2 Leerstoornissen, ontwikkelings- en gedragsstoornissen: achtergrondinformatie

Transcriptie

1 2 Leerstrnissen, ntwikkelings- en gedragsstrnissen: achtergrndinfrmatie 2.1 Leerlingen met een (ernstige) leervertraging Dit zijn leerlingen met een vertraagde ntwikkeling in alle dmeinen van het schlse leren. Ernstig leervertraagde leerlingen vlgen het buitengewn nderwijs type 1 en leerlingen met een leervertraging vlgen f het buitengewn nderwijs type 8 f het gewn nderwijs. Zij zullen vaker dan andere kinderen het schljaar dubbelen. Deze kinderen zijn in bijna alle schlse taken zwak en dit is k zichtbaar in het rapprt. Deze kinderen zullen meer dan de andere leerlingen meilijkheden ndervinden bij het verwerven van de basiskennis en de vaardigheden van het deeltijds kunstnderwijs. Differentiëring, remediëring en dispensering zijn naast een sterk stimulerende aanpak ndzakelijk. 2.2 Leermeilijkheden/leerprblemen Leerprblemen zijn de verzamelterm vr leerstrnissen en leermeilijkheden. Leermeilijkheden kunnen van tijdelijke aard zijn. De leerstf is te meilijk, maar met extra uitleg halen ze dit weer in. De leerling heeft prblemen thuis en kan zich minder actief inzetten p schl. De leerling is de laatste tijd minder gemtiveerd en zet zich te weinig in. Leerlingen met leerprblemen hebben vral nd aan een stimulerende aanpak en zijn gevelig vr extra aandacht, extra structuur en een psitieve ndersteuning. 7

2 2.3 Leerstrnissen Leerlingen met leerstrnissen hebben een strnis die blijvend is en die het leren in een bepaald dmein f in meerdere dmeinen ernstig bemeilijkt. Ondanks extra inspanningen van de leerling en zijn/haar mgeving, blijven een aantal aspecten nder de verwachting. Er is geen duidelijke rzaak te vinden in de begaafdheid, de sciaal-emtinele achtergrnd, het nderwijs, de taal f een vrm van handicap. De leerling heeft het vral meilijk in een beperkt aantal dmeinen en functineert in de andere dmeinen vlgens verwachting. Vlgende algemene leerprblemen hebben invled p het (deeltijds) kunstnderwijs: Dyslexie: leerstrnis in de autmatisering van het lezen en f spellen. De leerling heeft pvallende prblemen m vlt en nauwkeurig te lezen en/f te schrijven (zie k De leerling zal in het kunstnderwijs meite hebben met het lezen van teksten en therie. Ok het lezen en/f schrijven van nten kan verstrd zijn. Hij zal k meer meite hebben bij het nteren en teruglezen van eigen nta s. Dyscalculie: leerstrnis in de autmatisering van het rekenen. De leerling zal dus k in het muzieknderwijs prblemen kunnen hebben met het interpreteren van de muziekmaat en het interpreteren van de waarde van de nten. Breuken geven bijna altijd prblemen (zie k DCD, k wel dyspraxie: strnis in de autmatisering van het handelen en mtrisch uitveren. De cördinatie van ademhaling en spraak, de g-handcördinatie en de fijne mtriek spelen een belangrijke rl in het kunstnderwijs. Afasie, k wel SLI: een strnis in de taalntwikkeling waarbij f het begrip van wrden gestrd is f het actief gebruik van wrden f beiden. Deze leerlingen maken meer grammaticale futen ndanks stimulering en remediëring p jnge leeftijd. Dysmnesie, k wel geheugenstrnissen: strnissen p het vlak van het geheugen. De meeste leerstrnissen kmen vr samen met een vrm van geheugenstrnis. De leerling heeft pvallende prblemen p één f meer geheugensituaties: Visueel geheugen: ik nthud wat ik zie f teken Auditief geheugen: ik nthud wat ik hr f zeg Mtrisch geheugen: ik nthud wat ik de f zie den Sequentieel geheugen: ik nthud een vlgrde Werkgeheugen: ik nthud wat ik net gehrd, gezien, gedaan heb (nrmaal 6 à 7 elementen bv telefnnummer) Langetermijngeheugen: ik nthud wat ik vreger heb geleerd, ik kan vregere kennis weer pdiepen Semantisch geheugen: ik nthud basisfeiten als begrippen, data, rekensmmen, letters, nten van namen, namen van mensen, Prceduraal geheugen: ik nthud prcedures als he ik iets met den f welk algritme f stappenplan ik kan gebruiken Episdisch geheugen: ik nthud zaken die vr mij persnlijk van belang zijn en waar ik bij was Vlgende leerprblemen hebben vral met het muzieknderwijs te maken. Amusie: de nmgelijkheid m ritme en meldieën te herkennen en vcaal f instrumentaal weer te geven. Dysritmie: een strnis in het muzikaal ritme, dus k prblemen met het imiteren, herinneren en reprduceren van ritmische bewegingen en prblemen met hrtraining 8

3 2.4 Ontwikkelings- en gedragsstrnissen Leerlingen met ntwikkelingsstrnissen hebben een blijvende strnis p het niveau van het gedrag en de sciale interacties en dit niet als gevlg van pveding, milieu f achtergrnd f trauma s. Leerstrnissen hren k nder de ntwikkelingsstrnissen maar werden hger reeds behandeld. Ontwikkelingsstrnissen met directe gevlgen vr het leren Autisme (f ASS): een strnis p het vlak van sciale interactie, de cmmunicatie, een afwijkend rigide gedragspatrn en een ernstige uitval p het vlak van verbeelding en sciale wederkerigheid. Deze leerlingen leren meilijk bij in grep en hebben nd aan extra structuur en individuele aanpak. Syndrm van Asperger: een strnis p dezelfde vlakken als bij autisme maar znder strnis in de taalntwikkeling f de cgnitieve ntwikkeling. Deze leerlingen kunnen heel verbaal zijn en beschikken ver een uitznderlijk geheugen. Een absluut muzikaal gehr kmt regelmatig vr. Deze leerlingen hebben wel pvallende prblemen m zich sciaal te integreren en instructies te vlgen. Gebrek aan verbeelding en een zwakke fijne mtriek kmen frequent vr. PPD-NOS, k wel atypisch autisme: kenmerken van autisme, niet alle kenmerken zijn even duidelijk aanwezig Andere prblemen met directe gevlgen vr het leren NLD (Nn Verbal Learning Disrder), k Niet-verbale leerstrnis, Sms spreekt men hier k van VSLD (visuspatial learning disability): een strnis in de verwerking van infrmatie en vral de visuele infrmatie. Deze leerlingen hebben dikwijls rekenprblemen en dyscalculie. Het gevel vr verhudingen is verstrd. Ze hebben k dikwijls prblemen p het vlak van fijne mtriek en cördinatie en k p het vlak van ritme. Hgbegaafdheid en tweemaal speciaal: leerlingen met een pvallende begaafdheid die echter dysharmnisch functineren. Zij hebben pvallende tekrten f strnissen in bepaalde dmeinen en hebben anderzijds nd aan meer uitdaging in de dmeinen waarin ze ged zijn. Uiteraard is hgbegaafdheid geen ntwikkelingsstrnis, maar we bespreken dit hier tch even mwille van de atypische ntwikkeling. Gedragsstrnissen met indirecte gevlgen p het leren: ADD: een strnis van de aandachtsfuncties met veel weerslag p het autmatiseren en memriseren. Deze leerlingen zijn snel afgeleid en verstrid, ze kunnen meilijk een werk afleveren znder (aandachts)futen. He eenvudiger de taak, he meilijker m de aandacht te richten. ADHD: een strnis in de aandacht en cncentratie gepaard met een grte impulsiviteit en hyperactiviteit f verbeweeglijkheid. Deze leerlingen stren het lesgebeuren en de andere leerlingen znder vldende rekening te kunnen huden met de gevlgen f de pmerkingen. Ze hebben meite met het reguleren van hun gedrag en hun impulsen. 9

4 2.5 Cmrbiditeit Heel wat van bvengenemde strnissen kmen samen vr. Z kmt dyslexie heel frequent vr met ADD f dyscalculie. Kernautisme kmt frequent vr met ernstige leervertraging. De strnissen in een bepaald dmein gaat bvendien k vaak gepaard met allerlei kleine en grte prblemen die een strend effect hebben p het leerprces en de klasactiviteit. Een gede kennis van de leerstrnis en de d s en dn ts die je p de fiches Leerzrg vind, maakt je alert en helpt je preventief p te treden. 2.6 Prblemen die bij alle grepen kunnen vrkmen. Deze prblemen en wat eraan te den staat uitgebreider beschreven in de map Leerzrg, Oriënteren in de tijd Meite met de klk lezen, de tijd interpreteren, de tijdsbegrippen vlt hanteren, de dagen van de week f de maanden van het jaar, weten welke dag f datum het is, plannen in de tijd, de maat herkennen, Oriënteren in de ruimte Meite met p de lijn schrijven, verhudingen waarnemen, tekenen met aandacht vr verhudingen, een plaats terugvinden, de begrippen links en rechts en bven en nder, zich riënteren in een grt gebuw, nten p de juiste plaats van de ntenbalk schrijven, Orde en structuur Meite met de bladspiegel, rde in de bekentas, rdenen in mappen, schrijfmateriaal bijhebben, rdelijk verschrijven, nten juist psitineren en verschrijven, Vergeten: meite met nthuden van afspraken, namen van nten, namen van medeleerlingen, nieuwe begrippen, Meite met het prepen van kennis als niet regelmatig herhaald wrdt. Visuele waarneming Meite met het zien van structureren, meite m figuur-achtergrnd waar te nemen, meite m schema s te interpreteren, meite met symblen,meite met het nderscheiden van visueel gelijkende symblen, mkeringen en spiegelingen, weinig aandacht vr details, te veel aandacht vr details en niet vr grtere structuur, Auditieve waarneming Meite met het crrect nazeggen van wrden f zinnen f een muzikale zin, meite m tnverschillen waar te nemen, meite met het begrijpen f nthuden van instructies die enkel auditief zijn, te weinig auditieve elementen kunnen nthuden (3 à 4 in plaats van 6 à 7), gelijkende wrden verwarren (bv si en mi, fa en la, ), meite met het hren van een ritme, Mtrische cördinatie Onhandig, klungelig, meite met al wat berep det p cördinatie van gen en handen (bv schrijven, knippen, lat gebruiken), meite met fijne mtriek, meite met grve mtriek, geen basisritme kunnen aanhuden, Wrdvindingsmeilijkheden Niet p gekende wrden f begrippen kunnen kmen. Midden in een zin een bepaald wrd niet vinden. 10

5 Mtrische nrust en afleidbaarheid Niet kunnen stilzitten, niet kunnen zwijgen, dr het minste afgeleid zijn, zich slechts krt kunnen cncentreren, wegdrmen, vermatig babbelen, aan alles prutsen, pen en gm kapt prutsen, Faalangst Angstig m te falen vanuit negatieve faalervaringen, angst m te falen vanuit perfectinisme, angst m te falen vanuit een gebrek aan zelfvertruwen, angst m in grep p te treden vanuit een te grte aandacht vr wat anderen ver mij denken, 11