NIET. De ontwikkeling van lerend vermogen bij Berendsen BERE N DSEN ARW 2003 BDK. K. Hermans s J oktober, 2003

Transcriptie

1 ARW 23 BDK De ontwkkelng van leend vemogen bj Beendsen Naam student : Studentnumme: Vakcode afstudeepoject : Datum : Eeste bedjfsbegelede : Tweede bedjfsbegelede : Eeste begelede unvestet : Tweede begelede unvestet : K Hemans s4217 1J26 27 oktobe, 23 Dh H J Coolen I F J J A M van den Beg D F M Van Ejnatten I A A M Vemeulen NIET BERE N DSEN TU /e technsche unvestet endhoven

2 1) BEREN DSEN w Afstudeescpte n het kade van de opledng Technsche Bedjfskunde aan de facultet Technologe Management van de Technsche Unvestet n Endhoven Naam student : Studentnumme : Opledng : Ttel afstudeescpte : Vakcode afstudeepoject : Afstudeepeode : Afstudeebedjf : Eeste bedjfsbegelede : Tweede bedjfsbegelede : Eeste unvestetsbegelede : Tweede unvestetsbegelede: Kazm Hemans s4217 Technsche Bedjfskunde Het ontwkkelen van leend vemogen bj Beendsen 1J26 1 febua 23 tot 1 novembe 23 Beendsen Textel Sevce B V Helmond Montgomeystaat AL Helmond Tel n Dh H J Coolen I F J J A M van den Beg D F M Van Ejnatten I A A M Vemeulen NIET, = _ = = = -,, = UH

3 1) BEREN DSEN 4 Abstact : The development of ogansatonal leanng at Beendsen Ths thess contans a desgn-oented study to the mplementaton of ogansatonal leanng at Beendsen n Helmond Ogansaton leanng eques both the avalablty, as well as an effectve use, of leanng possbltes n the ogansaton Leanng possbltes ae ceated by edesgnng the poducton stuctue accodng to soco-techncal desgn pncples An optmzed use of the avalable possbltes s ensued though a desgn appoach fo the development of self-managng poducton teams The desgn appoach utlzes the advantages of both the PoMES and Balanced ScoeCad pefomance management systems Abstact : The development of ogansatonal leanng at Beendsen I

4 41 Samenvattng : De ontwkkelng van leend vemogen bj Beendsen 1) BEREN DSEN Beendsen Helmond s een poductevestgng van Beendsen Textel Sevce B V, de Nedelandse dvse van de ntenatonale Beendsen-goep De Beendsen-goep bezt vestgngen met bjna 7 medewekes n zeven Euopese landen en behoot daamee tot de gootste textelsevcebedjven n Euopa Zj levet densten en poducten op het gebed van velghed, comfot, hygëne, mago en mleu Daanaast ontwkkelt zj oplossngen, de toegevoegde waade beden voo bedjven op het gebed van o a bedjfskledng en pesoonljke beschemng, copoate dentty kledng en hygëne n santae umten Doo mddel van nnovate en het ondehouden van goede klantelates steeft Beendsen enaa het toonaangevende textelsevcebedjf n Euopa te woden Van haa vestgngen vewacht Beendsen dat zj onde maktconfome pjzen nauwkeug maatwek afleveen en actef, deskundg en flexbel samenweken met de klant Alleen zo kan zekehed op kote en lange temjn woden gewaabogd Pobleembeschjvng Beendsen opeeet n een felle, concueende makt, waan pjs een steeds gotee ol ljkt te gaan spelen Om haa maktposte te kunnen behouden, dan wel te vebeteen, woden contnu stenge esen gesteld aan de flexbltet en de opbengst/kostenvehoudng van haa vestgngen Om aan de wensen van de omgevng te kunnen voldoen, wodt van de ogansate een steke poductvtetsstjgng vewacht, zonde dat dt ten koste gaat van de kwaltet van het poduct Vanut het steven naa hogee poductvtet en optmale capactetsbenuttng s daatoe bnnen Beendsen het zogenaamde CL2- concept ontwkkeld Onde het motto `kotste weg naa de klant' wodt een poductestuctuu ontwopen, waan odes woden vedeeld ove paallelle poducteljnen met gestandaadseede machnes en hulpmddelen De ljnen woden bemenst doo zelfstandge teams In het CL2-concept staat een dudeljk gemakeede flow van vule was tot schone was centaal Het heontwepen van de poductestuctuu s een langdug, ngjpend en complex poces, waan veel van de ogansate wodt gevegd De beoogde effecten zjn het vebeteen van de flexbltet, poductvtet, ( gedffeenteede) kwaltet, betokkenhed, klantgechthed, taakvejkng en zelfontploong Opdachtfomuleng Het afstudeepoject omvat een ontwepgechte stude naa het ontwkkelen van leend vemogen n de ogansate De volgende twee ondezoeksvagen zjn daabj ledend : 1 Analysee en vefee de bestaande poductstomen op bass van paallellsatedmense, capactetsvedelng, lay-out en poducteflow en ontwkkel een ontwepaanpak om te komen tot de meest optmale poductestuctuu voo de vestgng n Helmond 2 Analysee de wjze waaop de ogansate met pestatevebeteng omgaat en ontwep een ontwkkeltaject voo pestatestung op de lange temjn Het ntegale esultaat van het afstudeepoject bestaat ut een ogansateontwkkelngtaject, waan doo de ontwkkelng van leend vemogen de flexbltet, beheesbaahed en kwaltet van abed stek woden vebeted en zelfstung wodt gestmuleed De benodgde leemogeljkheden woden geceëed doo het heontwepen van de poductestuctuu op bass van socotechnsche ontweppncpes Om een optmale benuttng van de aanwezge leemogeljkheden te ealseen, wodt daanaast een ontwepaanpak bescheven voo de ontwkkelng van effecteve zelfstung Samenvattng : De ontwkkelng van leend vemogen bj Beendsen II

5 4 4 Dagnose van de ogansate 1) BEREN DSEN De poductevestgng n Helmond behoot tot de maktgoep Kledng en Beschemng, de actef s op het gebed van vekoop en vehuu van bedjfskledng Beendsen Helmond vezogt een compleet bedjfskledngsysteem, waan een epesentatef bedjfskledngpakket wodt aangeboden, dat peodek geengd en ondehouden wodt Daanaast beheet Beendsen kledngvooaden voo de klant en vezogt zj emblemen van logo's en namen In de nabje toekomst zal e een toenemende aandacht ontstaan voo de velghedsaspecten en utstalng van bedjfskledng Het behoud van eflecteend mateaal, bandweendhed, en htte- en chemcalënbestendghed bj het ondehoud, wodt een belangjke succesfacto Ook de esen omtent de utstalng van de kledng zullen de komende jaen toenemen Klanten wensen een utgebed assotment van modene kledng, de vekjgbaa s n dvese kleuen, maten en vomen De vaag naa de engng van bedjfskledng kan, met utzondeng van de sezoensnvloeden, als elatef constant woden veondesteld De vaate n de esen aan de kledng s slechts geng en bestaat voonameljk ut vevangngen, mutates of epaates aan de kledng Het effectef omgaan met vevangngen, mutates en epaates veest een flexbele houdng van de ogansate Beendsen Textel Sevce Nedeland B V s geoganseed volgens een functonele stuctuu De ogansate s daatoe opgedeeld n ve functonele unts, de ede een specfeke sleutelactvtet bnnen het concen vevullen Elke unt functoneet als een mn of mee zelfstandge ogansate, met een egen kaaktesteke ogansatestuctuu Als gevolg van de goepeng van ondesteunende actvteten zoals vekoop en admnstate, beschkken poductevestgngen ove zee bepekte egen stafdensten De macht n de opeatonele unt s volledg geconcenteed bj de centale manage en de analsten van de technostuctuu, de dankzj hun ol bj het standaadseen van opeatonele wekpocessen een sleutelol n de stuctuu beztten De poductevestgngen vetonen als zodang veel geljkenssen met de doo Mntzbeg (17) bescheven machnebueaucate Zj woden gekenmekt doo stek gespecalseede outnewekzaamheden en stek gefomalseede pocedues n de utvoeende ken De decte coëdnate en aanstung vanut het centale management s pma gecht op het behalen van de gewenste outputesultaten, waadoo de autonome van de poductevestgngen slechts zee geng s De stek hëachsche stuctuu van Beendsen daagt bj aan een decteve cultuu, de naa Hason (16) als een olcultuu kan woden getypeed Als gevolg van een hoge gaad van utvoeng en de outnematge taken zjn poductemedewekes ove het algemeen laag geschoold en elatef gespecalseed Medewekes beschkken ove slechts weng bevoegdheden en veantwoodeljkheden en zjn van oudshe gewend om volgzaam op te teden Het engngspoces vomt het pmae poductepoces van Beendsen Helmond en veloopt n cycl van een week Kledng wodt eenmaal pe week bj de klant ngezameld, geengd, gecontoleed en geepaeed of vevangen Een week late wodt de kledng wee schoon aan de klant utgeleved In een steven naa poductvtetsvebeteng wodt n febua 23 een stat gemaakt met de mplementate van CL2 n Helmond Het CL2-concept s gestoed op het paallellseen van de odestoom op bass van klantengoepen Dt cteum s maxmaal maktgecht en vomt daamee een zee geschkte paallellsatesleutel Doo het paallellseen naa klantengoepen wodt 'de kotste weg naa de klant' bewekstellgd In een helde gemakeede flow kunnen ovebodge handelngen woden weggenomen en zjn odes eenvoudg te volgen, waadoo het aantal manco's wodt gemnmalseed De CL2-stuctuu komt tot stand doo het klantenpakket te analyseen en vedelen op bass van odevolume en odesamenstellng Ook de epaategaad en de omvang van het pesgoed pe klant woden bj de vedelng n ogenschouw genomen Het esultaat s een ontwep voo 5 gepaallellseede poducteljnen, zoals weegegeven n fguu A (appendx A) Samenvattng : De ontwkkelng van leend vemogen bj Beendsen III

6 BERENDSEN 4 Ljn 1 Ljn 2 Ljn 3 - Ljn 4 - Ljn 5 Fguu A Ovezcht van de lay-out op 1 febua 23 De nput van de paallelle poducteljnen s ondehevg aan veel vaate E kan ondesched woden gemaakt naa vaate n hoeveelhed en vaate n de samenstellng van een ode In het geval dat de ngelevede daghoeveelhed sgnfcant gote s dan de dagcapactet, ontstaat e onnodg veel duk op de levetjd Doo een effecteve spedng van het aantal ngelevede stuks pe ljn pe dag wodt deze gemnmalseed De tjdsduk op het just afhandelen van epaates en vevangngen, (ve)stongen of eventuele calamteten neemt daadoo af Vaate n de samenstellng van de nput wodt veoozaakt doo de gote omvang van het assotment en de wjze waaop klanten gebukte kledng wee nleveen De nlevecondtes vaëen n de paktjk hoofdzakeljk n de vultegaad, lnks- of echtsgedaade kledng, op- en afgeolde mouwen en pjpen, gevulde of geleegde zakken, het ontbeken van de bacode, of de aanwezghed van sljtage Ut een capactetsanalyse n de maand febua bljkt het machnepak net alleen de mnst flexbele capactet, maa ook de bottleneck Het bottleneckeffect wodt bovenden vestekt doo een mnde effcënte beladng vanwege het stkt gescheden houden van klanten Om de was- en doogcapactet toch zo effcënt mogeljk te benutten, wodt deze doo de poducteljnen gedeeld De onafhankeljkhed tussen de paallel stomen wodt zodoende slechts matg gewaabogd Ten behoeve van de ealsate van de beoogde effecten van CL2 s het van goot belang dat de poducteljnen n de toekomst kunnen beschkken ove hun egen machnes en hulpmddelen Ook de fabekslay-out speelt een belangjke ol n de onafhankeljkhed van de poducteljnen Om de onafhankeljkhed te waabogen s het noodzakeljk dat de lay-out van de ljnen ovezchteljk s Daatoe wodt de lay-out geanalyseed op nabjhed, beekpunten en kusende stomen Ut de analyse van de stuate n febua bljkt dat alleen de lay-out van ljn 1 de onafhankeljkhed van de odestoom voldoende gaandeet E kan woden geconcludeed dat de onafhankeljkhed van de ljnen n de oosponkeljke poductestuctuu doo het delen van machnes en onovezchteljkhed n de lay-out slechts matg wodt gewaabogd Een aantal van doelen van CL2, zoals een toename n veantwoodeljkheden, taakoulate, betokkenhed, klantgechthed en zelfontploong wodt zodoende slechts deels beekt Te vebeteng van het hudge ontwep wodt de odestoom eest gehomogenseed, dan gepaallellseed en vevolgens ngepast n de lay-out Met het homogenseen wodt nagesteefd de extene vaate te educeen Extene vaate komt tot utng doo vaëtet en onzekehed n de odestoom en ceëet de noodzaak tot een gote dvestet van de bewekngspocessen (ntene vaate) Naamate een odestoom mee homogeen s, neemt de behoefte aan dvestet van de Samenvattng : De ontwkkelng van leend vemogen bj Beendsen IV

7 bewekngspocessen af Net alleen heeft dt een postef effect op de behoefte aan afstemmng, maa bovenden wodt het ontwepen van volledg onafhankeljke poducteljnen daadoo elatef eenvoudge Bj het homogenseen van de odestoom kan ondesched woden gemaakt n absoluut homogenseen en elatef homogenseen E s spake van homogenseen n absolute zn wannee het doel het standaadseen van odes beteft De vaëtet n de odestoom kan enkel woden geeduceed doo het vebeteen van de samenwekng met de klant De klant s mmes veantwoodeljk voo de condtes waaonde vule kledng wee wodt ngeleved Homogenseen n elateve zn s net gecht op de ode, maa just op het unveseel maken van de benodgde bewekngspocessen Doo zoveel mogeljk gebuk te maken van unvesele capacteten en mult-nzetbae weknemes, neemt het aantal vjhedsgaden bj het effectef nzetten en benutten hevan toe Bj het paallellseen van een zee homogene odestoom ontstaan vjwel denteke stomen Naamate deze stomen mee dentek zjn, neemt het aantal vjhedsgaden voo de vedelng van odes toe Net de specfeke kenmeken van een ode, maa de effcënte benuttng van capacteten en de onafhankeljkhed van substomen woden daadoo de belangjkste sleutels bj het ondescheden van stomen Bj het bepalen van volledg onafhankeljke paallelle stomen ut een homogene odestoom bepaalt de laagste deelbaahed, n dt geval de was- en doogcapactet, het maxmale aantal onafhankeljke paallelle stomen Met het hudge machnepak kunnen e, met behoud van effcënte machnecombnates, slechts 2 onafhankeljke stomen woden ondescheden In het belang van de obuusthed van het ontwep s het dan ook noodzakeljk om te nvesteen n de aanschaf van 2 mddelgote wasmachnes, 1 klene wasmachne en 2 mddelgote doges Na het doen van bovenstaande nvestengen s het mogeljk om 4 onafhankeljke stomen te vomen pag c o gm BERENDSEN Vulqoed FIFO Wqeetlf6 M6te lan Yeet- MeMeF zw / I I wweffo HQ H S E] a =e QI IO f e & e 11 B CIE] En CICI En 1= OOO N n- =W o fm Ljn 1 Ljn 2 Ljn 3 Ljn 4 Fguu B Lay-outontwep voo effecteve stoomsgewjze poducte Ook n de lay-out dent de onafhankeljkhed van het ontwep tot utng te komen Daatoe moet e voldoende ovezcht bestaan n en tussen de poducteljnen Ten behoeve van het ovezcht moet de nabjhed bnnen de ljnen zjn gegaandeed en het aantal beekpunten en kusende stomen woden gemnmalseed De lay-outmogeljkheden woden geïnventaseed doo n oveleg met de technsche denst n de oosponkeljke lay-outtekenng alle net-dagende muen en net-noodzakeljke umten te vewjdeen Bnnen dt kade s getacht de nabjhed, de beekpunten en het aantal kusende stomen te optmalseen, esulteend n de lay-out zoals weegegeven n fguu B (appendx B) Om geen machnes te hoeven delen, en de onafhankeljkhed van de paallelle stomen n de lay-out te waabogen s het dus noodzakeljk om 1 bestaande poducteljn op te heffen en de klanten te vedelen ove de ovege ljnen Samenvattng : De ontwkkelng van leend vemogen bj Beendsen

8 De ontwkkelng van effecteve zelfstung S BEREN DSEN Na het vebeteen van de bestaande poductestuctuu s e slechts spake van een fundeng Om te kunnen speken ove leend vemogen denen de n de stuctuu geceëede leemogeljkheden ook daadwekeljk te woden benut Een optmale benuttng van leemogeljkheden veest een cultuu waan 'leen' wodt gestmuleed Specfek voo de poducteteams wodt getacht dt te ealseen doo het ontwkkelen van een effecteve vom van pestatestung Daatoe wodt alleeest de hudge wjze van pestatestung onde de loep genomen Bj het stuen van de poductepestates volgt Beendsen een top-down benadeng De statege wodt doo het topmanagement vetaald n pestate-ndcatoen, waabj de focus stek gecht s op het meten en vebeteen van de poductvtet Slechts de ndcatoen en bjbehoende tagets woden naa de lagee egonen gecommunceed, waadoo ogansatebeed het nzcht n de vse en statege bepekt s tot de doo het topmanagement opgestelde maatstaven Poductevestgngen zjn als gevolg van het bepekte nzcht eenzjdg gefxeed op het vebeteen van de poductvtet Hedoo degen belangjke aspecten van de bedjfsvoeng, zoals poductkwaltet en sevce, ondegesneeuwd te aken Ondanks dat op kote temjn de gewenste kostenbespangen kunnen woden behaald, loet het gevaa dat eventuele negateve effecten zoals klantenveles of stjgng van het zektevezum pas op lange temjn zchtbaa zullen woden De doo Beendsen gevolgde top-down aanpak en het ontbeken van een heldee vse en dudeljk gefomuleede stategsche doelstellngen, zogen evoo dat medewekes onvoldoende ovetugd zjn van de noodzaak van poductvtetsvebeteng Doo de genge betokkenhed van medewekes bj het bepalen van wat, hoe en waaom gemeten wodt en de onzuveheden n de metngen met het "Optma"-egstatesysteem s het sco van veschjnselen zoals 'fakng the data' en 'beatng the system' elatef goot Op lokaal nveau ontbeekt een echte motvato voo contnue vebeteng De toekomst s, als gevolg van een toenemende complextet en dynamek n de samenlevng, onvoospelbaa en onbeheesbaa De ogansate wodt geconfonteed met een toename van de esen op het gebed van velghed en utstalng van bedjfskledng De flexbltet van de huusystemen zal bovenden stek moeten woden vebeted om bedjven de n egen behee bedjfskledng engen een altenatef te kunnen beden In de hudge decteve cultuu woden de aanwezge leemogeljkheden onde nvloed van steke managementstung slechts bepekt benut, waadoo het sco bestaat dat de ogansate op langee temjn ove onvoldoende veekacht beschkt om flexbel om te kunnen gaan met de toenemende complextet en dynamek n haa omgevng Ten behoeve van de flexbltet en het nnovateve vemogen van de ogansate s het van enom belang om de aanwezge leemogeljkheden optmaal te benutten De ontwkkelng van zelfstung bedt daabj een oplossng Doo het ontwkkelen van zelfstung neemt de beedhed van de medeweke toe om veantwoodeljkhed te nemen voo het ealseen en, nden nodg, bjstellen van gestelde doelen Doo een toename van veantwoodeljkheden en het stmuleen van egen ntatef, ontstaat een vebeted nzcht n de wekng van de bedjfspocessen en de totstandkomng van bepaalde esultaten Dt nzcht stelt medewekes n staat om te leen van, en te stuen op, egen pestates De ontwkkelng van effecteve zelfstung veest dat de gehele ogansate doodongen s van het ogansatebeled Bj Beendsen ontbeekt echte een ogansatebeed gedagen vse en statege, waadoo het sco bestaat dat medewekes andee objecteven zullen nasteven dan het management Ten behoeve van een effecteve ontwkkelng van zelfstung bljkt het noodzakeljk om alleeest de vse en statege te veheldeen en communceen volgens een top-down poces Onde de naam paallelle pestatestung wodt een ntegale ontwepaanpak gepesenteed, de ondesteunng bedt bj de ontwkkelng van effecteve zelfstung bj Beendsen Paallelle pestatestung vegt een complex en nspannend ontwkkelpoces, waan betokkenhed doo communcate en patcpate de schakel vomt tussen de top-down aanpak van de Balanced ScoeCad en de bottom-up aanpak van PoMES De ontwkkelng vndt plaats n ve fasen : vetalen, nzcht ceëen, ontwepen en Samenvattng : De ontwkkelng van leend vemogen bj Beendsen VI

9 BERENDSEN leen Het ondestaande schema (fguu C) geeft de fases en pocesstappen van paallelle pestatestung wee I 1 A Utweken van vse n stategsche doelstellngen en ndcatoen Daloog 1 B Faclteen van BSC, gebukmakend van ctea van Ptchad S 2 A Communceen van doelstellngen, ndcatoen en tagets 2 B Inzcht ceèen doo meten, teugkoppelen, bespeken en patcpeen Daloog 2 C Evaluate van doelstellngen, ndcatoen en tagets * A Faclteen van zelfstung DIALOOG Fguu C Het poces van paallelle pestatestung Daloog 3B Ontwepen van lokale doelen, ndcatoen en feedbackappot 4 B Zelfstung Voo een succesvolle ontwkkelng van paallelle pestatestung moet het poces vanaf het begn gecht zjn op zelfstung Het sco bestaat dat het doel van zelfstung veloen gaat n de eufoe om de effecten op kote temjn van effecteve managementstung De beedhed om het oude te ulen voo het neuwe moet contnu aanwezg bljven Inden het ontwkkeltaject succesvol wodt afgeond, ledt dt tot vehoogde betokkenhed van medewekes en een vebeted nzcht n de totstandkomng van ntegale pestates Medewekes woden n staat gesteld om te leen van, en te stuen op, egen pestates Het vemogen om te leen speelt een belangjke ol bj de ontwkkelng van de egenschappen de nodg zjn om te oveleven n de hudge samenlevng Klanten woden steeds veelesende en hun nkopes steeds pofessonele De behoefte aan gedffeenteede kwaltet (complextet) neemt stek toe, tewjl e op kosten moet woden gekot doo effectevee en effcëntee poductemethoden Concueen op enkel pjs of kwaltet s net lange afdoende Just de vehoudng tussen bede aspecten zal n de toekomst dooslaggevend zjn n de vededgng van de concuenteposte Met de keuze voo het CL2-concept s een eeste stap n de goede chtng gezet Ten gevolge van onvolkomenheden n de mplementate wodt het aantal leemogeljkheden n de poductestuctuu onnodg bepekt De fundeng voo de ontwkkelng van leend vemogen s zodoende slechts matg : stek genoeg voo het vewezenljken van kotetemjneffecten, te zwak voo de ealsate van langetemjneffecten, zoals een vebeteng van de flexbltet, gedffeenteede kwaltet, betokkenhed, klantgechthed, taakvejkng en zelfontploong Om n de toekomst daadwekeljk te kunnen beschkken ove het benodgde aanpassngsvemogen, moet de ogansate haa weknemes n staat stellen om hun kenns en kunde contnu aan te passen aan de veandede behoefte De ogansate dent daatoe te nvesteen n de vedee ontwkkelng van de poductestuctuu en de ontwkkelng van effecteve zelfstung op lange temjn Samenvattng : De ontwkkelng van leend vemogen bj Beendsen Vl

10 Voowood IS R EREN DSEN 4 Voo u lgt de endscpte van mjn afstudeeondezoek te afslutng van de opledng Technsche Bedjfskunde aan de Technsche Unvestet n Endhoven Het afstudeepoject s geduende de peode van 1 febua tot 1 novembe utgevoed n opdacht van Beendsen Textel Sevce B V n Helmond Beendsen Textel Sevce vezogt een compleet bedjfskledngsysteem, waan een epesentatef bedjfskledngpakket aan klanten wodt aangeboden, dat peodek geengd en ondehouden wodt Daanaast beheet Beendsen kledngvooaden voo de klant en vezogt zj emblemen van logo's en namen Met het doel om Beendsen op lange temjn n staat te stellen flexbel te kunnen eageen op de toenemende esen ut de omgevng, wodt n de scpte een ontwepaanpak bescheven voo de ontwkkelng van leend vemogen n de ogansate De totstandkomng van deze scpte zou net zjn gelukt zonde de steun van de mensen n mjn nabje omgevng Ik wl van deze gelegenhed gebuk maken om mjn collega's van Beendsen te bedanken voo de nodge ondesteunng, de beedhed tot het delen van hun -waadevolle kenns en de leuke tjd samen In het bjzonde wl k mjn unvestetsbegeledes dh Fans van Ejnatten en dh Noud Vemeulen en mjn bedjfsbegeledes dh Henk Coolen en dh Fans van den Beg bedanken voo hun ntenseve begeledng en de nodge nspate Tenslotte wl k natuuljk ook een wood van dank utspeken naa mjn famle, vendn en venden voo hun steun en vetouwen Ook zonde hen had dt esultaat noot tot stand kunnen komen In de hoop dat de vuchtbae samenwekng n de afgelopen negen maanden heeft geled tot nteessante en waadevolle nzchten, est mj nog u veel pleze toe te wensen bj het lezen van het veslag Helmond, novembe 23 Voowood VIII

11 4 : -S BEéVlallÍSElV Inhoudsopgave ABSTRACT : THE DEVELOPMENT OF ORGANISATIONAL LEARNING AT BERENDSEN I SAMENVATTING : DE ONTWIKKELING VAN LEREND VERMOGEN BIJ BERENDSEN II VOORWOORD VIII INHOUDSOPGAVE IX HOOFDSTUK 1 BEDRIJFSBESCHRIJVING BERENDSEN TEXTIEL SERVICE B V BEDRIJFSHISTORIE ORGANISATIESTRUCTUUR MISSIE HET CL2-CONCEPT 2 HOOFDSTUK 2 PROBLEEMSTELLING 4 21 PROBLEEMSTELLING 4 22 OPDRACHTFORMULERING 4 23 EVALUATIE VAN DE OPDRACHT INTEGRALE OPDRACHTFORMULERING DE ONTWIKKELDOELSTELLING 6 HOOFDSTUK 3 STRUCTUUR- & CULTUUR : EEN THEORETISCHE ACHTERGROND 7 31 ONDERNEMINGSPROFIELEN KENMERKEN VAN ORGANISATIEVORMEN 7 33 ORGANISATIECULTUUR 8 34 AUTOCRATISCH EN PARTICIPATIEF LEIDERSCHAP 35 LEREND VERMOGEN IN ORGANISATIES STRUCTUURONTWIKKELING DOOR SOCIOTECHNISCH ONTWERPEN Stoomsgewjs oganseen Paallellseen van een homogene odestoom Ontwep van de lay-out CULTUURONTWIKKELING DOOR PRESTATIESTURING Zelfstung : PoMES Managementstung : de Balanced ScoeCad 13 HOOFDSTUK 4 METHODE VAN ONDERZOEK ONDERZOEKSMETHODIEK Methoden van datavezamelng Methoden van data-analyse ONTWERPMETHODIEK 17 HOOFDSTUK 5 DIAGNOSE VAN DE ORGANISATIEOMGEVING 1 51 DE MARKTOMGEVING 1 52 DE CONCERNOMGEVING 2 HOOFDSTUK 6 DIAGNOSE VAN DE ORGANISATIECULTUUR DE DOMINANTE ORGANISATIECULTUUR VAN BERENDSEN KARAKTERISTIEKE CULTUUREIGENSCHAPPEN VAN DE VESTIGING 23 HOOFDSTUK 7 DIAGNOSE VAN DE PRODUCTIESTRUCTUUR BESCHRIJVING VAN DE PRODUCTIESTRUCTUUR Het pmae poductepoces Poductstomen 25 Inhoudsopgave IX

12 1) BEREN DSEN s 7 2 EEN ANALYSE VAN DE PRODUCTIESTRUCTUUR Vaate n de odestoom Afhankeljkhed doo gedeelde capactet Afhankeljkhed n de lay-out EEN HERONTWERP VAN DE PRODUCTIESTRUCTUUR Fase l : Het homogenseen van de odestoom Fase ll : Het ondescheden van paallelle stomen n een homogene odestoom Fase lll Het optmalseen van de poductstomen 35 HOOFDSTUK 8 DE ONTWIKKELING VAN EFFECTIEVE ZELFSTURING EEN DIAGNOSE VAN PRESTATIESTURING BIJ BERENDSEN Stategsche coódnate en stung De opeatonele pestate-ndcatoen Ongestuctueede managementstung HET BENUTTEN VAN LEERMOGELIJKHEDEN DOOR ZELFSTURING EEN ONTWIKKELTRAJECT VOOR EFFECTIEVE ZELFSTURING OP LANGE TERMIJN Managementstung als bass voo zelfstung De ontwepaanpak van paallelle pestatestung, De vewachte effecten van paallelle pestatestung Mogeljke valkulen 51 HOOFDSTUK EVALUATIE 52 1 DE HUIDIGE SITUATIE BIJ BERENDSEN 52 2 REFLECTIE 55 REFERENTIES 57 APPENDIX A DE FABRIEKSLAY-OUT OP 1 FEBRUARI APPENDIX B EEN LAY-OUTONTWERP VOOR STROOMSGEWIJZE PRODUCTIE 5 APPENDIX C DE FABRIEKSLAY-OUT OP 1 NOVEMBER 23 6 BIJGEVOEGD : BIJLAGENBUNDEL "HET ONTWIKKELEN VAN LEREND VERMOGEN BIJ BERENDSEN" ` : Inhoudsopgave X

13 , ( Hoofdstuk 1 Bedjfsbeschjvng <S) BEREN DSEN In hoofdstuk 1 volgt te kennsmakng een summee algemene beschjvng van de ogansate, n opdacht waavan dt ondezoek wodt utgevoed 1 1 Beendsen Textel Sevce B V Beendsen Textel Sevce B V maakt deel ut van de ntenatonale Beendsen-goep, welke een dochtemaatschappj s van de Davs Goup Plc Davs s een Bts sevcebedjf met actvteten op veschllende gebeden, zoals textelondehoud, geeedschapvehuu en bouwsystemen De texteldvse van Davs s hoofdzakeljk actef n Engeland en Ieland, alwaa zj als maktlede opeeet onde de namen Sunlght en Spng Gove Daanaast bezt Davs nog enkele klene wassejen n Dutsland e één wassej n Fankjk De van oospong Deense Beendsen-goep bezt vestgngen n Euopa, waavoo ongevee 7 medewekes wekzaam zjn In Denemaken, Zweden en Noowegen s Beendsen maktlede Samen met Davs vomt zj het gootste textelsevcebedjf van Euopa Ook n Nedeland s Beendsen een van de toonaangevende texteldenstvelenes Beendsen levet densten en poducten op het gebed van velghed, comfot, hygëne, mago en mleu Daanaast ontwkkelt zj oplossngen, de toegevoegde waade beden voo bedjven op het gebed van o a bedjfskledng en pesoonljke beschemng, copoate dentty kledng en hygëne n santae umten Beendsen Textel Sevce B V heeft 14 vestgngen en twee sevce- en dstbutelocates vesped ove heel Nedeland 1 2 Bedjfshstoe Sophus Beendsen A/S wed n 1854 opgecht doo de hee Sophus Beendsen De eeste actvteten van Sophus Beendsen chtten zch op dstbutewekzaamheden In Denemaken levede de ogansate onde andee het mateaal voo de eeste elektsche tenen, zend- en ontvangappaatuu voo de Deense ado en de eeste ada voo het vlegveld n Kopenhagen In 14 wst Sophus Beendsen de alleenechten te kjgen voo "Ratn", een bestjdngsmddel tegen atten Dt mddel was meteen een succes Rond de eeuwwsselng was het met de hygënsche omstandgheden n de gote steden zee slecht gesteld en atten vespedden zch snel Met "Ratn" ontstond de `Ratn Company" Deze ondenemng goede late ut tot het welbekende Rentokl De secto Textel wed pas n de 7-e jaen toegevoegd aan de Beendsen-goep Deze secto ontwkkelde zch snel doo steeds bedjven ove te nemen Zo kocht Sophus Beendsen Intenatonal n 1 het Nedelandse bedjf Nepoma Nepoma s n 15 opgecht als wevej van poetsdoeken onde de naam Nedelandse Poetsdoeken Maatschappj, de N P M Op vezoek van de klanten begon N P M de doeken te engen Dt was het begn van het poetsdoeken-hegebuksysteem De veze poetsdoeken weden opgehaald, geengd en wee teugbezogd In de loop de jaen weden ook theeen handdoeken en bedjfskledng aan het textelpakket toegevoegd De naam N P M weden n de jaen '6 gewjzgd n NEPROMA Dt stond voo NEtjes, PROpe en MAkkeljk Nepoma s n de loop de jaen fos gegoed doo de ovenames van veschllende bedjven In 186 wed de vestgng n Helmond ovegenomen Snds septembe 1 opeeen alle bedjfsondedelen onde de naam Beendsen 1 3 Ogansatestuctuu Tot 1 janua van dt jaa was Beendsen Textel Sevce fomeel geoganseed volgens een dvsestuctuu, bestaande ut de ve dvses safety, kledng en beschemng, vloe en bedjfshygëne en mleu sevce (ze fguu 1-A) Hoofdstuk 1 Bedjfsbeschjvng 1

14 BEREN DSEN Beendsen Textel Sevce BV 1 Dvse Safety B V Dvse Kledng & Beschemng Dvse Vloe- & Bedjfshyglene Dvse Mleu Sevce Copoate ldentty Kledng Mconclean B V Beendsen Logstek Centum Fguu 1-A De dvsestuctuu van Beendsen Textel Sevce B V voo Vanaf 1 janua 23 s Beendsen Textel Sevce fomeel geoganseed volgens een functonele stuctuu Deze stuctuu wodt gekenmekt doo een goepeng van de hoofdactvteten, zoals dudeljk zchtbaa n het ondestaande oganogam van Beendsen Textel Sevce n Nedeland Kwaltetsmanage Algemeen Decteu Opeatoneel Decteu Decteu Fnancén & Admnstate Decteu Vekoop 1 Decteu Beendsen Safety Poductevestgng Helmond (K&B) Poductevestgng Mconcean Bolswad (K&B) ICT Kledng & Beschemng / Automotve Opeatoneel Poductevestgng Klaenbeek (K&B) Poductevestgng Apeldoom (MS) Pesoneel & Ogansabe Vloe- en Bedqfshygene Sales Safeco Poductevestgng Uden (K&B) Poductevestgng Ede (V&B) Admnstate Mleu Sevce Sales Safety Poductevestgng Schedam (K&B) Poductevestgng Hoogeveen (K&B) Commece Beendsen Inkoop & Logstek Centum Contollng Debteuenadmnstate Copoate Identty Kledng Ondesteunng vekoop / bnnendenst 1 4 Msse Salansadmnstate Fguu 1-B Het ogansateschema van Beendsen Textel Sevce B V op Beendsen pofleet zch n de textelmakt doo mddel van de ondestaande msse : Doo mddel van nnovates en goede betekkngen met de klant steven we enaa het toonaangevende textelsevcebedjf n Euopa te woden Wj ontwkkelen oplossngen voo de toekomst waavan onze klanten, onze weknemes en onze aandeelhoudes kunnen pofteen 1 5 Het CL2-concept Het ontstaan van het CL2-concept dateet ut 176 toen n een vestgng n Zweden onde ledng van Kjell stlund een steke poductvtetstjgng wed behaald De Zweden besloten net lange bewekngsgecht te poduceen, maa het engngspoces te stoomljnen op bass van klantengoepen Hoofdstuk 1 Bedjfsbeschjvng 2

15 BERENDSEN Klant F-OW Soteen -h Wassen Dogen Soteen Vouwen Rekken soteen ÍN Inpakken g N ** ` Fguu 1-C De tadtoneel bewekngsgechte goedeenstoom Onde het motto 'kotste weg naa de klant' wed een poductestuctuu ontwkkeld, waan een dudeljk gemakeede flow van vule was tot schone was centaal stond CL2 staat voo Custome Laundy 2 In het CL2-concept wodt de complextet van het engngspoces veeenvoudgd doo klanten te vedelen ove paallelle poducteljnen met gestandaadseede machnes en hulpmddelen, bemand doo zelfstandge teams De teams dagen de volledge veantwoodeljkhed voo alle pocesstappen, van nchecken, wassen en dogen tot vouwen, epaeen en npakken en voo de kwaltet en doolooptjd van het waspoces Omdat het engngspoces zch n wekeljkse cycl hehaalt, kjgen de teamleden bndng met het kledngassotment en de wensen van de klanten n hun egen ljn Klanten woden n het CL2-concept mmes bete gescheden gehouden dan n het tadtoneel gehanteede bewekngsgechte poductepncpe Daadoo hoeft e na het wassen en dogen net naa klant te woden teuggesoteed Klant Soteen - > Wassen Dogen Vouwen/ soteen Inpakken Leveng aan klant Fguu 1D De CL2 goedeenstoom Van de teamleden wodt vewacht dat ze voldoende kenns en kunde van de pocesstappen hebben, zodat ze ove de veschllende bewekngen n de ljn kunnen ouleen Het CL2-concept schjft voo dat de ljnen ut het oogpunt van het ' pull'-pncpe woden gebalanceed Wekplekken, wekmethodes en capacteten woden geoptmalseed en op elkaa afgestemd om tussenvooaden te mnmalseen De laatste pocesstap n de flow, het vouwen, wodt zodang n capactet aangepast tot het de bottleneck van de ljn s De beoogde effecten zjn het vebeteen van de flexbltet, poductvtet, (gedffeenteede) kwaltet, betokkenhed, klantgechthed, taakvejkng en zelfontploong Hoofdstuk 1 Bedjfsbeschjvng 3

16 4 Hoofdstuk 2 Pobleemstellng <S) BEREN DSEN In hoofdstuk 2 wodt de pobleemstuate bj Beendsen Helmond gedefneed, op bass waavan de studeobjecten woden vastgesteld Naa aanledng van een specfeke pobleemstellng wodt n paagaaf 2 2 een opdacht gefomuleed en een vetal ondezoeksvagen afgeled Op bass van opgedane evangen tjdens het ondezoek vndt n paagaaf 2 3 een evaluate plaats van de oosponkeljke opdacht, waana n paagaaf 2 4 een ntegale opdacht wodt gefomuleed Het hoofdstuk wodt afgesloten met een ontwkkeldoelstellng voo het afstudeepoject 21 Pobleemstellng Beendsen Textel Sevce B V s de Nedelandse dvse van de ntenatonale Beendsen-goep Beendsen bezt vestgngen met bjna 7 medewekes n zeven Euopese landen en behoot daamee tot de gootste textelsevcebedjven n Euopa Snds apl 22 s Beendsen ovegenomen doo de Engelse Davs Sevce Goup Plc Het beusgenoteede Davs heeft de aandelen van Sophus Beendsen AIS vewoven, waadoo Beendsen een van haa ve dochtemaatschappjen gewoden s Doo mddel van nnovate en het ondehouden van goede klantelates steeft Beendsen enaa het toonaangevende textelsevcebedjf n Euopa te woden Beendsen vewacht van haa vestgngen dat ze onde maktconfome pjzen nauwkeug maatwek afleveen en actef, deskundg en flexbel samenweken met de klant Alleen zo kan zekehed op kote en lange temjn woden gewaabogd Beendsen opeeet n een felle, concueende makt, waan pjs een steeds gotee ol ljkt te gaan spelen Om haa maktposte te kunnen behouden, dan wel te vebeteen, woden contnu stenge esen gesteld aan de flexbltet en de opbengst/kostenvehoudng van haa vestgngen Om aan de wensen van de omgevng te kunnen voldoen, wodt van de ogansate een steke poductvtetsstjgng vewacht, zonde dat dt ten koste gaat van de kwaltet van het poduct Vanut het steven naa hogee poductvtet en optmale capactetsbenuttng s daatoe bnnen Beendsen het CL2-poject ontwkkeld Doo nvoeng van CL2 wodt het pncpe van bewekngsgechte poducte vevangen doo klantgechte poducte n mnljnen Dt s een langdug, ngjpend en complex poces, waan veel van de ogansate wodt gevegd 22 Opdachtfomuleng Naa aanledng van de n paagaaf 2 1 omscheven pobleemstellng, s de opdacht n samenspaak met de bedjfs- en unvestetsbegeledes als volgt gefomuleed : Ontwep en ondesteun de mplementate van een ogansatestuctuu, de weknemes voldoende leeen ontploongsmogeljkheden veschaft en hen daanaast maxmale nvloed laat utoefenen op hun poductvtet Intoducee een methodek, de de wekneme nzcht bedt n pesoonljke abedspoductvtet en poductkwal'tet en de wjze waaop deze beïnvloed kunnen woden, zodat contnue vebeteng kan opteden Ut bovenstaande opdacht woden de volgende ondezoeksvagen afgeled : 1 Analysee en vefee de doo het CL2-poject ontstane poductstomen op bass van paallellsatedmense, capactetsvedelng, lay-out en poductef/ow Schjf nden nodg een vebetevoostel om te komen tot de meest optmale poductestuctuu Hoofdstuk 2 Pobleemstellng 4

17 S BEREN dsen 2 Analysee de hudge bestungsstuctuu en stem deze af op de ontstane poductestuctuu 3 Ontwkkel een vom van teamoveleg, waan teampoductvtet en poductkwaltet tanspaant woden gemaakt, zodat leeeffecten n de toekomst kunnen opteden 4 Ontwep en ondesteun, n samenwekng met het bedjf, de ntoducte van zelfstuende teams op de aanwezge poducteljnen 23 Evaluate van de opdacht Geduende de eeste vjf maanden van het afstudeepoject s het ondezoek volledg gecht op de nvullng van de eeste ondezoeksvaag De bestaande poductstomen woden bescheven en geanalyseed op aspecten als capactetsvedelng, vaate, onafhankeljkhed en lay-out Naa aanledng van de bevndngen wodt een aanpak bescheven om te komen tot een vebeted ontwep van de poductestuctuu Onde gote duk op een toename n de poductvtet doo een vlotte mplementate van CL2 vnden paallel aan het ondezoek dvese losstaande ontwkkelngen plaats n de ogansate In sommge gevallen woden de veandengen ondesteund of ondebouwd doo dect bukbae ondezoeksesultaten In een tussentjdse voodacht op 27 jun 23 wodt de vootgang van het ondezoek gepesenteed aan de decte begeledes In een dscusse woden de ondezoeksesultaten geëvalueed en wodt gespoken ove het vevolg van het poject In ondelng oveleg wodt besloten om wegens de tjdsduk en de aankomende vakantepeode net vede n te gaan op de esteende ondezoeksvagen De voonaamste ontwkkelngen n de poductestuctuu zjn afgeond en de bedjfsbegeledes speken tjdens de sesse hun behoefte ut aan een ontwkkeltaject voo pestatestung dat de ogansate op kote en lange temjn n staat stelt te voldoen aan de vewachtngen van het concemmanagement Teugkjkend kan woden gesteld dat de duk om te voldoen aan de omgevngsesen, m a w te pesteen, als een ode daad doo het afstudeeondezoek loopt 24 Integale opdachtfomuleng Naa aanledng van de opdachtevaluate wodt de oosponkeljke opdacht een nveau hoge getld, en als volgt gefomuleed : Ontwep een ontwkkeltaject voo het nbouwen van leend vemogen, waamee de ogansate op kote en lange temjn n staat wodt gesteld om te voldoen aan de esen ut de omgevng Aanslutend bj de chonologsche faseng van het ondezoek woden de volgende twee concete ondezoeksvagen opgesteld : 1 Analysee en vefee de bestaande poductstomen op bass van paallellsatedmense, capactetsvedelng, lay-out en poducteflow en ontwkkel een ontwepaanpak om te komen tot de meest optmale poductestuctuu voo de vestgng n Helmond 2 Analysee de wjze waaop de ogansate met pestatevebeteng omgaat en ontwep een ontwkkeltaject voo pestatestung op de lange temjn De achtelggende elates tussen de ntegale opdacht en de heut afgelede ondezoeksvagen woden nade toegelcht n hoofdstuk 3 Hoofdstuk 2 Pobleemstellng 5

18 S BEREN asen a 25 De ontwkkeldoelstellng Het doel van het afstudeeondezoek bestaat ut het ontwepen en beschjven van een ontwkkeltaject om het leende vemogen n de ogansate te vebeteen Inheent aan het chonologsche veloop van het ondezoek kunnen e twee secundae doelen woden ondescheden Het doel n de eeste fase van het afstudeen bestaat ut een heontwep van de poductestuctuu op maco- en mesonveau, bestaande ut een voostel voo het homogenseen en paallellseen van de odestoom, ondegebacht n een vebetede fabekslay-out (Hemans, 23a) De laatste de maanden van het afstudeeondezoek hebben tot doel het ontwkkelen en beschjven van een ontwepaanpak voo het ealseen van pestatestung op lange temjn (Hemans, septembe 23b) Doel n het ondezoek Doel van het ondezoek "ontwep" "vebete" Dagnose l* oe pobleem = Wetenschappeljke elevante Impact Utvoe oploss so Systeemgens Maatschappeljke elevante Fguu 2-A Ontwepgecht ondezoek [naa Van Ejnatten (23)] Het ntegale esultaat van het afstudeepoject bestaat ut een ogansateontwkkelngtaject, waan doo het nbouwen van leend vemogen de flexbltet, beheesbaahed en kwaltet van abed stek woden vebeted en zelfstung wodt gestmuleed A Hoofdstuk 2 Pobleemstellng 6

19 a 1 Hoofdstuk 3 Stuctuu- & Cultuu : een theoetsche achtegond BERENDSEN In dt hoofdstuk woden de ondelggende elates tussen pobleemstellng, opdacht en ontwkkeldoelstellng nade toegelcht vanut een theoetsche achtegond 31 Ondenemngspofelen De esen ut de (makt)omgevng geven een nduk van de ktsche kenmeken waaove een ogansate moet beschkken om haa contnuïtet te kunnen waabogen De kenmeken de een ogansate bezt, zjn bepalend voo de houdng waamee zj zch n de makt pofleet Het pofel kan vaëen van effcënte ondenemng tot nnovateve ondenemng (Bolwjn & Kumpe, 18) Tabel 3-A Maktesen, ogansatekenmeken en ondememngspofelen (naa Bolwjn & Kumpe, 18),M aktss g n Pjs Pjs, kwaltet Pjs, kwaltet, keuzellevetjd Pjs, kwaltet, keuze/levetjd, unekhed 32 Kenmeken van ogansatevomen C}gsztïe#ttéken, Effcënt Effcënt, kwaltatef Effcënt, kwaltatef, flexbel Effcënt, kwaltatef, flexbel, nnovatef Clden atltsp`1e1 De effcënte ondenemng De kwaltateve ondenemng De flexbele ondenemng De nnovateve ondenemng De ogansate s afhankeljk van de aad van de omgevng en de aad van egen poduct(en) en actvteten De stuctuu van een ogansate kan woden gedefneed als het totaal van de veschllende maneen waaop het wek n afzondeljke taken s vedeeld en de wjze waaop deze taken vevolgens woden gecoëdneed Mntzbeg (183) heeft een aantal bassconfguates bescheven, waamee kan woden veklaad waaom effecteve ogansates op een bepaalde mane zjn gestuctueed De bassconfguates woden ondescheden op bass van een vjftal pmae coódnatemechansmen Tabel 3-B De vjf bass confguates van Mntzbeg (183) M Eenvoudge stuctuu Dect toezcht Stategsche top Machnebueaucate Standaadsate van wek Technostuctuu Pofessonele Bueaucate Standaadsate van vaadgheden Utvoeende ken Dvsestuctuu Standaadsate van output Mddenkade Adhocate Ondelnge aanpassng Ondesteunende densten Ogansatestuctuen woden vede nog gespecfceed aan de hand van de ontweppaametes centalsate, taakspecalsate en fomalsate E s spake van centalsate wannee beslssngsbevoegdheden en veantwoodeljkheden geconcenteed zjn n de top van de ogansate Wannee deze vedeeld zjn ove een goot aantal mensen noemt men een ogansatestuctuu gedecentalseed Taakspecalsate geeft een ndcate van de utgebedhed van het wek (hozontaal) en de mate van zeggenschap en contole daaove (vetcaal) Fomalsate van gedag geeft nzcht n de wjze waaop een ogansate het gedag van haa leden vooschjft en hun vjhed van handelen bepaalt Ogansates fomalseen gedag doo mddel van een functeomschjvng, het wek of bepaalde egelgevng Fomalsate heeft tot doel om unfomtet te bevodeen en het gedag n de ogansate voospelbaa en contoleebaa te maken Centalsate, taakspecalsate en fomalsate bepalen de mate waan een ogansatevom als mechanstsch of ogansch kan woden gekwalfceed Mechanstsche ogansates zjn vegeljkbaa met een uuwek waan mensen en mddelen de adetjes zjn De plaats en functe van de mensen en mddelen n de ogansate lggen vast, net als de adetjes n een uuwek De gehele ogansate s Hoofdstuk 3 Stuctuu- & Cultuu: een theoetsche achtegond 7

20 1) BEREN DSEN w * s ngecht om een bepekt aantal gestandaadseede poducten of densten zo effcënt mogeljk te kunnen vootbengen Mechanstsche ogansates zjn ove het algemeen stek gecentalseed Het wek en de output zjn bj vookeu gestandaadseed en gedag zoveel mogeljk gefomalseed Mechanstsche ogansates zjn vaak sta en bueaucatsch, en slecht n staat tot extene samenwekng Ogansche ogansates zjn te vegeljken met ogansmen Medewekes vomen de autonome cellen of oganen, de samenweken n het 'bedjfslchaam' De ogansate wodt ondesteund en bjeengehouden doo haa nfastuctuu De ogansche ogansate s elatef gedecentalseed Pocessen zjn weng gestandaadseed en gedag nauweljks gefomalseed Ogansche ogansates weken soms mnde effcënt, maa beschkken ove mee flexbltet en nnovatef vemogen dan mechanstsche ogansates 33 Ogansatecultuu Ogansatecultuu kan woden gedefneed als de gemeenschappeljke vestandhoudng van de leden van een ogansate De cultuu n een ogansate wodt gevomd doo de heesende deeën n een ogansate n temen van geldende nomen en waaden Het beteft daamee het geheel van gescheven en ongescheven egels dat het socale vekee tussen de medewekes van de ogansate en het vekee met klanten, leveances, en andee patjen n de omgevng n banen ledt en vom geeft Nomen zjn de zchtbae kenmeken en geaccepteede gedagsvomen n een ogansate, de vom kjgen n systemen, pocedues, symbolen, goepsdenttet en hëachsche vehoudngen Tabel 3-C Voobeelden van posteve en negateve nomen n ogansates (naa Umstot, 188) Vyobseldcaklooe ` Collecteve en pesoonljke tots Pestate en utblnken Ledeschap en supevse Klantenelate Innovate en veandeng :PAsteve ng wm -Negateve Medewekes komen op voo de Medewekes nteesseen zch net ogansate als deze onteecht wodt voo de poblemen van het bedjf bektseed Medewekes pobeen contnu te Medewekes stellen zch teveden met vebeteen, ondanks dat ze het al goed het mnmaal benodgde pestatedoen nveau Medewekes vagen om hulp als ze Medewekes vebegen hun dat nodg hebben poblemen en vemjden hun supeeuen Medewekes zjn betokken bj het Medewekes zjn onveschllg en bedenen van klanten soms zelf vjandg jegens klanten Medewekes zjn contnu op zoek naa Medewekes houden vast aan de betee wekwjzen vetouwde wekwj zen Waaden zjn ondelggende chtljnen voo gedagspatonen en houden veband met zaken de mensen belangjk vnden, zoals vjhed, geljkhed, soldatet etc Waaden bepalen bewust, maa veelal onbewust, het menseljke gedag Met de ogansatecultuu wodt ove het algemeen de domnante cultuu bedoeld De domnante cultuu omvat de nomen en waaden de doo de meedehed van de ogansateleden wodt gedeeld Daanaast zjn e bnnen ogansates vaak één of meedee subcultuen te ondekennen, de ontstaan als gevolg van specfeke stuatonele factoen, zoals functonele of geogafsche goepeng Bj het typeen van een ogansatecultuu kan gebuk woden gemaakt van de cultuutypen van Hason (186) Bj de typeng wodt ondesched gemaakt tussen twee dmenses : de samenwekngsgaad en de spedng van macht Hoofdstuk 3 Stuctuu- & Cultuu : een theoetsche achtegond

21 BERENDSE M / Samenwekngsgaad Fguu 3-A Typologe van ogansatecultuen (naa Hason, 186) Inzcht n de ogansatecultuu s van belang, omdat dt het functoneen van een ogansate n zekee zn voospelbaa en ovezchteljk maakt Ogansates kunnen met stuates woden geconfonteed, waan de cultuu net lange n balans s met de benodgde statege, doelstellngen en bedjfspocessen In een degeljke stuate zjn e veschllende mogeljkheden om de cultuu van een ogansate te beïnvloeden Decte maneen van cultuubeïnvloedng zjn onde andee neuwe benoemngen op splfunctes, het vooleven van gewenst gedag en het aanpassen van ctea voo de toekennng van belonngen en status Indect wekende mechansmen zjn onde andee het heontwepen en hestuctueen van de ogansate, systemen en pocedues Cultuuntevente s ove het algemeen net eenvoudg te ealseen Mensen hebben de negng vast te houden aan vetouwde gedagspatonen en vetonen vaak weestand bj veandeng Wl e spake zjn van effecteve cultuuntevente, dan moeten de heop gechte actes één ntegaal geheel vomen 3 4 Autocatsch en patcpatef ledeschap Volgens McGego (16) zjn alle vomen van stung teug te heleden op de assumptes van manages ove de mens als wekneme McGego maakt daabj ondesched tussen twee tegengestelde opvattngen, de bekend zjn onde de namen 'Theoe X' en 'Theoe Y' 'Theoe X' beust op de veondestellngen dat de gemddelde mens een afkee heeft van weken, veantwoodeljkhed schuwt, en daaom gedwongen moet woden tot pesteen Manages de van deze veondestellngen utgaan, beztten doogaans een autocatsche stjl van lednggeven De autocatsche stjl s gebaseed op stkte aanwjzngen en opdachten, utoefenng van contole en 'bedegng' met sanctes Medewekes woden net of nauweljks betokken bj de beslutvomng en de gang van zaken Extnseke motvatemddelen zoals geld, woden gezen als een belangjke stmulans om de medewekes te laten pesteen De ntnseke motvate s als gevolg van een lage patcpategaad slechts mnmaal 'Theoy Y' gaat ut van de opvattng dat weken even natuuljk s als usten De mens s ceatef, ambteus en beed om veantwoodeljkhed te dagen Naast geld vomt vooal de behoefte aan zelfvewezenljkng een belangjke pkkel tot het leveen van pestates Manages de deze opvattngen ekennen, gaan evan ut dat de doelen van het ndvdu en de ogansate n oveeenstemmng zjn te bengen Zj geven de vookeu aan een patcpateve stjl van lednggeven Ondegeschkten woden betokken bj de beslutvomng en samenwekng, meedenken en mee-oganseen wodt zoveel mogeljk gestmuleed De toename van de ntnseke motvate als gevolg van een vehoogde betokkenhed esulteet n een postef effect op de pestates Hoofdstuk 3 Stuctuu- & Cultuu: een theoetsche achtegond

22 <S) BEREN DSEN M M 4 35 Leend vemogen n ogansates Het leend vemogen van een ogansate bepaalt de mate waan zj n staat s om contnu te leen van zchzelf en haa omgevng Leend vemogen s mee dan een eenvoudge optelsom van leende ogansateleden Naast ndvdueel leen dent e ook spake te zjn van collectef leen, doo ovedacht en ntegate van kenns tussen ndvduen, goepen en de ogansate Leen helpt de ogansate bj het vnden van een balans tussen ogansatosche effectvtet op lange temjn en effcency op kote temjn en vegoot de capactet van alle weknemes om bj te dagen aan het succes van de ogansate Doo het vootduend doolopen van de leecyclus van denken, beslssen, doen en beznnen, woden denk- en daadkacht n de ogansate en de kansen n de makt optmaal benut Op ndvdueel nveau valt `leen' te omschjven als het vegoten van het vemogen tot effectef handelen Leen beteft het veweven van kenns (conceptueel) én vaadgheden (opeatoneel) en vegt zodoende een koppelng van denken en doen Een leende ogansate s dealte dan ook geoganseed volgens een ogansatestuctuu, de wodt gekenmekt doo decentalsate van bevoegdheden en veantwoodeljkheden, een zwakke abedsvedelng, genge fomalsate en standaadsate en een hoge gaad van patcpate De cultuu van een leende ogansate kent een leevendeljk klmaat, waan fouten mogen woden gemaakt en umte bestaat voo de ontwkkelng van een ktsche blk op egen, en andemans handelen Het ontwkkelen van leend vemogen n een ogansate vegt een lastg en tjdovend poces, waabj zowel spake s van stuctuu- en cultuuontwkkelng Enezjds moeten leemogeljkheden woden geceëed n de stuctuu, andezjds moet de cultuu het benutten van deze mogeljkheden ook stmuleen Leende ogansates beschkken ove een hoge mate van flexbltet en nnovatef vemogen en zjn n staat om contnu te vebeteen Deze egenschappen zjn onmsbaa n een toekomst, de als gevolg van een toenemende complextet en dynamek n de samenlevng, onvoospelbaa en onbeheesbaa s 36 Stuctuuontwkkelng doo socotechnsch ontwepen De socotechnek s een toegepaste wetenschap gecht op het ntegaal (he)ontwepen van poducteogansates, waabj complexe ogansates met eenvoudge taken woden omgevomd tot eenvoudge ogansates met complexe taken (De Stte, 14) Het doel van de socotechnek bestaat ut het ontwepen van een flexbele ogansate, waan de beheesbaahed s geoptmalseed Beheesbaahed wodt n navolgng van De Stte (14) gedefneed als een functe van de vehoudng tussen de beschkbae mogeljkheden voo pocesvaate (beheesbehoefte) en de veeste pocesvaate (beheesmogeljkheden) Bueaucatsche ogansatevomen zjn, n een pogng de beheesbaahed te vebeteen, vaak eenzjdg gefxeed op het vegoten van de beheesmogeljkheden, waabj het teugdngen van de beheesbehoefte aan hen voobj s gegaan De omvang van de beheesbehoefte wodt, naast de esen de de omgevng aan de ogansate stelt en de stategsche keuzes de daaut vootvloeen, voonameljk bepaald doo de wjze waaop de poductestuctuu s vomgegeven De poductestuctuu wodt doo De Stte (14) gedefneed als de achtectuu van de goepeng en koppelng van utvoeende functes ten opzchte van odestomen Naamate de poductestuctuu eenvoudge wodt gestuctueed, neemt de behoefte aan afstemmng tussen afdelngen en functonassen af, en wodt de omvang van de zogenaamde aangeslbde beheesbehoefte geeduceed Hoevenaas (1) defneet aangeslbde beheesbehoefte als de vaate de n een ogansate aanwezg s ten gevolge van een onnodg complexe goepeng en koppelng van wekzaamheden Een oveschot aan aangeslbde beheesbehoefte zal leden tot een utest nflexbele ogansate, waan doolooptjden ut Hoofdstuk 3 Stuctuu- & Cultuu : een theoetsche achtegond 1