Hogeschool Rotterdam, Rotterdam

Transcriptie

1 Hogeschool Rotterdam, Rotterdam Opleiding: Pedagogiek; hbo-bachelor Croho: Varianten: voltijd en deeltijd Visitatiedatum: 26 mei 2009 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, november 2009

2 2/69 NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 14 Deel B: Facetten 17 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 19 Onderwerp 2 Programma 23 Onderwerp 3 Inzet van personeel 38 Onderwerp 4 Voorzieningen 42 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 45 Onderwerp 6 Resultaten 50 Deel C: Bijlagen 57 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 58 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 63 Bijlage 3: Bezoekprogramma 67 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 68 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 69 NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 3/69

4 4/69 NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 5/69

6 6/69 NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Pedagogiek van Hogeschool Rotterdam heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in maart 2009, toen het zelfevaluatierapport bij NQA werd aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 26 mei Het panel bestond uit: Mw. drs. H. Marx-Breet (domeindeskundige, gespreksleider) Mw. drs. M. Witmaar (domeindeskundige) Mw. J. van der Meulen (studentpanellid) Mw. drs. W.M.R. de Water (NQA auditor) Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6: als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding In het studiejaar verzorgt Hogeschool Rotterdam 80 bacheloropleidingen en 14 masteropleidingen. Bij aanvang van het studiejaar waren er circa studenten ingeschreven bij de hogeschool. Dat is een toename ten opzichte van september 2007: toen waren er studenten. De hogeschool heeft in het studiejaar circa 3000 werknemers, van wie er circa 1800 zijn ingezet als docerend personeel. Er is ongeveer 1150 fte onderwijscapaciteit beschikbaar. NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 7/69

8 Missie van de hogeschool en hoofdlijnen van beleid De hogeschool wil zich profileren als kennisinstituut voor de regio Rotterdam en ziet als haar maatschappelijke taken: 1. Het opleiden van meer (kwantitatief) goed toegeruste (kwalitatief) beroepsbeoefenaren voor de arbeidsmarkt op hbo- en post-hbo niveau. 2. Het leveren van een inhoudelijke bijdrage aan de ontwikkeling van de beroepspraktijk in de kenmerkende (maatschappelijke en economische) sectoren in de regio; daarbij behoort ook kennisontwikkeling en (toegepast) onderzoek. Daartoe werkt men aan vier hoofddoelen: 1. Verbreden van de participatie in het hoger onderwijs, onder meer via nieuwe doelgroepen, verbetering van de doorstroom in de beroepskolom en diplomagerichte maatwerktrajecten met erkenning van eerder verworven competenties (EVC). 2. Verzorgen van goed hbo-onderwijs, via ondersteuning aan de opleidingen en via het kennisgestuurde, praktijkgestuurde en studentgestuurde onderwijs van het Rotterdamse Onderwijs Model (ROM, zie hierna, op blz 9). 3. Bijdragen aan kennisontwikkeling en relevant praktijkgericht (ontwerp)onderzoek, in samenwerkingsverbanden binnen de regio Rotterdam, met name wat betreft de aanpak van weerbarstige vraagstukken die samenhangen met de economische en sociale ontwikkeling van de regio. 4. Ontwikkelen van contractactiviteiten en maatwerktrajecten voor bedrijven en instellingen, die gevoed worden door de opleidingen en onderzoekprogramma s van de hogeschool. Daarmee wordt een bijdrage geleverd aan een praktijk van levenslang leren. Organisatie en sturing - Na een reorganisatie in 2007 zijn de 17 toenmalige clusters omgevormd tot elf instituten. De instituutsvorming is in 2009 vrijwel afgerond. - De indeling in deze elf instituten sluit aan bij het onderscheiden van elf maatschappelijke sectoren in Rotterdam. De instituten hebben een samenhangend pakket van opleidingen, onderzoek (lectoraten), maatwerk- en contractactiviteiten. - De instituten worden ondersteund door 9 centrale diensten, waaronder de afdelingen Onderwijs en Kwaliteitszorg (O&K) en Personeel en Organisatie (P&O). - Het personeelsbeleid is gericht op het werven van en kansen bieden aan mensen die zich professioneel en met enthousiasme willen inzetten voor het realiseren van de ambities van de hogeschool. - De hogeschool ziet erop toe dat de voorzieningen en de communicatie afgestemd worden en blijven op de vereisten van een kennisinstelling. - De hogeschool ziet erop toe dat de ambities van de hogeschool zijn en blijven verankerd in het systeem van sturing en kwaliteitszorg, zodat een ieder systematisch kan werken aan het realiseren daarvan. 8/69 NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

9 In de Statuten van de Hogeschool en in het Protocol Raad van Toezicht en College van Bestuur is vastgelegd hoe de formele verhouding en de omgangsvormen tussen het College van Bestuur en de Raad van Toezicht is. Voor elk van de elf sectoren heeft de hogeschool kernopgaven onderscheiden waaraan zij een bijdrage wil leveren. De elf instituten van de hogeschool die daarna zijn gevormd, zijn elk direct verbonden met een sector: zij werken via het onderwijs en via de kenniskringen aan de kernopgaven. De taken van de instituten zijn gericht op het samenhangend aanbieden van bachelor- en masteronderwijs en ten tweede het uitvoeren van onderzoek in lectoraten en contractactiviteiten voor de relevante maatschappelijke sector. Per instituut is een directie, met een voorzitter en een lid of adjunct-directeur. De voorzitters van de elf instituutsdirecties vormen, samen met het CvB, de Bestuursraad van de hogeschool. Dit is het belangrijkste overlegorgaan voor de ontwikkeling van het hogeschoolbeleid. De instituten en diensten zijn autonoom en resultaatverantwoordelijk. Het CvB biedt sturing aan de instituten in een 4-jarige cyclus van strategische beleidsvorming en in een jaarlijkse cyclus van planning- en control. Instrumenten daarbij zijn de diverse zogenoemde Hogeschoolkaders en enkele zogenoemde Handreikingen. De kaders zijn een dwingende richtlijn; de handreikingen bieden een overzicht van best practices. Onderwijs binnen de hogeschool De instituten stemmen het aanbod van opleidingen, minoren, masters en kenniskringen af op de thema s die voor de stad en de regio van belang zijn. Dat leidt tot het aanbieden van nieuwe opleidingen of de herprofilering van bestaande opleidingen of minoren rond actuele thema s. In alle opleidingsprogramma s is ruimte opgenomen voor een minor. Een minor is een samenhangend programma van 30 studiepunten in het derde en vierde jaar van de bacheloropleiding en is in het curriculum van elke student een profilerend element. Een minor kan gericht zijn op verbreding, op verdieping of op doorstroom naar een masteropleiding. Naast de reguliere minoren zijn er 13 innovation labs (voorheen binnen de hogeschool aangeduid als themaminoren). De innovation labs zijn deels al in uitvoering en deels nog in ontwikkeling; naar verwachting kunnen de studenten vanaf februari 2010 binnen de innovation labs daadwerkelijk werken aan hun profilering. De Hogeschool hanteert sinds 2003 het Rotterdamse Onderwijsmodel, aangeduid als ROM. Dit onderwijsmodel is gebaseerd op drie leerlijnen: een kennisgestuurde leerlijn, een praktijkgestuurde leerlijn en een studentgestuurde leerlijn. Het model is zodanig ingericht dat in het begin van de opleiding de nadruk ligt op kennisgestuurd onderwijs en dat in de laatste opleidingsjaren de nadruk toenemend ligt op praktijkgestuurde opleidingsonderdelen. Assortimentsbeleid Een onderdeel van het strategisch beleid van de hogeschool is het assortimentsbeleid. Dit is gericht op de aansluiting van de inhoud en het aanbod van de opleidingen op de vragen uit de Rotterdamse regio. NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 9/69

10 Binnen dit beleid vindt de afweging plaats rond het ontwikkelen van nieuwe opleidingen (bachelor, master en associate degrees), het instellen van lectoraten, lectoraatsopdrachten, het ontwikkelen van minoren, het werven van contractactiviteiten. Inhoudsgebieden voor aanpassing in het onderwijsaanbod zijn; - waterbeheersing: er is een nieuwe bacheloropleiding per 1 september productdesign: er loopt een procedure voor een nieuwe masteropleiding - onderwijs: het voornemen is dat de nieuwe masteropleiding Leren en Innoveren vanaf 2010 wordt aangeboden, in samenwerking met Fontys Hogescholen en Hogeschool Utrecht - kunstonderwijs: in 2009 is er een behoefteonderzoek gaande naar nieuwe studiemogelijkheden op masterniveau. Diversiteitsbeleid Een ander onderdeel van het strategisch beleid van de hogeschool is het diversiteitsbeleid. Dit beleid, dat in 2006 is geformuleerd, moet vorm krijgen binnen de instituten en de opleidingen. Het beleid is gericht op het bieden van de noodzakelijke steun aan studenten uit diverse instroomcategorieën: verhoudingsgewijs neemt het belang van de doorstroom vanuit het mbo en instroom van opscholers en omscholers toe ten opzichte van de traditionele havo- en vwo-instromers. Daartoe behoort ook gerichte nadruk op instroom na EVCprocedures en de instroom van anderstaligen. De multiculturele diversiteit van de Rotterdamse regio dient een afspiegeling te krijgen in de studentenpopulatie van de hogeschool. In het kader van het diversiteitsbeleid is er een aanscherping van het instroombeleid van de opleidingen: aan studenten wordt zowel vóór als na de poort op verschillende manieren ondersteuning geboden om eventuele achterstanden weg te werken. Zo worden er summerschools georganiseerd en kunnen studenten in het kader van het keuzeonderwijs vakken volgen die hen in staat stellen hun kennis op specifieke gebieden bij te spijkeren. Mede hiertoe komt er in 2010 een uitbouw bij het gebouw aan het Museumpark voor een nieuwe afdeling waar kandidaat-studenten voor instroom terecht kunnen: het centrum voor studieadvies en assessment. Ook voor excellente studenten komt er specifieke aandacht. Daartoe komen er binnen de lectoraten en de daarmee verbonden kenniskringen mogelijkheden voor speciale verdieping en verbreding van hun opleiding en voor het werken aan een honoursdegree. Dit onderwijs wordt deels gerealiseerd in de bovenvermelde innovation labs. Enkele kengetallen Bij alle instituten van de hogeschool is er een min of meer eenzelfde hoeveelheid studenten ingeschreven, te weten tussen de en Er zijn echter enkele instituten met aanmerkelijk meer studenten (meer dan in 2008) en enkele met minder (net geen 1400 studenten in 2008). Hieronder zijn enkele kengetallen weergegeven over de opleiding Pedagogiek, over het Instituut voor Sociale Opleidingen en over de hogeschool. 10/69 NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

11 Enkele kengetallen voor Instroom 2008 Pedagogiek Voltijd: 226 Deeltijd: 51 Instituut SO Voltijd: 777 Deeltijd: 190 Totaal aantal studenten in Voltijd: 881 Deeltijd: 193 Totaal: 1074 Voltijd: 2438 Deeltijd: 636 Docenten in (fte) Docent- studentratio ,68 fte 1 : 27,1 112,61 fte 1 : 27,3 Hogeschool : 24,3 Specifiek over de opleiding Pedagogiek In april 2009 hebben drie NQA-auditoren een generieke audit uitgevoerd bij de hogeschool Rotterdam. Daarbij is informatie verkregen die van belang is bij de beoordeling van de facetten van de Onderwerpen 3, 4 en 5 en van enkele facetten van Onderwerp 2. Deze informatie is verwerkt in dit rapport over deze opleiding. De opleiding Pedagogiek ressorteert onder het Instituut voor Sociale Opleidingen. In 1954 zijn de eerste colleges MO pedagogiek gestart. De opleiding peda VT in haar huidige vorm is rond 1998 gestart. De afgestudeerden werken in beroepen zoals casemanager kinderopvang/zorgkinderen, pedagogisch stafmedewerker, coördinator van opvoedbureau of opvoedwinkel, cursusleider voor opvoedingscursussen, leerplichtambtenaar, begeleiders onderwijsondersteuning, begeleider in de jeugdzorg en pleegzorg, ambulant begeleider bij mensen met een verstandelijke beperking en hun omgeving, beleidsmedewerker bij instellingen of overheid, procesbegeleider samenwerkingsverbanden. Tijdens de laatste visitatie is in 2003 geconstateerd dat de voltijdse opleiding wat te praktisch was en dat de deeltijdopleiding teveel vanuit vakdisciplines was gericht. De opleiding heeft na deze visitatie een ontwikkeling in gang gezet om te komen tot nieuwe beroepsgerichte competenties die zowel voor de voltijd- als voor de deeltijdopleiding gelden. Een andere constatering van visitatiecommissie van 2003 was dat de toetsing tekort schoot, volgens het toen geldende visitatiekader. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens hebben de panelleden zich in de periode april en mei 2009 inhoudelijk voorbereid op het bezoek 26 mei Zij hebben daartoe het zelfevaluatierapport (en bijlagen) bestudeerd en NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 11/69

12 hun voorlopige oordelen geformuleerd op basis van argumenten. Ook hebben zij hun vragen geformuleerd. Zij hebben hun bevindingen doorgegeven aan de NQA-auditor, die op basis daarvan kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken heeft geïnventariseerd. Kort voor de visitatiedag had het panel een voorbereidende vergadering. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er waren gesprekken met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken hadden de panelleden gelegenheid om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke (tussen-) oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren NQA heeft, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in juni 2009 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn er wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in oktober 2009 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in oktober 2009 en in november 2009, ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. 12/69 NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

13 In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de deeltijd afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, geldt voor de deeltijdopleiding dezelfde argumentatie en dezelfde oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien de deeltijdopleiding inhoudelijk voornamelijk is gebaseerd op dezelfde moduleinhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 13/69

14 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding Pedagogiek Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen voldoende 1.2 Niveau bachelor goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma goed 2.4 Studielast goed 2.5 Instroom goed 2.6 Duur voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud goed 2.8 Beoordeling en toetsing goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO goed 3.2 Kwantiteit personeel goed 3.3 Kwaliteit personeel goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen goed 4.2 Studiebegeleiding goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten voldoende 5.2 Maatregelen tot verbetering goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau voldoende 6.2 Onderwijsrendement voldoende Totaaloordeel Positief 14/69 NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

15 Doelstellingen opleiding Het panel heeft het eerste facet van dit onderwerp beoordeeld als voldoende en de overige twee facetten als goed. Het oordeel over het onderwerp is daarom positief. Programma Het panel heeft zeven facetten van dit onderwerp beoordeeld als goed, het oordeel voor het facet 2.6 (Duur) is voldaan. Het oordeel over het onderwerp is daarom positief. Inzet van personeel Het panel heeft de drie facetten van dit onderwerp beoordeeld als goed. Het oordeel over het onderwerp is daarom positief. Voorzieningen Het panel heeft de twee facetten van dit onderwerp beoordeeld als goed. Het oordeel over het onderwerp is daarom positief. Interne kwaliteitszorg: Het panel heeft het eerste facet als voldoende beoordeeld en de overige twee facetten als goed. Het oordeel over het onderwerp is daarom positief. Resultaten Het panel heeft de twee facetten van dit onderwerp beoordeeld als voldoende. Het oordeel over het onderwerp is daarom positief. Totaaloordeel Op grond van de oordelen, weergegeven in het voorgaande schema, en op grond van de inhoudelijke onderbouwing daarvan zoals die is vermeld in het tweede deel van dit rapport, blijkt dat het panel bij de zes onderwerpen tot een positief oordeel komt voor. De conclusie is dan ook dat het totaaloordeel over de opleiding positief is. NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 15/69

16 16/69 NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

17 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 17/69

18 18/69 NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

19 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding Pedagogiek is binnen de Hogeschool Rotterdam gepositioneerd binnen het Instituut voor Sociale Opleidingen. De studenten van de vier bacheloropleidingen van dit instituut, te weten Pedagogiek, SPH, MWD en CMV, worden opgeleid tot Bachelor Social Work. Sinds 2005 heeft het Instituut een geïntegreerde benadering van de eindkwalificaties van de vier opleidingen Social Work, in aansluiting op de internationale ontwikkelingen in het denken over deze opleidingen. Het Instituut heeft een competentiematrix Social Work opgesteld. Dat is het document Hoofdlijnen Social Work (2007), waarin de competenties voor de vier opleidingen gelijkluidend zijn, met een nadere uitwerking per opleiding. Deze benadering is naar het oordeel van het panel in lijn met de landelijke en internationale discussie in het domein over de ontwikkeling van afzonderlijke competenties voor de opleidingen in het domein naar gezamenlijke competenties. De concretisering in beroepssituaties en de beroepscontexten zijn daarbij per opleiding verschillend. Bij het maken van deze competentiematrix heeft het Instituut, naast de doelstellingen voor de Bachelor of Social Work, rekening gehouden met de landelijke en de eigen, Rotterdamse, doelstellingen voor de vier opleidingen. Voor Pedagogiek zijn dit onder meer: de Matrix Peda conversie, 2006, het landelijke Competentieprofiel hbo-pedagogiek 2008 en de Rotterdamse nota De opvoedrelatie centraal. Beroepsprofiel opleiding Pedagogiek Rotterdam, Bij het ontwerpen en vaststellen van het hierboven vermelde landelijke Competentieprofiel Pedagogiek van 2008 was het landelijk overleg van de hogescholen met een opleiding Pedagogiek (LLP) betrokken, waaronder die van de Hogeschool Rotterdam. Ook vertegenwoordigers van de beroepsgroep waren betrokken bij dit profiel; het profiel opgenomen in het register van de HBO-raad. De instituutsbrede matrix Social Work van het Rotterdamse Instituut voor Sociale Opleidingen is voor Pedagogie uitgewerkt in de competentiematrix van de opleiding Pedagogiek. Het panel heeft kunnen vaststellen dat de relevante landelijke nota s over de pedagogiek daarin adequaat tot uiting komen. De competentiematrix is beschikbaar voor studenten, onder meer via de Opleidingswijzer Pedagogiek (zie ook bij 2.2). NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 19/69

20 Naast de hierboven genoemde nota s (2e en 3 e bullet) heeft de Rotterdamse opleiding Pedagogiek bij het denken over haar opleidingsdoelstellingen inspiratie gevonden in de uitgangspunten van de European Foundation on Social Quality (EFSQ) die als belangrijke facetten van sociale kwaliteit ziet: sociaal economische zekerheid, sociale inclusie, sociale cohesie en sociaal empowerment. Een op de Rotterdamse situatie toegespitste nota over de opleidingsdoelstellingen voor Pedagogiek is de nota Hoofdlijnen Social Work (Rotterdam, april 2007), waarin de landelijke doelstellingen zijn aangevuld met vragen uit de regio Rotterdam, zoals de prioriteiten bij diversiteit en bij het jeugdbeleid van de Gemeente Rotterdam. Dat is de specifieke Rotterdamse focus van pedagogiek. In het document Verantwoording curriculum Pedagogiek (2008) zijn de eindkwalificaties van de opleiding uitgewerkt, met daarin een combinatie van handelingsperspectieven (exploreren, positioneren, interveniëren) en contexten (psychosociaal, sociaalecologisch en maatschappelijk perspectief). Daarnaast zijn drie algemene competenties in de matrix verwerkt: deze zijn afgeleid uit de Dublin Descriptoren: communiceren, ondersteunen en verantwoordelijkheid nemen. Hiermee wordt het hbo-bachelor niveau bewaakt. Het beleid van de hogeschool voor internationalisering is vastgelegd in de beleidsnota Internationalisering HR (2005). In het strategisch beleidsplan per instituut is het internationaliseringsbeleid van de opleidingen van het instituut uitgewerkt, in relatie tot het eigen beroepsprofiel. Voor de opleiding Pedagogiek betreft dit vooral een inzet op de culturele diversiteit binnen de Rotterdamse regio, tot uiting komend in het onderwijs in de vorm van internationalisation at home (zie bij 2.2) en in de minor International aid and development (zie ook bij 2.2). De opleiding bewaakt de eindkwalificaties door deelname aan de landelijke discussie over het beroepsprofiel hbo-pedagogiek in het LLP en door periodieke terugkoppeling met het beroepenveld en de beroepspraktijk. Hiertoe is onder andere een beroepenveldcommissie ingesteld. Via de landelijke HBO-Monitor krijgt de opleiding feedback over de aansluiting tussen de doelstellingen van de opleiding en het werkveld. De eindkwalificaties van de opleiding komen voldoende overeen met de landelijke eisen die worden gesteld aan de hbo-opleiding pedagoog. Het panel stelt vast dat de internationale oriëntatie in de opleiding vooral wordt vertaald naar de multiculturele samenleving van de grote stad waar de hbo-pedagoog voor wordt opgeleid. Het panel komt tot het oordeel voldoende aangezien de opleiding een beperkte invulling geeft aan een internationale oriëntatie wat betreft de opleidingsdoelstellingen. Zo heeft het panel geen documenten aangetroffen waaruit is af te leiden dat er een internationale vergelijking van de opleiding is of een positionering is van de opleiding ten opzichte van vergelijkbare opleidingen in het buitenland. 20/69 NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

21 Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De verantwoording van het bachelorniveau is in de zelfevaluatie opgenomen in de vorm van een matrix waarin de Dublin Descriptoren en de competenties voor Pedagogiek tegen elkaar zijn afgezet. Hieruit is af te leiden dat alle Dublin Descriptoren meerdere keren terugkomen in de verschillende competenties van de opleiding. Als voorbeeld: de Dublin Descriptor Kennis en Inzicht komt aan de orde bij de opleidingscompetenties Verhelderen vraagstelling, Opstellen handelingsplan, Versterken (directe) opvoedrelatie, Analyseren opvoedsituatie en Maatschappelijke oriëntatie. Het panel is van oordeel dat de Dublin Descriptors adequaat zijn afgedekt in de opleidingsdoelstellingen. De borging van het profiel, de competenties en de eindkwalificaties plaats via verschillende lijnen zoals: - Het volgen van landelijke discussies over het beroepsprofiel; - Periodieke terugkoppeling met alumni; - Het kritisch volgen van de opleiding door de beroepenveldcommissie; - Bij ontwikkeling van een nieuwe minor wordt een expertmeeting georganiseerd met het werkveld. Het panel kon na bestudering van de documentatie en na het visitatiebezoek vaststellen dat de opleiding heeft aangetoond dat de eindkwalificaties goed aansluiten bij het bachelorniveau zoals dat is omschreven in de Dublin Descriptoren. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Hetgeen is gesteld bij de facetten 1.1 en 1.2 geldt evenzeer bij dit facet. In het verleden waren de opleidingsdoelstellingen bij Pedagogiek in Rotterdam in wat te sterke mate gericht op de onderwijssituatie, zoals tijdens de bezoekdag is besproken met het opleidingsmanagement en het beroepenveld. Hierbij speelt mee dat de opleiding hbopedagogiek nog relatief jong is en zich nog verder moest ontwikkelen in de praktijk. Het panel kon vaststellen dat de opleiding door heldere communicatie werkt aan een duidelijk profiel voor de hbo-pedagoog. Een element daarbij is: de hbo-pedagoog moet NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 21/69

22 ondersteuning kunnen bieden en interventies kunnen doen, gericht op het kind in de opvoedsituatie. In het zelfevaluatierapport vat de opleiding de recente ontwikkelingen in het beroepsprofiel samen onder de noemers: - Opvoedingsondersteuning - Jeugd en Overlast - Voorkomen en bestrijden van voortijdig schoolverlaten - Voeding en beweging - Meer leertijd voor kinderen. De opleiding heeft onder andere een voorlichtingsfilm gemaakt waarin zichtbaar is wat een hbo-pedagoog het werkveld te bieden heeft bij opvoedingsondersteuning. De opleiding richt zich primair op de opvoedingsproblemen in de Rotterdamse situatie, zoals blijkt uit de documentatie over het opleidingsprofiel en zoals is besproken tijdens de bezoekdag. Daarbij zet de hogeschool en specifiek deze opleiding zich in om een bijdrage te leveren aan kennisontwikkeling voor deze stad. Als voorbeeld wordt genoemd het recente congres over het thema Schooluitval (2008). Studenten hadden daarbij een rol en diverse partijen zijn tijdens het congres bij elkaar gebracht om tot kennisontwikkeling en kennisdeling over dit onderwerp te komen. Dit congres heeft er ook toe bijgedragen dat er in het beroepenveld meer kennis ontstaat over het beroepsprofiel van een hbo-pedagoog. De opleiding geeft aan dat de interne evaluatie heeft geleid tot: - de start van een tweejarig onderzoek naar afgestudeerde studenten - het instellen van een nieuwe module Werkveld en beroepenoriëntatie; - het versterken van de relatie met het werkveld; - evaluatie van het beroeps- en competentieprofiel (januari 2008) met de beroepenveldcommissie. De opleiding sluit aan op het landelijke beroepsprofiel, waarbij de concretisering is gericht op vragen uit de Rotterdamse regio, dit in overeenstemming met de regiogeoriënteerde taakopvatting van de hogeschool. De werkvelden en functies van de hbo-pedagoog zijn als volgt benoemd: - Kinderopvang. Functievoorbeelden: casemanager kinderopvang/zorgkinderen, pedagogisch stafmedewerker; - Onderwijsondersteuning. Functievoorbeelden: leerplichtambtenaar, begeleider en trainer sociale vaardigheden; - Opvoedingsondersteuning. Functievoorbeelden: coördinator van opvoedbureau of opvoedwinkel, cursusleider voor opvoedingscursussen; - Jeugdhulpverlening/gehandicaptenzorg. Functievoorbeelden: begeleider pleegzorg, ambulant begeleider bij mensen met een verstandelijke beperking en hun omgeving; - Jeugdbeleid/algemeen. Functievoorbeelden: Beleidsmedewerker bij instellingen of overheid, procesbegeleider samenwerkingsverbanden. Tijdens de bezoekdag heeft het panel de verslagen van de beroepenveldcommissie kunnen inzien waaruit de betrokkenheid van deze commissie is af te leiden bij de borging van validatie van het beroepsprofiel (Verslagen beroepenveldcommissie). 22/69 NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

23 Dat betreft onder meer: - Validering van landelijk competentieprofiel - Het eigen beroepsprofiel van de opleiding - Niveau afgestudeerden - Opzet afstuderen - Integrale leerlijn in jaar 1 - Opzet propedeuseprogramma. Het Bureau Externe Betrekkingen van het instituut en dat van hogeschool hebben ook een functie bij het bewaken van de beroepsgerichte identiteit van de eindkwalificaties, in de contacten met het beroepenveld. Ook het Rotterdams Onderwijs Model (ROM, zie ook in de Inleiding en bij 2.3) en het kwaliteitszorgbeleid (zie bij Onderwerp 5) dragen bij tot borging van het beroepsgeoriënteerde karakter van de opleiding. Uit de resultaten van de HBO-monitor (HBO-monitor, 2007) is af te leiden dat afgestudeerden deels werkzaam zijn in functies waarvoor andere sociaalagogische opleidingen eveneens opleiden. De opleiding heeft de conclusie getrokken dat de competentieset herijkt moest worden (in de context van social work) en de communicatie naar het werkveld diende te verbeteren. Het is het panel gebleken dat de opleiding dit heeft uitgewerkt en ingevoerd door de stages die worden aangeboden aan tweede- en vierdejaarsstudenten in het voortgezet onderwijs en door het ontwikkelen van de minor Voorkomen van Voortijdig Schoolverlaten. Tijdens het gesprek met alumni en beroepenveld werd bevestigd dat de afgestudeerden over voldoende kennis en vaardigheden beschikken om te voldoen aan het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Wel wordt de opmerking gemaakt dat gezien de problematiek waar een hbo-pedagoog mee wordt geconfronteerd in de beroepspraktijk en de rol die afgestudeerden moeten spelen naar opvoeders (ouders) in begeleidingssituaties de jonge leeftijd van afgestudeerden als een probleem kan worden gezien. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Goed Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 23/69

24 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert bij het invullen en onderhouden van de kennisgestuurde leerlijn de Body of Knowledge en Skills (BOKS) die landelijk is vastgesteld voor de opleidingen Pedagogiek. Dat is de basis voor de literatuurlijst; het panel heeft kunnen vaststellen dat er actuele vakliteratuur wordt gebruikt. Het panel had uit de documentatie van de opleiding de indruk gekregen dat internationalisering vooral de vorm heeft van aandacht voor de multiculturele opbouw van de samenleving in een grote stad als Rotterdam. De docenten benadrukten echter in het gesprek tijdens de bezoekdag dat internationalisering breder aanwezig is in de opleiding. Zo zijn er onder meer buitenlandse stages en uitwisselingsprogramma s met België en Tsjechië. Een van de afgestudeerden met wie het panel heeft gesproken, had haar stage gedaan op Curaçao. De docenten vertelden het panel over de voorbereidingen voor uitbreiding van de mogelijkheden voor buitenlandse stages. Docenten toonden voorts aan dat er aandacht is voor Engelstalige literatuur en de Engelse actualiteit van de pedagogiek, doordat Engelstalige artikelen worden opgenomen in de readers. Het panel constateert toch dat de aandacht voor buitenlandse vakliteratuur vergroot zou kunnen worden; zo had het panel vastgesteld dat er in het afstudeerwerk zelden verwijzingen zijn naar buitenlandse vakliteratuur (zie ook 6.1). Met de aanpak volgens het Rotterdams Onderwijsmodel (ROM, zie ook bij 2.2. en 2.7) is er een kader voor een kennisgerichte benadering van het onderwijs, gekoppeld aan een gerichte betrokkenheid van en op de beroepspraktijk waartoe de studie opleidt. Dat betreft onder meer de benadering van de praktijk via authentieke leerervaringen. Vanaf het begin van de studie leren de studenten om vraagstukken aan te pakken die ze in hun beroepspraktijk tegenkomen. Het betreft zoveel mogelijk echte vraagstukken met een echte opdrachtgever, waar mogelijk samen met andere studenten, ook van andere opleidingen binnen en buiten het eigen instituut. De opleiding geeft hieraan vorm door casussen uit de (Rotterdamse) beroepspraktijk. Enkele voorbeelden van actuele opdrachten die zijn ontleend aan de Rotterdams praktijk zijn: - Voer een moeder-kind programma voor Antilliaanse moeders en kinderen uit met behulp van een daarvoor gemaakt draaiboek (tijdens een stage). - Maak een stappenplan voor leidsters en ouders voor het pedagogisch handelen met betrekking tot huilbaby s. - Stel een advies op voor een Rotterdamse deelgemeente over de inzet van opvoedingsondersteuning; - Ontwikkel een lessenreeks voor het vmbo ter voorkoming van schooluitval en voer dit tijdens een stage uit; - Ontwikkel een dagarrangement voor een brede school door een hbo-pedagoog. In ieder leerjaar van de voltijdse opleiding zijn er stages, per studiejaar oplopend in tijdsduur en complexiteit van de stageopdracht. De opdrachten zijn gericht op de Rotterdamse problematiek, in aansluiting op de focus van de opleiding (zie bij 1.1), zoals bij opdrachten over talentontwikkelingen van kansarme kinderen) 24/69 NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

25 De opbouw van de stages is als volgt: - Studiejaar 1: Beroepsoriënterende en selecterende stage van 100 uur totaal. Doelstelling: oriëntatie op de doelgroep; - Studiejaar 2: Beroepsvoorbereidende (lint)stage, 6 uur per week (10 EC) met doelstelling: Leren werken met de doelgroep - Studiejaar 3: Beroepsvormende stage van 3 dagen per week met doelstelling Methodisch leren en handelen - Studiejaar 4. Beroepsvormende stage en specialisatie gedurende 2,5 dag per week. Doel van deze stage is coördineren, leidinggeven en beleid. Om de kwaliteit van de stages te garanderen evalueert de opleiding de stages systematisch. Een van de resultaten van die evaluaties is dat in het studiejaar de stagebegeleiding is aangepast: meer systematisch en meer intensief. Voor de deeltijdopleiding zijn er geen stages. Het onderwijs sluit aan op de casuïstiek van de werkplek van studenten. De docenten zorgen er daarbij voor dat casuïstiek breed is en dat die het gehele pedagogische werkterrein omvat. De opleiding heeft een procedure waarmee de relevantie van de werkplek wordt bewaakt (zie bij 2.5). De organisatie van de contacten tussen de opleiding en het werkveld, via projecten, stages, bedrijfsbezoeken en via gastlezingen, is binnen het instituut belegd bij het Bureau Externe Betrekkingen (BEB). Dit gebeurt in aansluiting op het OIIO-beleid (Outside In- Inside Out) van de hogeschool, waarbij de werkveldcommissie het eerste aanspreekpunt is voor de opleiding. Het BEB bewaakt de kwaliteit van de stageadressen en de relevantie van de werkplek van deeltijdstudenten. Dat gebeurt aan de hand van vooraf vastgestelde criteria. Tijdens de bezoekdag heeft het panel kunnen vaststellen dat de betrokkenheid van dit bureau bij de opleiding groot is, onder meer doordat de projectcoördinator van de opleiding tevens deel uitmaakt van het bureau. Ook uit de gesprekken met studenten bleek de laagdrempeligheid van het BEB: de studenten noemden de grote betrokkenheid van het BEB om hen te helpen stageplaatsen te vinden die passen bij hun studiefase. Alle opleidingen van de hogeschool nemen onderzoek expliciet op in het curriculum. Het panel heeft kunnen vaststellen dat het opleidingsprogramma aparte onderzoeksmodulen bevat waarin de studenten aanleren om wetenschappelijke artikelen te interpreteren en benutten en om evidence based te werken. In deze onderzoeksmodulen leren de studenten ook om praktijkgericht onderzoek uit te voeren en worden zij hiertoe methodologisch toegerust. Het panel heeft kunnen vaststellen dat het ontwikkelen van de beroepsvaardigheden voor een hbo-pedagoog in het programma van zowel voltijd- als de deeltijdopleiding voldoende worden gewaarborgd door binnenschoolse cursussen zoals het aanleren van sociale competenties en door de stages die nadrukkelijk onderdeel zijn van het curriculum. Uit de meting van de tevredenheid van de studenten (STO 2007; rapportage in 2008) is af te leiden dat op bijna alle vragen behorend bij de eisen hbo de tevredenheid is toegenomen. Dit beeld werd bevestigd in het gesprek dat het panel had met studenten. NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 25/69

26 Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft de competenties en eindkwalificaties beschreven in het document Beroeps- en competentieprofiel HBO-pedagoog, december Daarin is een matrix opgenomen waarin de drie invalshoeken exploreren, positioneren en interveniëren zijn gecombineerd met de drie perspectieven: psycho-sociaal perspectief, sociaal-ecologisch perspectief en maatschappelijk perspectief. In een toelichting op de competentiematrix zijn alle eindkwalificaties van de hbo-pedagoog uitgewerkt. Deze competenties zijn vervolgens concreet uitgewerkt in het studieprogramma, te weten de Opleidingswijzer Het programma heeft vorm gekregen volgens verschillende principes. De eindkwalificaties zijn leidraad zijn voor het programma; zij zijn geconcretiseerd in leerdoelen voor de programmaonderdelen. Naast de eindkwalificaties, en, daarin begrepen, de Dublin Descriptoren, hanteert de opleiding het ROM, met een uitwerking van de leerlijnen van De Bie. Met een wisselende omvang zijn de drie leerlijnen, samenhangend, in elke studiefase zichtbaar: kennisgestuurd, praktijkgestuurd en studentgestuurd. Deze lijnen zijn de kern van het didactisch concept van de hogeschool, het ROM. Het doel is versterking van de samenhang in het onderwijs. De eindkwalificaties zijn daardoor in onderlinge samenhang geconcretiseerd in leerlijnen, werkvormen en toetsvormen, zoals het panel heeft kunnen constateren. Ter verduidelijking een voorbeeld van de samenhang tussen leerlijnen, werkvormen en toetsvormen: Leerlijnen ROM Leerlijn Werkvormen Toetsvormen Studentgestuurd Studieloopbaan Groepsbijeenkomsten Individuele gesprekken Portfolio Competentieprofiel Portfolio Persoonlijk ontwikkelingsplan De borging van het programma is als volgt: - De opleidingsmanager is verantwoordelijk voor de inhoud van het onderwijs en de leerdoelen van de verschillende modulen. De opleidingsmanager wordt door de curriculumcommissie geadviseerd; 26/69 NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)

27 - De curriculumcommissie is verantwoordelijk voor de uitwerking van een samenhangend en studeerbaar curriculum voor voltijd en deeltijd opleiding, adviseert de onderwijsmanager en heeft tot taak een langetermijnvisie op de ontwikkeling van het onderwijs te ontwikkelen; - De modulebeheerder is verantwoordelijk voor de uitwerking van het competentieprofiel in de modulehandleidingen en heeft een controlerende taak; - De docenten moeten via het Format Studiehandleiding een consequente en consistente uitwerking geven aan het programma vanuit de leerdoelen. Het opleidingsmodel is gebaseerd op de concepten: proactief leren, bejegening als beginnend beroepsbeoefenaar en competentiegericht leren met de praktijk centraal. De focus van de opleiding verschilt per leerjaar: - Jaar 1: Pedagoog; een mooi beroep, - Jaar 2: Tussen betrokkenheid en controle, - Jaar 3: Pedagogisch werk in uitvoering. Tijdens dit studiejaar vindt de meest intensieve stage plaats waarbij de studenten een jaar lang drie dagen in de week stage lopen. Hoofddoel van deze stage is het methodisch leren werken in de praktijk. - Jaar 4: De transitie van school naar werk. In dit jaar maken de studenten de overgang van opleiding naar werk. Dit wordt gemarkeerd door het afleveren van het meesterstuk. In de deeltijdse variant zijn er geen stages (zie ook 2.1); de praktijkgestuurde lijn heeft daarmee een andere vorm dan die bij de voltijdse studie. De deeltijdstudenten brengen hun werk als realistische beroepssituatie in bij het binnenschoolse onderwijs; opdrachten die aan de praktijk gerelateerd zijn, worden door deeltijders op de werkplek uitgevoerd. De beroepspraktijk wordt door deeltijdstudenten ook gebruikt om te reflecteren op hun ontwikkeling, iets wat bij voltijdstudenten gebeurt tijdens de stage. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport vermeld dat er tijdens de interne audit in november 2006 is gebleken dat studenten het hbo-bachelor-niveau van het opleidingsprogramma als onvoldoende waardeerden. Vooral bij de Dublin Descriptoren 1 (kennisniveau) en 2 (inzicht en toepassing) zagen zij verbeteringen mogelijk. Hieraan heeft de opleiding gevolg gegeven door met name deze Dublin Descriptor beter uit te werken in het onderwijsprogramma: meer theorie, meer concrete toepassingen daarvan via de opdrachten. Uit het tevredenheidsonderzoek onder studenten (STO 2007) is af te leiden dat de tevredenheid de afgelopen jaren is toegenomen. Dit beeld werd bevestigd in het gesprek dat het panel tijdens de bezoekdag had met studenten. Onder meer op grond van gesprekken met docenten, de alumni en de studenten heeft het panel tijdens de bezoekdag kunnen vaststellen dat de, in leerlijnen samenhangende, programmaonderdelen een goede mogelijkheid bieden om het vereiste niveau te bereiken. Er is tijdens het bezoek besproken dat een opleiding voor hbo-pedagoog een specifieke persoonlijke ontwikkeling van de studenten vereist, bijvoorbeeld in de bejegening van mensen. Tijdens de studie zijn dat vooral medestudenten en docenten, later in de beroepspraktijk gaat het om cliënten. De studie is confronterend op dit punt en de portfolio s hebben een belangrijke rol om na te gaan of, en om te bereiken dat, een student over de vereiste competenties beschikt. De beroepspraktijk wordt hierbij intensief betrokken, onder meer door middel van stageverslagen. NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt) 27/69

28 Het panel heeft op grond van het voorgaande kunnen vaststellen dat de opleiding een programma heeft opgesteld van vakgerichte inhoud en de ontwikkeling van competenties waarmee voor voltijd- en deeltijdstudenten de eindkwalificaties kunnen worden bereikt. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Criterium - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding maakt gebruik van de hogeschoolkaders en handreikingen voor het versterken van de samenhang in de studie, zoals handreikingen voor de functie en organisatie van de minoren, de invulling van het onderwijs in de laatste twee jaar van de studie naast de minor en het ontwerpen van een curriculum van een deeltijd en duale opleiding. Deze op hogeschoolniveau vastgestelde randvoorwaarden zijn gericht op de borging van een inhoudelijk samenhangend studiepad van de studenten. Mede door het werken met het leerlijnenmodel wordt de inhoudelijke afstemming in het onderwijsprogramma geborgd. De studenten hebben een aantal keuzemogelijkheden binnen hun opleiding. Daarmee wil de opleiding aansluiten bij de diversiteit bij de instroom en bij leervragen van individuele studenten. De keuzeruimte in het eerste studiejaar is bij voorrang gericht op ondersteuning van studenten, bijvoorbeeld doordat zij met achterstanden instromen. Voor zover een student de keuzeruimte niet voor dit doel nodig heeft, kan hij gebruik maken van het hogeschoolbrede keuzeonderwijs. Het curriculum omvat een minor met een omvang van 30 EC. De student maakt daarvoor een keuze uit een reeks minoren die relevant zijn voor deze opleiding, zoals de minor International aid and development. Het werken aan concrete vraagstukken uit de beroepspraktijk is centraal in het minorprogramma. Ook verdiept de student zich in nieuwe conceptuele kaders. Samenhang in het programma in het verloop van de opleiding (de verticale samenhang) wordt onder meer bereikt door de volgende aanpak: - De propedeuse staat in het teken van oriëntatie op het beroep, waarbij in elk kwartaal het werkveld van de pedagoog aan bod komt; - In het tweede jaar wordt op de werkvelden doorgewerkt met als thema methodisch handelen; - In het derde jaar staat het werken in de praktijk centraal; - In het vierde jaar gaat de aandacht uit naar het behalen van bekwaamheden van beginnende beroepsbeoefenaars. Beleid en coaching staan als thema s centraal. Samenhang binnen de vier jaarlijkse blokken (horizontale samenhang) van het curriculum wordt onder meer bereikt door: - Per kwartaal wordt er een beroepsproduct en een werkveld centraal gesteld. In het eerste studiejaar gaat het om kinderopvang, onderwijsondersteuning, opvoedingsondersteuning en jeugdzorg. 28/69 NQA - visitatie Hogeschool Rotterdam, hbo-bacheloropleiding Pedagogiek (vt/dt)