If you have issues viewing or accessing this file contact us at NCJRS.gov.

Transcriptie

1 ... 4Q. +4f C f you have ssues vewng o accessng ths fle contact us at NCJRS.gov. --\ -.

2 _. _....,--._---<", --""'"!,,,'E ,... ' ds. E.G.M. Nujten-Edelboek f 'J '"! Deze eeks omvat de appoten van doo het WaDe vecht ondezoek. Opname n de eeks betekent net dat de nhoud van de appoten het standpunt van de Mnste van Justte weegeeft. wetenschappeljk documentate centum Pojectsuvellance en vookomng msdjven n H'oogeveen Een ondezoek naa de effecten op de cmnaltetsontwkkelng,,, :,, j! 'to''''' ''!S.'''d.. t.de, bnn gnantecl by, '. '..'.,,.".... ". "s. ' f$)l'tme ) Jande poj?ec f,':q M s emeanol'.peyent:lqf.., : to...'nalgnacml"';' Ref",$tlyceS). " Futhep' ", sayslem.,.,n.' '3cf"".',."'....,, >--.::...- -", J ', '\. jllg 4: l982 JACQUlS!Tl0 NS Mlnstee van Justtle 982 '\ )\ , )J Sfcaatsutgevej 's-gavenhage

3 A.. _e;. +lf VOORWOORD! j l, j l.nhoudsopgave Het Wetenschappeljk Ondezoek- en Documentatecentum van het Mnstee van Justte vecht de evaluate van een antal polte-expementen de zjn opgezet met het doel te komen tot ean bete-e best jd ng van de (klene) cmnaltet. Deze evaluates hebben hun bepekngen. Net aleen zjn e veschllende ctea denkbaa aan de hand waavan de effectvtet van deze polte-expementen kan woden afgemeten doch ook zjn e nog geen nstumenten ontwkkeld om n temen van effcency een kosten-baten analyse te kunnen geven van de ene methode ten opzchte van andee methoden. Desondanks geven ze een nd-uk van een aantal effect en dat kan opteden. Dt appot bevat de esultaten van een expement dat n 980 s utgevoed bnnen het poltekops va de gemeente Hoogeveen. Vooutlopend op deze esultaten heeft het expement n 98 een vevolg gekegen waaove te zjne tjd geappoteed zal woden. Op deze plaats past een wood van b jzondee dank aan ale leden van het poltakops te Hoogeveen. Het kops heeft het aangedufd een expement te staten. Men s daabj net teuggeschokken voo hat sco van ktek van daden dat men loopt doo zch bloot te stellen aan een evaluate an heeft beedwllg medewekng veleend aan het ondezoek. Daanaast wllen we J.B. te Host en J. Ovewate, ondezoekassstanten bj het WODC, bedanken voo hun bjdage bj het vezamelen van de ondezoekgegevens. De laatste heeft tevens een bjdage gelevad aan d t appot (hoofdstuk >. Ook wllen we mw. T.C. Remmelzwaal en D. Klut bedanken voo hun hulp bj de vewekng van de ondezoekgegevens en P. Y. Hape-Koope voo de u tstekende vezog ng van het typewek van het appot. J, J t Achtegand. nledng nvull ng van het expe ment.3 Opzet van het appot Opzet van het expement nledng. Opzet van het ondezoek De bevolkngsenquete Response.... Repesentatvtet Een theoetsch model van de effect en De expementele actvteten n 980 nledng... Gechte suvellances n 980 Vookomng Msdjven n 980 Balans van een jaa.. _..... Omvang van de cmnaltet nledng.. Hat cmnaltetsnveau Het aangftegedag. Gevoelens van onvelghed Pevent emaategelen ,... nledng. Peventemaategelen. ;'. Pevente naa aanledng van het expement 6 Beedhed de paltll te waaschuwen. nledng Vedacht utzende stuates Het paltte-apteden nledng. Contact met de polte Algemeen oodeel ove hat polta-opteden "-35'" ' " " t,, ', '; 8 Het beeld van de pal t ttetaak 8. nledng. 5' 5

4 ,.> , nhoud van de taaku toefen ng 8.3 Fequenta van taakutoefenng 9 Bekendhed met hat expement 9. nledng 9.2 Ambtenaa VM tj.3 Gechte suvellances 9.4 Bekendhed expement en pesoonskenmeken 9.5 Bekendhed expement an evaluatectea \ " j 5,f 52 l, SS ACHTERGROND 0 Geegsteede cmnaltet 0. nledng Cmnaltet volgens de CBS-egstata 0.3 Cmnatet volgens de egstata van het bueau ope Evatngen llet vaakolltng.sdjven. nledng.2 VM-contacten pvedoelanden.3 VM-contacten nbaakpeventa wnkel.4 VM-contacten nbaakpsventa kantoo.5 Slot samenvatttng en slatbeschauwtng nledng. Het ondezaek Resultaten van hat ondezoek nhoud van het expement Effecten van het expement Evaluate en dscussa Naten en geaadpleegde tteatuu \ 89. nletdng Het pobleem van de toenemende c m nal te t en dan vooal van de zogenoemda klane cmnaltet heeft n 978 de vegadng van Pocueus-Geneaal -me de naa aanle d ng van hat - & ndappot van da Wekgoep Vebalsngsbeled Msdjven ()- doen besluten tot het utvoeen van expementen op het teen van de opspo!ng en vebalseng. Hat doel van deze expementen s om te komen tot egonaleof lokale chtljnen v een selectef opspongs- en vebalsengsbeled. Daze chtljnen zouden meda cp gond van de esultaten van de expementen opgestld moeten woden n het plaatseljke dehoeksoveleg tussen hoofdoffce van justta, bugemeeste en poltechef. De expementen woden gecht cp de klene cmnaltet, op msdjven de ede voo zch van betekkeljk lchta aad zjn, maa de n elan zc goot aantal woden gepleegd dat zj onde de bevolkng net aleen enstge schade en ovelast veoozaken, maa ook tot gevoelens van onva ghe d.kunnen le den. Daab j wed gedacht aan nbaak bj patculeen, zakkanollej, beovng op staat, venelng, defstal van en ut voetugen. De utendeljke beslssng om al dan net aan een expement mee te doen alsmede de beslssng ove de vom en.nhcud van het... expe ment vndt pleats.nhet lokale dehoeksoveleg. Daa beust ook de evaluata van het expement. Hat Wetenschappeljk Ondezoek- en Documentatecentum van het 'Mnstee van Justte heeft de expeenten voobee d en zog gedagen voo de' u tvoe ng van het evaluate-ondezoek van deze expementen. De gemeente Hoogeveen was als een van de expementeegemeenten aangezocht. Het plaatseljke dehoeksovele heeft ngestemd met da deelnama aan een expement. nvalshoek bj de expementen was aanvankeljk de echachcjt. Nagegaan zou kunneo woden of doo n euwe wjzen van echecheen of doo ntensveng van de op-,

5 spogsactvteten de effectvtet van het polte-opteden zou woden vegoot. Alvoens n Hoogeveen (en n de ovege expementcegemeentenl een beslssng te kunnen nemen ove vom en nhoud van hat expement heeft het WODC zch geolenteed op de esultaten van expementen de eldes (n het bjzonde n de Veengde Staten) eeds waen gedaan. Deze o entat e bacht een veu m ng van de aanvankel jk voogestelde mogeljkheden met betekkng tot nhoud en vom van de expementen onde de aandacht. De ee5te voostellen bestonden ut expementen waabj doo mddel van bepaalde chtljnen n opspong en vevolgng de cmnaltet beheest dan we bnnen aanvaadbae genzen teuggedongen zou woden; met andee wooden een ge cht opspo ngsbele d met een daaop afgestemd vevolgngsbeled. De expementen zouden n hoofdzaak woden gekenmekt doo cen epess ef en eact ef opteden van de polte, n het bjzonde van de afdelng echeche bnnen het kops. Butenlandse ondezoekngen bachten het belang van technopevent e maa vooal ook van andee vomen van pevente naa voen. Pevente van cmnaltet zou volgens deze opvattngen kunnen woden baekt doo nfomele socale contole en samenwekng tussen polte en bevolkng. De polte zou mee moeten helpen aan het ondesteunen en/of u tbouwen van de nfomele soc ale contole n een gemeenschap. n daze opvattngen zou bestjdng van cmlnaltet net lange utslutend van de echeche moeten zjn, maa het wekteen van het gehele poltekops. OP een detal punten heeft dt geled tot een veumng van de expementen zoals deze kunnen Loloden gehouden (2):. Haast expementen waan een eacteve benadeng van het cmnaltetsvaagstuk vooop staat, expementen waan de pevente van cmnaltet aandacht k j gt; 2. Naast een case-gechte aanpak een,pobleem-gechte aanpak, waa n wodt gezocht naa oozaken en oplossngen van het cmnaltetsvaagstuk n samenwekng met het lokale bestuu. lokale nstantes of de bevolkng; 3. Net aleen het vestekken vlln voolchtng ove msdaadvomng n de zn van technopeventeve maategelen, maa ook het weken alln andee vomen van pevente. zoals het ondenemen van actvteten te vegotng van de nfomele contole. n de bespekngen tussen het plaatseljk dehoeksoveleg te Hoogeveen en het WODC ove de vomgevng en de n- (! \ f! l l f j l, f [! {, l'! \! j!!! t \. \. t \, ' f \: \ \ '..2 houd van het expement zjn doo het WODC deze elementen naa voen gebacht. n aanslutng op de expementen n het butenland wed vooang gegeven aan een expement, te houden doo de polte. Tenende te vookomen dat n het expement teveel veandengen tegeljketjd zouden woden gentoduceed, s vooalsnog besloten tot een passeve (dat wl zeggen ten opzchte van de peode vooafgaande aan het expement net veandede) ol van het O.M. Wannee ook het O.M. haa vevolgngsbeled zou veandeen, zou het net mogeljk zjn vast te stellen welke de effecten van het veandede polte-opteden en welke de effecten waen van het veandede vevolgngsbeled. Ha een afwegng van de mogeljkheden en mddelen besloot het d ehoeksoveleg tot een expe ment geduende het jaa 980, bestaande ut gechte pojectsuvellances en dvese actvteten op het gebed van de vookomng van msdjven. De msdjven de n het expement centaal staan en exta aandacht zullen kjgen zjn nbaak, venelng en defstal. nvullng vn het expemnt Reeds enkele jaen wekt de gemeentepolte te Hoogeveen met het concept van de pojectsuvellance. Wannee bepaalde voovallen doo de gote fequente waan ze opteden aal,le d ng geven tot exta aandacht van de z jde van de polte, wodt hevoo een pojectsuvellance opgezet. De suvelleende agenten kjgen dan opdacht om op bepaalde plaatsen en op bepaalde tjden exta op dt soot voovallen te letten en zo nod;g te vebalseen. Vooafgaand vndt een nstucte plaats doo het bueau Ogansate Plannng en Communcate (OPC;3) waan wodt aangegeven wat de aanledng en hat doel van de pojectsuvellance s alsmede de plaats en de tjd van opteden, de stafechtel jke mogel jkheden en de mddelen waamee zal woden gewekt. Het bevat dus naast peventeve ook epesseve aspecten. n hat ve eden waen deze pojactsuvellances vooal utgevoed op vekeesongelegenheden. De vookeu g;ng ut naa een expement waan kon woden vootgebouwd op de evang de men hemee eads had. Men achtte het zae we mogeljk deze suvellances ook ut te voeen voo de msdjven de n het expement exta aandacht zullen kjgen. De tjdst;ppen, dagen en plaatsen van pojectsuvellances zouden dan kunnen wodnn gecht op de tjden, dngen en plaatsan waaop de msdjven volgens de gegevens van het bueau OPC bl jken gcpleegd ta woden. GekozQn s voe een flexbele opet doo, voo zove dt mogeljk s, de pojectsuvellances n vom n tjd afhankeljk te stellen van plaats of tjdstp van delctplegng. De ene kee zal by. te voet n unfom of n buge woden gesuve lleed geduende een langee

6 tjd, de andee kee by. pe auto, geduende een kote t jd. Naast deze gechte pojectsuvellances met epesseve en peventeve elementen -de op zch voo het poltekops geen wekeljke veandengen vomden- gngen de gedachten ut naa andee, peventeve, actvteten. Dt heeft geesulteed n de nstellng van een ambtenaa Vookomng Msdjven, de s vjgemaakt ut de "nomale" denst van het poltekops. Ten tjde van het expement s e dus geen exta mankacht ngezet doo utbedng van het poltekops. De taak van de ambtenaa Vookom ng M sd jven s om "m sdaadbevodeende stuates en gedagngen te sgnaleen, te bestjden en te vookomen, alsmede de belanghebbenden voo te lchten en te stmuleen tezake van doo hen te nemen maategelen om het plegen van stafbae feten te vookomen of te bemoeljken en om zchzelf tegen de decte gevolgen van zodange feten te beschemen" (4). Op gond van de gegevens ove de geegsteede cmnaltet n voogaande jaen s n hat dehoeksoveleg n Hoogeveen gekozen voo nbaak, defstal en venelng als msddjven de n hat expemcmt exta aandacht kjgen. Bj deze beslssng s umte gelaten voo bjstung op gond van de cmnaltetsontwkkelng en van de esultaten van een ondezoek onde de bevolkng. We s ekenng gehouden met hat fet dat het om delcten moet gaan de va pevente kunnen woden aangepaktd en zch ook voo pojectsuvellances lenen. Dat wl zeggen dat moet kunnen woden vastgelegd waa de delcten zch voodoen, dat de delctan voo de polte zchtbaa moeten zjn (dus net al te zee n de pvfee of bnnenshus), dat op de al dan net delctplegng nvloe.d kan woden utgeoefend en dat e vewachtngen bestaan ove de plaats van toekomstge delctplegngen. De suvellances zullen vooal gecht woden op veelng. De actvteten van de ambtenaa Vookomng Msdjven zullen op ale de delcten betekkng hebben, doch ook andee delcten de een systematsche aanpak vagen zullen de aandacht kjgen..3 Opzet van het appot De opzet van het appot s als vogt. Hoofdstuk 2 geeft een ovezcht van de opzet van het expe ment, van de doel stall ngen en van de nd catoen waaaan de ealsate van de doelstellngen wodt bepaald. Oak wodt de opzet van het ondezoek bespoken. n hoofdstuk 3 wodt aangegeven welke expementele actvteten n 980 doo de polte te Hoogeveen te hand z jn genomen. n hoofdstuk 4 wodt n.gegaan op de omvang van de cmnaltet n 978 en 980 zoals deze ut de bevolkngsenquetes naa voen komt voo de delcten fetsendefstal, defstal van en ut de auto, nbaak en venelng. Daabj wodt tevens gelet op de mate waan men daavan aangfte heeft gedaan bj de polte. Een andee maat voo de cmnaltet s de belevng daavan. Ook daaove woden gegevens gepesenteed. Hoofdstuk 5 bevat de gegevens ove de mate waan de bevolk ng pevent emaategelen neemt te vookom ng van defstal van fats, van of ut de auto of van nbaak. Oak wodt nagegaan of e een toename s van de peventebeedhed tengevolge van de bekendhed met het expement. De beedhed van de bevolkng om de polte n te schaklen bj vedacht.utzende stuates kan een belangjke hulp zjn voo de polte. n hoofdstuk 6 woden de esultaten gegeven. Ook wodt ngegaan op de samenhang met pesoonsknmeken. Hoofdstuk 7 bevat de ondezoekgegevens ove de aad van het contact tussen de bevolkng en polte en de wjze waaop men het pol t e-opteden daabl j he eft gewaadeed. n hoofdstuk 8 wodt aandacht besteed aan de opvattngen van de bevolkng ove de nnoud van de poltetaak n het algemeen en ove de mate waan de polte n Hoogeveen hemee bezg s. Hoofdstuk 9.bevat de ondezoekge.;)evens op de vaag of men bekend was met het polte-expement; zowel met de ambtenaa VM als met het fet dat het gehele kops mee aandacht heeft besteed aan de bestjdng van bepaalde vomen van cmnaltet. Tevens wodt nagegaan of de bekendhed samenhangt met pesoonskenmeken. n elk van deze hoofdstukken woden de cjfes gepesenteed ut de twee bevolkngsenquetes de n 979 en n 98 gehouden z jn, tene nde te kunnen vaststellen of zch veschuvngen hebben voogedaan. n hoofdstuk 0 woden de cjfes gepesenteed van de ontwkkelng van de geegsteede cmnaltet n de gemeente Hoogeveen n de peode Hoofdstuk bevat een veslag van de ntvews de gevoed zjn met peson en de vj ntensef contact hebben gehad met de ambtenaa VM, veelal vanwege d adnvage van caen bevelgngsadves. Hoofdstult 2 goeft tenslotte een afslutende vcolopge evaluate van een jaa polte-expement n Hoogeveen aan de hand van e ondescheden evaluatectea en doelstellngen.

7 4s SQS. +* 2 OPZET VAN HET EXPERMENT!;-;\"",:\'q, <- t,': " :f' t-_:_ f",,. 2. nledng Het doel van de polte-expementen s om met behulp van bepaalde maategelen te komen tot een betee b.est j d ng van de klene cmnaltet. Het ondezoek dat doo het WODe vecht wodt dent etoe om na te gaan wat de effecten van deze maategelen zjn geweest. Het ondezoekplan van deze pol t e-expementen bevat een toelchtng op de methodooge (2). Daan s utvoeg aangegeven dat de polte-expementen afwjken van de opzet van een laboatoumexpement. Volstaan wodt op deze plaats met een kote opsommng van de belangjkste kenmeken van de polte-expementen. Pecedng page blank. De polte-expementen zjn veldexpementen; dat wl zeggen bnnen de bestaande socale stuate (het poltekops alsmede de socale omgevng) wo.den veandengen gentoduceed en op hun effecten ondezocht. 2. n een veldexpement s het moeljke om waagenomen effect en toe te schjven aan de gantoduceade veande ngen doo de bepektee mogel jkheden d e de ondezoeke heeft om de ondezoekstuate vast te leggen en ale elevant geachte factoen te contoleen of te manpulaen. Wnnnee en poltejeops wodt gevaagd gaduende een bepaaldq pe ode een neuwe methode Van weken toe te passen, bengt dt ongetwjfeld met zch mee dat bnnen hat kops wjz g ngen n de ogal sat e moqten wodn aangebncht; daze zoudan ondedenl kunnen utmnken van hat expement. Daanaast kunnen zch wjznnen n de dageljkse gang van zaken voodoen de voo de ondezoeke mnde zchtbaa zjn of waaove hj geen contolemogeljkheden heeft. 3. Bj de polte s gekozen voo de ntoducte van mae neuwe polte-actvteten tegeljketjd n plaats van ean act v te t, medq op gond van u t komsten van ondezoek n het bu bmland. Aan een

8 degeljke keuze zjn nadelen vebonden. Het s net mogeljk peces na te gan wat het elateve effect van de ene actvtet s geweest ten opzchte van de andee actvteten. De omvang van de cmnaltet zoals deze bj de polte en bj het CBS s geegsteed. geeft een onvolledg beeld van de feteljke omvang van de cmnaltet. vooal ten aanzen van de klene cmnaltet (5). Daaom zullen zowel ove de geegsteede als ove de feteljke cmlnaltet gegevens vezameld woden. Daanaast zullen ook andee gegevens n hat ondezoek betokken woden. afgametan. Met andee wooden: doo de wjze waaop de doelstellng -bestjdng van klene cmnaltetwodt gaopeatonalseed. "be, Z.l o.van..echte suvell_nce OMvan Hocgeveen cmnalltelt=x -----) V"-actlvtetan ---) cmnalltelt=y landalljke amven. amven..e.evans cmnaltet=' ) c;mneltet=q 2. 2 opzet van hat ondezoek E zjn veschllende expementele onde20ekdesgns denkbaa. E kan by. woden gekozen voo het we of net hanteen van een contolegoep (gemeente) waa geen expementele actvteten plaatsvnden doch waa te vegeljkng met de expementele goep (gemeente) eveneens gegevens op de elevant geachte kenmeken woden vezanleld. Een andee keuze de kan woden gemaakt s het santa kee dat gegevens woden vezameld; aleen na afloop van de expementele actvteten of ook vooaf. n de pote-expementen s als ondezoekopzet gekozen voo een metng op twee tjdstppen, dus zowel voo als na de expementele actvteten en voo een vegeljkng tussen de expementele gemeente en een contolegemeente. Voo Hoogeveen bleek hat nlet mogeljk een gemeente te v nden d e op een aantal elevant geachte./j kenmeken te vegeljken was met Hoogeveen (vanwege o.a. geogafsche en demogafsche veschllen, veschllen n cmnaltejtsnveau en n cmnaltetspatoon). Als altenatef voo een contolegemeente woden op een aantal punten de esultaten van het Hoogeveense expement vegeleken met de esultaten ut de landeljke slachtoffeenquete de eeds enkele jaen doo het WODC -en sedet 98 ook doo het CBS- wodt gehouden onde aen epesentat eve steekpoef van de Nedelandse bevolkng van 6 jaa en oude. n schema 2. s aangegeven hoe de effecten van de expementele actvteten n Hoogeveen woden bepaald; nl. doo op twee tjdstppen de omvang van de cmnaltat n de expementele gemeente te vegeljken met de omvang van de' cmnaltet n de contolegemeenten (ut de landeljke enquete). n fomule: het veschl (X-Y) wodt vegeleken met het veschl (P-Q). De waaden X, Y, P en Q woden gegeven doo de c te a waaaan de effecten van de neuwc! polte-actvteten woden Doelstell ng van de expa mantele act; v te ten; s te komen tot een batee best jd n9 (een dal ng) van de cmnaltet. Of deze doestellng wodt beekt hangt mede af van de keuze van de ndcatoen. De omvang van de cmnaltet kan objectef bezen woden afgemeten aan het aantal stafbae feten dat gepleegd s; an subjectef aan de mate waadn men als buge het gevoel heeft de kans te lopen om het slachtoffe te woden of de mate waan men zch net velg voet n zjn decte woonomgevng. Bede aspecten van cmnaltet zjn n Hoogeveen n de opeatonalseng betokken. Het sco dat men loopt om het slachtoffe te woden wodt bovenden nog ee bepaald doo de mate waan men peventeve maategelen neemt. Het aantal ophede ngon van m s djven of we het ophedengspecentage s net als evaluatacteum n het ondezoek betokken. Vooalsnog kan net vewacht woden dat een op pevente van cmnaltet gechte aanpak een decte nvloed heeft op de epesseve aanpak; en dat een eventuele toename van het aantal of het pecentage ophelde ngcn vootvloet ut de exta suvellances of de VM-actvteten. Daanaast s n het okale dehoeksoveleg aan de vebeteng van ce olate tussen polte en bevolkng as lange-tem jn-doelstell ng van het expe ment een be ang jke waade toegekemd. Ook dclavoo z jn n het ondezoek nd catoen opgenomen. Deze z jn twoeele. Aan de ene kant beteft het de bee dho d van de bevolkng om de hulp van de polte n'te oepen doo aangfte te doen van een stafbaa fet wavan men ht slachtoffe s gewoden, of de bee dhe d om vedacht utzende stuates te melden aan de polte. En andezjds s gekozen voo het oode van de bevolkng ove het polte-opteden. nd catoen van bovengenoemde doelstell ngem z jn dehalve: 9

9 A 5. UQ; +yee. de mate waan de bevolkng het slachtoffe wodt van _ een stafbaa fe t, vooal van nbaak, ven el ng en defstal; 2. de kals d e de bevolk n9 denkt te lopen om het slachtoffe te woden van een stafbaa fet; 3. de omvang van de stafbae feten de te kenns zjn gekomen van de Hoogeveense polte; 4. de mate waa n de bevolk ng pevent emaategelen neemt om te vookomen dat men het slachtoffe Hodt, en de mate waa n men n het geval dat men het slachtoffe was gewoden deze peventemaategelen getoffen had; 5. de mate waan de bevolkng met het ondewep cmnaltet bezg s doo eove te paten of eaan te denken; 6. de gevuelens van onvelghed en on ust de men n zjn egen woonomgevng heeft; 7. de mate waan men, ngeval van een delct waavan zelf het slachtoffe, aangfte doet bj de polt; 8. de mate waan men ngeval van vedacht utzend stuats of potenteel stafbae feten de hulp van de polte noept; 9. het oodeal ove de aad en de wjze van taakutoefenng doo de Hoogeveense polte; 0. de egen evangen met het opteden Hoogeveense polte. De gegevens ove deze ten ndcatoen zlln ontleend aan steekpoefondezoek onde de bevolkng (n., 2 en 4 t/m 0) en aan de poltestatsteken (n. 3). Het gekozen ondezoekdesgn (schema 2.) mplceet een vegeljkng van deze gegevens op twee (of mee) tjdstppen. Vooafgaande aan het expementele jaa s daaom n 979 een bevolkngsenquete gehouden en dt s n 98 hehaald. De gegevens ut de poltestatsteken zjn n de loop van 979 en 930 vezameld. n de bevolkngsenquete zjn naast de vagen ove bovenstaande ndcatoen ook vagen opgenomen ove poblemen bnnen de gemeente en/of de egen woonwjk waaaan de polte mee aandacht zou moeten besteden. Bovenden zjn enele vagen gesteld ove pesoonskenmeken zoals leeftjd, sexe, beoep en woonstuate. n de vagenljst de n 98 bj de tweeds enqueteng s gebukt zjn tevens enkele vagen gesteld ove de bekendhed met het van \ de polta-expement en ove het oodeel ove dt exp.ement. 2.3 De volk;ngsenquete De bevolkng van Hoogeveen s telefonlsch benaded. Bj deze keuze hebben enkele ovewegngen meegespeeld. N et aleen n Hoogeveen doch ook n andee gemeenten vesped ove het land zouden polte-expementen gehouden moeten woden. n de afwegng van de voo-en nadelen van een mondelng ntevew of een schfteljke enquete wed gekozen voo een mondelng ntevew, vooal vanwege de aad van het ondewep. Bj een mondelng face-to-face ntevew zouden de ntevewkosten aanzenljk hoog kunnen woden Cestjd van de ntevewes, tjd gaat veloen vanwege het wachten of het net doogaan van een afspaak). As altenatef voo het face-tc-face ntev ew kwam de telefon sche benadeng naa voen. Het telefonsche ntevew s n Nedeland een nog net veel gebukte methae voo het vezamelen van ondezoekgegevens, deals doo onbekendhed en deels doo veondestelde nadelen van deze methode. Nadelen van da telefonsche enquete zouden zjn: pesoonl jke vagen en vagen ove contoves ele ondewepen zjn utgesloten; e s geen pesoonljk contact tussen ondevaagde en ntevewe: ut eactes van ondevaagden kan vaak bljken of bepaalde vagen net beg ep en zjn of tates opwekken; bj een telafonsch gespek s dt net goed mogeljk; e zjn alsan kote gespekken mogeljk; een steekpoaf kan noot epesentatef zjn omdat net edeeen n hat bezt s van een telefoon; Daanaast bedt dq talefonsche methode van ntevewen ook voodelen: de kosten zjn lage doo een bespang n estjd en/of veloen tjd; e z jn m nde ntev ewes nod g; e kan altjd aen supevso aanwezg zjn bj het ntevew da kan meelustaan en zo nodg pobleman dect kan oplossen; hat s mogal jk zae snel.-,'cf.volg ntev ew5 te doen.

10 Veldman bespeekt n een atkel de voo- en nadelen van het telefonsch enqueteen aan de hand van ondezoekevangen (6). Gebleken s dat de nadelen van het telefonsch ntevewen net zo goot zjn als men vewachtte. U t ondezoek kwam naa voen dat e geen vesch len. waen n utkomsten van telefonsch of mondelng onde- ), zoek. We waen e b j telefon sch ondezoek wat mee neutale of "weet-net" antwooden. De functe van de telefoon s de afgelopen jaen stek gewjzgd. Telefoon s 'gewoon' gewoden en algemeen geaccepteed, en geeft doo het antbeken van vsueel contact een zekee anonmtet. Pesoonljke en contovesele ondewepen bleken succesvol va telefonsche enquetes te kunnen woden ondezocht. Het ontbeken van vsueel contact kan woden opgevangen doo specale aandacht te besteden aan de constucte van de vagen en doo de ntevewes te tanen n het opvangen van gespeksstltes (bv. omdat een antwood moet woden genoteed). Ten aanzen van de lengte van het gespek zjn e posteve evangen met ntevews van een half UU'" tot m nstens d e kwat e. Volgens Veldman s de duu van het gespek echte -evenals bj mondelnge ntvews- vooal ook afhankeljk van de mate waan men en slaagt de nteesse van de espondent te behouden. Met betekkng tot de epesentatvtet laten volgens Veldman ecente gegevens ove het telefoonbezt zen dat n Nedeland n het voojaa van van de husoudens een telefoonaanslutng had. Genge veschllen doen zch daabj voo naa leeftjd, socale klasse en ubansategaad bj eenpesoonshushoudens, jongeegeznnen, lagee socale klas5t:n en geznnen op hetk platteland s het telefoonbezt wat lag. Het tekkej van een 5teekpoef s op z ch v' j go.mokkel jk on,dat de;..., telefoong dsen een u tstekend m ddel vomen. W(;l moet bedacht woden dat ca. 3-4 aanslutngen met een gehem numme daa net n staan vemeld. 2.,. Response Een opgave van de PTT (dstct Zwolle) wees ut dat end 978 n het telefoongebed van de gemeente Hoogeveen 84Y. van de hushoudens een telefoonaanslutng had, waaonde 4Y. geheme nummes. Aan de hand van de meest ecente telefoongds s n 979 en 98 een andom steekpoef getokken. Zakenadessen zjn daabj buten beschouwng gelaten. Ale aldus geselecteede adessen zjn aangescheven met de aankond g ng dat ze mogel jk benaded zouden woden voo deelname aan een telefonsch ntev ewe Kot na deze aankond g n9 hebben de gespekken plaatsgevonden, aleen met pesonen van 6 jaa en oude. De esponse was n 979 geljk aan 55Y. en n 98 66Y.. De non-esponse zat vooal n de onbeekbaahed van de pesonen, ook na hehaalde pogngen (ovedag en '5.. ; \ t, avonds). Van de telefon sche co'ntacten d g we tot stand kwamen waen e n 979 2Y. wegengen en n 98 27%. Op z ch gt d t zeke n et hoge dan n mondel nge face-to-face ntevews. De duu van het gespek lep nogal uteen en vaeede van een half uu tot een uu of lange. Dat hng sam en met het fe t of bepaalde vagen van toepass ng waen, o.a. de vaag of men oot het slachtoffe was geweest van een msdjf of ecenteljk contact had gehad met de polte. Wannee de evangen met het telefonsch enqueteen n Hoogeveen geelateed woden aan de mogel; jke nadelen zoals vemeld n paagaaf 2.3, dan s daavan weng gebleken. E was n Hoogeveen een hogetelefoondchthed. De lange tot zee lange gespekken leveden geen poblemen op; e behoefden geen gespekken te woden afgeboken omdat de gentevewde yond dat het te lang g;ng duen. De ntoducte kan hen een belangjke bjdage geleved hebben. De vagen ove mee pesocnljke ondewepen konden zonde moeljkheden woden gesteld, ook bv. de vagen ove het slachtoffeschap, ove de peventemaategelen n hus, ove hat opteden van de polte of ove de wekstuate. De. nduk bestond dat de afstand tussen ntevewe en gentevewde (doo mddel van de telefoon) daaop just een posteve nvloed had. De vaagfomuleng n de gestuctueede vagenljst was kot gehouden om de kans te veklenen dat een gentevewde de vaag net zou begjpen doo de lengte evan. Het telefonsch ntevew s, gezlen onze evangen n Hoogeveen, zeke een methode van datavezamelng de op gotee schaal zou kunnen woden gehanteed. 2.5 Repcsentatvttet n het ondezoek s gekozen voo een telefonsch ntevew, mede op gond van de hoge telefoond chthe dn Hoogeveen. Het al dan net hebbcn van telefoon he eft wat dat beteft de kns voo de bevolkng om n hat ondezoek te woden opgenomen waaschjnljk net al te veol benvloed. Deze kans kan we op andee mane benvloed zjn, bv. doodat 50mmge mensen vake van.hus zjn dn andeen. Men kan daabj denken aan ensen met een baan of aan schoolgaande jongeen. Gepobeed s de fnv loed hevan engszns ut te schakelen doo tjdens de ntevewpeode pe dag bj te houdnn hoe de leeftjdopbouw was van de tot dan toe gentevewdon ten opzchte van de van de totale bevolkng van Hoogevenn. Op doze wjze kon het voo!comen dat eon ntevew met oudee mensen, na een eeste telefonsch contact, toch net wed afgenomen omdat deze catego e al voldoend>2 of zel f5 ovevetegenwoodgd was. Ook wed bj het eeste con- l \\ 2 3

11 tact gevaagd naa de jongste aanwezge van 6 jaa of oude. Voots weden n de avonduen telefonsche ntevews afgenonen, n een aantal gevallen nadat eest een afspaak was gemaakt. Het s n et geheel gelukt een epesentat e van de leeftjdsopbouw van de Hoogeveense bevolkng te kjgen. Dat was we hat geval wat sexe beteft (. Zowel n de enquete n 979 als n 98 zjn pesonen van 6 tot en met 24 jaa ondevetegenwoodgd. Een ovevetegenwoodgng s e van peson en van 40 tot en met 64 jaa; de ovevetegenwood g ng van de andee leeft jdscatego een 5 ge ng. De ondevetegen"joodgng van de jongste leeftjdscategoe geldt voo bede sexen, ook voo de oudste leeftjdscategoe. De aad van de ove- en ondevetegenwood g ng naa leeftjd s n bede enquetes dezelfde. Bevestgd wodt de veondestellng dat het leefpatoon van nvloed kan zjn op de kans om n hot ondezoek te woden opgenomen. De allejongsten zullen vake n et thu s z jn vam..sege school, baan of vjetjdsbestedng. Ook s de kans goat dat vooal ovedag elatef mee vouwen thus getoffen woden van mddelbae leeftjd (geznsfase mt opgoeende kndeen). En's avonds s de kans gote dat mannen met een baan n d e leeft; jdscatego e thu s woden getoffen. De onde- en ovevetegenwood g ng naa leeft jd behoeft geen nvloed to hebben op de ondezoekesultaten wannee het gaat om het vaststellan van samenhangen tussen kenmeken n elke enquete afzondeljk. We kan het \ ZlJn dat een veschl n een kenmek tussen bede enquetes. h emee samenhangt: vooa.omdat de ondavete-a.. genwoodlglng van de allejongsten n de twaede enquet nog ets gote s. Wannee by. bljkt dat de bedhed, om de hulp van de polte n to oepen na het expment gote s dan voo het expement, en wannee tevens deze bee dhe d vooal goot s ond,!:! oudee mensen, zal moeten woden nageg<lan of deze geconstateede toename ook pe leeftjdscategoe geldt. n de analyse s dehalve gecontoleed op de mogeljke nvloed van de leeftjd van de espondenten op de esultaten. E waen geen gegevens bekend ove de vedelng naa socale klasse van de Hoogeveense bevolkng. Repesentate van de steekpoeven op dt kenmek kon net woden nagegaan. Bekeken s ook of de steekpoeven edeljk vedeeld waen ove de veschllende wjken. Dt bljkt n bede enquetes het geval. Ove het geheel genomen ken woden geconstateed dat eleen ten aanzen van de leeftjd van de espondenten moet woden ekenng gehouden met het fet dat deze net geheel oveeenkomt met de van de bevolkng. Voo het ovege zjn e geen aanwjzngen dat, voozove daaove gegevens van de totale bevolkng bekend waen,, l t! j f' [.,., l e! t. 2.6 afwjkngen zjn opgeteden. Net voobjgegaan mag echte woden <lan hot fet dat de Zud-Molukse bevolkng n Hoogeveen genge vetegenwoodgd zal zjn doo het bez t van elet ef mee geheme telefoonnumes onde hen. Een theoetsch mod2 vn da effecten Te afslutng van dt hoofdstuk zullon enkele veondestell ngen ove te vewachten effecten wo den gegeven, en waa mogeljk geelatoed aan de expementele actvteten. n paagaaf 2.2 zjn de doelstellngen van het polte-expement n Hoogeveen ondescheden:. een dalng (elatef of absoluut) van het aantal stafbae feten; vooal van venelng, nbaak en defstal; 2. een dalng van gevoelens van onvelghed en onust bj de bevolkng; 3. een betee elate tussen polte en bevolkng. nstumntele doelstelngn dsabj zjn o.a.: 4. het vehagen van de beedhed van de bevolkng om peventemaategelen te teffen; 5. het vehogen van de beedhed om aangfte te doen V<ln stafbae feten W<lavan men zelf het slachtoffe of van potent eel stafbae fe ten s of vedachte stuates. Mddelen om deze doelstellngen te beeken zjn de actv te ten van een ambtenaa VM en het u tvoeen van pojectsuvellnces, voo<ll gecht op pevente van venelng (ze hoofdstuk ). Zoals n de ondezoekopzet van de polte-expementen s angegeven (2), s <lfgezen van een ondezoek waan de effect en van elk de ondedelen <lfzondeljk zouden kunnen woden gemeten. n het ondezoek n Hoogeveen s het d<ln ook net mogeljk de specfeke bjdage aan te geven. van de actvteten van de ambtenaa VM en van de gechte suvellances n de mote waan de.doelstellngen zjn geealseed. Enge dffeentate kn vanwege de aad van de suvellances we woden a<lngebacht n d e z n, dat deze ovewegend op ven el ng gecht zjn gaweest en vjwel net op nbaak of defstal. Een dalng van deze laatste twee delcten zou dan mee een neveneffect van de suvellances zjn d<ln een doelgecht effect. Ook voo noveneffecten de %ch kunnen gaan voodoen, s het echte net volledg mogeljk l

12 na te gaan of ze zch hebben voogedaan en of dat dan was vanwege het expement. Ee.n neveneffect zou by. kunnen zjn dat de cmnaltet zch naa andee delcttypen dan nbaak of venelng he eft veplaatst, of s veschoven na omngande gemeenten. De actvteten van de anbtenaa VM habban zch net aleen op de bestjdng van venelng gecht, maa waen ook en vooal gecht op bestjdng van nbaak en defstal. n schema 2.2 s gepoogd de veondestelde effect en wee te geven. Daabj s een ondesched gemaakt tussen ntemedeende, nstumentele effect en en endeffecten. Of de doelstellngen zoals een betee elate mat het publek en een dalng van gevoelens van onvelghed geealseed wodan zal wellcht pas op langee temjn mekbaa zjn. Op kotee temjn zou men mee effocten van het expement kunnen vewachten op de peventebeedhed, op de beedhed om de polte n te schakelen en op het oodeel ove het opteden van de polte. De esul taten van het ondezoek zullen d t moeten utwjzen.!\ " \.. \ J y f t, l, n hat schema wodt veondesteld dat de actvteten van de ambtenaa VM na afloop van hat expement zullen hebben geesulteed n een hogee pevantebeedhed, een hogee aangftebeedhed en een posteve oodeal ove het opteden van de polte; en dat deze effect en vevolgens zullen le den tot een (p.lateve) dalng van de cmnaltet, tot een vemndeng van gavoelens van onvelghed en tot een betee elate tussen pol!te en publek. De effecten van de pojectsuvellances woden mee ve-, ondesteld te bestaan n een pos t eve oodeal o;e hetf opteden van de polte, n een (elateve) dalng'van de cmnaltet en vevolgens n ean dalng va'n 'onvelghedsgevoelens en n een betee elate tussen. polt e en publ ek. Zowel de pojectsuvellances ss de actvteten van de ambtenaa VM zullen daanaast nag andee n et-gemeten effecten hebben. Dt s n het schema weegegeven met e. Tevens zullen andee dan de bovengenoemde factoen van nvloed zjn op de veondestelde affecten. n het schema zjn net-gemeten nevennvloedon weegegeven met. Zoals ook n hot schema s weegegeven kan woden veondesteld dat e tussen de ntemedeende effecten onde lng een samenhang bestaat bv. dat de aangftbeedhed gote s gewoden vanwege het postevee oodeel ove het opteden van de polte. Het ondezoek henft net de petente te kunnen vaststellen of een toename van de aangftebeedhed een dect gevolg 5 van het pos t evee oodeel ove het polte-opteden of van de actvteten van de ambtenaa VM. En dtzelfde geldt voo de ovege ondelnge samenj }l':- f. L ' t, } t }'! f.' :( J hangen, ook tussen de andeffecten. E kan geen ondesched woden gemaakt tussen decte en ndecte effecten. Ut het schema komt ook naa voen dat het net mogeljk s de effecten van de peventesuvellances en van de ambtenaa VM van elkaa te scheden. Zo kunnen d suvellances leden tot een posteve oodeel ove het opteden van de polte, en daamee tot een hoge aangftebeedhed. Een toename van de aangftebeedhed kan echte ook een effect zjn van de actvteten van de ambtenaa VM. o.p..ont tokon!nto d.ond. offoct.., n Hgpa.y n 2. po;.ct- suv.ll.nce... p.vont. von dolctpl.g;ng doo..n... gh.d. A_ton VP!. o. ob:octb Uh.. ng bl:l lot.:j /' "- olk gov.l t ) p.vont > (ol.t.f) ",nd. of o. got.. b..dh.d c.n.t.t sche.l b. vo.pllchtngs.ct tontaon.t.llng. lozn..,.b.l.ng y.n o.ngfto!::. d.g c. n.chek. ln" d... t voo l cht n. ov. p.v.ntoto".ljkh.don d... g statlo b.vodoon, g"oto. b.-... dhl!ld tot ).mng ft. of tot "sch. k.lng Y.d.->. Mndo on".lghod on< onust ;: pos t.ve bot oo....- oodo.l ov. ----> te polt. ) h.t opt.. odo" on.,ubl ok Y.d. polt.-->.. b. o... on" > ( OP h.t."d d -- -->.. ol.t.f).. nd. c.;n.llt.t n het schema wodt op een aantal plaatsen een chtng n de benvloedng veondesteld onvelghedsgevoelens nemen af tengevolge vn hat postevee oodeel ove het polte-opteden. Hat s evenwel goed mogeljk dat de benvloedng ook n omgekeade chtng plaatsvndt en dat hat oodeel gunstge wodt omdat men zch velge voelt n zjn woonomgevng. Bovend en woden pos t eve affect en veondestald. Het s echte ook dankbaa dat by. een gotea zchtbaahed l,j

13 van de polt op staat, of de aandacht de n de voolchtngsactvte.ten gegeven wodt aan nbaakpevente, just ledt tot een toename van onvelghedsgevoelens. Een ande effect zou kunnen zjn dat ean toename van velghedsgevoelens vevolgens wee n negateve zn teugwekt op de aangftebeedhed of de peventebeedhed (vanut de gedachte dat de bavolkng, omdat men meent dat het allemaal we meevalt met de cmnaltet, net zo had mee naa de polte 'holt' en wat nonchalante wodt n het nemen van peventemaategelen). Een laatste opmekng beteft het fet dat n het schema ean causale elate wodt veondesteld; ets s toegenomen doo ets andes. De analyse van het ondezoek bepekt zch echte tot het vaststellen van statstsche samenhangen tussen de ndcatoen ondelng en tot hat vaststellen van veschllen n scoes (pecentages, gemddelden) op deze ndcatoen tussen de stuate vooafgaande aan het expement an de stuate een jaa na het expement. Daabj komt dat effecten van het expement enge tjd nodg hebben om doo te weken en pas manfest zullen zjn op een late tjdstp dan dect na afloop van het expement c.q. na pas aan jaa expementeen. Ut het voogaande moge dudeljk gewoden zjn dat het schema d ent als chtsnoe voo de te vewachten effecten zonde dat elk van de daan opgenomen causale elath:!s wodt getoetst. Het s onvemjdeljk dat de-- analyse zch voo een goot deel zal bapeken tot he vaststellen van veschllen op elk van de afzondeljjktl effect en (ndcatoen) nadat he : expement n Hoogeveef : een j aa heeft 'gedaa d' ".!)'.! : f l!.. t! f f ' { f t 3 DE EXPERttENTELE ACTVTETEN N nledng n het lokale dehoeksoveleg s gekozen voo een expement, voolopg geduende een jaa (980). op gond van de effect en van de actvteten de n dat jaa n het kade van dt expement zjn ondenomen, zou eventueel kunnen woden ovegegaan tot ean velengng van de expementele pe ode, al dan net met een andee vom en/of nhoud. n hat voowood s eeds aangegeven dat nmddels tot velengng van het expement s besloten. n dt hoofdstuk wodt weegegeven wat voo actvteten e n 980 hebben plaatsgevonden. Paaaaf 3.2 heeft betekkng op de gechte suvellances,en paagaaf 3.3 op de wekzaamheden van de ambtenaa Vookomng Msdjven (VM). 3.2 Gchte suvellances n 980 Vooal sedet 979 s de gemeentepolte n Hoogeveen ntenseve gaan waken met pojectsuvellances; gecht naa de tjd en de plaats waa bepaalde voovallen de de aandacht van de polte vedenen zch voodoen wodt exta gesuvelleed. De aad van de voovallen waaop wed gesuve lleed s veanded van ovewegend vekeesaangelegenheden naa ook zaken zoals nbaken, venelngen, baldadghed. Gegevans, vezameld doo het bueau ope, wezen ut dat de plaats en de tjd (voozove belcend) van pleg ng' van nbaak en d efstal u t voetu gen nogal va eede en gespe d was ove de gehele gemeente. Het was dehalve moeljk daaop gecht te suvelleen. Doch voo venelng was dt we mognljk. Belangjke aandachtspunten waen: het centum van Hoogeveen n d nachtel jke uen, ond het slutngsuu van de cafe's en bas (ubek 'venelng' n tabel 3.); het centum van Hoogeveen, ovedag n de schoolpauzs en na afloop van schooltjd, alsmede op de koopavonden en de zatedagm ddag. Deze suve llances

14 A.. q; waen ovedag onde mee ook bedoeld om het fetsen op tottos tegen te gaan (ubek 'centum' n tabel 3.); het zudwesteljke deel van de gemeente, ondom paken, speelteenen, scholen en spotzaken n de voege avonduen; en wat late op de avond ondom clubgebouwen Cubek 'baldadghed' en 'venelng' n tabel 3. ) Het accent van de pojectsuvellances van het expement heeft dan ook gelegen op epesse en pevente van venelng n deze gebeden van de gemeente. Afhankel jk van de t jd en de plaats van deze suve llances was m pe auto, te voet of met de f eots; n unfom of n buge; aleen of met mee agenten. Ook s gewekt met densthonden. label 3.: Pojectsuvellances n 979 en 980 gecht op venelng en geelateed aan totaal-uen pojectsuvellance baldadghed 7Y. 6Y. 2. venelng 29 46Y. 3. centum 9" 6Y. Subtotaal 45Y. 58Y. totaal p\lljectsuvellances 928 uu 3526 uu n hoofdzaak waen de uen onde punt 2 (venelng) ondedeel van het expement. Daanaast s evenwel onde twee andee ubeken (baldadghed en centum) n pojectvom gesuvelleed, waabj het om een vegeljkbaa pobleem gng. Volledghedshalve zjn deze twee ubeken ook n de tabel opgenomen. Ut tabel 3. bljkt dat het aental ul"en dat n 980 s besteed aan pojectsuve llances b jna vedubbeld s ten opz chts van 979. Of he spake s van een echte vedubbelg s de vaag. De polts n Hoogeveen steeft enaa de wekzaamheden van de suvellancedenst mee te laten vechten vanyt een gegeven taakopdacht. Dadoo woden deze wekzaamheden n vegel j kng met vool"'gaandca jaen steeds mee geboekt als pojectsuvellances. Ook vooheen zal een goot) deel van dt wek gedaan zjn, doch n et als "poject" geteld. Het aandeel van de suvellances op 'venelng' lgt n 980 aanmekeljk hogq dan n 979; voo 'baldadghed' en 'centum' s dt edeljk geljk gebleven. De absolute en elateve toename van de suvellances voo venelng geeft aan dat dt n 980, me dan n 979, eta aandacht he9ft gekegen. Hebj dent we een kanttekenng te woden gemaakt. Hoogeveen wed n 980 nogal getoffen doo bandstchtngen, vooal ook n het centum van de gemeente n het geb ed waa op ven el ng wad gesuvelleed. Geduende enkele maanden s de suvellance's nachts stek gentensveed vanwege deze bandstchtngen. De suvellances op vanelng weden hemee gecombneed. De pecentuele toename s voo een deel heaan toe te schjven. Dat neemt net weg dat los daavan hat aantal uen s toegenomen. l.l Vookomng Hsdjven n9s0 De ambtenaa de n Hoogeveen de pevente van msdjven tot taak keag heeft n 980 een zee beed scala van actvteten te hand genomen. Dat dt scala zo beed s, s een logsch gevolg van de zee u me funct ebesch j v n9. De pevent evan m s djven kan op allele maneen woden aangepakt, afhankeljk van delctstuate, (potentele) dade en (potenteel) slachtoffe. Aan een pesoon de zch tot hem wendt kan een mondalng of schfteljk bevelgngsadves woden utgebacht. Daanaast kan mee n het algemeen, zonde decte aanledng, adves woden gegeven ove peventemogeljkheden, ndvdueel of collectef. Het geven van advezen of voolchtng vegt ook allele voobeedende en oenteende wekzaamheden. Mede ten behoeve van het WODC-ondezoek heeft de ambtenaa VM zjn dageljkse wekzaamheden bjgehouden, ondev'deeld n een aantal ub eken, en Clangageven hoeveel tjd hj (ongevee) aan elk van deze ubeken besteedde. Tabel 3.2 geeft daavan een ovezcht. De pecentages geven hat elateve aandeal van lke ubek ap het totaal gewekte uen na aftek van de uen voo pesoonl jke vezog ng, velof, Z ekte en vakant e. Oak vooafgaande aan het expe ment heeft de ambtenaa Vf'l tjd genvesteed n zjn neuwe wek, o.a. doo dves wekbezoeken bj pevente-ambtcnaen eldes n het land; doo deelname aan de cusus msdaadpevente aan de echecheschool ta Zutphen; en doo een wckbezoek aan Engeland (Devon & Conwall Constabulay). n tabel 3.2 s een ondesched' genaakt naa de eeste helft en de tweede helft van 980; dt omdat vewacht wed dat zch n de wekzaamheden aen ontwkkelng zou voodoen, omdat VM van de gond af moet woden opgebouwd.

15 45_",. ( \ ++'*' Tabel 3.2: Relateve tjdsbestedng van de ambtenaa VM nea 5 ubeken.. beveljgngsadvezen 2. contolq op, vegunnngen voo alamsystemen 3. lezngen, voolchtng VM aan doelgoepan 4. algemene oentate, voobeedng en voo- cht ng 5. stude, admnjstate, kopsgebeuen, dvesen e helft " 9" 9X 20" 3% 2e helft 98 26" 8" 26X 22" Om een schets te geven van de vcu ete! t van wekzaamheden, een kote toel cht ng op (lk de ubeken. Onde de ep.ste ub ek vallen de adv seende wekzaamheden, meestal ove nbaakpevente, aan pesonen voo un pve wonng en/of wnke of aan pesonen d ut hoofde van hun beoep collectef een bevelgng n bouwpojecten aangebacht wllen zen. Deze advseg kan vaeen van een kat telefonsch of mndelng gespek tot een utgebed chfteljk bevelgngsadves. n het l,atste geval zjn e vaak hehaalde contacten met 'dazlfde pesoon alsmede contacten met deden de eventueel bj de utvoeng van het adves zulln woden betokken. c n 980 weden n total 49 gechta advezen oe nbaakbevelgng gegeven, (42 x schfteljk en 7 x mondelng);" zowel ove bouwkundg/mechansche bevel'gng als ove het aanbengen van een electonsch nbaaksgnalengssysteem. Op een na zjn ale advezen utgevoed of n utvoeng genomen. Om n gate veband ets ta kunnen doen aan nbaakbeve g ng van won ngen,wed contact opgenomen mgt de dectes van de Hoogeveense wonngbouwveengngen. Deze contacten esulteeden n het opmaken van een aantal bevelgngsadvezen voo 296 neuw te bouwen wonngen. Contact met de Decte Volkshusvestng Denthe vanwege de kosten van de aan te bengen voozenngen had daabj een postef esultaat. Vanwega de hehaalde valse alamengen heaft de ambtenaa VM n Hoogaveen de contole op alamsystemen en de afgfte van vegunnngen - ubek 2 - tot een apat ondedeel van zjn wek gemaakt. Tenende het aantal nodeloze alame ngen teug te d ng2n wed e een v j ntenseve contole gehouden op de alamnstallates de meedee malen nodeloos alam gaven. Hebj weden veschllende nstallates n oveleg met de betokkenen en de nstallateus vebeted c.q. veneuwd. Vede weden nstallates gekeud waavoo een vegunnng was of wed aangevaagd. Tot het wek van een ambtenaa VM kan oak behoen het ga Yen van voolchtng aan bepaalde doelgoepen ove peventemogeljkheden, ubek 3. n het voojaa van 980 wed begonnen met het geven van VM-voolchtng aan de dede klassen van het vootgezet onde',ljs. Hetoe wed een dasee vevaadgd ove del cten waavan deze goep jeugd gen gemakkel jk het slachtoffe of de plege kan woden. Zo wed aandacht besteed aan ven el ng, d efstal u t kleedlokalen, defstal van fets of bomfets of van bomfetshelnen. Ook wed hebj kot ngegaan op de veschllende taken van de polte. Deze vom van voolchtng wed ove het algemeen postef ontvangen. Voots wed e een aantal keen VM-vool cht ng gegeven aan veen g ngen of belangengoepen. n hat beg n van 980 wad doo de ambtenaa VM,een enquete gehouden onde de Hoogeveense mldenstand ove de ondewepen wnkeldefstal. nbaak ell venelng. De esultaten an deze enquete weden n een bjeenkomst met de mddentandes bespoken. Tevens Jeden n enkele ndvduele gevallen advezen gegeven ove maategelen tegen wnkeldefstal. n de vede ubek zjn wekzaamheden opgenomen de enezjds' beteltkng hebben op de oentate, voobeedng van da ambtenaa VM zelf, en andezjds op VLolchtng aan de bevolkng n het algemeen, zoals het ogan seen van een tentoonstell ng en hot publ ceen van atkelen n de plaatseljke pes. Dt laatste yond eenmaal pe twee maanden plaut. Zo weden e contacten gejegd met achtcten en aannemes, met een fab kant van koz jnen, deuen en amen, met beve g ngsbed jven, slotenfab elten en met de plaatsel jlte jzehandel., De vjfde ubek omvat stude en admnstate (o.a. oak Yoo hat vastleggen van ondezoekgegevens) en kopsaangolegenheden, waaonde ook het utdagen van VM aan collega' 5';- Ut tabel 3.2 bljkt dat z'ch n de loop van het jaa enkela veschu v ngenvoo hebben gedaan, voo'al oak b j \

16 FAS ace; het utbengen van bevelgngsadvezen. Doo een zekee mate van standaadseng s dt n de loop van het jaa elatef mnde tjd gaan vegen. Voobeedngen van tentoonstellngen eno;entate o peventemogeljkheden zjn n de tweede helft ets mee tjd gaan vegen; evenals studle, admnstate en andee actvteten van dvese aad. 3. Balans vc!n ec!n jaa Geconstateed kan woden dat het santal uen dat s besteed aan gechte suvellances n 980 aanzenljk hage s dan n het voogaande jaa: b jna eeu vedubbelng. Wat dat beteft s e n 980 doo de polte te Hoogeveen ntensef aandacht besteed aan vooal de bestjdng van ven;elng. Het voobjgegaan mag woden aan een mogeljke vetekenng van dt beeld, aan de ene kant omdat waaschjnljk mee dan vooheen ets als een pojectsuvellance wodt genoteed en aan de an- dee kant omdat de suvellances de weden utgevoed l vanwege de hehaalde bandstchtngen ook n deze uen z;jn nbegepen. Ten aanz en van VM s een nduk vekegen van de vaetet van wekzaamheden de doo een degeljke poltefunct;ona;s kunnen woden geentameed. n het Tjdschft voo de Polte geeft mw. E.l.A.M. de Kef, hoofd Bjzondee Opledngen van de Rechechschool te Zutphen, een ovezcht van de nhoud van cme-peventon n Engeland (8). Ut dat avezcht komt naa voen dat n Engeland doo VM veel naduk wodt gelegd op contacten met jongeen: hoe kan woden vo komen dat jeugdgen stafbae feten begaan; en hoe kan, ' nden e stafbae feten zjn gepleegd vookomen' woden dat deze jeugdgen ecdveen. Daatoe zj; o.a. vjwllgesogansates n het leven geoepen. E woden vakantespelen en spotwedstjden geoganseed n de vakantemaanden. Ook OP ondewjskundg en opvoedkundg gebed woden allele actvteten geoganseed, zoals schoolquzzen en ondewjspogamma's. Vooal n kopsen waa veel naduk wodt gelegd op contacten met het publek en op socopevente, wodt de technopevente en vooal het gecomplceede bevelgngsadves vzogd doo de technsche echeche. Een vegeljkng van de VM-actvteten n Hoogeveen met dt beeld voo Engeland s slechts n bepekte mate moge jk, omdat de ambtenaa VM n Hoogeveen vanu teen nul-stuate moest begnnen en e n zjn eentje voostond. Toch s het. well cht z nvol naast de oveeenkomsten de e tussen Engeland en Hoogeveen zjn, enkele veschlpunten te sgnaleen. n het eesta jaa VM n Hoogeveen bestonden de wekzaamheden vooal ut het gaven van technopevent eve beve g ngsadv ezen en vn voollchtng (zowel aan specfeka doalgoepen als n ume zn). n de loop van het jaa s daan een zekee veschuvng opgeteden en s de technopevent evool cht ng en -adv se ng wat m nde gewoden. Bj al deze actvteten eldt evenwel dat de o entat e op het potent ele slac.:htoffe gate jkt dan de oentate op de poentele dade. n Engeland daaentegen ljkt op gond van het genoemde atkel n een aantal kopsen de pevente van cmnaltet n;et aleen ut aandacht voo het potentele slachtoffe te bestaan, maa vooal ook voo de potentele dade. Alhoewe het zeke van bel eng s mensen te WJzen op maategelen de men kan nemen om te vookomen dat men het slachtoffe wodt van een stafbaa fet, s.het onzes nzens nodg daanaast de aandacht ook te veleggen naa potentele dades. Het s moeljk om vookamng van msdjven n de chtng gestalte te gaven. Toch moeten onzes nz ens pog ngen ondenomen woden. D t zou n houden dat doo de polte mee contacten gezocht en n stand gehouden moeten woden met jeugdgen bnnen allele veband (bv. contacten met knd en oudes geduende langee tjd na het plegen van het stafbae fet; contecten met jeugdveengngen). n het slothoofdstuk wodt heop teuggekomen. 25

17 045SW; OMVANG VAN DE CRMNAlTET. nledng Een van de doelstellngen van het polt-expement was de bestjdng van klenea vomen van cmnaltet en vooal van nbaak, venelng en defstal ut auto. Om veschllende edenen gaven de poltestatsteken een onvolledg beeld van de omvang van de cnaltet (5). Om de wekeljke omvang van de cmnaltet te kunnen bepalen wodnn sedet een santal jaen, net aleen n Nedeland maa ook n andee landen, zg. slachtoffeenquetes gehouden waabj aan een steekpoef van de bevolkng wodt gevaagd of men het slachtoffe s geweest van een delct. Ook n de bevolkngsenquetes n Hoogeveen ;' 5 een ondedeel opgenomen waad n wed gevaagd of men oo t het slachtoffe was geweest van nbaak, venelng, defstal ut auto en van fetsendefstal. Daaut kan woden afgeled of e tussen 978 en 980 spake s van een dalng of stjgng van deze vomen van cmnaltet. n paagaaf 4.2 woden de esultaten gegeven. Daabj wodt een vegeljkng gemaakt met landeljke cjfes ove de omvang van deze delcten. De mate waan het cmnaltetsnveou zchtbaa wodt hangt n eeste nstante af van de mate waan men aangfte daavan doet bj de polte. De g meentepolte van Hoogeveen heft n 980 mee dan voogaande jaen de bevolkng -waa het kon- gewezen op het belang van het doen van aangfte. Paagaaf 4.3 bevat gegevons ove het aangftegedag van slachtoffes van een delct n 978 en n 980. Naast een objecteve maat voo het cmnaltetsnveau, nl. slachtoffe te zjn geweest van eon delct, s e een subjecteve maat, nl. het gevoel van onvelghed dot de buge heeft en het sco dt men denkt te lopen om het slachtoffe te woden van een.,f andee vom van msdaad. Paagaaf 4.4 geeft voo deze vagen de esultaten ut de bede enquetes, om te kunnen vaststellen of daan een veandeng s opgeteden n het expementele jaa. Ook daa- z jn wedeom landel jke gedvens vemeld.., < j' t h \' ' 0 J, f " '?,\ Pecedng page' blank

18 A.... S;. P", 4.2 Hst cmnaltetsnvou n de enquete s gevaagd of men oot het slachtoffe s eweest van fetsendefstal. defstal ut en van de auto, venelng.en nbak. Aleen voo deze vjf delcten kan dus woden aangegeven of de omvang evan veanded s. Onbekend s de ontwkkel ng van andee vomen van c m n<:l te t, andqs dan ,----n-""'l:-de_pol t"es t,zft'st"-eten' 'van de Hoogeveense pol t e:- _." Tabel 4. geeft de esultaten ove 978, dus voo het expe ment en ove 980, dus na het expe ment; alsmede cjfes ut de landeljke slachtoffeenquetes ove 978 en 980 voo geheel Nedeland en voo gemeenten van ve- ' geljkbae gootte as Hoogeveen. Het pecentage geeft het pecentage pesoncn van 6 jaa en oude de n dat beteffende jaa het slachtoffe waen geweest. Ten aanzen van fetsendefstal en defstal ut/van auto s gepecenteed op de pesonen de n het bezt waen van f ets of auto. Tabel 4.: Pecentage pesonan van 6 jaa en oude de especteveljk n 978 en 980 het slachtoffe zjn geweest van een van de vemelde delcten; Hoogeveen en landeljk. vegeljkbae Hoogeveen gemeenten landeljk fetsendefstal J autodefstal defstal ut auto ,. 6 nbaak ;,.3 ven elng Ut deze tabel bljkt dat n tegenstellng tot landeljke cjfes n Hoogeveen aleen bj venelng een stjgng s opgeteden doch net bj fetsendefstal of defstal ut auto. Bj daze twee delcten s daaentegen en dalng van het pecentage te zen. De stjgng voo venelng van 7.5 naa 9.3X s net sgnfcant op 5X. landeljk s e we spake van een sgnfcante stjgng (van 7.7 naa 0.4X) evenals bj de gemeenten van vegeljkbae nwonetal (van 7.0X naa 0.7). Wat ook ut tabel 4. naa voen komt s dat het pecen- tage voo fetsendefstal n Hoogeveen zowel n 978 als n 980 sgnfcant lage s dan dat van de vegeljkbae gemeenten u t de landel jke slachtoffeenquetes. Voo nbaak z jn de pecentages n Hoogeveen daaentegen dudeljk hoge dan de pecentages voo de gemeenten ut,l f ,.. de landeljke enquete. tewjl ook de (genge) dalng zch nletn Hoogeveen heeft voogedaan. Geconstateed mag dus woden dat ook Hoogeveen n 980 s "meegegaan" n de toenemende venelngen, de zch oveal n het land voodoen. Daanaast s de afname van fetsendefstal te geng om op mee dan toeval te beusten. Voots vedent het n vehoudng hoge nbaakpecentage de aandacht. Wellcht '. -ha'gt:"'olt"'-"'elatet 'lage pecentage samen met de -voozove dt zchtbaa wodt- nogal steke toename van dugsgebuk onde de Hoogeveense jongeen. Bj de opgeheldede nbaken waen de dades n vegel jk ng met voogaande jaen elatef vake duggebuke. Ove ale delcten tezamen was n van de espondenten het slachtoffe ganeest van een van de delcten nbaak, venelng, fetsendefstal. defstal van en ut auto. n 980 was dt 2X. Een toename dehalve van het cmnaltetsnveau, vooal veoozaakt doo de toename van venelng. U 'f: een analyse van de landel jke slachtoffeenquetes van het WODe (9) bleek dat vooal jongeen, mensen ut een hoga socaal mleu, mansen n de gotee steden en mann en een gotee kans lopen om hat slachtoffe te woden. Ook n Hoogeveen waen zowel n 978 als n 980 elatef jongeen (beneden 25 jaa) en mannen het slachtoffe genoden. Het soot del ct zal daab j vesch kunnen utmaken. De aantallen slachtoffes waen evenwel te geng om dt nog nade pe delct ut te weken. 4.3 Het aangftegdag Aan de pesonan de n 978 of n 980 het slachtoffe waen geweest van een van de eede genoemde delcten s gevaagd of zj daavan aangfte hadden gedaan bj de polte. Aangezen hat aantal slachtoffes pe dolcttype eg laag was, s afgezen van eon utspltsng Van het aang ftegedag pe del cttype; het baeltenen van een pecentage wodt teveel benvloed doo deze klene aantallen. Volstaan s met een beekenng van het aantal pesonen dat ove het totaal van de vjf delcten het slachtoffe s geweest en dt bj de polte heeft gmeld. Dan bljkt het aangftegedag -zj hat net sgnfcant- gedaald te zjn van 58X n 978 naa 4 n 80. landqjk s dt ongevee constant gebleven op ca. 45%. 4.4 Gevaelens van anve lghed n het ondezoek zjn net aleen vagen gesteld of men we eens het slachtoffe was gewoest van eon of andee vom van cmnaltet. Ook s gevaagd of men we eens ove cmnaltet had gespoken en e aan had gedacht het slachtoffe te zullen 29

19 f woden. De antwooden op deze vagen geven een nduk van de mate waan het ondewep cmnaltet de bevolkng bezghoudt; en of daan n de laatste jen veschuvngen zjn opgeteden. We s het zo dat de antwooden op deze vagen een momentopname weegeven: gevaagd s by. of men de afgelopen dagen ove cmnaltet had gespoken. Een toevallge gebeutens n Hoogeveen of eldes> kot voe de enquete> kan van nvloed zjn geweest op de beantwoodng van deze vaag. Eventuele veschllen n de esultaten tussen de eeste en de tweede enquete kunnen naast "wekel jke" ve-.. schllen oak veschllen zjn tengevolge van dt soot "toevallgheden". Ongevee d ekwat van de espondenten heeft n be de enquetes we eens ove cmnaltet gespoken. Wannee gevaagd wodt of men de afgelopen dagen eove gespoken heeft, lgt dt pecentage aanzenljk lage. We s e tussen 979 en 98 spake van een aanzenljke stjgng n pecentage espondenten dat eove gespoken heeft, zowel n Hoogeveen als landeljk. n Hoogeveen had n de eeste enquete (979) 25 kot voo het ntevew ove cmnaltet gespoken, en n de tweede enquete (98) was dt 37 gestegen. Landeljk was dt pecentage n deze zelfde peode gestegen van 25 naa 33%. De stjgng s dus n Hoogeveen gote dan de la-ndeljke stjgng. n bede enquetes s de aanledng voo een goat dee geegen n ets waavan men v a de med a (ad 0, tv, kant) kenn s heeft genomen. Slechts voo een geng deel s de aanledng ets wat men zelf heeft meegemaakt of ets dat n Hoogeven of nde e gen buut s gebeud. Daab j woden wel n de tweede enquete een aantal kee de bandstchtngen ge-' noemd. Deze zouden dus mede veantwoodel jk kunn.cln z jn voo de elatef gote stjgng. Een ande maat voo de gevoelens van onve ghe d kan, woden ontleend aan de vaag of men we eens denkt aan de mogeljkhed om zelf het slachtoffe te woden van een of andee vom van msdaad; tabel 4.2. t: t Tabel 4.2: Denken aan de mogeljkhed het slachtoffe te woden; pecentages. Hoogeveen vegeljkbae gemeenten noot zelden zo nu en dan nogal eens vaak g.a U t deze tabel bl jkt dat n Hoogeveen n de tweede enquete n 98 de bevolkng aanzenljk Mnde eaan denkt het slachtoffe te woden dan zo'n andehalf jaa daavoo n 979; en dat de pecentages waabj men n 979 en n- 98 zegt noo t aan deze mogel jkhe d te denken aanzenljk gunstge zjn dan de landeljke cjfes. Vede bljkt dat n Hoogeveen vooal vouwen en pesonen van 40 jaa of jonge vaak zeggen e.aan te den ken we eens het slachtoffe te woden. Zo dacht n Hoogeveen - n 98 52" van de vouwen e noo t aan te den ken tegenove 63" van de pesonen van 40 tot 64 jaa en 70" van de pesonen van 65 jaa of oude. De c m nal te t waaaan de espondenten n Hoogeveen den ken s wat veschoven van nbaak naa aanandng, beovng op staat, mshandelng en defstal ut wonng. Ook bandst cht ng LoJodt h eb j een aantal keen genoemd. Aan de espondenten s n de tweede enquete ook gevaagd of ze vnden dat de kans om het slachtoffe te woden geljk gebleven of veanded s ten opzchte van een jaa geleden. Het gunstge beeld voo Hoogeveen n 98 ten opzchte van andehalf jaa teug, dat ut tabel 4.2 wodt vekegen bevestgd n de antwooden op deze vaag. Een dede (33%) van de espondenten was n 98 van menng dat ze mee kans lepsn, 58% meende dat de kans daaop geljk was gebleven, slechts " ze dat de kans klene was gewoden en de ovege 8 had geen menng. Landeljk lggen n 98 ceze pecentages ongunstge. Ongevee 42" meent dat de kans s toegenomen, 44" dat de kans geljk s gebleven en 2% had gean menng. Hagegaan s of e een samenhang bestaat tu5sen slachtoffeschap en gevoelens van onve ghe d. Daatoe Wlen naast de vagen ove "speken ove" of "danken aan c m nal te t" enkela vagan opgeno:nen zoals "zou men als a 's avonds laat nog wed aangebeld opendoen of

20 -.---> net" en "zjn e n uw buut plekken waa u 's avonds leve net aleen komt" en "bent u we eens bang als u 's avonds aleen thus bent". Elk van deze laatste de vagen wed slechts,doo een ke n pecentage van de espondenten zodang beantwood dat gevoelens van onvelghed weden gendceed. (De cjfes voo Hoogeveen l9gen wat gunstge dan de landeljke cjfes voo qua nwonetal vegeljkbae gemeenten). Ove ale vjf va- gan s een somscoe beekend als maat voo het hebben van gavoelens van onvelghed en onust. Dan bljken deze gevoelens n Hoogeveen net samen te hangen met slachtoffeschap. Een utkomst de ook ut landeljke slachtoffeenquetes naa voen s gekomen; pesonen de een gengee kans lopen zjn just mee met het ondewep cmnaltet bezg of zeggen vake te denken het slachtoffe te woden (0). Dt wodt vevolgens ook bevestgd n de utkomst dat n de enquete n Hoogeveen vouwen en pesonen van oudee leeft; jd (65 jaa en oude> hoge scoen voo de mate van onustgevoelens dan mannen of pesonen van jongee eeftjd. Ook s nagegaan of de bekendhed met het polte-expement n Hoogeveen samenhangt met onustgevoelens. Dat bljkt net het geval te zjn, noch voo de bekendhed van VM noch voo de bekendhed met de ovege polte-actvteten, met utzondeng van de samenhang tussen bekendhed met de exta polte-aandacht naast de VM-actvteten en het denken aan de mogeljkhed om zelf het slachtoffe te woden. Peson en de van 'dt ondedeel van hat expement op de hoogte waen zeden vake we eens aan deze mogeljkhed te denken dan pesonen de e p n et van op de hoogte waen. Veondesteld zou kunnen woden dat pesonen d e mee aan het. ondewep, c m nal te t den ken, mee letten op de aant-mz ghe'd van. ", de polte op staat en een eventuele veandeng aan ook eede zullen moken. Ook kan hebj de gotee aanwez ghe d van de pol t e op staat n veband met de bandstchtngen een ol spelen. Dt hoofdstuk samenvattend kan woden geconcludeed dat -afgemeten aan de v j f geselecteede del cttypen- de "wekeljke" cmnaltet n Hoogeveen s toegenqmen n de pe ode van 8 naa 2 slachtoffes (ove 5 delcten>. Deze pecentages hebben betekkng op genge aantallen, waadoo het veschl van 4 voozchtg gehanteed moet woden. Vegeleken met de landeljka sachtoffepe!"centages n gemeenten van vegel jkbae gootte qua nwonetal l;ggen de cjfes voo Hoogeveen zowel ove 978 als ove 980 gunstge; en ook s de stjgng n Hoogc!Veen mnde goot dan landeljk. n Hoogeveen ljken zelfs defstal ut auto en fetsendefstal wat afgenomen n tegenstell ng tot de landel jke tendens. De omvang van nbaak n Hoogeveen ved ent evenwel de aandacht, naast de toename van venelng. Het aangftegedag s n Hoogeveen engszns gedaald n tegenstellng tot het mea stabele patoon n de landeljka cjfes. De gevoelens van onvelghed en onust zjn n Hoogeveen we vemnded. Ovegens ls het we zo dat bepaalde bevolkngsgoepen (oudeen, vouwen) elatef vake met het ondewep c,mnaltet bezg zjn dan andee. En just ook geldt dt elatef mae voo degenen de de exta aandachtvan de polte voo de cmnaltetsbestjdng hebben gemekt doo de gotee aanwezghed van de polte op staat. Dt ljkt e op te wjzen dat een gotee zchtbaahed van de polte net aleen gevoelens van onvelghed en onust kan opoepen maa ook deze gevoelens vede kan aanwakkeen.