Hogeschool voor de Kunsten, Utrecht

Transcriptie

1 Hogeschool voor de Kunsten, Utrecht Opleiding: Vormgeving, hbo-bachelor Croho: Variant: voltijd Visitatiedata: 2 en 3 oktober 2007 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december 2007

2 2/63 NQA - visitatie Hogeschool voor de kunsten Utrecht, Vormgeving

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van Personeel 27 Onderwerp 4 Voorzieningen 31 Onderwerp 5 Interne kwaliteitzorg 34 Onderwerp 6 Resultaten 39 Deel C: Bijlagen 43 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 44 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 52 Bijlage 3: Bezoekprogramma 58 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 62 NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Vormgeving 3/63

4 4/63 NQA - visitatie Hogeschool voor de kunsten Utrecht, Vormgeving

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Vormgeving 5/63

6 6/63 NQA - visitatie Hogeschool voor de kunsten Utrecht, Vormgeving

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Design van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in mei 2007, toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 2 en 3 oktober Het panel bestond uit: Mevrouw C.A. de Baan (voorzitter en domeinpanellid); Mevrouw T.H. Luyt (domeinpanellid); De heer prof. dr. K.E.F. Vanhoutte (domeinpanellid); De heer G. Staal (domeinpanellid); Mevrouw M. de Boer (studentpanellid); Mevrouw drs. P. Göbel (NQA-auditor); Mevrouw I.J.M. de Jong (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (22 augustus 2005). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De Hogeschool voor de Kunsten is in 1987 ontstaan uit een fusie tussen de Academie voor Beeldende Kunsten, het Utrechts Conservatorium, de Academie voor Expressie door Woord en Gebaar, het Nederlands Kerkinstituut en de Nederlandse Beiaardschool. In 1989 werd een nieuwe faculteit aan de HKU toegevoegd, de Faculteit Kunst, Media & Technologie. In NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Vormgeving 7/63

8 1990 is de Interfaculteit, de huidige Faculteit Kunst en Economie, opgericht. Anno 2007 is de HKU met circa 3500 studenten en een aanbod van voor-, bachelor- en masteropleidingen evenals postacademische opleidingen en cursussen één van de grootste op kunst en cultuur gerichte opleidingsinstituten in Europa. De HKU biedt opleidingen op het gebied van autonome beeldende kunst, vormgeving, muziek, theater, kunst en techniek, kunst en economie en kunst en educatie. De HKU telt vijf faculteiten die het onderwijs verzorgen: de Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving, de Faculteit Kunst, Media & Technologie, het Utrechts Conservatorium / Faculteit Muziek, de Faculteit Theater en de Faculteit Kunst en Economie. De faculteiten kennen elk een eigen bestuur en medezeggenschapsraad (FMR). De opleiding Design heeft dertien afstudeerrichtingen die verdeeld zijn over zes Schools en drie Faculteiten: Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving: - School of Spatial Design (Interior Architecture, Urban Interior Architecture) - School of Product Design (Industrial Design, 3D-Design, Intelligent Product Design) - School of Fashion Design (Fashion design) - School of Visual Communication (Graphic Design, Illustration, Photography) Faculteit Theater: - School of Theatre and Design (Theatre Design) Faculteit Kunst en Media Technologie: - School of Media and Technology (Animation, Audiovisual Media, Image and Media Technology) De opleiding is gevestigd op drie locaties die overeenkomen met de verdeling in Faculteiten. In Utrecht is de faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving gevestigd aan de Ina Boudier Bakkerlaan en de faculteit Theater is gevestigd aan het Janskerkhof te Utrecht. De faculteit Kunst, Media en Technologie is in Hilversum gevestigd. Op het moment van visiteren studeren er studenten aan de opleiding Vormgeving. De School of Visual Communication is de grootste qua studentenaantal, 30 procent van alle studenten studeert aan deze School. Op het niveau van de doelstellingen is opleidingsbreed overeenstemming, dat wil zeggen faculteitsoverstijgend, en School- en afstudeerrichtingoverstijgend. De hoofden van de verschillende Schools vormen als clusterraad Design het inhoudelijke kompas waar de opleiding op vaart. 8/63 NQA - visitatie Hogeschool voor de kunsten Utrecht, Vormgeving

9 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode augustus/september 2007 inhoudelijk voor op het bezoek in oktober Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Vormgeving 9/63

10 De opleiding heeft in november 2007 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in december 2007 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in december Het visitatierapport is uiteindelijk in december 2007 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. 10/63 NQA - visitatie Hogeschool voor de kunsten Utrecht, Vormgeving

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Design Voltijd Locatie Utrecht IBB-laan (Faculteit BKV) Design Voltijd Locatie Utrecht Janskerkhof (Faculteit Theater) Design Voltijd Locatie Hilversum (Faculteit KMT) 1. Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Voldoende Voldoende 1.2 Niveau bachelor Goed Goed Goed 1.3 Oriëntatie hbo bachelor Goed Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Positief 2. Programma 2.1 Eisen hbo Voldoende Goed Goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud Voldoende Voldoende Voldoende programma 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Voldoende Voldoende Voldoende 2.4 Studielast Goed Goed Goed 2.5 Instroom Goed Goed Goed 2.6 Duur Voldaan Voldaan Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Voldoende Voldoende Voldoende 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Positief 3. Inzet van personeel 3.1 Eisen hbo Goed Goed Goed 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende Voldoende Voldoende 3.3 Kwaliteit personeel Voldoende Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Positief 4. Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Voldoende Goed Voldoende 4.2 Studiebegeleiding Goed Goed Goed Totaaloordeel Positief Positief Positief 5. Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed Goed Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Voldoende Voldoende Voldoende 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Voldoende Voldoende Goed Totaaloordeel Positief Positief Positief 6. Resultaten 6.1 Gerealiseerde niveau Voldoende Voldoende Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Voldoende Voldoende Totaaloordeel Positief Positief Positief NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Vormgeving 11/63

12 Doelstellingen opleiding Facet 1.1 is voor alle locaties met voldoende beoordeeld en de facetten 1.2 en 1.3 zijn voor alle locaties met goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding Vormgeving derhalve positief. Programma De facetten 2.4 en 2.5 zijn voor alle locaties met goed beoordeeld. Facet 2.1 is voor de locaties Janskerkhof en Hilversum met goed beoordeeld en voor de locatie IBB-laan met voldoende. De facetten 2.2, 2.3, 2.7 en 2.8 zijn voor alle locaties met voloende beoordeeld. Facet 2.6 is voor alle locaties voldaan bevonden. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding Vormgeving derhalve positief. Inzet van personeel Facet 3.1 is voor alle locaties met goed beoordeeld. De facetten 3.2 en 3.3 zijn voor alle locaties met voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding Vormgeving derhalve positief. Voorzieningen Het facet 4.2 is voor alle locatie met goed beoordeeld. Facet 4.1 is voor de faculteit Theater met goed beoordeeld en voor de andere twee locatie met voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding Vormgeving derhalve positief. Interne kwaliteitszorg De facetten 5.1 en 5.2 zijn voor alle locaties respectievelijk met een goed en voldoende beoordeeld. Facet 5.3 is voor de Locatie in Hilversum met goed beoordeeld en voor de andere twee locaties met voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding Vormgeving derhalve positief. Resultaten De facetten 6.1 en 6.2 zijn voor alle locaties met voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding Vormgeving derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleiding POSITIEF is. 12/63 NQA - visitatie Hogeschool voor de kunsten Utrecht, Vormgeving

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Vormgeving 13/63

14 14/63 NQA - visitatie Hogeschool voor de kunsten Utrecht, Vormgeving

15 De opleiding is gevestigd op drie locaties die overeenkomen met de verdeling in Faculteiten. In Utrecht is de faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving gevestigd aan de Ina Boudier Bakkerlaan en de faculteit Theater is gevestigd aan het Janskerkhof te Utrecht. De faculteit Kunst, Media en Technologie is in Hilversum gevestigd. Bij de oordelen vermelden we steeds de naam van de faculteit, dus Theater, KMT en BKV. Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Theater: voldoende KMT: voldoende BKV: voldoende Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Per afstudeerrichting worden profilerende eindkwalificaties gebruikt die afgeleid zijn van de landelijk vastgestelde domeincompetenties van de opleiding Vormgeving, Deze landelijke competenties zijn beschreven in de vorm van zeven vermogens die de student voldoende ontwikkeld moet hebben bij het afsluiten van de studie, te weten: creërend vermogen, organiserend vermogen, vermogen tot kritische reflectie, communicatief vermogen, vermogen tot samenwerken, omgevingsgerichtheid en het vermogen tot groei en vernieuwing. Het landelijke opleidingsprofiel is een vertaling van de algemene beroeps- en startkwalificaties die de verschillende werkvelden landelijk onder leiding van de Project Organisatie Kunstvak Onderwijs (POKO) hebben opgesteld. Het onderhoud van de domeincompetenties en de formele dialoog met de verschillende werkvelden is georganiseerd via de sectorale adviescolleges (SAC) van de HBO-Raad. De opleiding Vormgeving participeert in het Overleg Beeldende Kunst (OBK) dat specifiek voor de beeldende opleidingen het SAC Kunstonderwijs advies geeft en een werkgroep coördineert voor afstemming van eindkwalificaties en beroepscompetenties. De eindkwalificaties van de opleiding zijn landelijk vastgelegd in de domeincompetenties van de drie uitstroomprofielen, visuele communicatie, productontwerp en ruimtelijk ontwerp. De competenties zijn ingedeeld in vier niveaus die overeenkomen met de leerjaren waarin de competenties ontwikkeld kunnen worden (verkennen, verdiepen, professionaliseren, positioneren). De competenties hebben betrekking op verschillende 1 Zie NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Vormgeving 15/63

16 domeinen: het artistiek-vaktechnisch, het professioneel maatschappelijk of het theoretisch domein. De opleiding heeft in een schema weergegeven waar de competenties in de domeinen voorkomen. In aanvulling op de landelijke domeincompetenties wordt er bij de HKU-opleiding Vormgeving een extra accent gelegd op de competenties communicatief vermogen en vermogen tot samenwerken binnen het artistiek domein. De eindkwalificaties van de opleiding zijn ontleend aan de beroepspraktijk. Voorts zijn ze afgestemd op eisen die de beroepsverenigingen voor de verschillende werkvelden stellen. Zo zijn de vereisten voor inschrijving in het Architectenregister voor Interieurarchitecten afgestemd met de Beroepsvereniging van Nederlandse Interieurarchitecten (BNI). Het panel is positief over de eindkwalificaties. De opleiding draagt in de regionale culturele sector bij aan regionale exposities, modeshows, film-, muziek- en theaterproducties en manifestaties als de Nacht v/d Poëzie, en de Culturele Zondagen. Daarnaast worden in de Academiegalerie en het Akademietheater van de HKU open podia georganiseerd. Beide locaties zijn gesitueerd in het centrum van de stad Utrecht. De opleiding opereert ook in internationale netwerken. De HKU maakt deel uit van het initiatief PRE-Design (Practice, Research and Education in Design) van de Kunsthogeschool van Oslo (KHiO) en Kolding (Denemarken). De HKU is lid van ELIA en heeft zitting in het executive board. Daarnaast neemt de HKU structureel deel aan de netwerkbijeenkomsten van Cumulus, een netwerk van Designopleidingen. De opleiding Design vindt dat zij zich onderscheidt van vergelijkbare Nederlandse kunstopleidingen door haar omgevingsgerichtheid, waarbij de relatie met het werkveld prominent is. Studenten moeten volgens de opleiding inzetbaar en dienstbaar zijn, goed kunnen functioneren in multi- en interdisciplinaire teams. Het panel heeft de twee aspecten, inzetbaarheid/dienstbaarheid en avant garde/vernieuwing, niet scherp in de doelstellingen van de opleiding teruggevondenen vindt daarmee de Utrechtse signatuur niet erg onderscheidend. Het panel komt daardoor tot het oordeel voldoende. Facet 1.2 Niveau bachelor Theater: Goed KMT: Goed BKV: Goed Criteria - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding is bij de beschrijving van het bachelorniveau uitgegaan van de Dublin descriptoren. De opleiding heeft in een matrix weergegeven welke competenties aan welke Dublin descriptor wordt gekoppeld. Zo wordt het vermogen tot kritische reflectie gekoppeld aan oordeelsvorming dat in ieder domein terug komt. Organiserend vermogen komt aan de orde in het professioneel maatschappelijk domein dat is gekoppeld aan de 16/63 NQA - visitatie Hogeschool voor de kunsten Utrecht, Vormgeving

17 Dublin descriptor toepassen kennis. Creëerend vermogen komt aan de orde in het artistiek vaktechnisch domein dat aan de Dublin descriptor kennis en inzicht is gekoppeld. Bij de totstandkoming van het landelijke opleidingsprofiel Vormgeving zijn de generieke HBO-kwalificaties gehanteerd. Ze corresponderen met Dublin Descriptoren en zijn in de eindkwalificaties van de opleiding Bachelor of Design terug te vinden. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Theater: Goed KMT: Goed BKV: Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Bij dit facet worden de argumenten van de facetten 1.1 en 1.2 meegenomen. De opleiding is ontwikkeld in samenspraak met de relevante beroepspraktijk en met nationale en internationale partners, en is afgestemd met de beroepspraktijk. De doelstellingen van de opleiding zijn opgenomen in de curricula van de verschillende afstudeerrichtingen. Er vindt continue afstemming plaats met de beroepspraktijk, zoals is gebleken uit de gesprekken met vertegenwoordigers van het werkveld. De studenten komen, voor zover ze niet een zelfstandige beroepspraktijk beginnen, terecht bij bureaus, studio s, werkplaatsen en dergelijke. De opleiding Design kent dertien afstudeerrichtingen, waarbij elke richting opleidt tot een specifiek beroep: Theatervormgever, Interieurarchitect, Stedelijk Interieurarchitect, Industrieel Ontwerper, 3D-ontwerper, Intelligent Product Ontwerper, Mode Ontwerper, Grafisch Ontwerper, Illustrator, Fotograaf, Animator, Audiovisuele Media Ontwerper, Beeld- en Media Technoloog. De afstudeerrichtingen zijn ondergebracht in drie afzonderlijke faculteiten (vergelijk inleiding), samen met verwante richtingen, waardoor een afstemming op het toekomstig werkveld mogelijk is. NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Vormgeving 17/63

18 Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Theater: goed KMT: goed BKV: voldoende Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding kent een kern- en een keuzeprogramma. Het kernprogramma is een vastgesteld onderwijsaanbod. Het keuzeprogramma is vrij en is bedoeld om studenten kennis te laten maken met andere richtingen en het aanbod van andere programma's. Het keuzeprogramma bestaat uit seminars, workshops en excursies. Daarnaast kent de opleiding ook Individuele Studieactiviteiten die zonder begeleiding van een docent, maar wel met goedkeuring en toewijzing van de studielast door een docent, uitgevoerd worden. Het panel stelt vast dat de theoretische component in voldoende mate een plaats in het onderwijs krijgt. Dat gebeurt door middel van een algemeen theoretisch programma en meer specifiek door onderwerpkeuzes en werkstukken van studenten op hun relevantie te bevragen. Daarbij richt de opleiding zich vooral op de reflectieve vaardigheden van de student ten aanzien van het eigen werk. Uit gesprekken en bestudering van de documentatie heeft het panel geconcludeerd dat de reflectie op het eigen werk naar behoren door het onderwijs wordt ondersteund. Minder sterk blijkt op welke manier theorie en reflectie worden gebruikt om bij studenten het bewustzijn te stimuleren dat dit werk deel uitmaakt van een grotere (maatschappelijke) context. Juist omdat de opleiding dat aspect van het ontwerperschap van grote betekenis acht, zou het meer aandacht verdienen in de uitwerking van de theoretische component, met name bij BKV. Ontwerponderzoek vormt een intrinsiek onderdeel van het ontwerpproces. Het is een praktische en persoonlijke vorm van onderzoek, bedoeld om de ontwerper inzicht te geven in zaken als materiaal, context, gebruikers en publiek. Naast ontwerponderzoek is er ook aandacht voor theoretisch onderzoek in de vorm van practice based research. Een voorbeeld hiervan is Artistiek Ondernemerschap, waarin praktijk- en theoriedocenten, evenals studenten participeren. Binnen de HKU wordt onderzoek ondersteund door een viertal lectoraten (Artistiek onderzoek, Theatrale maakprocessen, Kunst en techniek en Kunst en economie) verdeeld over de verschillende faculteiten. De opleiding geeft in het zelfevaluatierapport aan dat zij op korte termijn een Lector Design wil aanstellen. 18/63 NQA - visitatie Hogeschool voor de kunsten Utrecht, Vormgeving

19 Kennisontwikkeling op het vlak van technieken, materialen en software vindt plaats via theoretische en praktische vakken waarbij de werkplaatsen een belangrijke rol spelen. Elke faculteit kent zijn eigen werkplaatsen waar studenten kennis kunnen maken met de productietechnieken van het vakgebied. Op de faculteit BKV krijgen de studenten het eerste jaar klassikale werkplaatsinstructies die gegeven worden door de werkplaatsmedewerkers. Op de faculteit KMT zijn in de eerste twee jaar speciale Skillsblokken ingericht, waarin studenten gedurende een onderwijsblok van zeven weken telkens een week lang intensieve instructies krijgen in bijvoorbeeld het toepassen van een softwarepakket. Studenten Theatervormgeving maken deels gebruik van de werkplaatsen op de faculteit BKV en deels van die op de faculteit Theater. Het panel is positief over deze kennisontwikkeling bij studenten. Docenten hanteren lijsten van voorgeschreven en aanbevolen literatuur, variërend van readers en syllabi tot literatuurlijsten met recente publicaties en actuele thema-informatie. Docenten stellen deze lijsten deels zelf samen. Docenten maken ook gebruik van vaktheoretische kennis via het internet, bijvoorbeeld Het panel heeft de literatuurlijsten bestudeerd en vindt deze adequaat voor de faculteiten BKV en KMT en goed voor de faculteit Theater. De beroepspraktijk is op verschillende manieren in de opleiding opgenomen. Zo zijn er stages, praktijksimulaties en praktijkprojecten. De praktijkprojecten met realistische opdrachtgevers zijn als experiment begonnen bij KMT. Opleidingsbreed is gekozen om naar het voorbeeld van KMT deze vorm van onderwijs te verankeren in het onderwijs. Daarnaast volgen studenten binnen- en buitenlandse excursies en bezoeken zij tentoonstellingen en voorstellingen, volgen zij lezingen en seminars. Het jaarrooster van de HKU kent tweemaal per jaar een periode met een keuzeprogramma met seminars. Studenten kunnen daardoor eigen accenten in hun studieprogramma leggen. Er worden workshops, gastcolleges en excursies aangeboden. Het panel stelt vast dat de actualiteit daarmee in voldoende mate in het programma vertegenwoordigd is. In het begin van de studie maken de studenten aan de hand van gesimuleerde praktijkopdrachten kennis met ontwerpmethodieken. Tijdens werkveldoriëntaties maken studenten kennis met ontwerpers uit het vakgebied, bijvoorbeeld door het brengen van bedrijfsbezoeken, het analyseren van casussen of door het bezoeken van lezingen door ontwerpers. Bij de faculteit Theater lopen studenten stage in het begin van het vierde jaar. Op de faculteit BKV is met ingang van het studiejaar de stageperiode van begin vierde jaar naar het laatste blok van het derde jaar verlegd. Op de faculteit KMT liepen studenten altijd al stage in het derde jaar, maar met ingang van wordt de stageperiode verschoven van het tweede naar het eerste semester van het derde jaar. De opleiding organiseert inzagemogelijkheden in stageverslagen voor studenten die nog stage moeten gaan lopen, zodat zij ervaringen en adviezen van studiegenoten kunnen inzien. Het panel merkt op dat de stageverslagen nog sterk beschrijvend van karakter zijn en dat de reflectie erg op de student zelf is gericht. Het reflectieve aspect zou in een bredere, sociale context geplaatst mogen worden (zie ook 2.8). De opleiding stimuleert het werken in een interdisciplinaire context. Studenten werken met en naast studenten uit andere disciplines aan opdrachten. Studenten participeren bijvoorbeeld in samenwerkingsprojecten met de Filmacademie VGIK in Moskou. Hierin NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Vormgeving 19/63

20 werd gewerkt aan een reeks documentaires (gefinancierd via het MATRA-fonds van het Ministerie van Buitenlandse Zaken). In het NPT-project in Ghana (met subsidie van het Nuffic) hebben studenten Fashion Design bijgedragen aan een nieuw praktijkgericht curriculum voor de ontwikkeling van creativiteit. Studenten Theatre Design participeren structureel in een groot netwerk van internationale scenografieopleidingen in de Quadriënnale van Praag, een wereldtentoonstelling waar studenten, professionals en architecten bij elkaar komen. De faculteit Theater ontvangt jaarlijks twaalf studenten voor een internationaal samenwerkingsproject. Het panel is positief over deze interdisciplinaire aanpak van de projecten. Op de faculteit KMT werken studenten in het derde en vierde jaar telkens een semester aan projecten met echte opdrachtgevers. In het derde jaar gaat het om monodisciplinaire en in het vierde jaar om interdisciplinaire projecten. Deze projecten worden opgezet in het projectenbureau van KMT en inhoudelijk door docenten begeleid. Jaarlijks gaat het om ongeveer 80 verschillende projecten. Studenten presenteren de uitkomsten van de projecten op de projectmarkt van KMT. Op de faculteit Theater werken studenten zowel in het derde als in het vierde jaar aan interdisciplinaire projecten. Sinds twee jaar kent ook deze faculteit een projectenbureau. De faculteit BKV heeft al langer een projectenbureau, nieuw op de faculteit is dat interdisciplinaire projecten in het eerste semester van het vierde jaar een vast onderdeel van het curriculum vormen. Studenten kunnen naast projecten ook op een aantal podia terecht met zelf geïnitieerd werk. Zo heeft de faculteit BKV de Academiegalerie waar studenten kunnen exposeren. De faculteit Theater heeft een Akademietheater, waar studenten hun werk kunnen presenteren aan een breed publiek. HKU-TV is een interfacultair, interactief en multimediaal platform waarop studenten hun werk zullen kunnen publiceren. HKU-TV wordt gerund door studenten van de verschillende faculteiten. Uit het zelfevaluatierapport blijkt dat studenten de voorbereiding op de beroepspraktijk in het programma als redelijk tot goed ervaren. Het panel heeft vastgesteld dat er bij de studenten een groot ambachtelijk bewustzijn aanwezig is en dat de kennismaking met de beroepspraktijk goed is. Per faculteit (en zelfs per school) worden de lezingenreeksen opgezet. Bijvoorbeeld: PROMO-lezingen, FLUX-lezingen en SPAD-dagen. De opleiding zet regelmatig gastdocenten in die werkzaam zijn in de beroepspraktijk, hetzij zelfstandig, hetzij bij een instelling of onderneming. Het panel heeft lijsten van de gastdocenten gezien en stelt vast dat deze per uitstroomprofiel wisselend van kwaliteit zijn. Bij Modevormgeving worden er bijvoorbeeld weinig namen uit de merkenpraktijk genoemd. Bij de faculteit BKV in het algemeen is er een gevarieerd en breed aanbod. Bij Theater worden gastdocenten aangetrokken met een eigentijdse visie op vormgeving in combinatie met expertise in het veld. Het panel komt voor de locatie BKV tot een voldoende op grond van het feit dat minder inzichtelijk is hoe de theoretische component gestalte krijgt. 20/63 NQA - visitatie Hogeschool voor de kunsten Utrecht, Vormgeving

21 Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Theater: voldoende KMT: voldoende BKV: voldoende Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In 2001 is de opleiding gestart met het koppelen van leerdoelen en programmaonderdelen aan competenties vanwege de invoering van het competentiegerichte onderwijs. De programmaonderdelen waren voor de meeste afstudeerrichtingen geordend naar praktijkvakken, beroepsondersteunende vakken en beroepsvoorbereidende vakken. Bij KMT ontstond een andere ordening gerelateerd aan werkprocessen. Vanwege behoefte aan interdisciplinariteit en de internationale oriëntatie is ook bij Theatervormgeving een andere ordening ontstaan. De afgelopen anderhalf jaar is de opleiding begonnen met het invullen van een meer leer- en werkprocesgericht curriculum. De opleiding werkt momenteel aan een nieuw model dat als kapstok dient om de programma's per leerjaar en per blok te herordenen en programmaonderdelen opnieuw te clusteren. De opzet in het nieuwe opleidingskader is dat competenties een globale vertaling krijgen in leerdoelen voor diverse programmaonderdelen door de jaren heen. De operationele uitwerking van de herordening van het programma per School zoals in opdrachten, beoordelingscriteria en dergelijke in de programmaboeken en de OER staan gepland. In ieder programmaonderdeel is de relatie met eindkwalificaties zichtbaar door het benoemen van de specifieke competenties die in dat onderdeel aan de orde komen. In het gesprek met het panel geven studenten aan dat zij niet altijd een goed overzicht hebben van de competenties. Het panel heeft de programmaboeken bestudeerd en stelt vast dat de competenties daarin vaak vermeld staan, maar dat de doorvertaling naar leerdoelen nog consistenter voor alle uitstroomprofielen moet plaatsvinden. Het panel komt om die reden tot het oordeel voldoende. NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Vormgeving 21/63

22 Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Theater: voldoende KMT: voldoende BKV: voldoende Criteria - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert een fasering in de vier leerjaren ten behoeve van de verticale samenhang. In het eerste jaar verkent de student de eigen ontwerpdiscipline en zijn eigen beeldend ontwikkelingspotentieel. In het tweede jaar vindt verdieping in het vakgebied plaats en ontwikkelt de student zijn eigen handschrift. Het derde jaar staat in het teken van professionaliseren, de beroepspraktijk en stagevoorbereiding. In het vierde jaar gaat de student zich in het beroepsveld en als ontwerper positioneren. In het gesprek met het panel geven studenten aan dat zij deze opbouw in de opleiding herkennen. De samenhang wordt bewaakt door de studieleiding (hoofden, hoofddocenten, kernteams en tutoren) in samenspraak met docenten en studenten via evaluaties of directe dialoog. De studenten ervaren voldoende samenhang in het programma, zo blijkt ook uit het gesprek met het panel. Het panel heeft alle roosters van de verschillende afstudeerrichtingen bekeken en stelt vast dat er samenhangende programma s worden aangeboden. Het panel heeft gezien dat de opleiding Design zeer veel vertakkingen kent, waardoor een gevaar van versplintering dreigt. Verder is het panel van mening dat de begrenzingen van sommige profielen tamelijk willekeurig zijn, die de overzichtelijkheid niet ten goede komt, aangezien de grenzen tussen disciplines door de vraag uit de markt juist vervagen. Het panel komt daardoor tot het oordeel voldoende. Facet 2.4 Studielast Theater: goed KMT: goed BKV: goed Criteria - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding is opgedeeld in onderwijsblokken van acht weken. Aan het begin van de studie worden de vakken binnen acht weken afgerond. Aan het einde van de studie duren de projecten meestal twee blokken (zestien weken), dan zijn er wel verplichte midterm beoordelingen. De blokken worden twee maal per jaar onderbroken door een 22/63 NQA - visitatie Hogeschool voor de kunsten Utrecht, Vormgeving

23 seminarperiode (in januari en juni), waarin studenten via kortlopende keuzeprogramma's andere manieren dan in het reguliere programma met het ontwerpvak bezig kunnen zijn. De opleiding streeft naar bundeling van verschillende programmaonderdelen om versnippering tegen te gaan en daardoor de studeerbaarheid te vergroten. Die opleiding geeft aan dat dit nog in ontwikkeling is. De opleiding hanteert een bindend studie advies. De examencommissie kan aan het eind van het eerste jaar een bindend studieadvies geven. De regelingen hiervoor zijn opgenomen in de OER en van de verschillende faculteiten waar de opleiding onder valt. Het panel heeft de OER en per faculteit bekeken en stelt vast dat het aantal studiepunten dat studenten moeten halen in de propedeuse verschilt per faculteit. Zo geldt voor de faculteit BKV dat studenten 52 studiepunten moeten behalen, voor de faculteit KMT 55 studiepunten en voor de faculteit Theater 49 studiepunten. Naast deze kwantitatieve eisen gelden per faculteit verschillende aanvullende inhoudelijk eisen. De opleiding heeft in de zevende week van het eerste en derde blok een roostervrije productieweek ingevoerd, vanwege de hoge studiedruk in de laatste weken voor het eind van een blok. In het gesprek met het panel geven de studenten aan dat zij zich gehoord voelen als er zich kleine problemen voordoen. Ook alumni geven aan dat zij zich gehoord hebben gevoeld bij klachten. Studenten ervaren dat er snel iets aan belemmerende factoren gedaan wordt. Gezien de diversiteit van de contactmomenten en het feit dat er geen eenduidige definitie voorhand is, heeft de opleiding geen concrete cijfers van het aantal contacturen voor studenten. Facet 2.5 Instroom Theater: goed KMT: goed BKV: goed Criteria - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding selecteert studenten via een toelatingsonderzoek. Een selectiecommissie gaat na of een student toelaatbaar is voor een beeldende opleiding. De commissie adviseert het faculteitsbestuur. De toelatingseisen zijn conform de OER van de HKU gespecificeerd naar de beeldende opleidingen. Om toegelaten te worden moet de student beschikken over voldoende artistieke aanleg en beeldend talent dat moet blijken uit: beeldend vermogen, sensibiliteit, oorspronkelijkheid en eigenzinnigheid. Bij KMT wordt er ook op probleemoplossend vermogen getoetst. Per afstudeerrichting kunnen de toelatingseisen variëren. Over het algemeen moeten studenten een thuisopdracht maken en op een toelatingsdag zoveel NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Vormgeving 23/63

24 mogelijk werk presenteren en in sommige gevallen iets maken. Daarnaast vinden er op de toelatingsdag individuele toelatingsgesprekken plaats. Tijdens de studie kunnen studenten van studierichting wisselen op grond van aangetoonde aanleg voor die specifieke richting. Aspirant-studenten moeten beschikken over een diploma op vwo-, havo- of mbo4-niveau. Kandidaten bij wie de opleiding bij de selectie een uitzonderlijk beeldend talent heeft gezien, maar die niet over de vooropleidingseisen beschikken kunnen een 18+ of 21+ toets afleggen en bij goed gevolg alsnog toegelaten worden tot de opleiding. De opleiding heeft in het zelfevaluatierapport weergegeven welke vooropleiding studenten hebben gevolgd. Van zijn de volgende gegevens bekend: havo 39 procent, vwo 18 procent, mbo 23 procent, toets 7 procent en anderszins 13 procent. De opleiding had in hetzelfde jaar een instroom van 62 internationale studenten. Een werkgroep van de HKU houdt zich bezig met een update van de voorlichting voor buitenlandse studenten. Daarbij worden de afspraken uit de Code of Conduct meegenomen. Per afstudeerrichting wordt extra schrijfonderwijs aan studenten gegeven die op dit gebied onderpresteren. Voor een deel vindt dit plaats in verplichte seminars, ondersteunende workshops en waar nodig wordt een bezemklas gevormd. Studenten die moeite hebben met theorieonderdelen en met het conceptuele denken kunnen deelnemen aan ondersteunende werkgroepen. In het gesprek met het panel geven studenten aan dat zij de aansluiting met hun vooropleiding, zowel qua vorm als qua inhoud, positief hebben ervaren. Facet 2.6 Duur Theater: voldaan KMT: voldaan BKV: voldaan Criteria - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding bestaat uit 240 EC en is opgebouwd uit vier studiejaren van elk 60 EC. Per blok bedraagt de studiebelasting ongeveer 12 EC. De overige studiepunten worden in het keuzeprogramma behaald. Gemiddeld is de verdeling ongeveer 85 procent kernprogramma en 15 procent keuzeprogramma. 24/63 NQA - visitatie Hogeschool voor de kunsten Utrecht, Vormgeving

25 Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Theater: voldoende KMT: voldoende BKV: voldoende Criteria - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding werkt met competentiegericht onderwijs. Het panel heeft van elke School een didactisch beleidsplan ingezien en stelt vast dat het didactisch concept in lijn is met de doelstellingen: in het eerste jaar verkennen, in het tweede jaar verdiepen, in het derde jaar professionaliseren en in het vierde jaar positionering. In een enkel geval waren de plannen nog in conceptstadium. Bij de verkennende fase in het eerste jaar passen werkvormen als colleges, training van vaardigheden en verkennend onderzoek. Bij de verdieping in het tweede jaar worden ontwerpopdrachten ingezet waarbij de student zijn zelfoplossend vermogen ontwikkelt en de integratie van techniek, theorie en praktijk komt samen in toegepast onderzoek. Professionalisering in het derde jaar vindt plaats door bijvoorbeeld groepsprojecten die gericht zijn op zelfstandig onderzoek. De basiskennisvakken zijn ondersteunend voor deze projecten. In het derde jaar vindt ook de stage plaats. In het vierde jaar zijn studenten bezig met research, reflectie en probleemoplossen. Dit krijgt onder andere vorm door middel van een reflectief werkstuk bij de afstudeeropdracht of scriptie. In het begin van de studie wordt theoretische kennis in hoorcolleges aan grote groepen overgedragen. Vervolgens gaan studenten in werkgroepen aan de slag en worden de resultaten daarvan in de volgende bijeenkomst gepresenteerd en besproken. In het derde en vierde jaar ondersteunen de theoriedocenten de studenten bij het contextualiseren van hun individuele en groepsontwerpopdrachten en de daarmee samenhangende papers en scriptie. Bij instructie over technieken, materialen en media wordt over het algemeen een klassikale uitleg of demonstratie gegeven waarna studenten aan de hand van individuele of groepsopdrachten zelf in de werkplaats gaan oefenen. Het panel stelt vast dat studenten een afwisselend programma krijgen aangeboden, passend bij het didactisch concept, maar dat het inter- en multidisciplinaire samenwerken nog verder moet worden uitgebouwd. Verder heeft het panel in de gesprekken gemerkt dat het bewustzijn ten aanzien van het didactisch concept nog niet ver ontwikkeld is. Docenten krijgen wel meer gelegenheid om met elkaar in gesprek te komen. Het panel komt daarmee tot het oordeel voldoende. NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Vormgeving 25/63

26 Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Theater: voldoende KMT: voldoende BKV: voldoende Criteria - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De beoordelingssystematiek en de criteria zijn beschreven en toegankelijk gemaakt via intraweb, de OER en de programmaboeken. Studenten worden van tevoren geïnformeerd. Onderwijseenheden worden afgesloten met een toets of opdracht. Tweemaal per jaar krijgen de studenten een algemene beoordeling (werkschouw) waarin het werk van de student door een groep docenten wordt besproken en de ontwikkeling van alle competenties wordt vastgesteld. Theoretische onderdelen worden door middel van schriftelijke tentamens en onderzoeksverslagen getoetst. Instructies worden aan de hand van het demonstreren van vaardigheden getoetst. In praktijkopdrachten wordt het ontwerpproces beoordeeld aan de hand van tussenproducten en presentaties. Daarnaast wordt het beeldende werk aan de hand van presentaties en exposities beoordeeld. De stage wordt beoordeeld aan de hand van een stageverslag, waarbij de evaluatie van de stageverlener wordt betrokken. Een examencommissie is een facultaire commissie en wordt op voordracht van het faculteitsbestuur benoemd door het College van Bestuur voor een bepaalde periode. De examencommissie is verantwoordelijk voor de organisatie en coördinatie van tentamens en werkschouwen en voor het afnemen van de examens van de afstudeerrichting. De commissie houdt ook in de gaten of herkansingen volgens afspraak verlopen. Daarnaast zorgt de examencommissie ervoor dat een selectiecommissie wordt benoemd die het toelatingsonderzoek kan doen. Er wordt tevens een commissie benoemd die vaststelt of de student toegelaten kan worden tot de postpropedeutische fase. De examencommissie stelt de tentamencommissie samen, waarin docenten en externe deskundigen zitten. De tentamencommissie en een individuele beoordelaar houden toezicht op de uitvoering van het toetsbeleid van de opleiding, zoals in de OER is vastgelegd. Zij zijn bevoegd om een student inhoudelijk feedback te geven. Bij elk afzonderlijk toetsmoment geven zij een beoordeling, die het advies aan de examencommissie vormt. Uiteindelijk neemt de examencommissie een besluit of de student door mag of niet. Borging van inhoudelijke kwaliteit vindt plaats bij de werkschouw en het eindtentamen. Bij de werkschouw beoordeelt een groep docenten het werk van de student, bij het eindtentamen wordt een extern deskundige als adviserend lid toegevoegd. Studenten geven in het gesprek met het panel aan dat zij tevreden zijn met de wijze waarop zij feedback ontvangen van de docenten. Het panel heeft geschreven feedback 26/63 NQA - visitatie Hogeschool voor de kunsten Utrecht, Vormgeving

27 van docenten op werk van studenten ingezien en oordeelt hier positief over. Met name bij KMT is de feedback uitvoerig en secuur. De opleiding geeft als ontwikkelpunt aan dat de relatie tussen competenties en criteria en de terugkoppeling van beoordelingscriteria in de feedback naar studenten beter kunnen. Het panel heeft gezien dat dit nog niet bij alle uitstroomprofielen goed is uitgewerkt. In de gesprekken met studenten bleek dat zij meestal wel op de hoogte zijn van de beoordelingscriteria en van wat er van hen verwacht wordt. Het panel heeft toetsen en opdrachten ingezien en oordeelt hier positief over. Het panel heeft voorbeelden van theoretische tentamens gezien en heeft vastgesteld dat de vragen helder, relevant en doordacht zijn. Wel is het panel van mening dat de stage- en reflectieverslagen weinig kritisch zijn en dat de beoordeling van het werk in het algemeen mild lijken. Het panel stelt vast dat de reflectieverslagen van studenten niet beoordeeld worden. Het panel komt tot het oordeel voldoende. Onderwerp 3 Inzet van Personeel Facet 3.1 Eisen HBO Theater: goed KMT: goed BKV: goed Criteria - Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De personele kaders waarbinnen de faculteiten hun eigen beleid kunnen maken, zijn op HKU-niveau gesteld. Het beleid is vastgelegd in verschillende documenten: personeelsplannen, Notitie jaartaakbelasting, documenten betreffende scholingsactiviteiten, beoordelingssystematiek (Regeling Functioneringsgesprekken, Format Persoonlijk Ontwikkelingsplan) en dergelijke. Ook de ondersteuning daarbij is centraal georganiseerd bijvoorbeeld het Centrum voor Stafontwikkeling dat helpt bij het opstelen van scholingstrajecten en talentontwikkeling of het Centrum voor Interculturele Studies (CIS) dat de Schools op de hoogte houdt van wat er speelt op het gebied van interculturaliteit Als het gaat om organisatie en randvoorwaarden (personeel en materieel) zijn de faculteiten vooral de schaal waarop zaken vastgesteld worden. Binnen de faculteiten hebben Schools (waarbinnen een of meerdere aan elkaar gerelateerde opleidingen vallen) eigen beleidsruimte (bijvoorbeeld het aantrekken van (gast)docenten). Ze beschikken over eigen budgetten, binnen de facultaire kaders. De HKU streeft naar een personeelsbestand waarin naast een vaste kern van medewerkers ter waarborging van opbouw en continuïteit, een aantal medewerkers met een tijdelijk contract functioneert. Daardoor is het mogelijk flexibeler te reageren op ontwikkelingen, die zich zowel binnen als buiten de opleiding voordoen. Daartoe NQA - visitatie Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, Vormgeving 27/63

28 hebben de Schools een eigen (onderwijsuren)budget dat ze naar eigen inzicht kunnen inzetten (zie bullit 1). Wat de tijdelijke docenten betreft wordt er een onderscheid gemaakt tussen tijdelijke contracten, factuurdocenten (voor één nauwkeurig afgebakende en omschreven taak) en gastdocenten. Gastdocenten worden ingezet vanwege hun inhoudelijke kennis van actuele ontwikkelingen binnen het vakgebied. Docenten vervullen in de ogen van de HKU een sleutelrol in het leggen van een permanente verbinding met het werkveld en de ontwikkelingen die daarin gaande zijn. Daarom worden doelbewust docenten ingezet die zelf actief zijn als professional in de beroepspraktijk. Docenten brengen hun eigen beroepspraktijk mee naar hun lessen en leren studenten in actueel taalgebruik reflecteren over en in hun discipline. Daarnaast zijn er de medewerkers van de werkplaatsen en Technisch onderwijs assistenten (TOA s) die vakexpert en specialist zijn in een of meer specifieke vaardigheden en technieken op het gebied -van grafiek, fotografie, metaal, hout, nieuwe media, digitaal ontwerp, decorbouw, productie en dergelijke. Zij slaan een specifieke brug tussen aspecten uit de beroepspraktijk en opleiding. Studenten en alumni geven in het gesprek met het panel aan dat zij de meeste docenten praktijkgericht vinden. Het panel heeft CV s van de docenten ingezien en stelt vast dat alle docenten in meer of mindere mate in aanraking komen met de beroepspraktijk. Veel docenten hebben een eigen bedrijf naast hun docentwerk en anderen hebben via de stage- en afstudeerbegeleiding veel contact met het werkveld. Facet 3.2 Kwantiteit personeel Theater: voldoende KMT: voldoende BKV: voldoende Criteria - Er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Kenmerkend voor de personeelsopbouw is dat er sprake is van de inzet van een groot aantal docenten met kleine tot zeer kleine aanstellingen. Dat vraagt een strakke aansturing (bijvoorbeeld via zeer geëxpliciteerde taken en het werken met richtinggevende leerdoelen) en een goede communicatie. Per faculteit zijn de verhoudingen tussen enerzijds vaste contracten en anderzijds tijdelijke contracten dan wel contracten met factuurdocenten als volgt: Theater: 53:47 KMT: 70:30 BKV: 62:38 Uit het jaarverslag 2006 blijkt, dat de HKU in medewerkers in dienst had met een totale inzet van 310,2 fte. Wat de aantallen betreft gaat het om /63 NQA - visitatie Hogeschool voor de kunsten Utrecht, Vormgeving