Hogeschool voor de Kunsten Utrecht

Transcriptie

1 Hogeschool voor de Kunsten Utrecht Opleiding: Docent Beeldende Kunst & Vormgeving, hbo-bachelor; Croho: Varianten: voltijd en deeltijd Visitatiedatum: 11 september 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december 2007

2 2/55 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 19 Onderwerp 3 Inzet van personeel 30 Onderwerp 4 Voorzieningen 34 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 36 Onderwerp 6 Resultaten 40 Deel C: Bijlagen 43 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 44 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 49 Bijlage 3: Bezoekprogramma 53 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 54 Bijlage 5: Domeinspecifieke competenties 55 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt) 3/55

4 4/55 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt) 5/55

6 6/55 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving (DBKV) van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in augustus 2007, toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 11 september Het panel bestond uit: Mevrouw M.J. (Marjo) van Hoorn (voorzitter, domeinpanellid); De heer R.A. (Rob) van der Sloot (domeinpanellid); De heer drs. F.J. (Florentijn) van Panhuis (studentpanellid); De heer drs. R.V. (Remco) van der Dussen (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (22 augustus 2005). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De Hogeschool voor de Kunsten (HKU) is in 1987 ontstaan uit een fusie tussen de Academie voor Beeldende Kunsten, het Utrechts Conservatorium, de Academie voor Expressie door Woord en Gebaar, het Nederlands Kerkinstituut en de Nederlandse Beiaardschool. In 1989 werd een nieuwe faculteit aan de HKU toegevoegd, de Faculteit Kunst, Media & Technologie. In 1990 is de Interfaculteit, de huidige Faculteit Kunst en Economie, opgericht. NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt) 7/55

8 Anno 2007 is de HKU met circa 3500 studenten en aanbod van voor-, bachelor- en masteropleidingen en postacademische opleidingen en cursussen één van de grootste op kunst en cultuur gerichte opleidingsinstituten in Europa. De HKU biedt opleidingen op het gebied van autonome beeldende kunst, vormgeving, muziek, theater, kunst en techniek, kunst en economie en kunst en educatie. Blijkens het Jaarverslag 2006 had de HKU in dat jaar 564 medewerkers in dienst met een totale inzet van 310,2 fte. Wat betreft aantallen gaat het om 333 onderwijzend en 231 onderwijsondersteunende medewerkers. De HKU telt vijf faculteiten die het onderwijs verzorgen: de Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving, de Faculteit Kunst, Media & Technologie, het Utrechts Conservatorium/Faculteit Muziek, de Faculteit Theater en de Faculteit Kunst en Economie. De faculteiten kennen elk een eigen bestuur en medezeggenschapsraad (FMR). De opleiding DBKV valt onder de Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving. Aan de faculteit worden ook opleidingen op het gebied van de Autonome Beeldende Kunst, Vormgeving en Kunst & Economie aangeboden. Op het moment van visiteren studeren er 146 studenten aan de opleiding DBKV, daarnaast zijn er 6 buitenlandse studenten die de opleiding volgen. De opleiding heeft 52 eerstejaars. De opleiding is gehuisvest op de Ina Boudier Bakkerlaan in Utrecht. 1.3 Werkwijze Generieke audit In het kader van de visitatie van de te accrediteren opleidingen van de HKU heeft op 4 juli 2007 een zogenoemde generieke audit plaats gehad. De audit richtte zich op de onderwerpen: personeel, voorzieningen en kwaliteitszorg voor zover die op concernniveau gestalte krijgen. De audit, die plaatsvond in Utrecht bestond uit een materiaalbestudering en een gesprek, en had als uitgangspunt het Zelfevaluatierapport Generieke Audit met als bijlage het jaarverslag Bij het gesprek waren betrokken: Namens de HKU: De heer A. Wisman, voorzitter College van Bestuur; De heer E. Benders, voorzitter bestuur Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving; Mevrouw K. De Vreede, plv. voorzitter bestuur Faculteit Theater; De heer W.J. Renger, plv. voorzitter bestuur Faculteit Kunst, Media en Technologie. Namens NQA: De heer drs. J.H. Boerke (accountmanager HKU); Mevrouw drs. P. Göbel (senior auditor). De rapportage van deze generieke audit is input voor de panels van de afzonderlijke opleidingen. Deze panels geven het oordeel per facet van de onderwerpen die in de generieke audit zijn onderzocht. Zij baseren zich op de rapportage van de generieke audit en 8/55 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt)

9 de eigen observaties. De rapportage van de generieke audit is voorgelegd aan de ABKV ter controle op feitelijke onjuistheden. Beoordeling op opleidingsniveau De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode augustus 2007 inhoudelijk voor op het bezoek 11 september Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering, dat 29 augustus 2007 plaatvond, is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt) 9/55

10 De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in oktober 2007 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in november 2007 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in december Het visitatierapport is uiteindelijk in december 2007 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. 10/55 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt)

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet DBKV Voltijd DBKV Deeltijd Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Goed 1.2 Niveau bachelor Goed Goed 1.3 Oriëntatie HBO-bachelor Goed Goed Totaal oordeel Positief Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Voldoende Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Goed 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma Goed Goed 2.4 Studielast Goed Goed 2.5 Instroom Goed Goed 2.6 Duur Voldaan Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Totaal oordeel Positief Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Goed Goed 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende Voldoende 3.3 Kwaliteit personeel Goed Goed Totaal oordeel Positief Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 materiele voorzieningen Goed Goed 4.2 Studiebegeleiding Goed Goed Totaal oordeel Positief Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Voldoende Voldoende 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Voldoende Voldoende Totaal oordeel Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Goed Goed 6.2 Onderwijsrendement Goed Goed Totaal oordeel Positief Positief NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt) 11/55

12 Doelstellingen opleiding Alle facetten zijn met een Goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Programma Alle facetten, met uitzondering van facetten 2.1 en 2.8, zijn met een Goed beoordeeld. De facetten 2.1 en 2.8 zijn met een Voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Inzet van personeel Alle facetten, met uitzondering van het facet 3.2, zijn met een Goed beoordeeld. Het facet 3.2 is met een Goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Voorzieningen Alle facetten zijn met een Goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Interne kwaliteitszorg Alle facetten, met uitzondering van het facet 5.2, zijn met een Voldoende beoordeeld. Het facet 3.2 is met een Goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Resultaten Alle facetten zijn met een Goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding POSITIEF is. 12/55 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt) 13/55

14 14/55 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De Utrechtse bacheloropleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving (DBKV) heeft zich ten doel gesteld om bekwame docenten af te leveren met een eerstegraads bevoegdheid voor het voortgezet onderwijs (VO) en het werkveld van de kunsteducatie. De bovengenoemde doelstelling is uitgewerkt in de eindkwalificaties van de opleiding. De eindkwalificaties zijn geformuleerd in termen van competenties. Afgestudeerden kenmerken zich door: - een procesmatige benadering van de beeldende kunst en vormgeving; - een inspirerende omgang met kennis van kunst en cultuur in diverse overdrachtsituaties; - competenties in diverse beeldende media; - ervaring met interdisciplinair werken; - een flexibele en communicatieve instelling; - een zelfstandige en onderzoekende houding op het gebied van de beeldende kunst en vormgeving, en het onderwijs. Het panel heeft vastgesteld dat de competenties van de twee varianten overeen komen met de set van competenties die is opgesteld in samenspraak met vakgenoten, namelijk het netwerk Kunst Vak Docenten Opleidingen (KVDO). De landelijke eisen zijn vastgelegd in het opleidingsprofiel Docent Beeldende Kunst en Vormgeving (2003) dat door het KVDO wordt beheerd. Het profiel is gevalideerd door vertegenwoordigers uit de beroepspraktijk afkomstig uit zowel het kunstonderwijs als de brancheverenigingen op het gebied van kunsteducatie. De competenties van de opleiding zijn als volgt vastgesteld: 1. Creërend vermogen; 2. (Kunst)pedagogisch en didactisch vermogen; 3. Operationaliserend vermogen; 4. Vermogen tot samenwerking; 5. Communicatief vermogen; 6. Reflectief vermogen; 7. Vermogen tot groei en vernieuwing; 8. Omgevingsgerichtheid. Het panel heeft vastgesteld dat de Utrechtse opleiding DBKV binnen het brede pakket van het landelijk opleidingsprofiel een heldere keuze heeft gemaakt voor een profiel. Het kenmerkt zich door de drie dimensies van waaruit het docentschap onderwezen wordt. Die dimensies zijn het maken, het beschouwen en het overdragen. De opleiding NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt) 15/55

16 beschouwt het beeldend werk als bron voor overdrachtsituaties. Dat vereist dat de (toekomstige) docent zelf op een hoog niveau beeldend actief is. Voorts ligt het Utrechtse accent op het binnenschoolse gebied waardoor de afgestudeerden bekwaam zijn op het brede vakgebied van de kunst en cultuur in het voortgezet onderwijs (VO), zowel op grond van de eigen beeldende discipline als van een meer interdisciplinaire benadering van de kunstvakken in school. Het belang van het interdisciplinair werken is een ander speerpunt van de opleiding. De opleiding hecht belang aan inhoudelijke verankering in de HKU juist vanwege de dynamiek in het brede werkterrein en het domein. Tot slot zijn voor de opleiding reflectie, levenslang leren en beschouwen belangrijke begrippen. De opleiding schrijft in het zelfevaluatierapport dat een vergelijking met eerstegraads docentenopleidingen in het buitenland lastig te maken is. Het panel onderschrijft deze problematiek. Er bestaat inderdaad geen internationale competentieset voor docenten beeldende kunst en vormgeving. De opleidingen DBKV zijn sterk verweven met nationale onderwijsstelsels, waardoor een vergelijking met eisen die in andere landen aan het beroep worden gesteld slechts partieel kunnen zijn. Veel eerstegraads docentenopleidingen zijn in Europese landen bij universiteiten ondergebracht. Er is wel contact met verschillende docentenopleidingen in het buitenland op het gebied van uitwisseling van docenten, studenten en curricula. Een voorbeeld hiervan is een samenwerkingsproject over community art met onder meer studenten uit Finland en Zwitserland. De opleiding is voornemens om op internationaal niveau meer zicht te krijgen op het (bachelor)niveau van de opleiding. Hierbij wordt samengewerkt met andere opleidingen DBKV in Nederland en met de Universiteit Utrecht. Het panel heeft geconstateerd dat periodiek onderzoek wordt ingesteld naar de relevantie van de competenties van de opleiding voor de ontwikkelingen in het beroepenveld en het domein. De landelijke eisen worden onderhouden door het netwerk KDVO. In de Raad van Advies van de hogeschool zit een vertegenwoordiger van het relevante werkveld. De Raad van Advies waarborgt dat de opleiding keuzes maakt waar het werkveld -zowel binnen- als buitenschools- behoefte aan heeft. De opleiding is voornemens in de eindkwalificaties nadrukkelijker aandacht te besteden aan de zogenoemde nieuwe geletterdheid (inzet van nieuwe media) en interculturele communicatie. Het panel heeft tijdens het visitatiebezoek kennisgenomen van het initiatief van de opleiding om een landelijk vakdidactisch overleg te voeren. Het panel is van mening dat dergelijke initiatieven een goed instrument zijn om op nationaal niveau de vakinhoudelijke eisen scherp(er) te krijgen. Het panel is van oordeel dat de geformuleerde eindkwalificaties goed aansluiten bij de eisen die door vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein, zoals vastgelegd in het relevante landelijk profiel. Het panel is enthousiast over het heldere profiel van de opleiding en de gemaakte keuzes hierin. De competenties verwijzen expliciet naar kennis en vaardigheden die afgestudeerden nodig hebben in de beroepspraktijk, in het bijzonder de beroepspraktijk van het VO. 16/55 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt)

17 Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft in de aangeleverde informatie een expliciete relatie gelegd tussen de Dublin-descriptoren en de competenties van de opleiding. Het panel heeft deze informatie bestudeerd en komt tot de conclusie dat de koppeling tussen de Dublindescriptoren en de competenties adequaat is vormgegeven. Het blijkt dat binnen een competentie meerdere Dublin-descriptoren aan bod komen. Per descriptor komt het panel tot de volgende conclusie: 1. Kennis en inzicht: met name het (Kunst)pedagogisch en didactisch vermogen voldoet aan de vereisten van deze descriptor. In deze competentie is onder meer vastgelegd dat de afgestudeerde voldoende inhoudelijke en didactische kennis en vaardigheden heeft, bijvoorbeeld over verschillende kunstdisciplines en het toepasselijk daarvan maken voor de vakken CKV en Kunst Algemeen. 2. Toepassing kennis en inzicht: het merendeel van de geformuleerde competenties zijn toepassingsgericht en hebben het in deze descriptor omschreven geambieerd niveau. De vereisten van deze descriptor komen onder meer naar voren in het creëren van beeldend werk dat voortkomt uit het ontwikkelen van een artistieke visie en het helpen van leerlingen/deelnemers zich de leerinhouden van de beeldende disciplines eigen te maken. 3. Oordeelsvorming: de competenties beantwoorden in voldoende mate aan de omschrijving van deze descriptor. Zo dient een afgestudeerde gericht te zijn op de ontwikkelingen op het gebied van de beeldende kunsten, het onderwijs in de beeldende kunst, cultuur en kunstzinnige vorming en de kunst in zijn maatschappelijke context. 4. Communicatie: de vereisten van deze descriptor worden voldoende weerspiegeld in vooral de competenties Vermogen tot samenwerking en Communicatief vermogen. Hierin is vastgelegd dat de afgestudeerde contact kan onderhouden met diverse belanghebbenden, zoals ouders van leerlingen, collega s en kunsteducatieve instellingen. 5. Leervaardigheden: in het bijzonder de competentie Reflectief vermogen is gericht op deze descriptor. In deze competentie is vastgelegd dat de afgestudeerden in staat zijn zich constant verder te ontwikkelen en professionaliseren. NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt) 17/55

18 Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het relevante beroepenveld is betrokken bij de totstandkoming en het kritisch volgen van de competenties. De door de opleiding geformuleerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met het landelijk opleidingsprofiel Docent Beeldende Kunst en Vormgeving (zie ook 1.1). Het opleidingsprofiel is door het KDVO primair opgesteld vanuit de beroepseisen van de beginnende eerstegraads docent beeldende kunst en vormgeving, omdat die het meest expliciet geformuleerd zijn. Het profiel kent vier dimensies: een artistieke dimensie, een maatschappelijke dimensie, een vaktechnische dimensie en een theoretische dimensie. Voor elke dimensie is een specifieke uitwerking geformuleerd ten behoeve van de voor het beroep docent zo kenmerkende overdrachtsituaties. De (landelijke) eindkwalificaties richten zich ongegradeerd en ongedeeld op het binnenschoolse werkterrein (het VO, zowel het tweede als het eerstegraads gebied) en op het buitenschoolse werkterrein. Studenten worden opgeleid voor onder meer het docentschap en functies binnen musea of culturele centra. De HKU-opleiding heeft structurele contacten met het werkveld om de actualiteit en relevantie van de opleidingcompetenties te monitoren. Deze contacten zijn geïnstitutionaliseerd in de Raad van Advies en de jaarlijkse bijeenkomst met stageverleners. Het panel is van oordeel dat de competenties het niveau startbekwaam beroepsbeoefenaar in zowel het binnen- als buitenschoolse werkveld weerspiegelen, waarmee de geformuleerde eindkwalificaties voldoen aan de eisen vanuit de relevante beroepenveld. Het panel heeft vastgesteld dat de HKU daarbij een duidelijk accent legt op de ontwikkelingen en vereisten in het binnenschoolse werkterrein, met de nadruk op het VO en in het bijzonder de tweede fase daarvan (havo, vwo). 18/55 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt)

19 Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Voldoende Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding maakt in het zelfevaluatierapport onderscheid tussen drie dimensies, namelijk maken, beschouwen en overdragen. Kennisontwikkeling van de student vindt op grond van deze drie dimensies plaats. Zo is uit de literatuurlijst op te maken dat de vakliteratuur betrekking heeft op deze drie gebieden. Wat betreft maken: literatuur over de beeldende vakken die in hoofdzaak handelt over maakprocessen, materialen, technieken, media en dergelijke, maar waarin tevens aandacht wordt besteed aan de geschiedenis ervan. Wat betreft beschouwen: literatuur over de beeldende kunsten en cultuur in historisch context. Hierbij behoren de methoden om uitingen van kunst en cultuur te kunnen beschouwen in hun context. Literatuur over overdragen betreft de (kunst)pedagogische en didactische literatuur. Docenten onderscheiden voorgeschreven en aanbevolen literatuur, variërend van readers en syllabi tot literatuurlijsten met recente publicaties en actuele thema-informatie die de docenten deels zelf samenstellen. Het panel heeft op basis van verplichte literatuurlijsten en materiaalbestudering vastgesteld dat het niveau van het studiemateriaal voldoet aan het niveau van een opleiding in dit vakgebied. Het panel is wel van mening dat de literatuur op het gebied van (ontwikkelings)psychologie en vakdidactiek beperkt is en de op het vak toegespitste literatuur weinig voorkomt. Voorts mist het panel relevante buitenlandse vakliteratuur op de genoemde terreinen. Via (gast)docenten legt de opleiding een link met de actualiteit in de vakgebieden. Het docententeam bestaat uit professionals die aan ontwikkelingen meewerken en in ieder geval goed op de hoogte zijn van onderzoek, trends, projecten, werkmethoden op het gebied van het maken, het beschouwen of het overdragen. Tijdens het visitatiebezoek heeft het panel vastgesteld dat docenten hun kennis over actuele ontwikkelingen ook daadwerkelijk gebruiken in het onderwijs, bijvoorbeeld in directe contactmomenten met studenten en aan de hand van opdrachten. Door middel van het seminarprogramma van de faculteit is ruimte gecreëerd om aandacht te kunnen geven aan actuele ontwikkeling zonder dat daar grote programmatische ingrepen voor nodig zijn. De seminars worden door de studenten zeer gewaardeerd, zo blijkt uit studentenevaluaties en de visitatiegesprekken. Het panel heeft een overzicht van de seminars bestudeerd en komt tot de conclusie dat het aanbod van NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt) 19/55

20 de seminars op een goede wijze de actuele ontwikkelingen in diverse vakgebieden en de maatschappij vertegenwoordigd. Jaarlijks wordt het opleidingsprogramma voorgelegd aan de Raad van Advies. Een lid van deze raad richt zich speciaal op de docentenopleiding. Vanuit haar functie als rector van een scholengemeenschap en haar deskundigheid als docent beeldende kunst en vormgeving geeft zij advies. De vakspecifieke en algemene beroepsvaardigheden komen door het gehele curriculum heen aan bod, al is het panel van mening dat de interactie met de beroepspraktijk vooral tot de stages in het onderwijs beperkt blijft. Zo is in het eerste jaar een oriënterende schoolstage geprogrammeerd, in het tweede jaar een groepsstage in het buitenschoolse werkveld en in het laatste jaar een stage in de bovenbouw van het VO. In de opbouw van de stages in de verschillende werkvelden (basisonderwijs, basisvorming, bovenbouw en buitenschoolse sectoren) wordt het aanleggen en ontwikkelen van een basis- en beroepshouding gewaarborgd. Buitenschoolse stageplekken blijven hierbij onderbelicht. De opleiding heeft hierbij een bewuste keuze gemaakt, mede vanuit de overtuiging dat studenten met onderwijsstages ook competenties kunnen verwerven die nodig zijn voor de buitenschoolse kunsteducatie. Het panel gaat echter slechts ten dele mee in de argumentatie van de opleiding, aangezien voor afgestudeerden van een opleiding DBKV die werkzaam zijn in de buitenschoolse kunsteducatie vaak ook aanvullende activiteiten gelden. Die betreffen dan vooral het ondernemerschap in de kunsteducatie, gericht op nieuw aanbod voor nieuwe doelgroepen. Naast de stage komt de actuele beroepspraktijk alsmede de (vakspecifieke) beroepsvaardigheden ook aan de orde in de onderwijseenheden die het accent leggen op vakoriëntatie, onderwijskunde, docentschap, psychologie, vakdidactiek, pedagogiek en werkveldoriëntatie. Het Utrechts programma waarborgt de ontwikkeling van interdisciplinaire vaardigheden. Hiertoe is enkele jaren geleden als vervolg op de School voor Kunsteducatie, een interdisciplinair programma van start gegaan samen met de docentenopleidingen Muziek en Theater. Door studenten van de drie faculteiten les te geven in interdisciplinaire groepen wordt een basis gelegd van de ontwikkeling van interdisciplinaire vaardigheden, zo beoogt de opleiding. Het deeltijdprogramma is volledig gericht op de ontwikkeling van de educatieve competenties (beschouwen en overdragen). Theoretisch onderwijs over onderwijskundige, pedagogische, psychologische en didactische thema s worden in samenhang gegeven met praktische oefening (stages) in de actuele onderwijspraktijk. Aan het begin van de studie worden overdrachtsvaardigheden op het gebied van kunst en cultuurgeschiedenis ontwikkeld en aan het einde van de studie dient men alle didactische vaardigheden, opgedaan in lessen, practica en stage, in te zetten voor een presentatie van een CKV2 onderwerp. Het panel is van oordeel dat in het programma -zeker wat de binnenschoolse activiteiten betreft en in het bijzonder het VO- er aantoonbare verbanden zijn met de actuele ontwikkelingen in de relevante vakgebieden en dat de ontwikkeling van de beroepsvaardigheden wordt gewaarborgd. De interactie met de beroepspraktijk vindt met name in de onderwijsstages plaats, maar zou verbreed kunnen worden naar culturele 20/55 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt)

21 en/of kunsteducatieve instellingen. Daarnaast is het panel van mening dat de verplichte literatuurlijst uitgebreid kan worden met enkele vakspecifieke boeken op het gebied van didactiek en psychologie, en het liefst ook met vakliteratuur uit het buitenland. Om deze redenen beoordeelt het panel dit facet met een voldoende. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De landelijk vastgestelde competenties (zie 1.1) zijn door een kernteam van docenten uitgewerkt op vier verschillende niveaus die corresponderen met de vier studiejaren. De niveaus zijn in chronologische volgorde: oriënteren/verkennen, verdiepen, professionaliseren en positioneren. Vervolgens zijn de eindkwalificaties uitgewerkt in de dimensies maken, beschouwen en overdragen. Alle programmaonderdelen zijn vanuit deze invalshoeken geordend zo blijkt uit het programmaboek, het competentieoverzicht en de curriculummatrix. De deeltijdopleiding concentreert zich hoofdzakelijk op de dimensies overdragen en beschouwen. De dimensie maken is aan bod gekomen in de vooropleiding (zie 2.5). Alle studieonderdelen zijn beschreven in het programmaboek en het BKVweb. Het panel heeft vastgesteld dat de beschrijving een vastgesteld format volgt. Beschreven zijn het doel (in termen van kennen, kunnen en competenties), de werkvormen, het studiemateriaal, de beoordelingvorm (inclusief criteria), herkansing en studiebelasting. Bij elk onderdeel is aangegeven wat de relatie is met de competenties. De leerdoelen van de deeltijdopleiding zijn enigszins anders geformuleerd dan die van de voltijdopleiding. In de deeltijdstudenten moeten steeds verbanden leggen met reeds ontwikkelde competenties op beeldend gebied. De leerdoelen van de onderdelen zijn op dezelfde wijze in verband gebracht met de competenties. In het eerste jaar volgen de studenten een breed aanbod van beeldende vakken, technische vaardigheden, kunst en cultuurgeschiedenis, werkvelden en verschillende functies die docenten daarin vervullen. Alleen in seminarperiodes kunnen zij eigen keuzes maken. Het eerste jaar van de opleiding is zo ingericht dat studenten een beeld krijgen van het toekomstig beroep. De onderdelen zijn erop gericht het ontwikkelingspotentieel van studenten te onderzoeken ten aanzien van de kwaliteiten die zij hebben op dit gebied. Dit gebeurt in de onderwijsactiviteiten gericht op maken (praktijkvakken), gericht op beschouwen (de cultuurstudies en geschiedenis) en de onderwijsactiviteiten die zich specifiek richten op het docentschap (overdragen). Het eigen maakproces en de eigen leer- en doceerervaringen zijn vertrekpunt voor reflectie NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt) 21/55

22 en onderzoek. In het eerste jaar zijn de stages nog beperkt, waardoor een goed oordeel over de geschiktheid van een student voor de toekomstige beroepspraktijk lastig te maken is. Dit manco wordt enigszins ondervangen door werkpresentaties van de studenten aan het team van docenten. In het tweede en derde jaar krijgen studenten de gelegenheid steeds meer hun eigen stempel op hun ontwikkeling te drukken. Ze specialiseren zich geleidelijk in enkele beeldende richtingen en ontwikkelen daarbinnen een eigen signatuur. Ook op het gebied van onderwijsvelden en thematieken kunnen eigen voorkeuren gevolgd worden. Tegelijk wordt er steeds meer een zelfstandige studiehouding verwacht van de student. Het onderzoek dat studenten doen moet leiden tot individuele verdieping van de stof. Door het presenteren van deze onderzoeken worden niet alleen de presentatievaardigheden getraind maar ook de kennis overgedragen op medestudenten. Aan het eind van het vierde jaar heeft de student zich verdiepend ontwikkeld in twee beeldende disciplines. Daarnaast wordt op basis van een eigen onderzoeksvraag een onderzoek uitgevoerd waarin de drie dimensies in samenhang voorkomen. De studenten moeten in staat zijn om zelfstandig een beeldend onderzoek op te zetten, waarin zowel uitvoerende als theoretische aspecten verwerkt zijn. Het onderzoek moet zelfstandig uitgevoerd worden en de resultaten ervan moeten schriftelijk en mondeling gepresenteerd worden. De deeltijdopleiding heeft een tweejarig curriculum dat zich concentreert op die vakken die een directe relatie hebben met het docentschap (beschouwen en overdragen). Op basis van hun eerdere opleiding Beeldende Kunst of Vormgeving (zie 2.5) hebben studenten een vrijstelling voor alle vakken die tot het onderdeel maken behoren. Dat betekent dat de studenten in twee jaar het beschouwen en het overdragen verder ontwikkelen. Het panel is van oordeel dat beide programma s een goede concretisering zijn van de geformuleerde eindkwalificaties. De vier verschillende niveaus die corresponderen met de vier studiejaren zijn evenwichtig en goed opgebouwd. Zowel de voltijd- als de deeltijdstudenten zijn op grond van de chronologische volgorde ervan goed in staat om de competenties te behalen. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Criteria - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het panel heeft vastgesteld dat de horizontale samenhang in hoge mate bepaald wordt door de drie dimensies waarmee het curriculum is opgebouwd. Dit betekent dat studenten participeren in onderwijsactiviteiten op elk van die drie dimensies en ze worden per leerjaar in toenemende mate aangesproken als zelfstandige makers, beschouwers en overdragers. Naarmate de studie vordert, moet de student steeds meer keuzes maken en zelfstandiger worden in het bepalen van de vorming. Hiervoor zijn ook individuele studie activiteiten (ISA s) gereserveerd. Studenten kunnen hun beeldende en 22/55 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt)

23 didactische ontwikkeling bijhouden en opnemen in de stagesite, waardoor de samenhang in de ontwikkeling die zij zelf willen doormaken, goed zichtbaar is voor docenten en externe stagebegeleiders. Aan het eind van de opleiding kiest de student zelf een afstudeeronderwerp waarin de drie dimensies verweven zijn. Het panel is van mening dat de samenhang door de leerjaren heen (verticale samenhang) wordt geborgd middels het principe van breed naar smal. Dit betekent dat in het eerste, oriënterende jaar, de studenten een breed aanbod van verschillende functies die docenten in diverse domeinen kunnen vervullen. In de jaren daarna krijgen studenten de gelegenheid steeds meer hun eigen stempel op hun ontwikkeling te drukken: specialiseren, professionaliseren en profileren. Studenten specialiseren zich geleidelijk in enkele beeldende richtingen en ontwikkelen daarbinnen een eigen signatuur. Op het gebied van onderwijsvelden en (interdisciplinaire) thematieken kunnen eigen voorkeuren gevolgd worden. De stages kennen eveneens samenhang vanwege de oriënterende start en de toenemende mate waarin de student verantwoordelijkheid draagt voor uitvoering, ontwerp en evaluatie van het verzorgde onderwijs. Er worden stages gelopen in de onder- en bovenbouw van het voortgezet onderwijs en het buitenschoolse circuit. De stageactiviteiten dienen daar een interdisciplinair element te bevatten. Studenten zijn positief over de samenhang in het programma. Tijdens het gesprek van het panel met studenten waren deze met name enthousiast over de manier waarop docenten met elkaar samenwerken, evenwicht in het programma brengen en de begeleiding die zij ondervinden tijdens hun studie. Ook uit evaluaties blijkt dat de samenhang van het programma goed scoort. Op basis van een eigen analyse van het curriculum stelt het panel vast dat het programma een goede inhoudelijke samenhang kent. De programmering van breed naar smal, vormen een sterk element in het onderwijs van de opleiding. De ISA s, het seminarprogramma, het interdisciplinaire en de afstudeerstage vormen hierbij belangrijke integrerende elementen; deze activiteiten leggen een solide verbinding tussen de verschillende programmaonderdelen. Facet 2.4 Studielast Goed Criteria - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De omvang van de opleiding bedraagt 240 studiepunten (volgens de European Credits, afgekort EC), die voor de voltijdopleiding gelijkmatig over vier jaren verdeeld zijn. Er wordt gewerkt met een blokkensysteem, waarbij de studielast gelijkmatig is verdeeld over de vier blokken per jaar. De toekenning van de studiepunten kan hier enigszins van afwijken. NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt) 23/55

24 Een blok bestaat uit acht weken, waarvan zeven het kernprogramma vormen en de achtste week bestemd is voor beoordelingen. Deeltijders zijn al in het bezit van een bachelordiploma Autonome Beeldende Kunst of Vormgeving en krijgen op grond hiervan vrijstelling voor dit deel (dimensie maken) van het programma. Dit beslaat tweederde van het programma (161 studiepunten). De studiejaren zijn verdeeld in twee semesters en de studielast is hierover gelijkelijk verdeeld. De toekenning van studiepunten kan hiervan afwijken. In het eerste jaar kunnen de studenten 39 punten behalen en in het tweede jaar 40. Het deeltijdprogramma is door de vorm (één avond van 17:00 tot 22:00 uur) en stages die zelf afgesproken kunnen worden voor de meeste studenten goed vol te houden, zo blijkt uit evaluaties en gesprekken met (oud-)deeltijders tijdens het visitatiebezoek. De oriënterende stage is aan het begin van de studie geprogrammeerd en de onderbouw stage start binnen twee maanden na aanvang. Op deze wijze tracht de opleiding snel een reëel beeld van het docentschap neer te zetten. Uit de studiepunten verdeling in het ZER wordt duidelijk hoe de verschillende dimensies (maken, beschouwen en overdragen) zich ten opzichte van elkaar verhouden over de vier jaren. In het eerste jaar is dat 21 aan het maken, 18 aan beschouwen en 12 aan overdragen en in het vierde jaar 16 aan maken, 13 aan beschouwen en 23 aan overdragen. Er vindt over de jaren heen een verschuiving plaats in de richting van het docentschap. De interdisciplinaire leerlijn beslaat per jaar gemiddeld 10 studiepunten. De jaarindeling van het programma biedt volgens de opleiding mogelijkheden om studenten op vaste momenten te beoordelen of te begeleiden naar aanleiding van zelfevaluaties die de opleiding laat maken. Het geeft de opleiding regelmatig inzicht in de studievoortgang en eventuele belemmeringen daarbij. Het helpt de studenten ook zelf in hun studievoortgang en bevordert een planmatige studiehouding. De feitelijke studielast wordt op systematische wijze middels module-evaluaties gemonitord. De opleiding is voornemens dit voor het deeltijdprogramma op te pikken. De studenten ervaren het programma ook als adequaat, niet als te zwaar, of als versnipperd of overladen, zo blijkt uit evaluaties. Dit beeld werd tijdens het visitatiebezoek bevestigd. Wel ervaren studenten een aantal piekmomenten; zo is het eerste gedeelte van het derde jaar zwaar. Het panel is van mening dat dergelijke piekmomenten lastig te voorkomen zijn. Daarbij onderneemt de opleiding alles binnen haar macht om de gepercipieerde studiedruk zo goed mogelijk te verspreiden. Zo is een aantal vakken van het derde jaar naar het tweede jaar verplaatst en hoopt de opleiding met het inzetten van zelfevaluaties derde- en vierdejaars studenten meer bewust te maken van hun eigen studiehouding. Het panel heeft geen struikelvakken geconstateerd. Dit blijkt uit de visitatiegesprekken met studenten en docenten, alsmede uit evaluatieresultaten van de HKU. Het panel is van oordeel dat het programma van beide varianten studeerbaar is. Het panel is van mening dat dit een gevolg zijn van de inspanningen van de afgelopen jaren van onder meer het kernteam om heldere doelen te stellen, een goede begeleidings- en monitoringstructuur in te richten en een heldere samenhang te ontwikkelen volgens de drieslag maken, beschouwen en overdragen. Het panel is verder tevreden dat de opleiding meer aandacht zal gaan besteden aan de monitoring van de deeltijdopleiding 24/55 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt)

25 die op dit moment beperkt is. Daarbij dient overigens rekening te worden gehouden met de verschillende niveaus van instromers. Facet 2.5 Instroom Goed Criteria - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding kent als kunstopleiding een wettelijk verplicht toelatingsexamen. Alleen met een voldoende resultaat voor dit examen kan de studenten worden toegelaten. De opleiding selecteert op beeldend talent van de kandidaten. De toelatingsprocedure staat beschreven in de OER van de faculteit. Het panel is van mening dat de procedure helder is. Toelating tot de deeltijd is mogelijk voor hen die beschikken over een bachelorgraad Design of bachelorgraad Fine Art. Omdat er geen verdere selectie wordt toegepast, worden studenten begeleid en na drie maanden middels het verzorgen van een presentatie getoetst ten aanzien van de competenties voor het docentschap. Daarna volgt een advies over het verder vervolgen van de studie. De opleiding sluit aan bij de vooropleidingen (mbo, havo, vwo); waar studenten zonder een van deze diploma s, maar met aantoonbaar beeldend talent, de opleiding willen volgen is er de mogelijkheid tot een 18+ of 21+ toets. De opleiding biedt een programma aan dat aansluit bij de competenties waarmee studenten het voortgezet onderwijs verlaten. De normale formele eisen voor toetreden tot het hbo worden daarbij gehanteerd. De faculteit BKV heeft een voortraject, de zogenoemde basisopleiding, waar aankomende studenten zich op zaterdagen kunnen oriënteren op de eigen beeldende mogelijkheden, op het opleidingenaanbod van de faculteit en op de aard van het onderwijs aan een kunstvakopleiding. De faculteit erkent dit voortraject als een instroommogelijkheid. Met een positieve afronding van de basisopleiding kan een student toegelaten worden tot de bacheloropleiding. Per toelatingsdag worden er 50 kandidaten opgeroepen en er zijn in de regel twee toelatingsdagen. De opleiding hanteert een fixus van 48 studenten. De twee afgelopen jaren zijn er ruim 30 studenten in het eerste jaar van de voltijd toegelaten. De opleiding kent een stabiele omvang van bijna 150 studenten. De instroom bedraagt gemiddeld 50 studenten per jaar waarvan er circa 30 in de propedeuse van de voltijdopleiding instromen en circa 20 in de deeltijdopleiding. De grootste groep propedeuse studenten komt uit de havo (circa 40%) en een ander substantieel deel komt van het vwo (30%).Voor de deeltijd opleiding zien we de laatste 3 jaar een duidelijke golfbeweging in de aanmeldingen. Van 40 naar 20 naar 40 studenten. De opleiding hanteert geen fixus voor deeltijdstudenten. NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt) 25/55

26 Voor internationale studenten heeft de hogeschool de Code of Conduct getekend. Op basis van elders verworven competenties (EVC) is het mogelijk om voor vrijstellingen in aanmerking te komen. De student dient zijn EVC aan te tonen onder andere door middel van diploma s en afgelegde tentamens. Soms is het overleggen van een diploma niet mogelijk en meent een student toch voor vrijstellingen in aanmerking te komen. Dan kan de opleiding besluiten op basis van andere dan bovengenoemde bewijzen een vrijstelling te verlenen, bijvoorbeeld door het afnemen van een toets, mondeling of schriftelijk en/of het beoordelen van beeldend werk. Facet 2.6 Duur Voldaan Criteria - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het overzicht van het curriculum laat zien dat de opleiding bestaat uit 240 studiepunten. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Criteria - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In het ZER staat een aantal uitgangspunten voor het onderwijs beschreven. Een belangrijk didactisch uitgangspunt is de eigen ervaring en het vergelijken van deze ervaring met die van anderen als motor voor het eigen leerproces. Reflectie op de eigen ervaring en feedback op die van anderen moeten gezien worden in het didactisch perspectief. Een ander belangrijk uitgangspunt is dat het onderwijs is georganiseerd vanuit de dimensies maken, beschouwen en overdragen. Het onderwijs is competentiegericht vormgegeven. Het verwerven van competenties voor het docentschap in de beeldende kunst is enerzijds een individueel proces waarvoor de ontwikkeling van beeldende vermogens (maken en beschouwen) de basis vormt voor overdrachtsvaardigheden. Anderzijds is het een sociaal proces, omdat het gaat om overdracht van kennis, vaardigheden en houdingen en om samenwerking met andere beeldende specialisaties en met andere kunstdisciplines. In de opbouw van de studie wordt verder uitgegaan van de volgende didactische principes: (a) Van een breed onderwijsaanbod naar een op de student toegespitst onderwijsaanbod. (b) Een meer gestuurde aanpak naar een geleidelijke toename van zelfverantwoordelijkheid in studeren: van reactief, via, actief naar proactief en innovatief. 26/55 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt)

27 (c) Een geleidelijke toename van zelfverantwoordelijkheid in het handelen in de beroepspraktijk vanuit een competentiegerichte benadering. Voor de deeltijdopleiding heeft de opleiding gekozen voor een didactisch concept dat op bepaalde punten afwijkt van dat van de voltijdopleiding, zo is te lezen in het ZER. Dat geldt met name voor het samengaan van het proces van het maken en de vorming van het docentschap. De deeltijdstudent is in zijn vorige studie al gevormd in het maken en deels in het beschouwen. Voor de deeltijdstudent is het didactisch concept veel meer gericht op de vertaling en toepassing van reeds aanwezige kennis en vaardigheden in dit opzicht. Historische en hedendaagse kennis van kunst en cultuur is al aanwezig als onlosmakelijke verbonden met de uitoefening van het autonoom of toegepaste kunstenaarschap. Het verbreden van deze kennis, het verdiepen en toepassen in het docentschap wordt met behulp van verschillende werkvormen geoefend. Een tweede belangrijk didactisch uitgangspunt voor de deeltijdopleiding is dat zelfstudie een voorwaarde is voor het effectief deelnemen aan het onderwijs. De student dient zelfstandig literatuur te bestuderen, opdrachten op de stages uit te voeren, opdrachten uit de lessen voor de practica zelf uit te voeren en te onderzoeken. Volgens de opleiding is het voor toekomstige docenten belangrijk veel verschillende didactische werkvormen zelf gedurende de opleiding te ervaren. De opleiding hecht eraan dat studenten in hun toekomstige beroepspraktijk een weloverwogen keuze kunnen maken en didactische werkvormen flexibel kunnen inzetten. De hedendaagse beroepspraktijk typeert zich door een variëteit aan onderwijsopvattingen en daaraan gekoppelde werkvormen. De opleiding biedt een breed repertoire aan werkvormen, geordend langs de lijn van gebondenheid naar zelfstandigheid. De inhoud en oriëntatie van vakken bepalen de werkvormen. Zo staat in de vakken die gericht zijn op de vorming van het beeldend vermogen het principe van leren door doen centraal. Via gerichte opdrachten in het eerste studiejaar wordt gewerkt naar een situatie waarin de studenten zelfstandig inhoud, vorm en medium kunnen bepalen voor hun beeldend werk. Voor de ontwikkeling van vakdidactische vaardigheden wordt onder meer het skill lab gebruikt; een werkvorm waarover het panel enthousiast is. In de vakken die gericht zijn op kennis van kunst en cultuur in historisch perspectief worden werkvormen als hoorcolleges en werkcolleges gebruikt. Om de doelstellingen van de interdisciplinaire leerlijn te realiseren, spelen werkvormen die gericht zijn op samenwerken een grote rol. In het eerste jaar wordt bijvoorbeeld gewerkt vanuit een vorm van coöperatief leren, waarin naast de inhoud van het programma de werkvorm tevens leerstof is. In het tweede studiejaar wordt projectmatig gewerkt onder begeleiding van een coach. In het derde studiejaar wordt zelfstandig projectmatig gewerkt en vindt begeleiding op afstand plaats en vanuit de onderwijsinstelling waarvoor het project wordt uitgevoerd. In alle gevallen is leren samenwerken met collega s uit andere kunstdisciplines het didactische principe. Het aantal contacturen dat studenten hebben met docenten varieert per fase van de opleiding. In de eerste twee jaar worden de meeste contacturen gerealiseerd (tussen 23 en 28 uur per week). In de laatste twee jaar moet de student steeds zelfstandiger worden en vervullen docenten vooral de rol van coach en begeleider. Aangezien er in de laatste fase van de opleiding ook keuzeruimte is geprogrammeerd, is het lastig om hier een NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding DBKV (vt/dt) 27/55