b.v. burgerkracht in Fryslân
1 Prjectaanvraag Versterking sciale infrastructuur t.b.v. burgerkracht in Fryslân 1. Aanleiding Eind 2012 heeft Prvinciale Staten van de prvincie Fryslân keuzes gemaakt mtrent de 'kerntakendiscussie'.
Nadere informatieVisie ggz-maatwerk. (Bijlage)
Visie ggz-maatwerk (Bijlage) Maatwerkvisie Auteur: Bas Eisenga Autnmie: Wat ns binnen Maatwerk verbindt is de nadruk die wij leggen p Autnmie, waarmee we verwijzen naar ns streven m de eigen helende krachten
Nadere informatieVoorbehouden en risicovolle handelingen binnen het primair onderwijs. Protocol Medisch Handelen
Vrbehuden en risicvlle handelingen binnen het primair nderwijs Prtcl Medisch Handelen J.C. v.d. Wal September 2013 INHOUD Inleiding... 3 1 De leerling wrdt ziek p schl... 4 2 Het verstrekken van medicatie
Nadere informatieAan de directies, intern begeleiders en leerkrachten grep 8 van de basisschlen in Schiedam, Vlaardingen, Maassluis en Maasland. Schiedam, 23 september 2015 Betreft: Ondersteuningsaanbd bij de vergang primair
Nadere informatiedraaiboek suïcidepreventie
draaibek suïcidepreventie Algemeen Een draaibek is een handleiding f stappenplan waarin stap vr stap wrdt behandeld wat er p je af kan kmen mcht er zich een bepaalde gebeurtenis f crisis vrden. Elke gebeurtenis
Nadere informatieWij zijn een KiVaschool!
Elke schl bij Stichting Allure hanteert een Pestprtcl. Dit schlspecifieke Pestprtcl is een afgeleide van het algemeen Pestprtcl Allure. O.B.S.Geert Hlle hanteert de KiVa aanpak. Wij zijn een KiVaschl!
Nadere informatie1. SW OFFICE (ALGEMEEN)
1. SW OFFICE (ALGEMEEN) SW Office is een belangrijk instrument, niet alleen m inzicht te krijgen, maar k m infrmatie te geven ver het gebruik van de dienstverlening aan de klanten van WnenPlus. In verleg
Nadere informatievisietekst preventie en omgang agressief gedrag KIDS Borggravevijversstraat 9 3500 Hasselt tel. 011/22 25 93 fax 011/24 20 14 kids@kids.
visietekst preventie en mgang agressief gedrag KIDS Brggravevijversstraat 9 3500 Hasselt tel. 011/22 25 93 fax 011/24 20 14 kids@kids.be visie Agressie maakt nlsmakelijk deel uit van het menselijk bestaan
Nadere informatiePestprotocol. Uitleg van de petten van de Kanjertraining VOOR ALLE KINDEREN VOOR HET GEPESTE KIND
Pestprtcl Dit pestprtcl bestaat uit 4 delen:vr alle kinderen, vr het gepeste kind, vr de pester en, vr de uders. Deze partijen zijn allemaal betrkken bij een situatie waarin gepest wrdt. Uitleg van de
Nadere informatiePijncentrum. Behandeling van het Carpaal Tunnel Syndroom (CTS)
Pijncentrum Behandeling van het Carpaal Tunnel Syndrm (CTS) Inleiding Op het pijncentrum is met u besprken dat uw pijnklachten van het Carpaal Tunnel Syndrm (CTS) behandeld gaan wrden dr middel van een
Nadere informatieGEDRAGINGEN DIE GEASSOCIEERD WORDEN MET (HOOG)BEGAAFDHEID
De verschillen en vereenkmsten tussen (hg)begaafde kinderen en kinderen met ADHD Staat k in: Help een hgbegaafd kind - Artikelen Inhudspgave INLEIDING DSM-III-R diagnstische criteria vr het vaststellen
Nadere informatieRouwprotocol Widdonckschool Weert overlijden van een leerling
Ruwprtcl Widdnckschl Weert Ruwprtcl Widdnckschl Weert verlijden van een leerling In dit prtcl wrdt beschreven he Widdnckschl Weert kan handelen bij het verlijden van een leerling(en) van nze schl. Dit
Nadere informatieTips Digiduif. 1. U logt in op digiduif met uw e-mail adres en wachtwoord.
Tips Digiduif 1. U lgt in p digiduif met uw e-mail adres en wachtwrd. 2. U kiest de knp instellingen. Op de vlgende pagina s kunt u allerlei zaken invullen en aanpassen die bij uw accunt hren. Tevens zit
Nadere informatieINHOUD. Hoofdstuk 1 Inleiding 2
INHOUD Hfdstuk 1 Inleiding 2 Hfdstuk 2 Wat hudt die extra begeleiding in? 4 LWOO Praktijknderwijs Wie kmt ervr in aanmerking? Wie beslist daarver? Hfdstuk 3 Wat hudt het nderzek van het COB in? 7 Welke
Nadere informatieOUDERBLIK. Een rugzak vol ideeën voor ouders en school SCHRIFTELIJKE COMMUNICATIE MET OUDERS
OUDERBLIK Een rugzak vl ideeën vr uders en schl SCHRIFTELIJKE COMMUNICATIE MET OUDERS 2012 1. Schriftelijke cmmunicatie met anderstalige uders Schriftelijke cmmunicatie gaat ver alle cmmunicatie naar uders
Nadere informatieAls u een toelichting wilt geven, op één van uw antwoorden, dan kunt u dat aan het einde van de vragenlijst doen.
VRAGENLIJST Beste mantelzrger, Deze vragenlijst is bedeld vr u. Dr het invullen van bijgaande vragenlijst krijgt u inzicht in de rzaken van uw belasting. Het maakt u bewust van uw situatie. In de vragenlijst
Nadere informatieWie zijn we? Kernwaarden in ons handelen zijn:
Wie zijn we? Zrggrep Kans is een zrginstelling die ptimale zrg, begeleiding en huisvesting biedt aan zwel jngvlwassenen met psychiatrische strnissen en daarmee samenhangende gedragsprblematiek, als aan
Nadere informatieWie zijn we? Brochure Zorggroep Kans
Wie zijn we? Zrggrep KANS is een zrginstelling die ptimale zrg, begeleiding en huisvesting biedt aan zwel jngvlwassenen met psychiatrische strnissen en daarmee samenhangende gedragsprblematiek, als aan
Nadere informatieDe missie van de school
De missie van de schl De kern van ns nderwijs is nze identiteit. Daarnaast willen wij als schl een veilige en gebrgen mgeving bieden waarin het kind zich geaccepteerd velt en ruimte ntvangt m zich verder
Nadere informatiePedagogische Civil Society
Pedaggische Civil Sciety Nieuwkmer in het cntinuüm van pvedndersteuning? 4 juni 2010 Drs. Cécile Winkelman Irene Sies, MSc Welkm Drs. Cécile Winkelman Irene Sies, MSc Werkzaam bij SO&T: kwaliteit in Opveden
Nadere informatieFACTSHEET SAMENWERKING COA
FACTSHEET SAMENWERKING COA LOCATIE EN GEMEENTE VOOR JEUGDHULP AAN ASIELZOEKERSKINDEREN Factsheet samenwerking COA lcatie en gemeente vr jeugdhulp aan asielzekerskinderen INLEIDING ALGEMEEN Met de inwerkingtreding
Nadere informatieMatching Needs and Services (MNS) Leonieke Boendermaker /NIZW Jeugd www.jeugdzorg.nl
Matching Needs and Services (MNS) Lenieke Bendermaker /NIZW Jeugd www.jeugdzrg.nl Vraag en aanbd: wanneer? Een grte zrg-aanbieder met een meerjaren plan pstellen vr de rganisatie. Welke kant met het p?
Nadere informatieBeslissingsondersteunende instrumenten. Criteria 2016. September 2015 Stichting Kwaliteit in Basis GGZ
Beslissingsndersteunende instrumenten September 2015 Stichting Kwaliteit in Basis GGZ Beslissingsndersteunende instrumenten Inleiding Stichting Kwaliteit in Basis GGZ gelft dat de mentale zrg in Nederland
Nadere informatieGodsdienstige stellingname collega
Gdsdienstige stellingname cllega Je werkt p een penbare basisschl en hebt kinderen van verschillende natinaliteiten in je grep. Een van je cllega's draagt een hfddek. De kinderen uit haar grep scren ged
Nadere informatieAan de directies, intern begeleiders en leerkrachten groep 8 van de basisscholen in Schiedam, Vlaardingen, Maassluis en Maasland.
Aan de directies, intern begeleiders en leerkrachten grep 8 van de basisschlen in Schiedam, Vlaardingen, Maassluis en Maasland. Schiedam, 19 september 2017 Betreft: Ondersteuningsaanbd bij de vergang primair
Nadere informatieFunctie-eisen coördinatoren
Functie-eisen cördinatren Psitinering De beide cördinatren hebben de leiding van de rganisatie. De vrijwilligers zijn de spil in de rganisatie. Functieniveau De stichting Hspice Zwlle heeft gekzen vr 2
Nadere informatieLes 2. Een open gesprek over psychische gezondheid. Groepsvormingsopdrachten. is een project van Diversion en MIND
Les 2 Een pen gesprek ver psychische gezndheid Grepsvrmingspdrachten is een prject van Diversin en MIND VOOR DE DOCENT Deze les kan als lsstaande pdracht gegeven wrden, maar k als vervlg p de MIND Yung
Nadere informatieProtocol: Pestprotocol
Prtcl: Pestprtcl Inleiding Pesten kmt p iedere schl in mindere f meerdere mate vr. Het is een prbleem dat vr de betrkkenen verstrekkende gevlgen kan hebben in de lp van hun levens. Uit nderzek blijkt dat
Nadere informatieDe tentakels van autisme en de vleugels van vertrouwen
De tentakels van autisme en de vleugels van vertruwen Hester Lever Ede, mei 2014 Inhud Vrwrd... 3 Samenvatting... 5 Abstract... 5 Hfdstuk 1. Inleiding... 6 1.1 Aanleiding... 6 1.1.1 Verbinding verkennen...
Nadere informatie