Hogeschool voor de Kunsten Utrecht

Transcriptie

1 Hogeschool voor de Kunsten Utrecht Opleiding: Docent Muziek; hbo-bachelor Locatie: Utrecht Croho: Varianten: voltijd/deeltijd Visitatiedatum: 24 april 2009 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, juli 2009

2 2/61 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 19 Onderwerp 3 Inzet van personeel 33 Onderwerp 4 Voorzieningen 36 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 38 Onderwerp 6 Resultaten 41 Deel C: Bijlagen 45 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 46 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 51 Bijlage 3: Bezoekprogramma 55 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 57 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 59 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt) 3/61

4 4/61 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt) 5/61

6 6/61 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Docent Muziek van Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in februari 2009, toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 24 april Het panel bestond uit: De heer M.M.C.A.M. Rutten (domeinpanellid); De heer drs. A.W.M. de Vugt (domeinpanellid); De heer D.P. Mulder (studentpanellid); Mevrouw ir. M. Dekker-Joziasse (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) hoort tot de grotere Nederlandse kunstenhogescholen en heeft een uitgebreid palet aan hoger beroeps kunstopleidingen. De HKU bestaat, naast de faculteit Muziek, uit de faculteiten Beeldende Kunst & Vormgeving, Kunst, Media & Technologie, Theater en Kunst & Economie. De HKU biedt bachelor- en masteropleidingen aan met daarnaast research degrees (MPhil, PhD), in een multidisciplinaire omgeving. De focus is niet alleen gericht op de kunsten als autonome disciplines, maar ook op het leggen van verbanden en kruisbestuivingen met andere disciplines. Het werkveld waarin afgestudeerden terecht komen, zowel autonoom als toegepast, worden gevat in de verzamelterm Creative Industries. NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt) 7/61

8 De HKU streeft ernaar om, in het licht van de Creative Industries, een omgeving te scheppen die studenten aanmoedigt hun talenten te ontwikkelen met behulp van lessen, coaching en tutoraat, zowel individueel als in groepen. Learning by doing en contact met, en inbedding in het beroepenveld worden in alle studieprogramma s geïntegreerd. Deze benadering bevordert de groei tot zelfstandige professionals, die in staat zijn om hun weg te vinden in de creatieve industrie. De HKU biedt haar studenten en docenten verder een cultureel gevarieerde omgeving waarbij zij de gelegenheid hebben om internationaal ervaring op te doen door studiereizen, stages, uitwisselingsprojecten, masterclasses en internationale samenwerking in onderwijs en onderzoek. Ook draagt de HKU fors bij aan de culturele en multiculturele infrastructuur van de regio Utrecht. Ieder jaar leveren studenten en docenten werk aan voor tentoonstellingen, tv-programma s, concerten en theatervoorstellingen. De opleiding Docent Muziek vormt samen met de bacheloropleiding Muziek en de master opleiding Muziek, de Faculteit Muziek van de HKU. De opleiding Docent Muziek kent een vierjarige voltijdvariant en tweejarige deeltijdvariant (sinds september 2008). De opleiding telt ten tijde van de visitatie in studenten; 64 voltijd en 7 deeltijd. Aan het Utrechts Conservatorium studeren dit jaar totaal 496 studenten. De bacheloropleiding Muziek telt 308 studenten en de master of music 117 studenten. Voor het lopende studiejaar hebben 75 aspirant-studenten toelatingsexamen gedaan, waarvan er 22 zijn aangenomen in het eerste jaar en acht in de vooropleiding. Voor de deeltijdopleiding hebben elf studenten een assessment gedaan en zijn er acht aangenomen. Het onderwijs wordt verzorgd door 24 vaste docenten, waaronder vier hoofdvakdocenten en een wisselend aantal gastdocenten. De opleidingscommissie (twee docenten en acht studenten) adviseert het hoofd van de opleiding over alle onderwerpen die te maken hebben met de kwaliteit van het onderwijs. In is het eerste studiejaar van de deeltijd gestart. Het deeltijdprogramma is gestoeld op dezelfde eindkwalificaties als de voltijdopleiding. De studenten beschikken echter al over een bachelordiploma muziek of tweedegraadsbevoegdheid docent muziek en zijn werkzaam in een relevante beroepscontext. De opleiding Docent Muziek is één van de vier kunstvakdocentenopleidingen van de HKU. Naast Docent Muziek kent de HKU de bacheloropleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving, de bacheloropleiding Docent Theater en de master Kunsteducatie. De opleiding heeft een lange historie en bestaat sinds 1948; voorheen als opleiding Schoolmuziek en AMV 1. Het hoofd van de opleiding Docent Muziek is momenteel voorzitter van de Clusterraad Kunsteducatie van de HKU. In deze raad hebben vertegenwoordigers van alle faculteiten van de HKU zitting en wordt onder andere de inhoudelijke ontwikkeling van de 1 AMV Algemene Muzikale Vorming 8/61 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt)

9 gemeenschappelijke onderdelen van het bachelorprogramma van de docentopleidingen en het programma van de master Kunsteducatie bewaakt. Een docent muziek wordt gedefinieerd als een breed inzetbare professional die muziekeducatieve processen kan entameren, ontwikkelen en begeleiden. De opleiding Docent Muziek levert docenten af die bevoegd zijn om zowel in het eerstegraads gebied muziekonderwijs te verzorgen als in het buitenschoolse gebied muziekeducatieve activiteiten van uiteenlopende aard te ontwikkelen, organiseren en uitvoeren. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode maart-april 2009 inhoudelijk voor op het bezoek d.d. 24 april Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt) 9/61

10 Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. In de avond heeft het panel ook een Integrale Eind Productie van een student bijgewoont (vergelijk facet 6.1). De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in mei 2009 een concept ontvangen van het Onderwerprapport (deel A) en tegelijkertijd van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Het conceptrapport is voor een tweede hoor- en wederhoor in juni 2009 voor een tweede controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in juli Het visitatierapport is uiteindelijk in juli 2009 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Daar waar een argumentatie/beoordeling voor de deeltijd afwijkt van de voltijd, is dit expliciet vermeld. Indien niet vermeld, gelden voor de deeltijdopleiding dezelfde argumentatie/oordelen als voor de voltijdopleiding, aangezien de deeltijdopleiding inhoudelijk voornamelijk zijn gebaseerd op dezelfde module-inhouden als de voltijdopleiding. Volgorde en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. 10/61 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt)

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Opleiding Docent Muziek Onderwerp/Facet Voltijd Deeltijd Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Voldoende 1.2 Niveau bachelor Goed Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Goed Goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende Voldoende 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Goed 2.4 Studielast Goed Goed 2.5 Instroom Goed Goed 2.6 Duur Voldaan Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Voldoende Voldoende 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Goed Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed Goed 3.3 Kwaliteit personeel Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed Goed 4.2 Studiebegeleiding Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Goed Goed 6.2 Onderwijsrendement Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt) 11/61

12 Doelstellingen opleiding De facetten Niveau bachelor en Oriëntatie HBO bachelor ontvangen het oordeel goed. Het facet Domeinspecifieke eisen ontvangt het oordeel voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Programma Drie facetten ( Relatie doelstellingen en inhoud programma, Afstemming tussen vormgeving en inhoud en Beoordeling en toetsing ) ontvangen het oordeel goed. Vier facetten ( Eisen HBO, Samenhang in opleidingsprogramma, Studielast en Instroom ) ontvangen het oordeel voldoende. Facet 2.6 Duur ontvangt het oordeel voldaan. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Inzet van personeel Alle drie facettenn ontvangen het oordeel goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Voorzieningen Beide facettenn ontvangen het oordeel goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Interne kwaliteitszorg De drie facetten ontvangen het oordeel is goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Resultaten Beide facetten ontvangen het oordeel goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding positief is. 12/61 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt) 13/61

14 14/61 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Criterium: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In haar visie op het beroep en de beroepspraktijk stelt de opleiding dat muziek niet meer is weg te denken uit het leven van de mens. Muziek is alom aanwezig. De docent muziek heeft de taak om zinvolle situaties te creëren, waarin personen leren zich actief, receptief en reflectief te verhouden tot het enorme muziekaanbod. Door de gelijkschakeling van genres, stijlen en contexten van muziek en de behoefte van de mens om zich te profileren door muziekkeuzes, is het maken van keuzes in de muziekwereld een proces van betekenisverlening. Studenten en docenten maken steeds meer gebruik van moderne technologieën en media om muziekonderwijs vorm te geven. Dit geeft een nieuwe manier van geletterdheid. Dit heeft ook consequenties voor de didactiek en methodieken die men hanteert in muziekonderwijs. Vanuit haar visie op de beroepspraktijk benoemt de opleiding een vijftal uitgangspunten voor het onderwijs: - vermogen tot groei en vernieuwing, de kern voor het beroepsmatig handelen van de muziekdocent in de 21 e eeuw; - muzikantschap, musiceren met anderen op een zo hoog mogelijk niveau als motor voor de groei tot een goede muziekdocent en het overdragen van eigen muziekervaringen op anderen; - interdisciplinariteit, toenemende samenwerking met docenten uit andere kunstdisciplines, daartoe is er een gezamenlijk interdisciplinair programma; - culturele diversiteit, waarbij de multiculturele maatschappij wordt weerspiegeld in het onderwijs en het onderwijs toegankelijk is voor een gemêleerde studentenpopulatie; - opleidingscultuur waarin reflectie hoog gewaardeerd en gepraktiseerd wordt via korte lijnen tussen studenten en docenten. De eindkwalificaties die de opleiding hanteert zijn hoofdzakelijk gebaseerd op landelijk vastgestelde domeincompetenties, zoals vastgelegd in het Opleidingsprofiel Docent Muziek (2003) onder verantwoordelijkheid van het Netwerk Kunstvakdocentenopleidingen (KVDO). Dit profiel is na validatie in het werkveld vastgesteld in 2003 door de hogescholen die de opleiding Docent Muziek verzorgen. In het landelijk profiel zijn tien domeincompetenties vastgesteld: creërend vermogen, ambachtelijk vermogen, (kunst)pedagogisch vermogen, didactisch vermogen, operationaliserend vermogen, vermogen tot samenwerking, communicatief vermogen, reflectief vermogen, vermogen tot groei en vernieuwing en omgevingsgerichtheid. Bij elk van deze vermogens zijn indicatoren geformuleerd waaraan de ontwikkeling van de student getoetst kan worden. NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt) 15/61

16 Het landelijk profiel is gebaseerd op de beroepsprofielen en startkwalificaties Docenten in de Kunstvakken (1999) gericht op een ongegradeerde ongedeelde docentenopleiding. De opleiding heeft zelf een elfde domeincompetentie toegevoegd ten aanzien van interdisciplinaire kunsteducatie (zie bijlage 5). Dit als gevolg van de samenwerking met de andere kunstvakdocentenopleidingen van de HKU. Dit past bij de van overheidswege ingevoerde verbreding van de eerstegraadsbevoegdheid met de leergebieden CKV1 en CKV2. Dit is binnen de HKU doorvertaald in één gezamenlijk programma voor interdisciplinaire kunsteducatie. De landelijke eindkwalificaties richten zich ongegradeerd en ongedeeld op zowel het binnenschoolse werkterrein als op het buitenschoolse werkterrein. De opleiding legt verhoudingsgewijs meer accent op het binnenschoolse gebied en biedt studenten alle ruimte om zich te profileren in andere delen van het kunsteducatieve werkveld. Uit gesprekken blijkt dat de opleiding de lichte muziek (zowel productief, als reproductief) als focus neemt en zich qua profilering richt op de doelgroep van 6 tot 18 jarigen. Het opleidingsprofiel en de domeincompetenties zijn identiek voor de voltijd- en de deeltijdvariant. De inrichting en toelating verschillen wel van elkaar. De voltijdopleiding leidt op tot een bachelorgraad en een onderwijsbevoegdheid. De tweejarige deeltijdopleiding is bedoeld voor instromende studenten met een afgeronde muziekvakopleiding, die een bachelor of education-graad willen behalen. De afstemming van de domeincompetenties op het werkveld vindt plaats via de sectorale adviescolleges van de HBO-raad, mede op advies van het Netwerk KVDO. De afstemming van het profiel op de SBL-competenties (Stichting Beroepskwaliteit Leraren) vindt ook op landelijk niveau plaats via de netwerken van O2DM en KVDO. De opleiding toetst de eindkwalificaties van de opleiding continu aan de praktijk door de activiteiten van studenten en docenten in de praktijk via stages, projecten en optredens. De rapportages van mentoren, de verslagen van studenten en de gesprekken die het panel met werkveld en studenten heeft gevoerd geven een positief beeld over de relevantie en het niveau van de competenties voor de beroepspraktijk. Contacten met het werkveld worden verder onderhouden via: - het landelijk netwerk van opleidingen Docent Muziek (O2DM) dat bezig is met de herijking van het Opleidingsprofiel Docent Muziek; - beroepsverenigingen: Vereniging Leraren Schoolmuziek (VLS) en de Gehrels Vereniging; - de facultaire Raad van Advies met externe deskundigen uit de beroepspraktijk; - het opleidingsnetwerk van werkveldcontacten, waaronder Schoolvoices en Netwerk Nederlandse Conservatoria; - de Clusterraad Kunsteducatie van de HKU, welke contacten onderhoudt met de docentenopleidingen van de Hogeschool Utrecht en Universiteit Utrecht (IVLOS). Er zijn nog geen internationaal erkende eisen voor het beroep Docent Muziek vastgesteld, waardoor een internationale benchmarking nog niet is op te stellen. Wel zijn er ontwikkelingen in die richting. Binnen het Europese project menet (Music Education NETwork) is een werkgroep bezig met de ontwikkeling van een Europese set van learning outcomes voor muziekdocenten in het reguliere onderwijs. Het project is een 16/61 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt)

17 initiatief van de EAS 2. Een internationale benchmarking is nog niet op te stellen door de grote verschillen in de nationale onderwijs- en opleidingssystemen. De opleiding Docent Muziek van de HKU is van mening dat zij de toetsing via internationale vergelijking goed kan doorstaan. De opleiding ontvangt daartoe signalen vanuit de netwerken waarin zij participeert, bijvoorbeeld de internationale contacten en uitwisselingsprojecten (Erasmus) en de netwerken AEC, ELIA, ISME en EMC 3. Ontwikkelpunt is het verder intensiveren van contacten met het werkveld over de eindkwalificaties, het incorporeren van het nieuwe opleidingsprofiel en de vergelijking met internationale profielen. De opleiding maakt geen internationale vergelijking qua beroepsprofiel en uitgangspunten voor de opleiding. Het panel vindt dit acceptabel aangezien de opleidingen Docent Muziek sterk gericht zijn op de nationale beroepenmarkt, en internationale oriëntatiemogelijkheden biedt voor studenten, conform de landelijke kwalificatieset. Het panel constateert dat de opleiding in de studiegids (Studiewijzer ) een andere definitie van het beroepsprofiel en de eindkwalificaties hanteert dan in de zelfevaluatie is aangegeven. De opleiding meldt in gesprekken dat de studiegids meer de eigen visie van de opleiding weerspiegelt, zoals verwoordt in 2001 bij de doorstart van de opleiding. In 2003 is de landelijke set eindkwalificaties geïntroduceerd. Het panel vindt de hantering van beide sets zonder nadere uitleg, verwarrend. Het panel is van mening dat er duidelijker gecommuniceerd moet worden welke set eindkwalificaties en welk beroepsprofiel wordt gehanteerd, om te voorkomen dat er een verschil ontstaat tussen expliciete en impliciete hantering. Uit documentatie en gesprekken constateert het panel dat de praktijkgerichtheid als grote kracht van de opleiding wordt beschouwd. Het panel vindt daarin de aandacht voor de ontwikkeling van het beroep Docent Muziek en de wijze waarop studenten het vermogen krijgen aangeleerd om de praktijk te sturen en te veranderen niet altijd helder. Zo is niet duidelijk hoe aan vernieuwingsgerichtheid wordt gewerkt, zoals verwoord in de competenties 9, 10 en 11 uit het opleidingsprofiel. Het panel is van mening dat de beroepsgroep in zodanige ontwikkeling verkeert dat de opleiding zich daarin duidelijker kan positioneren. Sinds de doorstart van de opleiding in 2001 is daartoe nu wellicht een fase aangebroken om daar meer specifiek aandacht aan te besteden. Op basis van de twee laatste punten komt het panel tot het oordeel voldoende. Daarbij komt dat een werkelijk internationale vergelijking nog ontbreekt. 2 European Association for Music in Schools 3 AEC=European Association of Conservatoires, ELIA=European League of Institutions of Arts, ISME= International Society for Music Education en EMC=European Music Council NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt) 17/61

18 Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criterium: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert de Dublin Descriptoren voor de duiding van het bachelorniveau. In een bijlage bij het zelfevaluatierapport is de relatie tussen de Dublin Descriptoren en de opleidingscompetenties weergegeven. Tevens is aangegeven in welke curriculumonderdelen deze competenties worden ontwikkeld en getoetst (vergelijk facet 2.2). Dublin Descriptor Kennis en Inzicht wordt met name gekoppeld aan de competenties: creërend vermogen, (kunst)pedagogisch vermogen, didactisch vermogen, reflectief vermogen en interdisciplinair kunsteducatief vermogen. Dublin Descriptor Oordeelsvorming wordt met name gekoppeld aan de competenties reflectief vermogen en omgevingsgerichtheid. Tot voor kort was het bachelorniveau de hoogst mogelijke opleiding voor docenten kunstvakken. Sinds kort is er een mogelijke doorstroom naar de interdisciplinaire masteropleiding Kunsteducatie en naar de masteropleiding Muziek. De bacheloropleiding is hierdoor in een nieuwe, bredere context geplaatst en kan nu beter worden vergeleken met andere relevante bachelor docentenopleidingen. Daarbij wordt duidelijk dat de bacheloropleiding Docent Muziek in een vierjarig traject opleidt tot een eerstegraads bevoegdheid, waar andere eerstegraads docentenopleidingen een vijfjarig bachelormastertraject nodig hebben. De internationale contacten (zie voorgaande facet) vormen een belangrijke toets voor de eindkwalificaties. Ook het feit dat de studenten zich in internationale context goed staande houden (stages) en presenteren is een belangrijke indicator voor de opleiding dat men voldoet aan het vereiste niveau. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria: - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Bij facet 1.1 is reeds vermeld dat het landelijke beroeps- en opleidingsprofiel opgesteld is in samenspraak met vertegenwoordigers van het kunstvakonderwijs, waarbij (inter)nationale ontwikkelingen uit het beroepenveld zijn betrokken. 18/61 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt)

19 Het opleidingsprofiel van de opleiding Docent Muziek van de HKU kent vier dimensies: een artistieke dimensie, een vaktechnische dimensie, een theoretische dimensie en een maatschappelijke dimensie. Elke dimensie is verder uitgewerkt naar specifieke kritische beroepssituaties voor het beroep Docent Muziek. Daarbij is rekening gehouden met de generieke hbo-kwalificaties die het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar weerspiegelen. Met betrekking tot onderzoeksvaardigheden is de oriëntatie niet wetenschappelijk, maar beroepsmatig. Het accent ligt bij de ontwikkeling van een onderzoekende houding en het vermogen tot kritische zelfreflectie in relatie tot het creërend vermogen, het (kunst)pedagogisch vermogen en het didactisch vermogen. Onderzoek vindt in de opleiding plaats in de vorm van practice-led research. Het onderzoek is vooral gericht op het oplossen van praktijkproblemen en het voeden van de beroepspraktijk met de uitkomsten. In 2006 is door het KVDO gecheckt of het opleidingsprofiel moest worden aangepast naar aanleiding van de Wet Beroepen in het Onderwijs (BiO). Dit was niet het geval. De KVDO-kwalificaties dekken de kwalificaties zoals genoemd in de Wet BiO. Verreweg de meeste afgestudeerden vinden een baan in de sector waarvoor ze zijn opgeleid en functioneren als docent muziek in basis- of voortgezet onderwijs. Enkelen zijn werkzaam in kunsteducatieve sector. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Goed Criteria: - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Kennisontwikkeling: De basis voor alle kennisontwikkeling en van de groei tot muziekdocent is het actief musiceren (arrangeren, improviseren en componeren). De eigen muziekervaringen met een breed repertoire zijn essentieel voor het overdragen van muziek en het verkrijgen van inzicht in het leiden van musiceerprocessen met anderen. Kennis, vaardigheden en attitudes worden in samenhang ontwikkeld, aansluitend bij de gestelde beroepsvereisten. Door bewustwording en reflectie moet de student de eigen kennis en vaardigheden NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt) 19/61

20 voortdurend onderzoeken. Naast dit proces bouwt de student een arsenaal aan methoden en technieken op die nodig zijn voor het doen van (toegepast) onderzoek naar aspecten van muziek en muziekoverdracht. Kennisontwikkeling vindt plaats via de vier leerlijnen (facet 2.2 en 2.7). het lesgeven voor de klas staat daarbij centraal, met de op overdracht gerichte kennis en vaardigheden van pedagogisch-didactische en communicatieve aard (hoofdvak). Voor het overdragen van de muziek/cultuur is een gedegen kennisbasis nodig die in de muziektheoretische leerlijn is aangebracht met algemeen theoretische vakken. Studenten worden in voorafgaande hoofdvaklessen voorbereid op de specifieke stagecontext door een geïntegreerd aanbod van kennis en vaardigheden. De kennisbasis wordt opgebouwd met behulp van praktijkcasuïstiek, readers, verplichte literatuur, vaktijdschriften en geselecteerde internetbronnen. In de afstudeerfase verbreedt en verdiept de student zijn kennis door een toegepast onderzoek naar een actueel vraagstuk uit de beroepspraktijk. Uit de materialen die het panel heeft kunnen inzien, constateert zij dat veel casuïstiek en voorbeelden ontleend zijn aan de directe beroepspraktijk. Ook door de wisselwerking tussen continue schooltheorie en stages worden situaties uit de beroepspraktijk direct in het onderwijs behandeld. Kennisontwikkeling op het vlak van Algemeen Theoretische Vakken of Basisvakken vindt plaats via hoorcolleges, werkgroepen en practica en individuele coaching. Er is een onderverdeling naar muziektheoretische vakken en muziekhistorische vakken. De kennisbasis is afkomstig uit de canon van Westerse klassieke, jazz en popmuziek en in beperkte mate de wereldmuziek. Uit gesprekken met studenten en docenten blijkt dat de kennisbasis van studenten gericht wordt getoetst in schriftelijke toetsen (facet 2.8). Beheersing en overdracht worden veelal in praktijk getoetst. De persoonlijke musiceervaardigheden (kennis en inzicht) worden in de leerlijn Spel en Presentatie verder verdiept en verbreedt in individuele, duo en groepslessen en practica voor koor en/of ensemble samenstelling. Dit wordt gekoppeld aan kennis over overdrachtscomponent en kennis over het gebruik van nieuwe media in de musiceerpraktijk (computerprogramma Ableton). De onderwijsactiviteiten zijn gebaseerd op de werkwijze learning by doing gekoppeld aan intensieve feedback van docenten en medestudenten, ondersteund door luistermateriaal, websites, readers en bladmuziek. Algemene cultuurhistorische kennis verwerven studenten in de interdisciplinaire leerlijn met de twee andere kunstvakdocentenopleidingen. Dit biedt de basis voor onderwijs in methodiek en didactiek van Kunst Algemeen (voorheen CKV2) en een oriëntatie op de kunst-educatieve werkvelden. In de deeltijdopleiding wordt, als gevolg van de instroomeis (Bmus of tweedegraads docent muziek), de kennisontwikkeling in gecomprimeerde vorm gevolgd, conform het programma van jaar 2-4 voltijd, met uitzondering van de Algemeen Theoretische Vakken. De kennisontwikkeling spitst zich meer toe op de overdrachtsaspecten van het beroep en op de interdisciplinaire kunsteducatie. De deeltijdstudenten leren hun aanwezige muzikale kwaliteiten in dienst te stellen van het begeleiden van musiceerprocessen van anderen. Het accent ligt bij kennis van pedagogiek, didactiek en methodiek, ondersteund door actuele literatuur, readers en websites. De kennisontwikkeling heeft het karakter van learning by doing en learning on the job. Studieopdrachten zijn speciaal toegesneden op de praktijksituatie van de student en daarmee op de specifieke doelgroep waarin de 20/61 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt)

21 student werkzaam is (basisonderwijs, voortgezet onderwijs of kunsteducatie). Ontwerp, uitvoering en evaluatie van educatieve situaties staan centraal. In 2008 is bij de Faculteit Muziek een nieuw lectoraat gestart met als onderwerp Communicating Music. Dit lectoraat richt zich op het onderzoek naar de communicatieprocessen die een musicus en een docent muziek gebruiken om de muziek over het voetlicht te brengen. Het terugkoppelen van uitkomsten van het onderzoek naar studenten en docenten leidt uiteindelijk tot enerzijds bewustzijn van bestaande communicatievormen en anderzijds de ontwikkeling van nieuwe communicatievormen binnen de diverse contexten van uitvoerings- en doceerpraktijken. Uit gesprekken blijkt dat een aantal docenten hierin (gaan) participeren. De opleiding wil meer aandacht besteden aan en onderzoek doen naar de onderwijskundige consequenties van het gebruik van nieuwe media (nieuwe geletterdheid) in de communicatieprocessen die een musicus en een docent muziek gebruiken om zijn muziek over te brengen. Voor studenten betekent dit dat zij bij hun kennisontwikkeling duidelijk gebruik kunnen maken van de resultaten van dit (toegepast) onderzoek. Docenten kunnen dit direct in hun onderwijs opnemen en hanteren een leerlijn voor onderzoeksvaardigheden (facet 2.2). Het panel constateert dat studenten in aanraking komen met actuele (vak)literatuur. Studenten worden uitgedaagd tot gerichte verwerking doordat zij de beleving en verwerking van literatuur moeten aantonen in de essays die zij moeten schrijven bij diverse vakken. Studenten voelen zich uitgedaagd om te tonen hoe zij de literatuur over didactiek en pedagogiek vertalen naar hun functioneren in de praktijk. Verbanden met actuele ontwikkelingen: De docenten zijn een essentiële schakel voor de verbinding van het onderwijs en het leerproces met de actuele ontwikkelingen in de vakgebieden. Alle docenten hebben ervaring als muziekdocent en werken mee aan onderzoeken, trends, projecten en werkmethoden op het gebied van doceren en musiceren. Docenten publiceren in vaktijdschriften en publicaties en dragen bij aan discussies in het vakgebied. Een aantal heeft ook zitting in adviescommissies, jury s, raden en besturen van scholen, vakverenigingen en landelijke ondersteuningsinstituten. Aangezien de voltijd- en deeltijdopleiding door hetzelfde docententeam worden verzorgd, krijgt de actualiteit in beide varianten op een zelfde wijze aandacht. Docenten bepalen jaarlijks of het programma moet worden aangepast op actualiteiten, mede op basis van maandelijks overleg van de opleidingscommissie en uitkomsten van evaluatiegesprekken. In projectweken maken studenten nadrukkelijk kennis met actuele ontwikkelingen in het werkveld. Zij werken dan in (inter)disciplinaire projecten aan actuele onderwerpen, bijvoorbeeld performances op uiteenlopende locaties of in een werkweek gericht komen tot een selectie van een onderwijspakket voor een specifieke onderwijssituatie. In de interdisciplinaire gemeenschappelijke programmalijn (1 dag per week in jaren 1t/m3) met de andere kunstvakdocentenopleidingen komen actuele ontwikkelingen, interdisciplinaire benaderingen en nieuwe toepassingen aan de orde. In het eerste en tweede jaar voeren studenten daartoe experimenten uit, met doorwerking naar het derdejaars stageproject op cultuurprofielscholen. Deze projecten worden ook in opdracht van externe partijen uitgevoerd, bijvoorbeeld het ontwikkelen en implementeren van lesmateriaal voor drie getheatraliseerde kinderkoorconcerten met 30 basisscholen uit de NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt) 21/61

22 provincie Utrecht (project Schoolvoices); of de ontwikkeling van liedmateriaal voor de website van KRO-kindertijd. De opleiding neemt deel aan het Netwerk voor Interculturele Studies (CIS, HKU) en brengt de expertise op het gebied van kunstvakonderwijs en culturele diversiteit in in het onderwijs. Een docent is projectleider bij het vmbo-project SIA-RAAK, dat de tweede prijs voor onderwijsvernieuwing heeft gekregen tijdens het NOC. De opleiding speelt hiermee in op actuele ontwikkelingen en interculturele aspecten. Ontwikkeling beroepsvaardigheden: Studenten lopen stages in uiteenlopende werkvelden (basisonderwijs, basisvorming, bovenbouw, buitenschoolse sectoren) en werken daar aan vorming van basis- en beroepshouding. De stages vormen een rode draad in alle jaren van de opleiding. In het eerste jaar volgen studenten een stage in basisonderwijs, een stage in de onderbouw voortgezet onderwijs en een werkveldoriëntatie. In het tweede jaar zijn er een verdiepende stage in het basisonderwijs en in de onderbouw voortgezet onderwijs. In het derde jaar is er een blokstage van drie maanden met accent op de bovenbouw voortgezet onderwijs. In het vierde jaar doen studenten een onderzoeksstage in de eigen profielkeuze en werkveldkeuze. Er is de mogelijkheid tot een vierdejaarsstage in een buitenschoolse setting. Ook kunnen studenten kiezen voor een buitenlandse stage of een studietraject in het buitenland bij collega-instellingen. Dit wordt voorbereid met het Studenten Service Centrum en de medewerker internationale zaken. In de afgelopen jaren waren er stages in Addis Abeba, Bombay, Brisbane, Malmö, New York, Lille, Paramaribo en Srebrenica. De opleiding werkt aan versterking van internationale uitwisseling van studenten en docenten binnen Noord-West Europa. De opleiding regelt, en borgt daarmee de kwaliteit van, de stageplaatsen. De stagecoördinator onderhoudt daartoe de contacten met de scholen. De ontwikkeling van de student op muzikaal en muziektheoretisch vlak wordt altijd in het licht geplaatst van de gangbare beroepssituaties. Vaardigheden op het gebied van reflectie, intervisie, communicatie en coaching komen uitgebreid aan de orde bij de onderdelen pedagogiek/ontwikkelings- en leerpsychologie/onderwijskunde. Interdisciplinariteit staat centraal in de gemeenschappelijke programmalijn met de andere kunstvakdocentenopleidingen. De actuele beroepspraktijk wordt bij het onderwijs betrokken door middel van workshops en lessen van gastdocenten, studiedagen, externe deskundigen bij beoordelingen en externe opdrachtgevers bij projectopdrachten. Studenten melden dat zij in diverse werkvormen worden uitgedaagd om eigen gedachten/inbreng te koppelen aan cultuurmaatschappelijke ontwikkelingen. Deeltijdstudenten brengen casuïstiek uit de eigen werkomgeving in en worden door docenten gecoacht in hun beroepsvorming. De actuele beroepssituaties zijn het vertrekpunt voor verdieping. De wisselwerking tussen opleiding en praktijksituaties versterkt de beroepsvorming en de ontwikkeling van overdrachtscompetenties van de student. De opleiding werkt in samenwerking met de Universiteit Utrecht aan een universitaire master Kunsteducatief ontwerpen aan de HKU. Mogelijk wordt in de toekomst in de opleiding Docent Muziek daartoe een specialisatie aangeboden in het 3 e en 4 e jaar. 22/61 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt)

23 Uit gesprekken blijkt dat studenten positief oordelen over de praktijkgerichtheid en wijze waarop zij via de reflectieopbouw (vergelijk facet 2.7) inzicht krijgen in hun eigen ontwikkeling als docent muziek. De studenten moeten zich qua ontwikkeling van hun kwalificaties continu verhouden tot de einddocentkwalificaties. Studenten worden gericht getraind in het uitvoeren van reflectie en worden snel in praktijksituaties geplaatst voor het verkrijgen van een realistisch beeld van het docentschap. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende Criteria: - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De elf competenties staan centraal bij de uitwerking van het onderwijsprogramma. In het zelfevaluatierapport is aangegeven in welke onderwijseenheden de betreffende competenties worden ontwikkeld. In de beschrijvingen van de modulen wordt aangegeven aan welke opleidingscompetenties een bijdrage wordt geleverd. De competentieset (KVDO) is daarmee verankerd in de modulen. Het panel mist daarbij echter een duidelijke koppeling aan leerdoelen per module. Deze koppeling wordt wel weer gemaakt bij de toetsing/reflectie, gezien de gerichte feedback die studenten krijgen voor hun verdere ontwikkeling. Het panel is van mening dat met deze werkwijze het risico bestaat dat er teveel vanuit de bestaande onderwijspraktijk en opleidingscultuur wordt gewerkt en de opleiding meer praktijkgestuurd is. Met een duidelijker omschrijving van de moduleleerdoelen waar naartoe wordt gewerkt, is het mogelijk de praktijkgerichtheid en de eigen koers van de opleiding meer centraal te stellen. Daarmee wordt het risico voor intersubjectiviteit en mogelijke differentiatie in aanpak en uitvoering verminderd. Het panel constateert dat docenten momenteel goed oog hebben voor de bewaking van de relatie tussen de doelstellingen en de inhoud van het programma. Door dit meer concreet te benoemen, is dit in de toekomst minder vatbaar voor wisselingen in personen of situaties. De opleiding stelt de individuele professionele ontwikkeling van de student centraal. Bij de toetsing wordt daarbij de koppeling gelegd tussen eindkwalificaties en de leerdoelen. Het panel is van mening dat enige intersubjectiviteit bij een kunstenopleiding volstrekt aanvaardbaar en legitiem is, echter niet in alle opzichten. Bovendien betreft het hier ook een docentenopleiding waarbij de vertaling van eindkwalificaties naar de leerdoelen voor de leraarvakcompetenties te maken is en daarmee de koppeling aan de leerdoelen wordt vastgelegd, conform andere docentopleidingen. Hiermee kan het inzicht in de opbouw en inhoud van het onderwijsprogramma worden versterkt voor studenten, docenten en voor NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt) 23/61

24 externe verantwoording. Ook de overdraagbaarheid van het programma wordt daarmee versterkt. Het panel heeft aan de hand van de hoofdvakkenlijn en de opbouw van onderzoeksvaardigheden gekeken of het programma een adequate vertaling is van de competenties en of het programma de mogelijkheden biedt om de competenties te behalen. Het panel constateert dat er een heldere opbouw is ten aanzien van de kennisontwikkeling. In het eerste jaar ligt de nadruk bij verwerven van inzicht in het werkveld, verkrijgen van basiskennis in de muziek in het algemeen en de eigen discipline. In het tweede en derde jaar ligt de nadruk op toepassen en verdiepen van kennis ten dienste van de eigen muzikale en vakdidactische competenties. Het vierde studiejaar is gericht op specialiseren en profileren. De student toont aan de beroepspraktijk zijn eigen signatuur door een zelf bepaald stagetraject, een integrale eindproductie en een individueel op de beroepspraktijkgericht onderzoek. Ook ten aanzien van de onderzoeksvaardigheden ziet het panel een duidelijke opbouw naar het behalen van de eindkwalificaties. De grondhouding (onderzoekende kritische houding) wordt aangeleerd in de reflectieleerlijn, door objectief te leren kijken. In de hoofdvakleerlijn worden onderzoeksvaardigheden aangeleerd, via literatuurstudies en het schrijven van beschouwende essays, het opstellen van gerichte vraaglijsten en studenten leren smart te formuleren. De student toont met deze elementen de groei in onderzoeksvaardigheden aan. In het scriptieonderzoek zit een zwaar literatuurblok gericht op: bronvinding, samenvatting, keuze van bronnen, bronvermelding en verwerking van informatie. In het vierde is er een studentenforum om ervaringen en bronnen onderling uit te wisselen. Het deeltijdprogramma is gestoeld op dezelfde eindkwalificaties als de voltijdopleiding. De studenten beschikken echter al over een bachelordiploma muziek of tweedegraadsbevoegdheid docent muziek en zijn werkzaam in een relevante beroepscontext. De deeltijdopleiding concentreert zich op overdrachts -competenties en de voor de beroepspraktijk karakteristieke muzikale en interdisciplinaire competenties, zoals bijvoorbeeld het bespelen van het combo-instrumentarium. De leerdoelen zijn voor de deeltijdopleiding meer geclusterd per onderwijseenheid dan bij de voltijdopleiding. Studenten moeten steeds verbanden leggen tussen de eigen (dagelijkse) beroepspraktijk, de reeds ontwikkelde competenties op muzikaal gebied en de nog benodigde competenties op het gebied van overdracht. De leerdoelen in de deeltijdopleiding kennen per semester een opbouw in niveau. De verdieping komt in grote lijnen overeen met die van de voltijdstudiejaren 2 tot en met 4. De intensieve focus op de eigen beroepspraktijk werkt daarbij als katalysator. De deeltijdopleiding voldoet op deze manier aan een duidelijke vraag uit het werkveld naar meer gediplomeerde vakdocenten. Het panel constateert dat er een verschil is tussen de praktijkervaring van voltijdstudenten en deeltijdstudenten. De deeltijders hebben welliswaar een bredere werkveldblik, maar kunnen hun basisvaardigheden als docent muziek in een smaller segment oefenen, terwijl ze wel in staat worden geacht het vak CKV te geven. Het panel vindt dit een aandachtspunt. Het panel constateert dat de inhoud van het programma voldoende aansluit bij de opleidingscompetenties en de mogelijkheden biedt om deze te bereiken. Wel is het panel van mening dat de wijze waarop de opleidingscompetenties zijn vastgelegd en gekoppeld 24/61 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt)

25 aan de leerdoelen per module specifieker kan worden benoemd. Daarmee kan studenten meer een kader worden geboden voor hun ontwikkeling en reflectie. Op basis hiervan komt het panel tot het oordeel voldoende. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Criterium: - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Samenhang door de studiejaren wordt verkregen door de studiejaren te koppelen aan de niveauopbouw. De competenties zijn uitgewerkt op vier beheersingsniveaus die corresponderen met de vier studiejaren, namelijk: oriënteren, verdiepen, specialiseren en profileren. Dit biedt de student de mogelijkheid de competenties stapsgewijs te ontwikkelen (inhoudelijke samenhang). Het eerste jaar biedt oriëntatie op het beroep en de werkvelden. Het tweede jaar biedt verdieping in het docentschap in basis- en onderbouw van het voortgezet onderwijs en de muzikale en reflectieve vaardigheden. Het derde jaar staat in het teken van verdieping en verbreding van het docentschap in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs en interdisciplinaire contexten. Hier start het traject van specialisatie en profilering door praktijkgericht onderzoek. Het vierde jaar is gericht op profilering door de onderzoeksstage, het afstudeeronderzoek en de integrale eindproductie. De opbouw is te herkennen in de vier centrale leerlijnen die in alle studiejaren worden voortgezet: de leerlijn hoofdvak/stage, de leerlijn spel en presentatie, de leerlijn kunsteducatie en de algemeen theoretische leerlijn. In een leerlijn neemt de complexiteit toe van de leerinhouden en de onderwijsleersituaties. Dit vergt tevens een toenemende zelfstandigheid bij de student. Het schrijven van persoonlijke ontwikkelingsplannen en continue reflectie op de ontwikkeling vormen het bindend element. In alle studiefasen wordt bij alle vakken de relatie met de leerlijn hoofdvak/stage gelegd. In het tweede studiejaar kiezen studenten een keuze-instrument, dat centraal staat bij de verdere muzikale ontwikkeling van de student. In de afstudeerfase komen de leerlijnen samen en wordt geïntegreerd gewerkt naar een eindonderzoek, productie en presentatie. Integratie wordt ook nagestreefd in de integratieve projecten die in de hoofdfase worden uitgevoerd met de andere kunstvakdocentenopleidingen. Studenten geven aan dat in veel vakonderdelen en lessen door docenten de link naar de praktijk wordt gelegd. Docenten doen dit vanuit hun eigen ervaring als docent muziek. Studenten voelen zich daardoor uitgedaagd door docenten. In alle fasen van de studie volgen studenten stages en werken zij aan hun praktijkervaring als docent muziek. De stages kennen een duidelijke opbouw in complexiteit. Vanuit verschillende programmaonderdelen wordt voorbereidt op de stages. Studenten stellen dat zij veel leren door te ervaren en te reflecteren. Studenten voelen zich hierdoor goed voorbereid op de praktijk en beroepsuitoefening. Door de NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt/dt) 25/61