Welstandsnota Waterland 2013

Transcriptie

1 Welstndsnot Wterlnd 0

2 INHOUD HOOFDSTUK BEGRIPSBEPALINGEN... Artikel.. Begripsbepling... HOOFDSTUK Welstndscriteri..... Algemene welstndscriteri... Artikel.. Inleiding... Artikel.. Reltie tussen vorm, gebruik en constructie... Artikel.. Reltie tussen bouwwerk en omgeving... Artikel.. Betekenissen vn vormen in de socil-culturele context... Artikel.. Evenwicht tussen helderheid en complexiteit... Artikel.. Schl en mtverhoudingen... Artikel.. Mteril, textuur, kleur en licht..... Gebiedsgerichte welstndscriteri... Artikel.. Inleiding... Artikel.. Welstndsniveu... Artikel.0. Gebiedsindeling... Artikel.. Historische kern Monnickendm...0. Gebiedsbeschrijving...0. Wrdebepling en beleid.... Welstndsniveu: beschermd stdsgezicht en bijzonder welstndsgebied.... Gebiedsgerichte welstndscriteri historische kern Monnickendm... Artikel.. Historische kern Broek in Wterlnd.... Gebiedsbeschrijving.... Wrdebepling en beleid.... Welstndsniveu: beschermd dorpsgezicht en bijzonder welstndsgebied.... Gebiedsgerichte welstndscriteri historische kern Broek in Wterlnd... Artikel.. Historische kern Mrken.... Gebiedsbeschrijving.... Wrdebepling en beleid.... Welstndsniveu: beschermd dorpsgezicht en bijzonder welstndsgebied.... Gebiedsgerichte welstndscriteri historische kern Mrken... Artikel.. Historische kern Zuiderwoude.... Gebiedsbeschrijving.... Wrdebepling en beleid.... Welstndsniveu: beschermd dorpsgezicht en bijzonder welstndsgebied.... Gebiedsgerichte welstndscriteri historische kern Zuiderwoude... Artikel.. Lint Ilpendm...0. Gebiedsbeschrijving...0. Wrdebepling en beleid.... Welstndsniveu: regulier.... Gebiedsgerichte welstndscriteri lint Ilpendm... Artikel.. Lint Wtergng.... Gebiedsbeschrijving.... Wrdebepling en beleid.... Welstndsniveu: bijzonder.... Gebiedsgerichte welstndscriteri lint Wtergng... Artikel.. Lint Uitdm.... Gebiedsbeschrijving.... Wrdebepling en beleid.... Welstndsniveu: regulier.... Gebiedsgerichte welstndscriteri lint Uitdm...

3 Artikel.. Bedrijventerrein Ilpendm.... Gebiedsbeschrijving.... Wrdebepling.... Welstndsniveu: regulier.... Gebiedsgerichte welstndscriteri bedrijventerrein Ilpendm... Artikel.. Bedrijventerrein Het Schouw - Wtergng.... Gebiedsbeschrijving.... Wrdebepling.... Welstndsniveu: regulier.... Gebiedsgerichte welstndscriteri bedrijventerrein Het Schouw - Wtergng... Artikel.0. Bedrijventerrein Glgeriet - Monnickendm.... Gebiedsbeschrijving.... Wrdebepling.... Welstndsniveu: regulier.... Gebiedsgerichte welstndscriteri bedrijventerrein Glgeriet - Monnickendm... Artikel.. Bedrijventerrein Broek in Wterlnd.... Gebiedsbeschrijving.... Wrdebepling.... Welstndsniveu: regulier.... Gebiedsgerichte welstndscriteri bedrijventerrein Broek in Wterlnd... Artikel.. Dorpsuitbreiding Ilpendm.... Gebiedsbeschrijving.... Wrdebepling en beleid.... Welstndsnot: regulier...0. Gebiedsgerichte welstndscriteri dorpsuitbreiding Ilpendm...0 Artikel.. Dorpsuitbreiding Broek in Wterlnd...0. Gebiedsbeschrijving...0. Wrdebepling en beleid.... Welstndsniveu: regulier.... Gebiedsgerichte welstndscriteri dorpsuitbreiding Broek in Wterlnd... Artikel.. Stdsuitbreiding Monnickendm.... Gebiedsbeschrijving.... Wrdebepling en beleid.... Welstndsniveu: regulier.... Gebiedsgerichte welstndscriteri stdsuitbreiding Monnickendm... Artikel.. Dorpsuitbreiding Mrken.... Gebiedsbeschrijving.... Wrdebepling en beleid.... Welstndsniveu: regulier.... Gebiedsgerichte welstndscriteri dorpsuitbreiding Mrken... Artikel.. Lndelijk gebied.... Gebiedsbeschrijving.... Wrdebepling en beleid.... Welstndsniveu: regulier.... Gebiedsgerichte welstndscriteri Lndelijk gebied..... Welstndscriteri voor specifieke bouwwerken... Artikel.. Inleiding... Artikel.. Bouwwerken... Artikel.. Welstndsniveus... Artikel.0. Objectgerichte welstndscriteri voor (stolp)boerderijen.... Beschrijving.... Wrdebepling, ontwikkeling en beleid.... Welstndsniveu: bijzonder.... Objectgerichte welstndscriteri voor (stolp)boerderijen... Artikel.. Objectgerichte welstndscriteri voor Serrestllen, boogstllen en zgtndstllen.0. Beschrijving...0. Wrdebepling, ontwikkeling en beleid.... Welstndsniveu: regulier.... Objectgerichte welstndscriteri voor serrestllen, boogstllen en zgtndstllen... Artikel.. Objectgerichte welstndscriteri voor beschermde monumenten... Pgin vn 0

4 . Beschrijving en beleid.... Welstndsniveu: bijzonder.... Objectgerichte welstndscriteri voor beschermde monumenten... Artikel.. Objectgerichte welstndscriteri voor beeldbeplende en wrdevolle pnden.... Beschrijving.... Wrdebepling, ontwikkeling en beleid.... Welstndsniveu: beschermd of bijzonder.... Objectgerichte welstndscriteri voor beeldbeplende en wrdevolle pnden... Artikel.. Objectgerichte welstndscriteri voor dkopbouwen.... Beschrijving.... Beleid.... Welstndsniveu.... Trendsetter.... Objectgerichte welstndscriteri voor dkopbouwen... Artikel.. Objectgerichte welstndscriteri voor dkkpellen.... Beschrijving.... Beleid.... Welstndsniveu.... Trendsetter.... Objectgerichte welstndscriteri voor vergunningplichtige dkkpellen... Artikel.. Objectgerichte welstndscriteri voor reclmes.... Beschrijving.... Beleid.... Welstndsniveu.... Objectgerichte welstndscriteri voor reclmes..... Loketcriteri voor vergunningplichtige bouwplnnen... Artikel.. Inleiding... Artikel.. Bouwwerken... Artikel.. Loketcriteri voor ngebouwde bijbehorende bouwwerken.... Beschrijving en uitgngspunten welstndsbeleid.... Trendsetter.... Loketcriteri voor vergunningplichtige ngebouwde bijbehorende bouwwerken... Artikel.0. Loketcriteri voor vrijstnde bijbehorende bouwwerken...0. Beschrijving en uitgngspunten welstndsbeleid...0. Trendsetter...0. Loketcriteri voor vergunningplichtige vrijstnde bijbehorende bouwwerken...0 Artikel.. Loketcriteri voor dkkpellen.... Beschrijving en uitgngspunten welstndsbeleid.... Trendsetter.... Loketcriteri voor vergunningplichtige dkkpellen... Artikel.. Loketcriteri voor dkrmen, zonnepnelen en zonnecollectoren.... Beschrijving en uitgngspunten welstndsbeleid.... Trendsetter.... Loketcriteri voor vergunningplichtige dkrmen, zonnepnelen of zonnecollectoren... Artikel.. Loketcriteri voor gevelwijzigingen.... Beschrijving en uitgngspunten welstndsbeleid.... Trendsetter.... Loketcriteri voor vergunningplichtige gevelwijzigingen... Artikel.. Loketcriteri voor erffscheidingen.... Beschrijving.... Beleid.... Welstndsniveu.... Trendsetter.... Loketcriteri voor vergunningplichtige erffscheidingen... Artikel.. Loketcriteri voor rolhekken, luiken en rolluiken.... Beschrijving en uitgngspunten welstndsbeleid.... Trendsetter.... Loketcriteri voor een vergunningplichtig rolhek, luik of rolluik... Artikel.. Loketcriteri voor ntennes.... Beschrijving en uitgngspunten welstndsbeleid... Pgin vn 0

5 . Loketcriteri voor vergunningplichtige spriet-, stf- of vkwerkntennes.... Loketcriteri voor vergunningplichtige schotelntennes... Artikel.. Loketcriteri voor reclmes.... Beschrijving en uitgngspunten welstndsbeleid.... Trendsetter.... Loketcriteri voor reclmes n de gevel.... Loketcriteri voor vrijstnde reclmes (los vn de gevel)..... Hndhving en excessenregeling... Artikel.. Inleiding... Artikel.. Criteri voor een exces..... Welstndscriteri voor (her)ontwikkelingsprojecten... Artikel.0. Inleiding... Artikel.. Procedure... HOOFDSTUK overgngsbepling, inwerkingtreding en citeertitel...0 Artikel.. Overgngsbepling...0 Artikel.. Inwerkingtreding...0 Artikel.. Citeertitel...0 Pgin vn 0

6 HOOFDSTUK BEGRIPSBEPALINGEN Artikel.. Begripsbepling In deze Welstndsnot wordt verstn onder::. beschermd stds- of dorpsgezicht: gebied dt vnwege de ruimtelijke of cultuurhistorische wrde door de Minister is ngewezen tot beschermd gebied krchtens de Monumentenwet; b. beschot: fwerking vn een wnd met plnken, schroten of rbtdelen; c. bijbehorend bouwwerk: een uitbreiding vn een hoofdgebouw dn wel functioneel met een zich op hetzelfde perceel bevindend hoofdgebouw verbonden, dr l dn niet tegen ngebouwd gebouw, of nder bouwwerk, met een dk; zols bedoeld in het Besluit omgevingsrecht. d. blinde muur of gevel: gevel of muur zonder rm, deur of ndere opening. e. borstwering: lge dichte muur tot borsthoogte. f. boeibord: opstnde knt vn een dkgoot of dkrnd, meestl uitgevoerd in hout of pltmteril. g. boerderij: gebouw of gebouwen op een erf met een (oorspronkelijk) grrische functie en het drbij horende woonhuis wronder de stolp, kop-hls-romp en ndere typen. h. bouwblok: een n lle zijden door strten, wegen of groen begrensde groep gebouwen, die een stedenbouwkundige eenheid vormt. i. bouwlg: verdieping vn een gebouw. j. bovenbouw: het bovendeel vn een gebouw; heeft meestl betrekking op de schuine kp vn een huis met de drbij behorende kopgevels; bij een erker het deel dt op de (gemetselde) plint wordt gepltst. k. dkkpel: uitbouw op een hellend dkvlk. l. dkopbouw een toevoeging n de bouwmss die het silhouet vn het oorspronkelijke dk verndert. m. drger en invulling: de drger is de constructie vn een gebouw, wrn de invulling is toegevoegd om te beschermen tegen weer en wind (heeft voorl betrekking op gebouwen uit de jren vijftig en zestig, wrbij het verschil tussen drger en invulling werd gebruikt om de woning in een groot gebouw of rij huizen te onderscheiden). n. ensemble: rchitectonische en stedenbouwkundige compositie vn meerdere pnden. o. erker: kleine toevoeging vn ten hoogste één bouwlg n de gevel vn een gebouw, meestl uitgevoerd in hout en gls. p. geleding: verticle of horizontle indeling vn de gevel door middel vn inspringingen. q. gepotdekseld: gedeeltelijk over elkr gespijkerde plnken om inwtering tegen te gn. r. gootklos: in de muur bevestigd stuk blk ter ondersteuning vn een goot s. goedjrseind: vn oorsprong een nbouwtje n een schuur met schuine kp voor het vee; ondergeschikt n de hoofdvorm vn de boerderij; tegenwoordig vk ls woonfunctie bij het woonhuis. t. kkberg/kpberg: een hooiberg wrvn de zijknten zijn dichtgemkt met hout.; de schuur is vn houtskelet en de kp wordt gedrgen door vier kolommen; het beeld is een vierknte houten schuur. Pgin vn 0

7 u. kop: in het lgemeen gebruikt om de smlle knt vn een rechthoekige vorm n te duiden, bijvoorbeeld bij een gebouw v. ltei: drgblk boven gevelopening w. lessenrsdk: dk met één hellend, niet onderbroken, dkvlk x. lijst: een meestl versierde en geprofileerde rnd ls bekroning vn de bovenzijde vn een gevel y. miveld: bovenzijde vn het terrein dt een bouwwerk omgeeft, de grens tussen grond en lucht z. mkelr: verticle blk op de kopse knt vn een zdeldk, die oorspronkelijk ter ondersteuning ws mr vnf de negentiende eeuw voorl decortief is. mnsrdekp: dkvorm wrbij het onderste deel vn het dk steiler is dn het bovenste deel wrdoor een geknikte vorm ontstt b. metselverbnd: het zichtbre ptroon vn metselwerk c. middenstijl: vertikl deel in het midden vn deur- of rmkozijn. d. nok: horizontle snijlijn vn twee dkvlkken, de hoogste lijn vn het dk e. onderbouw: het onderdeel vn een gebouw; heeft meestl betrekking op de begne grond vn een huis met een zdeldk f. ondergeschikt: voert niet de boventoon g. op vlucht stn: dt een houten topgevel iets voorover helt, wrdoor deze loodrecht lijkt te stt; een loodrechte topgevel lijkt, ls gevolg vn gezichtsbedrog, chterover te hellen. h. overstek: bouwdeel dt vooruitsteekt ten opzichte vn het eronder gelegen deel i. prcellering: indeling in percelen j. pltmteril: bouwmteril dt in pltvorm geleverd wordt, zols hout (triplex en multiplex), kunststof (onder ndere tresp) of stl (vlk of met profiel) k. plint: een duidelijk te onderscheiden horizontle lijn n de onderzijde vn een gebouw l. poer: rechthoekige of trpeziumvormige stenen ondersteuning, onderdeel vn fundering m. rbtdelen: een wnd, wrvn de horizontl ngebrchte plnken met messing en groef in elkr grijpen en wrbij in nsluiting n de messing (n de bovenknt) een hol is geschfd n. rollg: horizontle rij stenen boven een gevelopening of n de bovenzijde vn een gemetselde wnd o. rooilijn: lijn die de grens ngeeft wrbinnen gebouwd mg worden p. schilddk: dk met tenminste drie hellende vlkken q. stolp: boerderijtype met wonen, werken en stllen onder één groot dk r. textuur: de voelbre structuur vn een mteril (bij metselwerk dus de oneffenheden vn de steen en het voegwerk) s. trendsetter: een eerder ontwikkeld soortgelijk (stndrd) bouwpln, wrover de welstndscommissie een positief dvies heeft uitgebrcht t. voorgevellijn: denkbeeldige lijn die strk loopt lngs de voorgevel vn een bouwwerk Pgin vn 0

8 u. voorknt: de voorgevel, het voorerf en het dkvlk n de voorknt vn een gebouw; en de zijgevel, het zijerf en het dkvlk n de zijknt vn een gebouw voor zover die zijde direct grenst n de weg of openbr groen v. windveer: plnk n weersknten vn een pnnendk, bevestigd lngs de buitenste rij pnnen w. wolfseind: schilddk met fgeschuinde punten. x. zdeldk: dk met twee tegenoverliggende dkvlkken die bij de nok smenkomen y. zijgevellijn: denkbeeldige lijn die strk loopt lngs de zijgevel vn een bouwwerk HOOFDSTUK WELSTANDSCRITERIA.. Algemene welstndscriteri Artikel.. Inleiding De lgemene welstndscriteri, die in deze prgrf worden genoemd, richten zich op de zeggingskrcht en het vkmnschp vn het rchitectonisch ontwerp en zijn terug te voeren op vrij universele kwliteitsprincipes. De lgemene welstndscriteri liggen (hst onzichtbr) ten grondslg n elke plnbeoordeling, omdt ze het uitgngspunt vormen voor de uitwerking vn de gebiedsgerichte en objectgerichte welstndscriteri. In prktijk bieden die uitwerkingen meestl voldoende houvst voor de plnbeoordeling. In bijzondere situties, wnneer de gebiedsgerichte en de objectgerichte welstndscriteri ontoereikend zijn, kn het nodig zijn expliciet terug te grijpen op de lgemene welstndscriteri. Dit kn bijvoorbeeld het gevl zijn wnneer een bouwpln fwijkt vn de bestnde of toekomstige omgeving mr door bijzondere schoonheid wél n redelijke eisen vn welstnd voldoet. De welstndscommissie kn burgemeester en wethouders in zo n gevl gemotiveerd en schriftelijk dviseren vn de hrdheidsclusule gebruik te mken en f te wijken vn de gebiedsgerichte en objectgerichte welstndscriteri. In de prktijk betekent dit dt het betreffende pln lleen op grond vn de lgemene welstndscriteri wordt beoordeeld en dt de bijzondere schoonheid vn het pln met deze criteri overtuigend kn worden ngetoond. Het niveu vn redelijke eisen vn welstnd ligt dn uiterrd hoog, het is immers redelijk dt er hogere eisen worden gesteld n de zeggingskrcht en het rchitectonisch vkmnschp nrmte een bouwwerk zich sterker vn zijn omgeving onderscheidt. Artikel.. Reltie tussen vorm, gebruik en constructie Vn een bouwwerk dt voldoet n redelijke eisen vn welstnd mg worden verwcht dt de verschijningsvorm een reltie heeft met het gebruik ervn en de wijze wrop het gemkt is, terwijl de vormgeving drnst ook zijn eigen smenhng en logic heeft. Een bouwwerk wordt primir gemkt om te worden gebruikt. Hoewel het welstndstoezicht slechts is gericht op de uiterlijke verschijningsvorm, kn de vorm vn het bouwwerk niet los worden gedcht vn de eisen vnuit het gebruik en de mogelijkheden die mterilen en technieken bieden om een doelmtige constructie te mken. Gebruik en constructie stn n de wieg vn iedere vorm. Drmee is nog niet gezegd dt de vorm ltijd ondergeschikt is n het gebruik of de constructie. Ook wnneer ndere specten dn gebruik en constructie de vorm tijdens het ontwerpproces gn domineren, mg worden verwcht dt de uiteindelijke verschijningsvorm een begrijpelijke reltie houdt met zijn oorsprong. Drmee is tegelijk gezegd dt de verschijningsvorm méér is dn een rechtstreekse optelsom vn gebruik en constructie. Er zijn drnst ndere fctoren die hun invloed kunnen hebben zols de omgeving en de ssocitieve betekenis vn de vorm in de socil-culturele context. Mr ls de vorm in tegensprk is met het gebruik en de constructie dn verliest zij drmee n begrijpelijkheid en integriteit. Artikel.. Reltie tussen bouwwerk en omgeving Vn een bouwwerk dt voldoet n redelijke eisen vn welstnd mg worden verwcht dt het een positieve bijdrge levert n de kwliteit vn de openbre (stedelijke of lndschppelijke) ruimte. Drbij worden hogere eisen gesteld nrmte de openbre betekenis vn het bouwwerk of vn de omgeving groter is. Pgin vn 0

9 Bij het oprichten vn een gebouw is sprke vn het fzonderen en in bezit nemen vn een deel vn de lgemene ruimte voor prticulier gebruik. Gevels en volumes vormen zowel de externe begrenzing vn de gebouwen ls ook de wnden vn de openbre ruimte die zij gezmenlijk beplen. Het gebouw is een prticulier object in een openbre context, het bestnsrecht vn het gebouw ligt niet in het eigen functioneren lleen mr ook in de betekenis die het gebouw heeft in zijn stedelijke of lndschppelijke omgeving. Ook vn een gebouw dt contrsteert met zijn omgeving mg worden verwcht dt het zorgvuldig is ontworpen en de omgeving niet ontkent. Wr het om gt is dt het gebouw een positieve bijdrge levert n de kwliteit vn de omgeving en de te verwchten ontwikkeling drvn. Over de wijze wrop dt bij voorkeur zou moeten gebeuren kunnen de gebiedsgerichte welstndscriteri duidelijkheid verschffen. Artikel.. Betekenissen vn vormen in de socil-culturele context Vn een bouwwerk dt voldoet n redelijke eisen vn welstnd mg worden verwcht dt verwijzingen en ssocities zorgvuldig worden gebruikt en uitgewerkt, zodt er concepten en vormen ontstn die bruikbr zijn in de bestnde mtschppelijke reliteit. Voor vormgeving gelden in iedere cultuur beplde regels, net zols een tl zijn eigen grmmticle regels heeft om zinnen en teksten te mken. Die regels zijn geen wetten en moeten ter discussie kunnen stn. Mr ls ze worden verhspeld of ongeïnspireerd gebruikt, wordt een tekst verwrrend of si. Precies zo wordt een bouwwerk verwrrend of si ls de regels vn de rchitectonische vormgeving niet bewust worden gehnteerd. Als vormen regelmtig in een bepld verbnd zijn wrgenomen krijgen zij een zelfstndige betekenis en roepen zij, los vn gebruik en constructie, beplde ssocities op. Pilsters in clssicistische gevels verwijzen nr zuilenstructuren vn tempels, trnsprnte gevels vn gls en metl roepen ssocities op met techniek en vooruitgng. In iedere bouwstijl wordt gebruik gemkt vn verwijzingen en ssocities nr wt eerder of elders reeds nwezig ws of nr wt in de toekomst wordt verwcht. De krcht of de kwliteit vn een bouwwerk ligt echter voorl in de wijze wrop die verwijzingen en ssocities worden verwerkt en geïnterpreteerd binnen het kder vn de ctuele culturele ontwikkelingen, zodt concepten en vormen ontstn die bruikbr zijn in de bestnde mtschppelijke reliteit. Zorgvuldig gebruik vn verwijzingen en ssocities betekent onder meer dt er een bouwwerk ontstt dt integer is nr zijn tijd doordt het op grond vn zijn uiterlijk in de tijd worden gepltst wrin het werd gebouwd of verbouwd. Bij resturties is sprke vn herstel vn elementen uit het verleden, mr bij nieuw- of verbouw in bestnde (monumentle) omgeving betekent dit dt duidelijk moet zijn wt uthentiek is en wt nieuw is toegevoegd. Een ontwerp kn worden geïnspireerd door een beplde tijdsperiode, mr dt is iets nders dn het imiteren vn stijlen, vormen en detilleringen uit het verleden. Associtieve betekenissen zijn vn groot belng om een omgeving te begrijpen ls beeld vn de tijd wrin zij is ontstn, ls verhl vn de geschiedenis, ls representnt vn een stijl. Drom is het zo belngrijk om ook bij nieuwe bouwplnnen zorgvuldig met stijlvormen om te gn, zij vormen immers de geschiedenis vn de toekomst. Artikel.. Evenwicht tussen helderheid en complexiteit Vn een bouwwerk dt voldoet n redelijke eisen vn welstnd mg worden verwcht dt er structuur is ngebrcht in het beeld, zonder dt de ntrekkingskrcht door simpelheid verloren gt. Een belngrijke eis die n een ontwerp voor een gebouw mg worden gesteld is dt er structuur wordt ngebrcht in het beeld. Een heldere structuur biedt houvst voor de wrneming en is beplend voor het beeld dt men vsthoudt vn een gebouw. Symmetrie, ritme, herkenbre mtreeksen en mterilen mken het voor de gemiddelde wrnemer mogelijk de grote hoeveelheid visuele informtie die de gebouwde omgeving geeft, te reduceren tot een bevttelijk beeld. Het streven nr helderheid mg echter niet ontrden in simpelheid. Een bouwwerk moet de wrnemer blijven prikkelen en intrigeren en zijn geheimen niet direct prijsgeven. Er mg best een beheerst beroep op de cretiviteit vn de voorbijgnger worden gedn. Vn oudsher worden drom helderheid en complexiteit ls complementire begrippen ingebrcht bij het ontwerpen vn bouwwerken. Complexiteit in de rchitectonische compositie ontstt vnuit de stedenbouwkundige eisen en het progrmm vn eisen voor het bouwwerk. Bij een gebouwde omgeving met een hoge belevingswrde zijn helderheid en complexiteit tegelijk nwezig in een evenwichtige en spnningsvolle reltie. Artikel.. Schl en mtverhoudingen Vn een bouwwerk dt voldoet n redelijke eisen vn welstnd mg worden verwcht dt het een smenhngend stelsel vn mtverhoudingen heeft dt beheerst wordt toegepst in ruimtes, volumes en vlkverdelingen. Pgin vn 0

10 Ieder bouwwerk heeft een schl die voortkomt uit de grootte of de betekenis vn de betreffende bouwopgve. Grote bouwwerken kunnen uiterrd binnen hun eigen grenzen geleed zijn mr worden onherkenbr en ongeloofwrdig ls ze er uitzien lsof ze bestn uit een verzmeling losstnde kleine bouwwerken. De mtverhoudingen vn een bouwwerk zijn vn groot belng voor de belevingswrde ervn, mr vormen tegelijk één vn de meest ongrijpbre specten bij het beoordelen vn ontwerpen. De wrnemer ervrt bewust of onbewust de mtverhoudingen vn een bouwwerk, mr wáárom de mtverhoudingen vn een beplde ruimte ngenmer, evenwichtiger of spnnender zijn dn die vn een ndere, vlt nuwelijks vst te stellen. Duidelijk is dt de krcht vn een compositie groter is nrmte de mtverhoudingen een sterkere smenhng en hiërrchie vertonen. Mits bewust toegepst kunnen ook spnning en contrst drin hun werking hebben. De fmetingen en verhoudingen vn gevelelementen vormen tezmen de compositie vn het gevelvlk. Hellende dken vormen een belngrijk element in de totle compositie. Als toegevoegde elementen (zols een dkkpel, een nbouw of een zonnecollector) te dominnt zijn ten opzichte vn de hoofdmss en/of de vlkverdeling, verstoren zij het beeld niet lleen vn het object zelf mr ook vn de omgeving wrin dt is gepltst. Artikel.. Mteril, textuur, kleur en licht Vn een bouwwerk dt voldoet n redelijke eisen vn welstnd mg worden verwcht dt mteril, textuur, kleur en licht het krkter vn het bouwwerk zelf ondersteunen en de ruimtelijke smenhng met de omgeving of de te verwchten ontwikkeling drvn duidelijk mken. Door middel vn mterilen, kleuren en lichttoetreding krijgt een bouwwerk uiteindelijk zijn visuele en tctiele (tstbre) krcht, het wordt zichtbr en voelbr. De keuze vn mterilen en kleuren is tegenwoordig niet meer beperkt tot wt lokl n mteril en mbchtelijke kennis voorhnden is. Die keuzevrijheid mkt de keuze moeilijker en het risico vn een onsmenhngend beeld groot. Als mterilen en kleuren teveel los stn vn het ontwerp en drin geen ondersteunende functie hebben mr slechts worden gekozen op grond vn decortieve werking, wordt de betekenis ervn toevllig en kn het fbreuk doen n de zeggingskrcht vn het bouwwerk. Dit is bijvoorbeeld het gevl wnneer het gebruik vn mterilen en kleuren geen ondersteuning geeft n de rchitectonische vormgeving of wnneer het gebruik vn mterilen en kleuren een juiste interprettie vn de rd en de ontstnsperiode vn het bouwwerk in de weg stt... Gebiedsgerichte welstndscriteri Artikel.. Inleiding Een belngrijke pijler vn de welstndsnot is het gebiedsgerichte welstndsbeleid. De gebiedsgerichte welstndscriteri zijn gebseerd op de identiteit vn Wterlnd en het rchitectonisch vkmnschp en de ruimtelijke kwliteit zols die in de bestnde situtie worden ngetroffen. Deze criteri geven n hoe een bouwwerk zich moet gedrgen om in zijn omgeving niet teveel uit de toon te vllen, en welke gewrdeerde krkteristieken uit de omgeving in het ontwerp moeten worden gebruikt. Artikel.. Welstndsniveu Het vststellen vn het welstndsniveu is crucil voor het opstellen vn de welstndscriteri. Het welstndsniveu moet nsluiten bij het gehnteerde ruimtelijk kwliteitsbeleid en de gewenste ontwikkelingen. In theorie zijn vier welstndsniveus mogelijk: het door het Rijk ngewezen beschermde stds- of dorpsgezicht, het bijzondere welstndsgebied wr extr inspnning voor de ruimtelijke kwliteit gewenst is, het reguliere welstndsgebied wr de bsiskwliteit moet worden gehndhfd, het welstndsvrije gebied. Artikel.0. Gebiedsindeling In de gemeente Wterlnd worden op bsis vn overeenkomsten in functionele, stedenbouwkundige en/of rchitectonische kenmerken deelgebieden onderscheiden. Pgin vn 0

11 Artikel.. Historische kern Monnickendm. Gebiedsbeschrijving. Gebied De historische kern vn Monnickendm beslt het gebied dt in bijlge (Gebiedsbepling) vn deze welstndsnot is ngegeven ls Afbeelding A. Het gebied wordt omsloten door de Zuidervesting/Vestinggrcht, de Nieuwe Zijds Burgwl, het Noordeinde, de Hringburgwl en t Prooyen. Tot dit gebied wordt ook de westelijke rnd vn Monnickendm gerekend. De oorspronkelijke stedelijke structuur is bewrd gebleven. Nog steeds wordt de entree vn de std gevormd door drie oorspronkelijke hoofdstrten: Noordeinde, Zuideinde en Kerkstrt (Zrken). Het dijkkrkter vn Noordeinde en Zuideinde is nog herkenbr door een verkveling met lnge smlle percelen hks op deze hoofdssen en een stegenptroon in dezelfde richting. De overige strten zijn bijn llen zijstrten en hebben een beperkte verkeersfunctie. Door de compctheid vn de bebouwing is er, behlve vi stegen, nuwelijks reltie met het chterliggend stedelijk gebied. Kenmerkend zijn de lg gelegen stoepen ls gevolg vn de door dijkophoging hoger gelegen rijweg. b. Gebouw Nst de stedenbouwkundige structuur is ook in de rd vn de bebouwing het krkter vn de vroegere wterstd bewrd gebleven. De oudste bebouwing bevindt zich lngs de dm of zeedijk, het tegenwoordige Noord- en Zuideinde. De historische bebouwing n deze hoofdssen (Noordeinde, Zuideinde en Kerkstrt) kenmerkt zich door individuele pnden binnen neengesloten gevelwnden. De meeste gevelwnden stn direct lngs de weg in een strkke rooilijn. Hier en dr wordt de strkke rooilijn onderbroken door een bijzondere functie (bijvoorbeeld de kerk) die enkele meters chter de rooilijn ligt. Lngs de hoofdstrten zijn de schl en mt vn de bebouwing doorgns groter dn in de zijstrten. De gebouwen zijn hier opgebouwd uit mximl drie bouwlgen, terwijl in de zijstrten het ntl lgen één of twee met kp is. De meeste gebouwen stn hks op de weg en hebben een zdeldk of topgevel. Een enkele keer komt er een klokgevel voor. Drnst zijn er wolfseinden (meestl chter een gevellijst) en pltte dken (ls onderdeel vn meerdere dkschilden). An het Noordeinde heeft de bebouwing richting de Dm een hogere beeldbeplende wrde. Het gt hier om het Rdhuis en een ntl sttige chttiende eeuwse huizen. Het verschil in Prcellering, perceelgrootte en de fwisseling tussen lijst- en topgevels geven de strtwnden een belngrijk nzien. Ook n het Zuideinde heeft de bebouwing nbij de Dm een hogere wrde dn in het overige gedeelte vn de strt. De gehele strt is, mede door hr bochtig beloop en profilering, krkteristiek. De Kerkstrt kent nst een ntl beschermde monumenten ook nieuwere objecten. De bebouwing n weerszijden vn de Zrken, het verlengde vn de Kerkstrt, heeft een grote rchitectonische eenheid. De gebouwen lngs de Oude en Nieuwe Zijds Burgwl behoren tot de eerste en tweede uitleg vn de std (00). De pnden hebben één of twee bouwlgen met zdeldk en mken onderdeel uit vn een gevelwnd. An de Nieuwe Zijds Burgwl stn zowel rijtjeswoningen ls losse woningen (soms gescheiden door steegjes). De nokrichting vn de woningen is meestl hks op de weg, mr soms ook evenwijdig n de weg. Zowel de Lindengrcht ls het wter lngs t Znd en het Bloemendl zijn voor het krkter vn Monnickendm vn groot belng. De bebouwing lngs t Znd is beeldbeplend door de nwezigheid vn verscheidene wrdevolle pnden. De bebouwing n de Hven en t Znd is de meest krkteristieke vn de binnenstd vnwege de wisselende rooilijnen en de grote fwisseling in het ntl bouwlgen. Hoewel de bebouwing lngs de zuidzijde vn de Lindengrcht individueel geen bijzondere wrde heeft, is het totlbeeld door de goede schlverhouding wrdevol. Pgin 0 vn 0

12 c. Detillering Het hoofdmteril vn de gebouwen in de binnenstd bestt uit bksteen. In de kleinere strtjes en steegjes wordt (meestl voor zijgevels) ook hout gebruikt. De pnden in de hoofdstrten zijn rijk gedetilleerd en versierd (o.. sierlijsten), wrdoor ze een luxere uitstrling krijgen. An de Nieuwe Zijds Burgwl stt een rijtje woonhuizen met wit gevelstucwerk en met grijze plinten tot n de onderdorpel vn de benedenrmen (De Krim).. Wrdebepling en beleid. Wrdebepling Het oorspronkelijke stedenbouwkundige krkter en de historische gebouwen zijn vn grote wrde voor het krkter vn de std. b. Beleid Behoud vn het bebouwings- en verkvelingsptroon is vn groot belng ngezien deze ptronen de drgers vormen vn de stedelijke hoofdstructuur en een belngrijke krkteristiek vn het gebied zijn. Nieuwe ruimtevormende elementen (o.. bebouwing) dienen in de stedelijke hoofdstructuur te worden ingepst. Het krkter vn het gebouw dient te pssen bij de regionle uitstrling en cultuurhistorische betekenis vn het gebied.. Welstndsniveu: beschermd stdsgezicht en bijzonder welstndsgebied Het welstndstoezicht moet een bijdrge leveren n het mximl behouden en versterken vn de stedenbouwkundige, morfologische, rchitectonische en culturele wrden vn de binnenstd vn Monnickendm. De monumentle pnden zijn beschermd wt betreft vorm en detillering, zo kn het oorspronkelijke krkter worden behouden. Het welstndstoezicht is gericht op het hndhven, herstellen en versterken vn de ruimtelijke krkteristiek en de smenhng vn het gebied.. Gebiedsgerichte welstndscriteri historische kern Monnickendm. Reltie met de omgeving de kleinste en beplende eenheid vn het gebied omvt één pnd en mkt onderdeel uit vn een gevelwnd de rchitectuur moet bijdrgen n zowel het continue beeld en sfeer vn de std ls n de herkenbre identiteit vn de individuele gebouwen de hoofdgevel en de ingngen vn de pnden dienen n de hoofdstrt of vi stegen n de zijknt te liggen hndhf de strkke rooilijnen wr zich dit voordoet hndhf de neengesloten gevelwnden wr zich dit voordoet de nokrichting dient of hks op, of prllel n de strt te zijn wnneer een perceel geert, dient de richting vn het gebouw prllel n de zijdelingse perceelgrens te zijn dn wel prllel n de strt regeer met de entree op de krkteristieke stoepjes voor de gevel (soms met diepe goten en lger gelegen dn de strt) b. Mss en opbouw vn het gebouw npssingen moeten worden uitgevoerd conform de rchitectonische vormtl vn het hoofdgebouw n- en bijgebouwen dienen zich in beginsel chter het hoofdgebouw te bevinden n- en bijgebouwen zijn ondergeschikt n het hoofdgebouw dkkpellen dienen ondergeschikt te zijn toegevoegd blkons zijn n de voorzijde niet toegestn bijzondere functies mogen fwijken vn de gebruikelijke mss, opbouw, mterilgebruik en vorm dr wr sprke is vn een duidelijke repetitie vn type, gevel, bouwhoogte, mteril en kleur dit hndhven Pgin vn 0

13 hndhf de fwisseling in goot- en/of nokhoogte pltte dken zijn toegestn, mits onderdeel vn meerdere dkschilden pltte dken zijn ook toegestn bij nbouwen n de chtergevel, wnneer de indeling vn de oorspronkelijke chtergevel niet geschikt is om een zdeldk te mken of wnneer met een pltdk een betere nsluiting mogelijk is tussen bestnde gebouwen gevellijsten dienen verbijzonderd te worden een wolfseind-dkschild is lleen in combintie met een gevellijst toegestn het gebouw dient een topgevel te hebben, een zdeldkgevel met verticl krkter of rondgnd schilddk is ook toegestn. er dient een duidelijke overgng tussen gevel en dk te zijn (schduwwerking) gevels dienen verticl geleed te zijn; voorl gevels zichtbr vnf de openbre weg c. Detillering, mteril en kleur de elementen in de gevel (deuren, rmen etc) dienen in een consistente verhouding te stn tot elkr en de gevel ls geheel kozijnen dienen met een stnde digonl in de gevel te worden gepltst de detillering dient, met inchtneming vn de rd vn het gebouw, in overeenstemming te zijn met die vn de omliggende pnden in de gevelwnd in de detillering dient een interprettie vn of een rectie op de specifieke (historische) ornmentiek terug te komen indien er goten in het zicht zijn, dienen deze, met inchtneming vn de rd vn het gebouw, te worden gedetilleerd in overeenstemming met de beeldbeplende belendingen witte steen ls hoofddrger is niet toegestn gebruik mteril dt voor de binnenstd kenmerkend is, nmelijk metselwerk voor de voorgevel, steen, hout of pleisterwerk voor de zijgevel; hout voor met nme deuren en kozijnen In verbnd met het stedelijke krkter is het gewenst om ook topgevels uit te voeren in metselwerk dr wr oorspronkelijk nwezig mg de voorgevel uit (wit) pleisterwerk bestn (o.. een deel vn de Nieuwe Zijds Burgwl) gebruik voor de dkbedekking kermische pnnen; kleinere dkvlkken kunnen ook in zink of koper worden uitgevoerd gebruik kleuren die voor de binnenstd vn Monnickendm kenmerkend zijn, bijvoorbeeld donkergroen voor rmen en deuren (driende delen) en lichte bentheimer voor kozijnen en lijstwerken; voor rmen wordt ook de kleur wit gebruikt blkon- en dkterrsfscheidingen dienen in principe vn metl te zijn met spijlen wrdoor een grote openheid ontstt; de kleur dient donker te zijn; het hekwerk dient ruim binnen de dkrnd (boeiboord) gepltst te worden het gebruik vn kunststof is niet toegestn, tenzij sprke is vn een gevel (of dkvlk) die (dt) niet (of nuwelijks) zichtbr is vnf de openbre buitenruimte; in ltstgenoemde situties is het, onder de voorwrde dt sprke moet zijn vn houtgelijkende mterilen en detilleringen, wel toegestn kunststof toe te pssen in de gebieden die buiten de nwijzing vn het beschermde stdsgezicht zijn gelegen is het gebruik vn kunststof, onder de voorwrde dt sprke moet zijn vn houtgelijkende mterilen en detilleringen, eveneens toegestn oeverbeschoeiingen moeten trditioneel worden gedetilleerd, dienen in principe te worden uitgevoerd in hout en dienen in beginsel zo lg mogelijk te worden gehouden, met uitzondering vn oeverbeschoeiingen lngs de grchten in de binnenstd vn Monnickendm; nwezige hoogteverschillen moeten, behlve lngs de grchten, met een ntuurlijk tlud worden opgevngen hekwerken lngs oevers dienen op meter fstnd vn de oever te worden geplts en dienen een open, trnsprnt krkter te hebben. De hoogte vn dergelijke hekwerken is mximl meter erffscheidingen die dwrs op het wter stn dienen meter fstnd te bewren vn de oever Schoorstenen dienen in bksteen te worden uitgevoerd Pgin vn 0

14 Artikel.. Historische kern Broek in Wterlnd. Gebiedsbeschrijving. Gebied De historische kern vn Broek in Wterlnd beslt het gebied dt in bijlge (Gebiedsbepling) vn deze welstndsnot is ngegeven ls Afbeelding B. Het gebied wordt omsloten door de Noordmeerweg in het noorden, het Dokterspd en Grutterspd, de N, de Broekermeerdijk en de bebouwing ten westen vn t Hvenrk. Tot dit gebied wordt ook het gebied ten zuiden vn de N gerekend. Het gt hier om lintbebouwing lngs de Molengouw en het Zuideinde. Broek in Wterlnd is ontstn op de plts wr een f-wteringsstroom in zee uitmondde. De bebouwing concentreerde zich rond het huidige Hvenrk en breidde zich in noordelijke en zuidelijke richting in beperkte mte uit. De hoofdstructuur vn Broek in Wterlnd is nog gelijk n die vn de ontstnsperiode en bestt uit een open wter t Hvenrk wrop een ntl vrten smen komen (Molengouw, Zesstedenvrt, t Dee, Broekervrt). An t Hvenrk en prllel n de verschillende vrten is een lnggerekte bebouwingstructuur ontstn, bestnde uit een ntl (smlle) hoofdwegen en enkele steegjes. Omdt de meeste strten op het plein bij de zeventiende eeuwse Nederlnds Hervormde Kerk uitkomen, kn dit deel vn het dorp ls middelpunt worden beschouwd. De hoofdstrten hebben een belngrijke woon- en verkeersfunctie. De doorgns vrij ruime percelen liggen deels hks (bijvoorbeeld lngs Hvenrk) en deels onder een beplde hoek (bijvoorbeeld lngs De Erven) op de hoofdwegen. De verspringende rooilijnen en de verscheidenheid in bebouwing hebben tot gevolg dt de oorspronkelijke dorpskern een gevrieerd strtbeeld heeft. b. Gebouw De kenmerkende houtbouw overheerst in het krkteristieke dorpsbeeld. Enkele lter gebouwde uit steen opgetrokken pnden worden verspreid in de dorpsbebouwing ngetroffen. Over het lgemeen doen zij, vnwege het neutrle krkter, het historisch beeld nuwelijks geweld n. De gebouwen (grotendeels met woonfunctie) bestn overwegend uit één bouwlg met kp. Er komen zowel lijstgevels en topgevels, ls drvn fgeleide vrinten voor. De woningen stn meestl met de nokrichting hks op, mr soms ook evenwijdig n de weg. Vnwege de verspringende rooilijnen is de reltie tussen de strt en het gebouw verschillend. Lngs de oostzijde vn het Hvenrk zijn de huizen echter min of meer in één rooilijn gerngschikt. De meeste woningen hebben een voortuin, doch wisselend in omvng. Soms komt het ook voor dt de woning direct n de weg is gesitueerd. In het hrt vn de oude kern stt een ntl bijzondere gebouwen: de Nederlnds Hervormde Kerk en een voormlig schoolgebouw. Deze gebouwen wijken in mt en schl f vn de rest vn de bebouwing. Het strtje De Ln, is n één zijde bebouwd met een ntl wrdevolle houten huizen, die met de soms rijk versierde topgevels nr de strt zijn gericht. Leeteinde, een sml strtje, bezit door zijn bochtig verloop en rijke boombegroeiing een hoge schoonheidswrde. Het is voornmelijk slechts n één knt bebouwd. De merendeels oudheidkundig wrdevolle huizen (o.. Wees- en Armenhuis) zijn in een verspringende rooilijn gesitueerd. Het Roomeinde heeft een geheel eigen krkter. Vele opvllend frie houten huizen, wrvn een ntl is gerestureerd, begrenzen ter weerszijden deze tussen de bebouwing doorslingerende dorpsstrt. Ofschoon de bebouwing steeds west-oost is gericht, zijn huizen en boerderijen ten opzichte vn elkr sterk verspringend gesitueerd. Ondnks de openheid vn de bebouwing, bezit een groot gedeelte vn het Roomeinde een opvllende beslotenheid. De reltie met de westelijk gelegen weilnden is door de soms open erven en stegen bewrd gebleven. c. Detillering De gebouwen zijn meestl rijk gedetilleerd. Dit uit zich bijvoorbeeld in de versierde topgevels of gevellijsten. Het mterilgebruik is doorgns hout en steen. Een groot deel vn de woningen bestt Pgin vn 0

15 lleen uit hout. In ndere gevllen is een combintie vn deze mterilen toegepst: de eerste bouwlg is vn steen, de tweede bouwlg is met hout bekleed. Enkele woningen zijn geheel uit steen opgetrokken. Voor de dken zijn dkpnnen gebruikelijk. Broeker grijs en Bentheimer (voor beschot), groen of wit (voor rmen) en gebroken wit (voor lijstwerk) zijn kleuren die voor bebouwing in de dorpskern kenmerkend zijn.. Wrdebepling en beleid. Wrdebepling De opvllende ruimtelijke structuur, de lintbebouwing en de kenmerkende grotendeels rond het Hvenrk geconcentreerde houtbouw zijn vn grote wrde. b. Beleid In dit gebied worden geen grootschlige ontwikkelingen verwcht. Behoud vn het bebouwings- en verkvelingsptroon is vn groot belng ngezien deze ptronen de drgers vormen vn de lndschppelijke hoofdstructuur en een belngrijke krkteristiek vn het gebied zijn. Nieuwe ruimtevormende elementen (o.. bebouwing) dienen in de lndschppelijke hoofdstructuur te worden ingepst. Het krkter vn het gebouw dient te pssen bij de regionle en cultuurhistorische betekenis vn het gebied.. Welstndsniveu: beschermd dorpsgezicht en bijzonder welstndsgebied Het welstndstoezicht moet een bijdrge leveren n het mximl behouden en versterken vn de stedenbouwkundige, rchitectonische en culturele kwliteiten. De opvllende ruimtelijke structuur en kenmerkende houtbouw moeten voor de toekomst behouden blijven. In dit gebied is het welstndstoezicht gericht op het hndhven, herstellen en versterken vn de ruimtelijke krkteristiek en de smenhng vn het gebied.. Gebiedsgerichte welstndscriteri historische kern Broek in Wterlnd. Reltie met de omgeving de kleinste en beplende eenheid vn het gebied omvt één enkel vrijstnd pnd met een individueel krkter de rchitectuur moeten bijdrgen n zowel het continue beeld en sfeer vn het dorp ls n de herkenbre identiteit vn de individuele gebouwen de hoofdrichting vn de bebouwing dient evenwijdig te zijn n de zijdelingse perceelgrenzen de nokrichting dient of hks op, of prllel n de strt te zijn wnneer een perceel geert, dient de richting vn het gebouw prllel n de zijdelingse perceelgrens te zijn De krkteristieke verspringende rooilijnen dienen gehndhfd te blijven hndhf de kleinschlige structuur b. Mss en opbouw vn het gebouw npssingen moeten worden uitgevoerd conform de rchitectonische vormtl vn het hoofdgebouw n- en bijgebouwen dienen zich in beginsel chter het hoofdgebouw te bevinden n- en bijgebouwen zijn ondergeschikt n het hoofdgebouw dkkpellen dienen ondergeschikt te zijn toegevoegd blkons zijn n de voorzijde niet toegestn, tenzij hiervn in het oorspronkelijke ontwerp ook sprke ws bijzondere functies mogen fwijken vn de gebruikelijke mss, opbouw, mterilgebruik en vorm hndhf de fwisseling in goot- en/of nokhoogte een plt dk of een wolfseind is niet toegestn gevellijsten dienen verbijzonderd te worden het gebouw dient een topgevel te hebben, of een gevellijst er dient een duidelijke overgng tussen gevel en dk te zijn (schduwwerking) Pgin vn 0

16 gevels dienen verticl geleed te zijn; voorl gevels zichtbr vnf de openbre weg c. Detillering, mteril en kleurgebruik de elementen in de gevel (deuren, rmen etc) dienen in een consistente verhouding te stn tot elkr en de gevel ls geheel de detillering dient in overeenstemming te zijn met die vn de omliggende pnden in de gevelwnd in de detillering dient een iterprettie vn of een rectie op de specifieke (historische) ornmentiek terug te komen indien er goten in het zicht zijn, dienen deze met inchtneming vn de rd vn het gebouw te worden gedetilleerd in overeenstemming met de beeldbeplende belendingen gebruik mteril dt voor de dorpskern kenmerkend is, nmelijk hout (voor gevel, kozijnen en deuren), metselwerk (voor met nme de plint) en kermische pnnen blkon- en dkterrsfscheidingen dienen in principe vn metl te zijn met spijlen wrdoor een grote openheid ontstt; de kleur dient donker te zijn; het hekwerk dient ruim binnen de dkrnd (boeiboord) gepltst te worden het gebruik vn kunststof is niet toegestn, tenzij sprke is vn een gevel (of dkvlk) die (dt) niet (of nuwelijks) zichtbr is vnf de openbre buitenruimte; in ltstgenoemde situties is het, onder de voorwrde dt sprke moet zijn vn houtgelijkende mterilen en detilleringen, wel toegestn kunststof toe te pssen gebruik kleuren die voor de dorpskern kenmerkend zijn: o.. Broeker grijs en lichte Bentheimer voor beschot, groen voor rmen en ndere driende delen en gebroken wit voor lijstwerk witte steen ls hoofddrger is niet toegestn oeverbeschoeiingen moeten trditioneel worden gedetilleerd, dienen in principe te worden uitgevoerd in hout en dienen in beginsel zo lg mogelijk te worden gehouden; nwezige hoogteverschillen moeten met een ntuurlijk tlud worden opgevngen hekwerken lngs oevers dienen op meter fstnd vn de oever te worden geplts en dienen een open, trnsprnt krkter te hebben. De hoogte vn dergelijke hekwerken is mximl meter erffscheidingen die dwrs op het wter stn dienen meter fstnd te bewren vn de oever Schoorstenen dienen in bksteen te worden uitgevoerd of met hout omtimmert Artikel.. Historische kern Mrken. Gebiedsbeschrijving. Gebied De historische kern vn Mrken beslt het gebied dt in bijlge (Gebiedsbepling) vn deze welstndsnot is ngegeven ls Afbeelding C. Het voormlige eilnd Mrken behoort tot het kleipolderlndschp. Het verkvelingsptroon is hier grillig en volgt in hoofdlijnen de loop vn oude veenstroompjes. Opvllend zijn de in de open polder verspreid voorkomende, circ.00 meter hoge werven. Mrken bestt vn oorsprong uit vn dit soort werven, met een hoge bebouwingsdichtheid en steile tluds. Het verkvelingsptroon op de werven wordt gevormd door een onregelmtige blokverkveling vn kleine percelen. Deze werven met de typische houtbouw torenen uit boven het omringende open en vrijwel bomenloze, met sloten doorsneden grslnd. Ruimtelijk is er een onderscheid tussen de Kerkbuurt en de overige werven. Het bebouwingsptroon vn het merendeel vn de werven is terug te brengen tot een vierknt met twee elkr kruisende pden, wrbij in iedere hoek ruimte is voor ongeveer vier huizen. Het bebouwingsptroon in de Kerkbuurt drentegen kenmerkt zich door de ovle bsisvorm vn de werf. Hks op de hoofdweg zijn de woningen in rijen gesitueerd. Enkele woningen zijn inmiddels gesloopt voor betere lucht- en lichttoetreding. Op deze plekken zijn kleine openbre ruimtes ontstn. De werven in het zuidoosten vn Mrken, n het Zereiderpd en de Moeniswerf, worden gekenmerkt door een geïsoleerde ligging, kleine omvng en intensief bebouwde woonbuurten. De hoge dichtheid leidt ertoe dt de openbre weg en het privé-terrein meestl in elkr overlopen. De inrichting vn de krkteristieke rechthoekige hven met de hoge steiger in het midden is nog ltijd fgestemd op de bottervloot vn de Mrker visserij. b. Gebouw Krkteristiek voor Mrken is dt, behlve een stenen voeting, de woning volledig uit hout is opgetrokken. De onderknt vn de voorgevel bestt meestl uit hout op een stenen plint. Drboven bevinden zich Pgin vn 0

17 schuifrmen met een roedeverdeling. Het bovenschot bestt uit verticl ngebrchte plnken wrin meestl een rm of luik is ngebrcht. De plnken n de zijknten vn de woning zijn horizontl ngebrcht. De ingng bevindt zich in principe in de voorgevel, mr kn zich ook in een vn de zijgevels bevinden. Anvnkelijk bezten de Mrker woonhuizen geen schoorsteen. In Mrken zijn vier verschillende typen woningen te vinden: de lge woning, de verhoogde woning, woningen gedeeltelijk op plen gebouwd en woningen geheel op plen gebouwd. Het krkteristieke lge Mrker woonhuistype is voorl op de werven te vinden. De kpruimte en de nokhoogte zijn groot ten opzichte vn de onderbouw. Op de hellingen vn de werven stn verhoogde woningen wrbij de borstwering in hoogte vrieert om een gelijke nokhoogte te bereiken. De plwoningen stn in een lnge rij prllel n de weg. Dit type komt onder ndere voor op de Kets. Het woongedeelte is bereikbr vi een trp die tegen een houten beun is ngebrcht. De onderbouw bestt uit zwre stijlen. De onderknt vn de woningen werd niet volledig dichtgemkt. Op de Rozenwerf komen veel woningen voor met een sterk overhellende voorgevel. c. Detillering De oudste huizen zijn zwrt geteerd. De nieuwere woningen, uit de negentiende eeuw, zijn groen geverfd. Soms zijn de uithollingen in het rbtprofiel wit geverfd. De kozijnen, windveren, mkelrs en wterborden zijn wit geverfd. De dkpnnen zijn overwegend rood; er komen echter ook grijze gesmoorde dkpnnen voor. Kenmerkend zijn ook de kleine schuurtjes (klompenhokken) die geheel in de stijl vn de krkteristieke Mrker woningen zijn gebouwd.. Wrdebepling en beleid. Wrdebepling Mrken beschikt door hr trditierijke woon- en leefcultuur over een ntl ntionl cultuurhistorische wrden. Belngrijk zijn bijvoorbeeld de overheersende houtbouw, de clusterstructuur vn de werven en de hoge concentrtie vn de woningen op de werven. Tegelijkertijd is de tegenstelling tussen de dicht bebouwde werven en de onbebouwde tussenruimte wrdevol. Ondnks de ltere bebouwing op het miveld is de onderlinge reltie tussen met nme de werven Witte Werf, Grote Werf en Rozenwerf n het Zereiderpd niet verstoord gerkt. Deze is drdoor vn grote wrde voor het silhouet vn het eilnd. De kleinste vn lle woonbuurten, de Moeniswerf, is mede door zijn geïsoleerde ligging en beperkte bereikbrheid vi het Moeniswerverpd ook lndschppelijk bijzonder en wrdevol. De openheid vn het weidegebied en de trnsprntie vn de bleekvelden rond de werven zijn voor het ruimtelijk krkter vn Mrken vn groot belng. b. Beleid Behoud vn het bebouwings- en verkvelingsptroon is vn groot belng ngezien deze ptronen de drgers vormen vn de lndschppelijke hoofdstructuur en een belngrijke krkteristiek vn het gebied vormen. De openheid tussen de bestnde clusters en op de bleekvelden moet in stnd worden gehouden. Dit betekent dt n de voet vn de werf de helling en het zicht op de bebouwing in stnd dient te blijven. Hoge beplnting en schuttingen moeten drom voorkomen worden. Bij een breed en lng perceel is een kleinschlige berging vlkbij het woonhuis onder voorwrden mogelijk. Eventuele nieuwe ruimtevormende elementen (o.. bebouwing) dienen in de lndschppelijke hoofdstructuur te worden ingepst. Vn belng is dt het krkter vn nieuwe bouwwerken dient te pssen bij de regionle en cultuurhistorische betekenis vn het gebied. Anvullingen op het bestnde silhouet zijn bijvoorbeeld mogelijk door sprekende, gedifferentieerde dklijnen in nieuwbouw toe te pssen.. Welstndsniveu: beschermd dorpsgezicht en bijzonder welstndsgebied Mrken is ls beschermd dorpsgezicht ngewezen vnwege de krkteristieke houtbouw, de nederzettingscultuur vn de fzonderlijke werven en het contrst tussen hoger gelegen bebouwde werven en de overwegend onbebouwde tussenruimten. In dit gebied is het welstndstoezicht gericht op het hndhven, herstellen en versterken vn de ruimtelijke krkteristiek en de smenhng vn het gebied. Pgin vn 0

18 . Gebiedsgerichte welstndscriteri historische kern Mrken. Reltie met de omgeving de kleinste en beplende eenheid vn het gebied omvt een enkel vrijstnd pnd met individueel krkter en in mindere mte een bouwblok de rchitectuur moeten bijdrgen n zowel het continue beeld en sfeer vn het dorp ls n de herkenbre identiteit vn de individuele gebouwen hndhf de strkke rooilijnen wr zich dit voordoet de rooilijnen dienen te verspringen hndhf de kleinschlige structuur de nokrichting dient of hks op, of prllel n de strt te zijn b. Mss en opbouw vn het gebouw npssingen moeten worden uitgevoerd conform de rchitectonische vormtl vn het hoofdgebouw n- en bijgebouwen dienen zich in principe chter het hoofdgebouw te bevinden en dienen voorzien te zijn vn een zdel- of lessenrsdk bijgebouwen op bleken dienen n te sluiten bij bestnde bijgebouwen op bleken en moeten zo dicht mogelijk bij de werf of de buurt gepltst worden; de nokrichting dient in de lengterichting vn het bijgebouw te liggen en moet rdil vnf het centrum vn de werf of buurt liggen wrbij doorzichten zoveel mogelijk worden gerespecteerd n- en bijgebouwen zijn ondergeschikt n het hoofdgebouw dkkpellen dienen ondergeschikt te zijn toegevoegd nieuwe blkons en nieuwe krkteristieke beunen met buitentrp zijn niet toegestn tenzij het bestemmingspln hiervoor mogelijkheden geeft bijzondere functies mogen fwijken vn de gebruikelijke mss, opbouw, mterilgebruik en vorm hndhf de (beperkte) fwisseling in goot- en/of nokhoogte de dkhelling vn het hoofdgebouw dient tussen de 0 en grden te liggen zdeldken zijn gewenst gevellijsten dienen verbijzonderd te worden er dient een duidelijke overgng tussen gevel en dk te zijn (schduwwerking) hndhf de kenmerkende opbouw vn het gebouw, nmelijk, in veel gevllen, een plint / souterrin met drboven of bouwlgen (met woonfunctie) en zdeldk gevels dienen verticl geleed te zijn; voorl gevels zichtbr vnf de openbre weg. Detillering, mteril en kleur de elementen in de gevel (deuren, rmen etc) dienen in een consistente verhouding te stn tot elkr en de gevel ls geheel in de detillering dient een interprettie vn of een rectie op de specifieke (historische) ornmentiek terug te komen indien er goten in het zicht zijn, dienen deze, met inchtneming vn de rd vn het gebouw, te worden gedetilleerd in overeenstemming met de beeldbeplende belendingen de rmen dienen te bestn uit een schuifrm met roedeverdeling, soms voorzien vn luiken de krkteristieke beunen en trppen n de buitenzijde dienen vn hout te zijn gebruik mteril dt voor Mrken kenmerkend is, nmelijk hout (voor gevel, dkgoten, kozijnen en deuren), metselwerk (voor de plint en 'onder huizen') en kermische dkpnnen (Oud-Hollndse of opnieuw verbeterde Hollndse pnnen in rood of zwrt) de opbouw dient vn hout te zijn, toegepst in rbt of getrpte weeg het hoofdmteril vn bijzondere gebouwen mg steen zijn het gebruik vn kunststof is niet toegestn, tenzij sprke is vn een gevel (of dkvlk) die (dt) niet (of nuwelijks) zichtbr is vnf de openbre buitenruimte; in ltstgenoemde situties is het, onder de voorwrde dt sprke moet zijn vn houtgelijkende mterilen en detilleringen, wel toegestn kunststof toe te pssen gebruik kleuren die voor Mrken kenmerkend zijn, lichte bentheimer voor kozijnen, dkgoten windveren en mkelrs, donkergroen en zwrt bruin voor de houten gevels Pgin vn 0