De rol van beloning en executieve functies bij het aan- en afleren van gedrag

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "De rol van beloning en executieve functies bij het aan- en afleren van gedrag"

Pieter de Ridder
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 De rl van belning en executieve functies bij het aan- en afleren van gedrag Elien Segers 1, Tm Beckers 2, Hilde Geurts 3, Laurence Claes 1, Dieter Baeyens 1,4, Marina Danckaerts 5 & Saskia van der Ord 1 1 Klinische Psychlgie, KU Leuven 2 Centrum vr Leerpsychlgie en Experimentele Psychpathlgie, KU Leuven 3 Brein en Cgnitie, Universiteit van Amsterdam 4 Cde Lessius 5 UPC KU Leuven campus Gasthuisberg

2 Theretische achtergrnd Neurbilgische basis Executief Circuit Psychlgische prcessen Executieve Dysfuncties Gedragsexpressie Werkgeheugen Inhibitie Krtere Delay Reward Gradiënt Aversie vr uitstel Respns Ouders Belningscircuit ADHD Functineren Snuga-Barke, 2003

3 Theretische achtergrnd Sagvlden et al. (2005) Link met perante cnditinering Bekrachtiging van nieuw gedrag (aanleren) Extinctie van vrafgaand bekrachtigd gedrag (afleren) Reinfrcement Extinctin Disrder Krtere en steilere delay-f-reinfrcement gradient: Kinderen met ADHD hebben prblemen met het leren van nieuw gedrag Eens gedrag is aangeleerd, is het meilijker m gedrag weer af te leren ~ mijn kind leert niet uit zijn futen

4 Therie versus praktijk Therie Belningsgeveligheid Praktijk Niet alle kinderen lijken p dezelfde manier te reageren p belning Executieve Functies Werkgeheugen Inhibitie Niet alle kinderen lijken EF prblemen te hebben

5 Onderzeksvragen In deze studie willen we nagaan he kinderen met/znder ADHD nieuw gedrag/assciaties aanleren en he ze dit nieuw aangeleerde gedrag vervlgens afleren wat de invled is van verschillende bekrachtigingscntingenties (100% versus 60%) p het aan- en afleren van gedrag wat de rl van EF (werkgeheugen en inhibitie) is p het aan- en afleren van gedrag

6 Hypthesen 1) Cntinu bekrachtigde kinderen leren gedrag sneller aan en af dan partieel bekrachtigde kinderen. 2) Kinderen met ADHD hebben, i.vgl.m. cntrlekinderen, geen prblemen met het aanleren van nieuw gedrag wanneer ze cntinu bekrachtigd wrden, maar wel wanneer ze partieel bekrachtigd wrden. 3) Gebaseerd p de therie van Sagvlden verwachten we dat kinderen met ADHD gedrag trager afleren in beide bekrachtigingscndities in vergelijking met cntrlekinderen. 4) Er wrden geen verschillen tussen beide grepen verwacht met betrekking tt acquisitie en extinctie wanneer er gecntrleerd wrdt vr WG en inhibitie.

7 Deelnemers en selectiecriteria Leeftijd: 6-10 jaar Inclusiecriteria cntrlegrep Geen psychiatrische strnis Geen neurlgische strnis, sensrische f mtrische prblemen IQ > 80 (WISC-III-NL) Inclusiecriteria ADHDgrep Diagnse ADHD gecmbineerde subtype (VVGK uders & leerkracht, DISC-IV uders) Geen neurlgische strnis, sensrische f mtrische prblemen Medicatie: Methylfenidaat (Ritalin, Cncerta ) diende 24u vr het nderzek nderbrken te wrden IQ > 80 (WISC-III-NL)

8 Deelnemers en selectiecriteria Deelnemers: Cntrlegrep: 97 (44 jngens en 53 meisjes) ADHDgrep: 23 (17 jngens en 6 meisjes) Deelnemers die vldeden aan inclusiecriteria: Cntrlegrep: 69 (33 jngens en 36 meisjes) ADHDgrep: 20 (14 jngens en 6 meisjes) Leeftijd Cntrle ADHD Jngen Meisje Jngen Meisje

9 Prcedure 3 taken Leertaak Visuspatiale werkgeheugentaak Inhibitietaak: Stp Signal taak Bijkmend: subtest wrdenschat en blkpatrnen (WISC-III-NL: IQ-schatting - Sattler, 2001)

10 Leertaak Acquisitie: 120 trials Cntinue bekrachtiging CRF (100%) Partiële bekrachtiging PRF (60%) Extinctie: 80 trials

11 Visuspatiale werkgeheugentaak cf. Crsi Blkken, Cijfers en letters nazeggen Werkgeheugenprestatie werd adaptief getest a: Start new trial b: Fcus screen c: Stimulus presentatin Click t start Time in millisecnds (ms) d: Respnse e: Feedback 3500ms A: Start next trial Click t start Dvis, van der Ord, & Prins, 2011

12 Inhibitietaak: Stp Signal Task Lgan, 1994

13 Aantal crrecte respnsen (vlgen regel) Resultaten Cntinu bekrachtigde kinderen leerden de regel sneller aan en af i.vgl.m. partieel bekrachtigde kinderen. (Partial Reinfrcement Extinctin Effect) F(1, 87) = 12.51, p =.001 Trialblk

Aantal crrecte respnsen (vlgen regel) % crrecte respnsen (vlgen regel) Resultaten: Acquisitie Kinderen met ADHD hadden, in vergelijking met cntrlekinderen, geen prblemen met het aanleren van nieuw

14 Aantal crrecte respnsen (vlgen regel) % crrecte respnsen (vlgen regel) Resultaten: Acquisitie Kinderen met ADHD hadden, in vergelijking met cntrlekinderen, geen prblemen met het aanleren van nieuw gedrag wanneer ze cntinu bekrachtigd werden (F(1, 44) = 1.59, p =.210), maar wel wanneer ze partieel bekrachtigd werden (F(1, 39) = 4.18, p =.048). CRF ADHD PRF ADHD CRF Cntrle PRF Cntrle Trialblk Cntinue bekrachtiging Partiële bekrachtiging

% crrecte respnsen (vlgen regel) Resultaten: Acquisitie Er werd een negatieve samenhang gevnden tussen het percentage crrecte respnsen in acquisitie en de Hyperactiviteit/ Impulsiviteit (HI)-schaal

15 % crrecte respnsen (vlgen regel) Resultaten: Acquisitie Er werd een negatieve samenhang gevnden tussen het percentage crrecte respnsen in acquisitie en de Hyperactiviteit/ Impulsiviteit (HI)-schaal van de VvGK (uderrapprtage). r part = -.24, p =.027 Scre VVGK HI (uderrapprtage) Dit suggereert dat kinderen met meer HI symptmen meer meilijkheden ervaren met het aanleren van nieuw gedrag, vral wanneer ze partieel bekrachtigd wrden. PRF: r part = -.36, p =.019

Aantal crrecte respnsen (vlgen regel) Resultaten: Extinctie CRF ADHD PRF ADHD CRF Cntrle PRF Cntrle Kinderen met ADHD leerden gedrag niet trager af dan cntrlekinderen. F(1, 79) = 1.20, p =.

16 Aantal crrecte respnsen (vlgen regel) Resultaten: Extinctie CRF ADHD PRF ADHD CRF Cntrle PRF Cntrle Kinderen met ADHD leerden gedrag niet trager af dan cntrlekinderen. F(1, 79) = 1.20, p =.277 CRF cntrlekinderen leerden gedrag sneller af in vergelijking met PRF cntrlekinderen. Partial Reinfrcement Extinctin Effect (PREE) F (1, 65) = 7.72, p =.007 Trialblk Bij kinderen met ADHD wrdt er geen PREE pgemerkt. F(1, 16) = 0.85, p =.371

17 Resultaten: Executieve Functies Oudere kinderen hebben een grtere WGcapaciteit dan jngere kinderen. F(4, 84) = 13.30, p <.001 Er werden geen verschillen gevnden in WGprestatie en inhibitievermgen tussen kinderen met ADHD en cntrlekinderen na cntrle vr leeftijd. WG: F(1, 86) = 3.88, p =.052 Inhibitie: F(1, 86) = 0.036, p =.850 Zwel WG als inhibitie lijken een invled te hebben p het aan- en afleren van gedrag, maar kunnen de huidige bevindingen niet vlledig verklaren.

18 Samenvatting resultaten Gewenst gedrag wrdt sneller aangeleerd wanneer kinderen nmiddellijk en cnsequent belnd wrden. Dit blijkt vral belangrijk te zijn vr kinderen met ADHD. Wanneer cntrlekinderen cnsequent belnd wrden, zullen ze het vraf aangeleerde gedrag sneller afleren (snel pgeven). Wanneer ze daarentegen af en te belnd wrden, treedt er gedragspersistentie p (gedrag blijven stellen). Een grtere grep kinderen met ADHD is ndig m deze resultaten te verifiëren.

19 Klinische implicaties Belang van cnsequent belnen vr kinderen met ADHD (Ongewenst) gedrag dat partieel bekrachtigd is, is erg meilijk uit te dven (gedragspersistentie) Gevaar dat je bij pging tt uitdven, het gedrag tch ng partieel bekrachtigt

20 Bedankt vr jullie aandacht!

21 Resultaten: Leeftijd Oudere cntrlekinderen leren gedrag sneller aan dan jngere cntrlekinderen, zwel in de partiële als cntinue bekrachtigingscnditie (F(1, 66) = 21.72, p <.001). Bij kinderen met ADHD daarentegen lijkt leeftijd geen invled te hebben p het aanleren van gedrag (F(1, 17) = 3.90, p =.065 ). Leeftijd lijkt geen rl te spelen bij afleren van gedrag, zwel bij kinderen met als znder ADHD. Cntrle: F(1, 65) = 0.381, p =.371 ADHD: F(1, 16) = 0.017, p =.900

22 Werkgeheugenprestatie Resultaten: Executieve Functies Oudere kinderen hebben een grtere WGcapaciteit dan jngere kinderen. F(4, 84) = 13.30, p <.001 Leeftijdsgrep Er werden geen verschillen gevnden in WGprestatie en inhibitievermgen tussen kinderen met ADHD en cntrlekinderen na cntrle vr leeftijd. WG: F(1, 86) = 3.88, p =.052 Inhibitie: F(1, 86) = 0.036, p =.850

Vergelijkbare documenten

2 Leerstoornissen, ontwikkelings- en gedragsstoornissen: achtergrondinformatie

2 Leerstoornissen, ontwikkelings- en gedragsstoornissen: achtergrondinformatie 2 Leerstrnissen, ntwikkelings- en gedragsstrnissen: achtergrndinfrmatie 2.1 Leerlingen met een (ernstige) leervertraging Dit zijn leerlingen met een vertraagde ntwikkeling in alle dmeinen van het schlse