Leefbaarheid & Veiligheidsmonitor

Transcriptie

1 Leefbaarheid & Veiligheidsmonitor 2017 Plaats over deze achtergrondfoto uw eigen [kleuren]foto op de voorgrond......gebruik vervolgens onderstaande tool om uw foto op maat te knippen......zo, dat de randen van uw foto overeenkomen met de randen van de achtergrondfoto......uw foto staat nu in de plaats van de achtgrondfoto welke in de presentatie niet meer zichtbaar is! 1

2 November 2017 Kenniscentrum MVS Foto s: Beeldbank Gemeente Schiedam

3 Inhoud 1. Inleiding 5 4. Welzijn Aanleiding en opdracht Algemene gezondheid Responsoverzicht Activiteiten buiten de deur Inhoud van het rapport Sociale contacten Wonen en sociale samenhang Participatiesamenleving Woning en woonomgeving 8 5. Veiligheid Ontwikkeling woonbuurt Onveiligheidsgevoelens Sociale kwaliteit Voorzieningen Discriminatie Rapportcijfer voorzieningen Leefbaarheid en buurtproblemen Tevredenheid voorzieningen Buurtproblematiek Sociale voorzieningen Verloedering Samenvatting en conclusies Overlast 17 Bijlage 1: Wijk- en buurtindeling Schiedam Functioneren gemeente 19

4 4

5 Leefbaarheid en veiligheid staan al lange tijd hoog op de lijst van bestuurlijke prioriteiten. Ook het bevorderen van maatschappelijke participatie, het stimuleren van een gezonde leefstijl en tegengaan van eenzaamheid zijn voorbeelden van zaken die daar bij horen. De Leefbaarheids- en veiligheidsmonitor Schiedam biedt aanknopingspunten om de effecten van het gevoerde beleid in beeld te brengen. 1.1 Aanleiding Leefbaarheid en veiligheid staan in Schiedam al lange tijd hoog op de lijst van bestuurlijke prioriteiten. De invoering van het Grotestedenbeleid in de jaren 90 was de aanleiding om binnen de overheid afspraken te maken over periodiek onderzoek op dit terrein, zowel landelijk als lokaal. Inmiddels is het Grotestedenbeleid beëindigd, maar de behoefte aan beleidsinformatie over leefbaarheid en veiligheid is onverminderd. Daarom heeft in juni/juli 2017 opnieuw een Schiedams onderzoek in het kader van de Leefbaarheids- en Veiligheidsmonitor plaatsgevonden. Deze rapportage geeft de uitkomsten van dit onderzoek. Het levert een beeld op van hoe zaken als woonplezier, veiligheid en sociale cohesie zich in Schiedam ontwikkelen. Dit kan dienen als belangrijke onderbouwing van het gemeentelijk beleid. 1.2 Responsoverzicht Het veldwerk van het onderzoek bestaat uit twee onderdelen: er is een digitale vragenlijst verspreid onder de leden van het internetpanel en een schriftelijke vragenlijst onder een steekproef onder de Schiedammers. De internetvragenlijst is ingevuld door 750 van de 2736 panelleden. Dit komt overeen met een respons van 27%. Voor de schriftelijke vragenlijst werd een steekproef van personen in de leeftijd van 18 tot en met 80 jaar aselect uit het bevolkingsregister getrokken. Deze personen kregen de vragenlijst thuisgestuurd met het verzoek deze in te vullen en terug te sturen. Een andere mogelijkheid betrof de vragenlijst digitaal in te vullen. Door middel van een code in de begeleidende brief konden de. aangeschreven personen anoniem inloggen op de gemeentelijke website en daar de vragenlijst invullen. In totaal hebben inwoners uit Schiedam deelgenomen aan het onderzoek. De respons op de schriftelijke vragenlijst bedraagt 25%. Figuur 1.1 Bron Overzicht aantal respondenten Aantal personen Respons (abs.) Respons (%) Internetpanel ,4% Steekproef Schriftelijk: Schriftelijk: 18,6% Online: 360 Online: 6,6% Totaal: Totaal: 25,2% Totaal ,0% De respons verschilt per wijk: de wijken in het noordelijk stadsdeel laten een relatief hoog responspercentage zien en de animo voor dit onderzoek is in Zuid het laagst. Hiermee was van tevoren rekening gehouden door de omvang van de steekproef in sommige wijken te verhogen. Daarnaast zijn de onderzoeksdata gecorrigeerd met weegfactoren, zodat een accurate afspiegeling ontstaat van de totale Schiedamse bevolking in de leeftijd van 18 tot en met 80 jaar. De uitkomsten leveren daarmee een betrouwbaar beeld op van de mening van de Schiedammer. Op de volgende bladzijde is een overzicht van de respons weergegeven per wijk. 5

6 Figuur 1.2 Overzicht aantal respondenten per wijk Wijk Respons (abs.) Respons (%) Centrum 193 9,1% Oost ,9% West ,% Zuid 187 8,7% Nieuwland 213 9,9% Groenoord ,9% Kethel ,7% Woudhoek ,8% Spaland/Sveaparken ,6% * van 8 personen is niet bekend in welke wijk zij woonachtig zijn 1.3 Inhoud van het rapport In het eerstvolgende hoofdstuk komt de leefbaarheid op wijkniveau aan bod: het wonen en de sociale samenhang in Schiedam. In hoofdstuk 3 ligt de focus op het bestaan van buurtproblemen; hoe vaak ondervinden bewoners overlast of is er bijvoorbeeld sprake van verloedering. Het thema welzijn wordt behandeld in hoofdstuk 4. Het gaat dan bijvoorbeeld om gezondheid, eenzaamheid en participatie. Hoofdstuk 5 heeft het thema veiligheid als onderwerp: veiligheidsgevoelens en plaatsen die als onveilig worden bestempeld. In het daaropvolgende hoofdstuk komt het voorzieningenniveau (hoofdstuk 6) aan de orde. Het laatste hoofdstuk (7) presenteert de belangrijkste uitkomsten en conclusies. 6

7 7

8 De leefbaarheid van buurten en wijken wordt niet alleen bepaald door de fysieke omgeving, zoals de eigen woning en woonomgeving, maar zeker ook de sociale samenhang in een buurt. In de enquête hebben de bewoners de huidige situatie in hun woonbuurt dan ook beoordeeld aan de hand van zowel fysieke als sociale aspecten van leefbaarheid. Daarnaast is gevraagd naar de beleving van de ontwikkeling van de eigen woonbuurt in het afgelopen jaar. 2.1 Woning en woonomgeving Gemiddeld rapportcijfer woning: 7,5 (2015: 7,7) Gemiddeld rapportcijfer woonomgeving: 6,7 (2015: 6,9) Figuur 2.1 Gemiddeld rapportcijfer per wijk Woning Woonomgeving Centrum 8,1 7,2 7,0 6,5 Oost 7,3 7,3 6,1 6,1 West 7,7 7,4 6,8 6,7 Zuid 7,8 7,8 6,9 7,1 Nieuwland 7,3 6,9 6,2 5,8 Groenoord 7,7 7,5 6,9 7,0 Kethel 8,2 8,1 7,9 7,5 Woudhoek 8,1 8,2 7,6 7,8 In dit onderzoek is Schiedammers gevraagd een rapportcijfer te geven voor hun woning en woonomgeving. Het gemiddelde rapportcijfer dat Schiedammers aan hun woning geven is twee tienden gedaald ten opzichte van de afgelopen 8 jaar. Ook de woonomgeving is voor het eerst in 8 jaar met twee tienden gedaald. De grootste daling van gemiddelde rapportcijfer wordt veroorzaakt door het rapportcijfer wat gegeven is in de wijk Centrum. Werd in 2015 gemiddeld nog een 8,1 gegeven voor de woning, nu is dit een 7,2. De woonomgeving werd in 2015 in het Centrum nog beoordeeld met een gemiddelde van 7,0. In 2017 is dit een 6,5. De gemiddelde rapportcijfer voor woning ligt in de wijken Kethel, Woudhoek en Spaland/Sveaparken al jaren boven een 8. Het rapportcijfer voor de woningen in Nieuwland en Oost ligt al jaren onder het gemiddelde. Als de wijk wordt uitgesplitst naar buurt valt op dat vooral Nieuwland West laag scoort op zowel rapportcijfer voor woning als woonomgeving. Het noordelijke deel van West scoort zoals te verwachten zowel op het gebied van woning als woonomgeving minder hoog dan het zuidelijke deel van West. Het rapportcijfer voor koopwoningen is met een 8,1 een stuk hoger dan het rapportcijfer voor huurwoningen met een 6,9. Nederlanders met een migratieachtergrond geven een lagere score voor hun woning en woonomgeving dan Nederlanders. Dit kan komen doordat Nederlanders met een migratieachtergrond vaker wonen in goedkopere huurwoningen. Spal./Sveap. 8,3 8,2 7,8 7,8 8

9 82% vindt de eigen buurt (zeer) prettig om in te wonen 2015: 81% 18% vindt de eigen buurt (zeer) onprettig om in te wonen 2015: 19% De verschillen tussen wijken zijn ook bij de beoordeling naar de woonbuurt groot. In het overgrote deel van de Schiedamse wijken is het volgens de bewoners prettig wonen. Vooral Woudhoek en Spaland/Sveaparken scoren positief met respectievelijk slechts 3% en 2% van de bewoners die niet prettig woont in deze wijken. In Nieuwland vindt het grootste percentage bewoners dat ze onprettig wonen met 33%. In Oost vindt 30% van de bewoners dat het niet prettig wonen is in de eigen buurt. De positieve ontwikkeling van woonbuurt voor Groenoord heeft zich ook in 2017 doorgezet. 86% van de bewoners geeft gaan het prettig te vinden hier te wonen (in 2015: 84%, in 2012: 79%) Figuur 2.2 Spaland/Sveaparken Percentage bewoners per wijk dat vindt dat de buurt vooruit/achteruit is gegaan het afgelopen jaar Centrum Oost West Zuid Nieuwland Groenoord Kethel Woudhoek Schiedam -47% -46% -40% -40% -35% -37% -30% -26% -30% Achteruit gegaan -19% 4% 2% 8% 8% 9% 10% 9% 9% 8% Vooruit gegaan 17% 2.2 Ontwikkeling woonbuurt Bewoners is gevraagd of ze vinden dat de woonbuurt het afgelopen jaar vooruit of achteruit is gegaan. Hieruit blijkt dat bijna de helft vindt dat de buurt gelijk is gebleven. Ruim een derde vindt dat de buurt achteruit is gegaan en slechts 8% van de bewoners is van mening dat de buurt erop vooruit is gegaan. De laatst genoemde score is in vergelijking met landelijke metingen niet erg afwijkend, het percentage bewoners dat vindt dat de buurt achteruit is gegaan ligt landelijk gezien meestal wel een stuk lager, namelijk rond de 13%. De bewoners van het Centrum zijn het meest positief over de vooruitgang het afgelopen jaar: 17% vindt dat de buurt vooruit gegaan is. Jongeren (18-34 jaar) oordelen vaker positief over de ontwikkeling in het afgelopen jaar van de eigen woonbuurt dan andere leeftijdscategorieën. Dit geldt eveneens voor Nederlanders met een migratieachtergrond. Van de Nederlanders met een migratieachtergrond vindt 14% dat de eigen woonbuurt het afgelopen jaar vooruit is gegaan, terwijl dit voor slechts 6% van de Nederlanders geldt. 9

10 2.3 Sociale kwaliteit Figuur 2.4 Score sociale cohesie per wijk Het sociale klimaat van de omgeving is van invloed op de waardering voor het wonen. Daarnaast wordt verondersteld dat sociale cohesie de dominante factor is bij het versterken van leefbaarheid en veiligheid: betrokkenheid bij de buurt leidt er toe dat burgers zich actiever opstellen ten aanzien van omgang met de openbare ruimte en medebewoners. Om dit te kunnen meten is de indicator waardering sociale kwaliteit opgesteld. Deze indicator is opgebouwd uit de oordelen op de volgende stellingen: De mensen kennen elkaar in deze buurt nauwelijks. De mensen gaan in deze buurt op een prettige manier met elkaar om. Ik woon in een gezellige buurt, waar veel saamhorigheid is. Ik voel mij thuis bij de mensen die in deze buurt wonen. Daarbij geldt: hoe hoger de indicatorscore, hoe beter het met de sociale cohesie is gesteld Centrum 5,4 5,3 Oost 4,8 4,7 West 5,7 5,4 Zuid 6,3 6,6 Nieuwland 5,1 4,9 Groenoord 5,2 5,1 Kethel 7,2 6,7 Woudhoek 6,0 6,3 Spal./Sveap. 6,5 6,6 Schiedam 5,6 5,5 cijfer sociale cohesie: 5,5 (2015: 5,6) De indicatiescore sociale cohesie is in bijna alle wijken gedaald. Kethel is al jarenlang de best scorende wijk op het gebied van sociale kwaliteit en samenhang, maar daalt ten opzichte van 2015 vijf tienden. 10

11 Figuur 2.5 Stellingen met betrekking tot de sociale woonomgeving De mensen kennen elkaar in deze buurt nauwelijks De mensen gaan in deze buurt op een prettige manier met elkaar om Vanwege de buurtbewoners zou ik graag uit deze buurt verhuizen Ik woon in een gezellige buurt, waar veel saamhorigheid is Ik voel me thuis bij de mensen die in deze buurt wonen Ik heb veel contact met andere buurtbewoners Ik ben tevreden over de bevolkingssamenstelling in deze buurt In mijn buurt gaan autochtonen en allochtonen goed met elkaar om Ik ben gehecht aan de buurt waar ik woon Ik voel mij mede verantwoordelijk voor de leefbaarheid in de buurt Komt relatief veel voor in: Oost (57%) Centrum (44%) Nieuwland (42%) Zuid (75%) Spal./Sveap. (74%) Oost (37%) Nieuwland (27%) Zuid (56%) Kethel (53%) Kethel (65%) Spal./Sveap. (63%) Kethel (50%) Zuid (45%) Spal./Sveap. (79%) Kethel (65%) Woudhoek (53%) Spal./Sveap. (51%) Kethel (71%) Spal./Sveap. (68%) Kethel (83%) Spal./Sveap. (76%) Woudhoek (74%) Komt relatief weinig voor in: Zuid (16%) Woudhoek (17%) Kethel (18%) Nieuwland (36%) Oost (38%) Woudhoek (5%) Spal./Sveap. (5%) Kethel (6%) Groenoord (17%) Nieuwland (23%) Oost (25%) Oost (34%) Nieuwland (34%) Groenoord (34%) Oost (18%) Groenoord (22%) Centrum (23%) Nieuwland (32%) Groenoord (32%) Nieuwland (33%) West (36%) Oost (40%) Nieuwland (44%) Groenoord (44%) Groenoord (51%) Oost (58%) 17% is het afgelopen jaar actief geweest om de eigen buurt te verbeteren. De bewoners van de wijk Kethel zijn met 25% het meest actief geweest en de bewoners van Woudhoek met 10% het minst actief. 45% vindt dat de buurt er netjes en opgeruimd uitziet. In Kethel zijn ze met 75% het meest tevreden en in Nieuwland met 30% het minst tevreden. Ook in Oost en Zuid vindt slechts een derde dat de buurt er netjes en opgeruimd uitziet. 2.4 Discriminatie 23% heeft het afgelopen jaar discriminatie ervaren In 2015 gaf 17% van de respondenten aan zich het afgelopen jaar wel eens gediscrimineerd te hebben gevoeld. In 2017 is dus een stijging van 6%. Uit landelijk onderzoek van het CPB van 2014, blijkt dat een kwart van de bevolking zich in dat afgelopen jaar (2013) gediscrimineerd heeft gevoeld. Helaas is geen recenter landelijk onderzoek door het CBS beschikbaar. De mate waarin men zich gediscrimineerd voelt hangt vooral samen met afkomst en leeftijd. Van de bewoners met een migratieachtergrond ervaart 30% discriminatie, tegen 17% van de Nederlanders. Verder voelen vooral de jongeren tot 35 jaar zich wel eens gediscrimineerd (31%); naarmate de leeftijd omhoog gaat daalt het percentage, vooral 65 plussers ervaren opvallend weinig discriminatie (11%). Op wijkniveau valt dan ook op dat voornamelijk in de Nieuwland en Groenoord, een wijk met een groot aandeel bewoners met een migratieachtergrond en jongeren, het percentage bewoners dat discriminatie ervaart, aanzienlijk hoger is dan bijvoorbeeld in de wijk Woudhoek waar relatief veel ouderen wonen met een autochtone achtergrond. 11

12 Aan het deel van de inwoners dat zich gediscrimineerd voelde, is gevraagd wat volgens hen de reden van de discriminatie was: Figuur 2.5 Stellingen m.b.t. racisme Ras/afkomst/huidskleur leeftijd/geslacht Godsdienst/levensovertuiging Handicap/chronische ziekte Weet niet/wil ik niet zeggen Geaardheid Overig 7% 11% 10% 17% 18% 27% 56% Net als voorgaande jaren zijn er stellingen over homo(in)tolerantie voorgelegd: Er is in Schiedam een duidelijk verband met het opleidings- en inkomensniveau. Hoe hoger het opleidingsniveau, des te toleranter men is. Verder geldt dat vrouwen in het algemeen toleranter zijn dan mannen. Een nog groter verschil treedt op als wordt gekeken naar de etnische herkomst. Dan valt op dat het tolerantieniveau van met name Nederlandse mannen met een migratieachtergrond achterblijft bij het gemiddelde. Ook bij deze groep is een positieve ontwikkeling te zien in de mate van tolerantie. Onder autochtone vrouwen is de homotolerantie het grootst. Figuur 2.7 Stellingen m.b.t. homo(in)tolerantie Nederlander (helemaal) mee eens Nederlander met migratieachtergrond Figuur 2.6 Stellingen m.b.t. homo(in)tolerantie Man Vrouw Man Vrouw Ik heb er geen problemen mee als mijn buren homoseksueel zijn Ik heb er geen problemen mee dat homoseksuele en lesbische paren kinderen opvoeden Homoseksuelen moeten niet zo te koop lopen met hun homoseksualiteit (bijv. hand in hand over straat lopen) Ik zou er moeite mee hebben als mijn kind een homoseksuele relatie zou hebben (helemaal) mee eens (helemaal) mee oneens 2017: 89% 2017: 4% 2017: 79% 2015: 74% 2017: 17% 2015: 16% 2017: 15% 2015: 14% 2017: 9% 2015: 9% 2017: 62% 2015: 53% 2017: 70% 2015: 60% Schiedammers zijn in 2017 toleranter ten aanzien homoseksualiteit dan in Bijna 8 op de 10 Schiedammers heeft er geen problemen mee als homoseksuele en lesbische paren kinderen opvoeden. Iets minder tolerant zijn Schiedammers geworden als het gaat om de stellingen Homoseksuelen moeten niet zo te koop lopen met hun homoseksualiteit (bijv. hand in hand over straat lopen) en Ik zou er moeite mee hebben als mijn kind een homoseksuele relatie zou hebben. De meerderheid is het (helemaal) oneens met deze stellingen. Ik heb er geen problemen mee als mijn buren homoseksueel zijn Ik heb er geen problemen mee dat homoseksuele en lesbische paren kinderen opvoeden* Homoseksuelen moeten niet zo te koop lopen met hun homoseksualiteit (bijv. hand in hand over straat lopen) Ik zou er moeite mee hebben als mijn kind een homoseksuele relatie zou hebben 2017: 92% 2017: 79% 2015: 79% 2017: 22% 2015: 21% 2017: 11% 2015: 13% 2017: 94% 2017: 90% 2015: 88% 2017: 9% 2015: 10% 2017: 6% 2015: 5% 2017: 73% 2017: 60% 2015: 46% 2017: 25% 2015: 22% 2017: 32% 2015: 37% * In 2015 was de stelling: ik heb er geen problemen mee dat homoseksuele en lesbische paren trouwen en kinderen opvoeden. 2017: 87% 2017: 78% 2015: 65% 2017: 15% 2015: 17% 2017: 22% 2015: 23% 12

13 13

14 Buurtproblemen en overlastsituaties kunnen de leefbaarheid van buurten en wijken negatief beïnvloeden. Dit hoofdstuk geeft inzicht in welke problemen op het gebied van leefbaarheid en overlast er volgens de bewoners voorkomen in hun buurt. Verder is in de enquête gevraagd naar het functioneren van de gemeente als het gaat om de aanpak van problemen in de stad. 3.1 Buurtproblematiek Aan de ondervraagden is een 32-tal problemen voorgelegd met de vraag of deze vaak, soms of (bijna) nooit in hun buurt voorkomen. Figuur Indicatorscore buurtproblemen in Schiedam (0=nooit, 100=vaak)* De uitkomsten van deze vraag zijn omgezet in een indicatorscore buurtproblemen. Dit houdt in dat op een schaal van 0 tot en met 100 de frequentie wordt weergegeven. Een waarde 0 betekent dat een probleem nooit voorkomt, terwijl de waarde 100 weergeeft dat een probleem zich vaak voordoet. Het gaat hier om een inschatting van de respondenten die niet gebaseerd hoeft te zijn op eigen ervaringen. Er wordt dus vooral een beeld gemeten van vervelende voorvallen en misdrijven in de eigen woonbuurt De ontwikkeling van dit soort buurtproblemen in Schiedam is weergegeven in de figuur hiernaast op basis van de oorspronkelijke 28 buurtproblemen*. De gemiddelde score voor deze 28 buurtproblemen samen bedraagt 33,5. Dat is in vergelijking met voorgaande jaren een verslechtering. Op de volgende pagina is in een overzicht te zien dat bijna alle genoemde buurtproblemen volgens de respondenten vaker zijn voorgekomen dan in Net als in voorgaande jaren vormen hondenpoep, rommel op straat en te hard rijden de top 3 van buurtproblemen in Schiedam. In vergelijking met 2015 is alleen de volgorde gewijzigd. Te hard rijden staat nu op nummer 1 en wordt door de meeste bewoners als grootste buurtprobleem ervaren, gevolgd door rommel op straat en hondenpoep. * Vanaf 1998 tot en met 2011 zijn 28 verschillende buurtproblemen gebruikt om de indicatorscore te berekenen. Met de ontwikkeling van de nationale Veiligheidsmonitor zijn 4 soorten problemen toegevoegd. Het betrof zaken als industrielawaai, jeugdcriminaliteit, overlast van daklozen en ongewenste aandacht voor vrouwen en meisjes op straat Voor de vergelijkbaarheid van de scores sinds het begin van dit onderzoek is gekozen voor het bepalen van de trendlijn over de 28 oorspronkelijk in het onderzoek opgenomen voorvallen en misdrijven. * De indicatorscore buurtproblemen berekend over de voorgelegde 32 buurtproblemen bedraagt

15 De gemiddelde score voor alle 32 buurtproblemen samen bedraagt 31,2. Dit is in vergelijking met Vlaardingen (score: 28,8) en Maassluis (score: 22,0) hoger. Figuur 3.1 Rangorde buurtproblemen met bijbehorende scores rang 2017 buurtprobleem te hard rijden rommel op straat hondenpoep op straat vuil naast container/verkeerd aanbieden huisvuil parkeeroverlast gaten of verzakkingen in de bestrating agressief verkeersgedrag overlast van groepen jongeren geluidsoverlast door omwonenden/buren fietsendiefstal lawaai op straat geluidsoverlast door verkeer vernieling van straatmeubilair beschadiging/vernieling aan auto andere vormen van geluidsoverlast overige overlast door omwonenden inbraak in woningen diefstal uit auto s dronken mensen op straat bekladding van muren/gebouwen wildplassen jeugdcriminaliteit drugsoverlast aanrijdingen mensen die lastig gevallen worden ongewenste aandacht vrouwen bedreiging industrielawaai gewelddelicten straatroof overlast van horecagelegenheden overlast van zwervers/daklozen 5 6 gemiddeld 28,1 31,2 Op wijkniveau lopen de indicatorscores sterk uiteen. In de noordelijk gelegen wijken van Schiedam, zoals Kethel, Woudhoek en Spaland/Sveaparken komen buurtproblemen minder vaak voor dan in andere delen van de stad. Desondanks zien we ook in deze wijken dat de indicatorscore voor buurtproblemen is gestegen. Alleen in Centrum komen buurtproblemen volgens de bewoners iets minder vaak voor dan in De score is echter nog steeds aan de hoge kant. Figuur 3.2 Indicatorscore buurtproblemen per wijk (0=nooit, 100=vaak) Centrum 36,1 34,9 Oost 33,1 39,9 West 24,8 30,0 Zuid 29,5 31,5 Nieuwland 29,8 33,2 Groenoord 28,4 31,1 Kethel 19,6 25,5 Woudhoek 19,1 23,6 Spaland/Sveaparken 21,4 23,2 Schiedam 28,1 31,2 Op wijkniveau worden verschillende buurtproblemen als meest voorkomend beschouwd. Wel komen bepaalde buurtproblemen in veel wijken voor zoals hondenpoep, vuil naast de container/verkeerd aanbieden van huisvuil, rommel op straat en te hard rijden. Figuur 3.3 Top 5 hoogste buurtprobleem scores per wijk (0=nooit, 100=vaak) Centrum 1. vuil naast de container / verkeerd aanbieden huisvuil Oost rommel op straat te hard rijden te hard rijden rommel op straat hondenpoep op straat hondenpoep op straat vuil naast de container / verkeerd aanbieden huisvuil 5. agressief verkeersgedrag agressief verkeersgedrag

16 Figuur 3.4 Top 5 hoogste buurtprobleem scores per wijk (0=nooit, 100=vaak) West Zuid 1. hondenpoep op straat hondenpoep op straat 78 Bewoners is tevens gevraagd wat volgens hen het belangrijkste probleem in de buurt is, waarvan men vindt dat het met voorrang moet worden aangepakt. Onderstaand overzicht toont de prioriteiten per wijk die op basis van deze vraag is opgesteld. 2. rommel op straat parkeeroverlast 73 Figuur 3.5 Aan welk buurtprobleem moet de meeste prioriteit worden gegeven? 3. parkeeroverlast rommel op straat te hard rijden te hard rijden vuil naast de container / verkeerd aanbieden huisvuil Nieuwland rommel op straat vuil naast de container / verkeerd aanbieden huisvuil 5. vuil naast de container / verkeerd aanbieden huisvuil Groenoord 1. vuil naast de container / verkeerd aanbieden huisvuil te hard rijden te hard rijden hondenpoep op straat jongerenoverlast rommel op straat hondenpoep op straat fietsendiefstal 50 Kethel 1. te hard rijden gaten of verzakkingen in de bestrating Woudhoek 1. gaten of verzakkingen in de bestrating parkeeroverlast hondenpoep op straat te hard rijden rommel op straat hondenpoep op straat 52 Wijk 1 e 2 e 3 e Centrum Oost West Zuid Nieuwland Groenoord Kethel Woudhoek Spaland/ Sveaparken Schiedam te hard rijden (14%) te hard rijden (12%) parkeeroverlast (23%) parkeeroverlast (29%) rommel op straat (16%) Huisvuil-problematiek (19%) parkeeroverlast (15%) bestrating/ verzakkingen (26%) bestrating/ verzakkingen (25%) parkeeroverlast (14%) geluidsoverlast omwonenden (11%) rommel op straat (12%) rommel op straat (13%) hondenpoep (14%) parkeeroverlast (10%) te hard rijden (9%) bestrating/ verzakkingen (12%) parkeeroverlast (20%) parkeeroverlast (21%) rommel op straat (10%) parkeeroverlast + fietsendiefstal (10%) jongerenoverlast (7%) te hard rijden + huisvuilproblematiek (8%) rommel op straat (9%) jongerenoverlast (10%) fietsendiefstal (8%) te hard rijden (12%) hondenpoep (10%) jongerenoverlast (12%) te hard rijden (9%) 5. parkeeroverlast rommel op straat 47 Spaland/Sveaparken 1. gaten of verzakkingen in de bestrating te hard rijden hondenpoep op straat parkeeroverlast rommel op straat 43 In de huidige meting is parkeeroverlast prioriteit nummer één in Schiedam. Dit is tevens terug te zien in wijken als West en Zuid. Rommel op straat staat net als bij de meting in 2012 hoog in de prioriteitenlijst. Te hard rijden is gestegen op de lijst. Hondenpoep is hierdoor uit de top 3 verdreven, maar dat betekent niet dat dit probleem is verholpen. Bewoners geven aan andere buurtproblemen gewoonweg meer prioriteit. In de noordelijk gelegen wijken van Schiedam geven de bewoners aan dat het probleem van gaten en verzakkingen in de bestrating met voorrang moet worden aangepakt. Ook parkeeroverlast is in deze wijken nog altijd een heikel punt. 16

17 Verloedering De frequentie waarmee volgens bewoners bepaalde voorvallen of vervelende situaties in de buurt voorkomen, bepaalt mede de beleving van de fysieke kwaliteit van een buurt. Om dit te meten is een indicator voor de mate van verloedering in een buurt opgesteld. De indicator verloedering is opgebouwd uit de frequenties waarmee de volgende voorvallen of situaties voorkomen: bekladden van muren en/of gebouwen; rommel op straat; hondenpoep op straat; vernieling van straatmeubilair. In bijna alle wijken, op Centrum en Spaland/Sveaparken na, is de indicatorscore voor verloedering verslechterd. Kethel en Woudhoek laten opvallend slechtere cijfers zien. Volgens de bewoners van deze wijken zijn alle vier de genoemde voorvallen onder de noemer verloedering vaker voorgekomen dan in Figuur 3.7 Indicatorscore verloedering naar wijk (hoe lager, hoe beter) Centrum 5,2 4,5 Oost 5,0 5,3 West 4,0 4,6 Zuid 5,0 5,1 Nieuwland 4,5 4,7 Groenoord 4,7 4,7 Indicatorscore verloedering: 4,6 Op een schaal van 0 (= nooit) tot en met 10 (= vaak) scoort Schiedam een 4,6. Dit betekent dat er voor het eerst in jaren sprake is van een verslechtering. Kethel 2,5 3,6 Woudhoek 3,4 4,2 Spaland/Sveaparken 3,7 3,6 Schiedam 4,3 4,6 Figuur 3.6 Ontwikkeling indicatorscore verloedering (hoe lager, hoe beter) 3.3 Overlast 6,0 5,8 5,6 5,4 5,2 5,0 4,8 4,6 4,4 4,2 Een ander aspect dat mede bepalend is voor het woongenot en de leefbaarheid in een wijk of buurt, is de mate van overlast die bewoners ervaren. Hiervoor is de indicator overlast opgesteld. Voor deze indicator is gevraagd naar de frequentie waarin de volgende vormen van overlast voorkomen in de buurt: overlast van groepen jongeren; overlast door omwonenden (geen geluidsoverlast); lawaai van omwonenden / burengerucht. 4,0 Indicatorscore overlast: 3,7 17

18 De indicator overlast geeft eveneens op een schaal van 0 (= nooit) tot en met 10 (= vaak) aan in welke mate bewoners overlast ervaren. Een score van 3,7 is zeer hoog (lees: zeer matig) in vergelijking met voorgaande jaren. Figuur 3.8 4,0 3,8 3,6 3,4 Ontwikkeling indicatorscore overlast (hoe lager, hoe beter) In het kader van de landelijke Integrale Veiligheidsmonitor is specifiek een indicatorscore opgesteld voor verkeersoverlast. Deze score is op dezelfde wijze op basis van een aantal vragen samengesteld en geeft tevens op een schaal van 0 (= nooit) tot en met 10 (= vaak) aan in welke mate bewoners hinder van verkeer ervaren. Hoe hoger de score op deze schaal, hoe meer overlast men ervaart. De indicator voor verkeersoverlast is gebaseerd op de vragen naar: agressief verkeersgedrag geluidsoverlast door verkeer te hard rijden parkeeroverlast 3,2 3,0 Indicatiescore verkeersoverlast: 4,8 2,8 2,6 Op de indicator voor verkeersoverlast scoort de gemeente Schiedam een 4,8. In vergelijking met het landelijk gemiddelde een zeer hoge score. Tevens betreft deze score een verslechtering ten opzichte van de meting in Alle drie de aspecten van de overlast -indicator scoren in de huidige meting minder goed dan bij de vorige metingen. Figuur 3.9 Indicatorscore overlast naar wijk (hoe lager, hoe beter) Figuur ,6 5,4 Ontwikkeling indicatorscore verkeersoverlast (hoe lager, hoe beter) Centrum 4,0 3,9 Oost 3,8 4,7 West 2,8 3,3 Zuid 3,1 3,6 Nieuwland 3,8 4,3 Groenoord 3,5 3,6 Kethel 2,0 2,7 Woudhoek 2,3 2,8 Spaland/Sveaparken 2,7 2,7 Schiedam 3,2 3,7 5,2 5,0 4,8 4,6 4,4 4,2 4,0 3,8 18

19 Volgens de respondenten zijn alle vier de aspecten van verkeersoverlast vaker voorgekomen dan bij de laatste meting. De grootse hinder hebben bewoners van te hard rijden en parkeeroverlast. Op wijkniveau ziet het beeld er als volgt uit: Figuur 3.11 Indicatorscore verkeersoverlast naar wijk (hoe lager, hoe beter) Centrum 5,3 5,2 Oost 4,5 5,4 West 4,2 5,1 Zuid 4,8 5,5 Nieuwland 4,0 4,6 Groenoord 3,9 4,7 Kethel 3,6 4,5 Woudhoek 3,1 4,3 Spaland/Sveaparken 3,8 4,2 Schiedam 4,1 4,8 Figuur 3.12 Gemiddeld rapportcijfer leefbaarheid naar wijk Centrum Oost West Zuid Nieuwland Groenoord Kethel Woudhoek Spaland/Sveaparken Schiedam Door middel van een aantal stellingen is de mening van de Schiedammers bevraagd over het functioneren van de gemeente op het gebied van leefbaarheid. Figuur 3.13 Stellingen m.b.t het functioneren van de gemeente in de woonbuurt 3.4 Functioneren gemeente ik ben tevreden over het onderhoud van de fietspaden in Schiedam ik zie dat de gemeente werkt aan een aantrekkelijke en plezierige stad 49% 44% 25% 29% 16% 10% 21% 6% In de vragenlijst van de monitor Leefbaarheid en Veiligheid is tevens gevraagd om de leefbaarheid in de eigen woonbuurt met een rapportcijfer te beoordelen. ik heb veel vertrouwen in de toekomst van mijn wijk ik zie dat de gemeente helpt om mijn wijk beter te maken 35% 35% 34% 30% 26% 5% 23% 12% Rapportcijfer leefbaarheid: 6.7 de gemeente betrekt de buurt voldoende bij aanpak leefbaarheid en veiligheid het bestuur van Schiedam doet veel moeite om problemen in de stad aan te pakken 24% 22% 32% 34% 23% 21% 22% 24% De leefbaarheid in de buurt wordt gemiddeld in Schiedam gewaardeerd met een 6.7. Deze score ligt fors lager dan het landelijk gemiddelde (7.5) en het gemiddelde van de G32 (7.3). Wel is het zo dat deze score voor Schiedam de laatste jaren zeer stabiel is. Op wijkniveau zijn er slechts kleine wijzigingen te zien. de gemeente reageert op meldingen en klachten over de leefbaarheid en overlast de gemeente luistert naar de mening van haar burgers (helemaal) mee eens (helemaal) niet mee eens 22% 16% 25% 34% 18% 22% 35% 28% 0% 20% 40% 60% 80% 100% neutraal weet niet/geen mening 19

20 Net als in 2015 blijken heel wat Schiedammers kritisch tegenover het functioneren van de gemeente te staan als het gaat om de aanpak van leefbaarheid en het aantrekkelijker maken van de stad. Van de ondervraagden zegt 44% te zien dat de gemeente aan een aantrekkelijke en plezierige stad werkt. De overige stellingen scoren minder op het onderhoud van de fietspaden na; hierover is ongeveer de helft tevreden. Figuur 3.14 Stellingen m.b.t het functioneren van de woonbuurt 2015 en 2017, % (helemaal) mee eens Ik ben tevreden over het onderhoud van de fietspaden in Schiedam Ik zie dat de gemeente werkt aan een aantrekkelijke en plezierige stad 56% 49% 39% 44% Ik heb veel vertrouwen in de toekomst van mijn wijk 34% 35% Ik zie dat de gemeente helpt om mijn wijk beter te maken 34% 35% De gemeente betrekt de buurt voldoende bij de aanpak van leefbaarheid en veiligheid Het bestuur van Schiedam doet veel moeite om problemen in de stad aan te pakken De gemeente reageert op meldingen en klachten over de leefbaarheid en overlast 21% 24% 22% 22% 21% 22% De gemeente luistert naar de mening van haar burgers 15% 16% Op basis van de uitkomsten op deze stellingen zou enerzijds de conclusie kunnen worden getrokken dat de gemeente in de ogen van de respondenten te weinig doet, maar anderzijds ook dat het gevoerde beleid te weinig wordt herkend. Dat de uitkomsten zeer stabiel zijn in vergelijking met de vorige meting en dat een groot deel van de personen over dit onderwerp zich geen mening kan vormen of hierin neutraal staat, lijkt deze laatste conclusie te ondersteunen. In de praktijk zijn allerlei maatregelen getroffen die voor de burger zichtbaar zouden moeten zijn. Wellicht kan het imago van de gemeente verbeterd worden, indien zij nog meer en duidelijker laat zien wat er allemaal in gang wordt gezet om de leefbaarheid in buurten te optimaliseren. 20

21 21

22 Het algehele welzijn van de mensen wordt in grote mate bepaald door hun fysieke en mentale gezondheid. Vele factoren hebben hier invloed op, welke onderverdeeld kunnen worden in interne en externe factoren. Voorbeelden van interne factoren zijn de leefstijl en voeding van een persoon. Bij externe factoren kan gedacht worden aan de leefomgeving en voorzieningen in de buurt. In welke mate neemt men deel aan de maatschappij? Daarover gaat dit hoofdstuk. 4.1 Algemene gezondheid Figuur 4.1 Moeite met traplopen, lichamelijke verzorging, boodschappen doen etc., verdeeld naar leeftijdscategorie Beoordeling eigen gezondheid: 75,4% (zeer) Goed 21,6% Gaat wel/soms goed en soms slecht jaar 65% 77% 30% 21% 5% 2% 3% Slecht jaar 88% 10% 2% De beoordeling van de eigen gezondheid hangt grotendeels af van de sociaal-economische positie. De helft van de mensen die zeggen een laag inkomen te hebben, beoordeelt de eigen gezondheid niet positief, tegenover 10% van degenen met een hoog inkomen. Bij respondenten met een gemiddeld inkomen is dit 19%. Respondenten tot 50 jaar zijn het meest positief over hun gezondheid. Naarmate men ouder wordt daalt het percentage. Bewoners met een migratieachtergrond zijn minder positief over de eigen gezondheid dan autochtonen (71% positief versus 79%). Op wijkniveau zijn de bewoners van Groenoord het minst vaak positief over de eigen gezondheid (64%), gevolgd door Nieuwland (66%) en Zuid (67%) en zijn bewoners van Spaland/Sveaparken (84%) en Woudhoek (83%) het vaakst positief over hun gezondheid. Dit beeld komt overeen met het beeld uit <35 jaar 83% 17% geen moeite met moeite alleen met hulp Er is gevraagd of men door gezondheidsproblemen moeite heeft met het uitvoeren van bepaalde dagelijkse handelingen zoals traplopen, lichamelijke verzorging of boodschappen doen. Ruim een derde van de 65-plussers heeft moeite hiermee, waarbij 5% deze handelingen alleen met hulp kan. Onder de 35 jaar heeft geen van de respondenten hulp nodig bij het uitvoeren van deze handelingen. 22

23 4.2 Activiteiten buiten de deur Naast de fysieke gezondheid is er ook gevraagd naar aspecten van de sociale gezondheid zoals de mate waarin men deelneemt aan activiteiten buiten de deur. Jongeren gaan het vaakst uit en ouderen het minst. De sociaaleconomische positie heeft de meeste invloed: mensen met een laag inkomen gaan aanzienlijk minder uit dan mensen met een midden- of hoog inkomen. Bewoners met een migratieachtergrond gaan iets minder vaak uit dan autochtonen. Figuur 4.2 Aandeel dat deelneemt aan activiteiten in club /verenigingsverband + aandeel dat zelden/nooit deelneemt per inkomensgroep Figuur 4.4 Aandeel dat deelneemt aan culturele en/of creatieve activiteiten (museum, concert, theater, etc.) + aandeel dat zelden/nooit deelneemt per inkomensgroep 58% 6% 27% 10% minstens 1 keer per week minstens 1 keer per maand zelden/nooit weet niet/geen mening 51% 52% hoog inkomen midden inkomen 61% laag inkomen 31% 40% 29% minstens 1 keer per maand paar keer per jaar zelden/nooit 11% hoog inkomen 28% midden inkomen 43% laag inkomen Ouderen zijn het meest actief in verenigingsverband, jongeren onder de 35 jaar het minst. Bewoners met een migratieachtergrond zijn nemen minder vaak deel aan activiteiten in verenigingsverband dan autochtonen. Mensen met een laag inkomen zijn minder actief in verenigingsverband dan mensen met een midden- en hoog inkomen (zelden/nooit actief laag inkomen: 61% - midden inkomen: 52% - hoog inkomen: 51%). Ook hier heeft de sociaal-economische positie de meeste invloed. Mensen met een laag inkomen nemen minder vaak deel aan culturele activiteiten of creatieve activiteiten dan mensen met een midden- of hoog inkomen. 4.3 Sociale contacten Figuur % 27% Aandeel dat uitgaat (café, restaurant, discotheek) + aandeel dat zelden/nooit uitgaat per inkomensgroep 51% minstens 1 keer per maand paar keer per jaar zelden/nooit 5% hoog inkomen 19% midden inkomen 41% laag inkomen Het hebben van sociale contacten is belangrijk voor het algemene welzijn van mensen. Wanneer men te weinig contact heeft met andere mensen, kunnen gevoelens van eenzaamheid ontstaan die tot depressie kunnen leiden. Vereenzaming is een groot probleem in de maatschappij, met name in grootstedelijke gebieden zoals Schiedam. Daarom is bewoners gevraagd naar de mate van sociale contacten die zij hebben en tevens naar de kwaliteit van deze sociale contacten. 23

24 Om de kwaliteit van deze contacten te achterhalen, is bewoners een aantal stellingen voorgelegd. Hieruit blijkt dat veruit de meeste mensen zich gesteund voelen door familie en vrienden, namelijk 86%. Bij ongeveer 1 op de 10 schort er wel wat aan de kwaliteit van de sociale contacten. Vooral het aantal mensen waarmee men echt kan praten, wordt bij ruim 17% niet als voldoende beschouwd. Figuur ,7% heeft minimaal 1 keer per maand contact met familieleden 90,9% heeft minimaal 1 keer per maand contact met vrienden/kennissen Kwaliteit sociale contacten Wanneer gekeken wordt naar leeftijd, zijn het vooral degenen onder de 50 jaar die aangeven weinig mensen te hebben om mee te praten (23%). Dit percentage is onder ouderen veel lager (13%). Ook zijn het vooral de mensen tot 50 jaar die aangeven behoefte te hebben aan meer contact met mensen (22%). Bij de 65-plussers wil 10% meer contact. Op wijkniveau zijn een aantal uitschieters te zien. Er zijn in Oost, Nieuwland en Groenoord relatief veel mensen die aangeven dat zij maar weinig mensen hebben met wie ze kunnen praten. Verder zijn er in Groenoord en Oost gemiddeld meer bewoners die het gevoel hebben dat niemand speciaal belangstelling voor hen heeft. In Nieuwland geeft 29% aan behoefte te hebben aan meer contact met mensen. Over het algemeen scoren Nieuwland, Groenoord en Oost het hoogst op alle stellingen wat een indicatie geeft voor de mate van eenzaamheid binnen deze wijken. Er zijn maar weinig mensen waarmee ik kan praten Ik heb behoefte aan meer contact met mensen 17,4% 16,9% Er is niemand die speciaal belangstelling voor me heeft Ik voel me vaak in de steek gelaten 7,2% 6,4% Wanneer naar achtergrondkenmerken wordt gekeken valt op dat met name mensen met een laag inkomen hoog scoren op de eenzaamheidsstellingen. Zo vindt 37% van de mensen met een laag inkomen dat er weinig mensen zijn om mee te praten tegenover 12% bij de middeninkomens en 7% bij de hoge inkomens. Degene met een laag inkomen ervaren minder dan gemiddeld steun van hun familie/vrienden en voelen zich vaker dan gemiddeld in de steek gelaten. 24

25 Figuur 4.6 Kwaliteit sociale contacten per wijk 15% Centrum 17% 3% 4% 4% Oost 3% 4% 14% 9% 16% West 16% 8% 7% 8% 11% Zuid 9% 8% 4% 3% Nieuwland 3% 7% 11% Groenoord 12% 11% 11% 9% Kethel 15% 8% 7% 8% 7% Woudhoek 6% 3% 3% 4% Spal./Sveap. 1% 2% 5% 8% 10% 21% 26% 29% 24% 25% Een vergelijking van de resultaten over eenzaamheid met die van de vorige L&V-monitor uit 2015 leidt tot het volgende beeld: de mate van eenzaamheid van Schiedammers is gemiddeld iets afgenomen, maar het aantal Schiedammers dat eenzaamheid ervaart in welke mate dan ook is iets toegenomen. Er kan daarom niet eenduidig worden gesteld dat de eenzaamheid is toeof afgenomen. 4.4 Participatiesamenleving Van een verzorgingsstaat schuift Nederland steeds meer richting een samenleving waarin participatie centraal staat. Het voorzien in elkaars welzijn is hierin een belangrijke factor. Met het oog op deze verschuiving is Schiedammers gevraagd of zij reeds actief zijn als vrijwilliger of mantelzorger en in hoeverre zij bereid zijn om hun buurtgenoten te helpen. Figuur 4.7 Aandeel vrijwilligers en mantelzorgers 27% is Vrijwilliger (2015: 28%) 25% is Mantelzorger (2015: 24%) Er zijn maar weinig mensen waarmee ik kan praten Ik heb behoefte aan meer contacten Ik voel me niet gesteund door familieleden en/of vrienden Ik voel me vaak in de steek gelaten Er is niemand die speciaal belangstelling voor me heeft Naarmate de leeftijd vordert, neemt het aandeel dat vrijwilligerswerk doet toe. Onder 65-plussers is bijna een derde actief als vrijwilliger. In Schiedam doen meer mannen dan vrouwen vrijwilligerswerk. Mannen doen vooral meer vrijwilligerswerk bij een vereniging of club. Vrouwen zijn vaker actief als vrijwilliger bij een wijk- of buurtcentrum. 25

26 Nederlanders met een migratieachtergrond zijn iets minder vaak actief als vrijwilliger dan Nederlanders zonder migratieachtergrond (resp. 24% en 28%). Dit verschil is de afgelopen jaren kleiner geworden. In Kethel doen de meeste bewoners vrijwilligerswerk (36%), in Groenoord het minst (22%). Mantelzorg wordt het vaakst uitgevoerd door personen tussen de 50 en 65 jaar, wat kan worden verklaard door het feit dat er bij deze categorie vaak sprake is van ouders met een hoge leeftijd die zorgbehoeftig zijn. In Groenoord wonen de meeste mantelzorgers (32%), in Woudhoek wonen de minste mantelzorgers (17%). Onder mannen en vrouwen zijn er verschillende voorkeuren voor het doen van bepaalde klusjes. Mannen geven vaker aan bereid te zijn om in huis te klussen en vrouwen zijn vaker bereid te koken voor iemand in de buurt. Mensen met een laag inkomen geven vaker aan dat ze een klus niet uit kunnen voeren dan mensen met een midden of hoog inkomen. Nederlanders met een migratieachtergrond zijn vaker mantelzorger dan autochtonen (resp. 29% en 23%). Bij de vragen over de bereidheid om specifieke klusjes te doen voor iemand in de buurt, blijkt dat de meeste bewoners hier positief tegenover staan. Figuur 4.8 Zou u voor iemand uit uw buurt (ja, doe ik al / ja, als dat nodig is) Zou u voor iemand uit uw buurt (ja, doe ik al/ja, als dat nodig is) Plantjes water geven Boodschappen doen Huisdieren verzorgen Helpen met de computer Koken De hond uitlaten Klusjes in huis doen Klusjes in de tuin doen 54,6% 54,5% 50,1% 47,3% 42,5% 41,5% 79,0% 76,4% Niet alle klusjes zijn even populair. Plantjes water geven wil en kan 8 op de 10 bewoners wel doen. Klusjes doen in de tuin wil of kan slechts 4 op de 10 bewoners. 26

27 27

28 Het gevoel van veiligheid bepaalt in sterke mate de leefbaarheid van een buurt. Het verbeteren van de veiligheidssituatie is dan ook één van de speerpunten van het college. Enerzijds gaat het hierbij om veiligheid en slachtofferschap van criminaliteit. Onveiligheidsgevoelens worden echter veroorzaakt door een veelheid van factoren, waarvan daadwerkelijk slachtofferschap er slechts één is. Verhalen en gebeurtenissen in de omgeving van mensen en berichtgeving in de media blijken eveneens in belangrijke mate de veiligheidsbeleving te beïnvloeden. 5.1 (On)veiligheidsgevoelens Figuur 5.2 Ontwikkeling onveiligheidsgevoel door de jaren heen Het aandeel van de Schiedammers dat zich in het algemeen wel eens onveilig voelt, daalt sinds In hun eigen buurt voelen mensen zich doorgaans veiliger. Ook het percentage mensen die zich onveilig voelen in de eigen buurt daalt sinds Al met al toont Schiedam een positieve ontwikkeling op het gebied van onveiligheidsgevoelens in het algemeen. Ook op onveiligheidsgevoelens in de eigen buurt wordt iets beter gescoord dan in Figuur 5.1 Onveiligheidsgevoel algemeen Onveiligheidsgevoel algemeen 6% Hoewel de onveiligheidsgevoelens zich weer gunstig ontwikkelen, zijn ze ten opzichte van andere gemeenten aan de hoge kant, zeker voor zover het de algemene onveiligheidsgevoelens betreft. Schiedam is wat dit betreft vergelijkbaar met de vier grote steden in Nederland. zelden of nooit 44% 50% soms vaak 62,5% voelt zich veilig in de eigen buurt 8,6% voelt zich vaak onveilig in de eigen buurt Het Nederlandse gemiddelde percentage buurtbewoners dat zich in zeer sterk verstedelijkt gebied vaak onveilig voelt in eigen buurt is 3,1%. (CBS Veiligheidmonitor 2015). 28

29 Jongeren voelen zich onveiliger dan ouderen Figuur 5.3 Onveiligheidsgevoelens per leeftijdscategorie Leeftijd in het algemeen in de eigen buurt tot 35 jaar 58% 43% jaar 51% 37% jaar 44% 30% 65 jaar en ouder 39% 29% Vrouwen voelen zich onveiliger dan mannen, met name in hun eigen buurt: Figuur 5.4 man vrouw Onveiligheidsgevoelens per geslacht 48% 71% 35% 25% 16% Migranten voelen zich onveiliger dan autochtonen: Van de Schiedammers met een migratieachtergrond voelt 8,7% zich vaak onveilig. Van de autochtone Schiedammers voelt 3,4% zich vaak onveilig. In de eigen buurt voelt zelfs 15,2% van de Schiedammers met een immigratieachtergrond zich onveilig, terwijl slechts 4,5% van de autochtone Schiedammers hetzelfde ervaart. Ter vergelijking: in Vlaardingen voelt 7,8% van de mensen met een migratieachtergrond zich onveilig in eigen buurt (de helft van het Schiedamse percentage dus), terwijl van de autochtone Vlaardingers 4,7% zich vaak onveilig voelt in hun eigen buurt. 3% 0% 20% 40% 60% 80% 100% zelden of nooit soms vaak De verklaring voor het verschil tussen Vlaardingen en Schiedam ligt in de mate van homogeniteit op wijkniveau: Vlaardingse wijken zijn in sociaaleconomisch opzicht duidelijk gevarieerder dan Schiedamse wijken. Figuur 5.5 Nieuwland Oost Groenoord Centrum West Zuid Kethel Woudhoek Spaland/Sveaparken Onveiligheidsbeleving op wijkniveau In uw eigen buurt 17% 23% 22% 21% 28% 41% 38% 43% 46% 45% 45% 44% In het algemeen 50% 48% 49% 54% 51% 58% Als het gaat om de onveiligheid die mensen in de eigen woonbuurt ervaren, zijn de verschillen tussen de buurten en wijken behoorlijk groot. Zo scoren Spaland/Sveaparken, Woudhoek en Kethel aanzienlijk beter dan Groenoord, Oost, Centrum en Nieuwland. Opvallend is dat de algemene onveiligheidsgevoelens relatief dicht bij elkaar liggen, ongeacht welke wijk de respondenten wonen. 29

30 In het oog springt dat Nieuwland de enige wijk is waar mensen zich in hun eigen buurt minder veilig voelen dan in het algemeen. Als gekeken wordt naar de buurten waarin de bewoners zich het meest onveilig voelen, blijkt dat Nieuwland en Oost met twee buurten in de top 5 van de zich onveiligst voelende buurten staat. Ook is mensen gevraagd welk rapportcijfer ze geven aan de veiligheid in hun eigen buurt. Het gemiddelde rapportcijfer dat alle inwoners geven aan de veiligheid in hun buurt is een 6,4, terwijl de mediaan 7 is. Figuur 5.8 Rapportcijfer veiligheid buurt Figuur 5.6 Onveiligheidsgevoelens in de eigen buurt 1. Nieuwland West (62+68) 72% 2. Oost 11 t/m 13 54% 19% 29% 19% 3. Oost 14 t/m 17 47% 4. Groenoord 41% 5. Nieuwland Oost (63 t/m 67) 38% 3% 2% 4% 4% 10% 6% 2% Zoals te verwachten was, liggen de buurten waar de bewoners zich het meest onveilig voelen in de sociaal-economisch zwakkere wijken van Schiedam. Analyse van de ontwikkeling van de laatste 5 jaar, laat wel wat verschuivingen op wijkniveau zien. Hoewel de trendlijn voor de gemiddelde onveiligheidsgevoelens sinds 2011 daalt, voelen bewoners van sommige buurten zich juist onveiliger voorheen. Figuur Onveiligheidsgevoelen in de eigen buurt Figuur Niet opmerkelijk is dat de wijken waar mensen zich het meest veilig voelen in hun eigen buurt en in het algemeen, ook het hoogste rapportcijfer krijgen van de wijkbewoners. gemiddelde Rapportcijfers veiligheid in de buurt, per wijk Wijk Rapportcijfer Spaland / Sveaparken 7,3 Woudhoek 7,2 Kethel 7,0 Zuid 6,8 West 6,5 Groenoord 6,4 Centrum 5,9 Nieuwland 5,8 Oost 5,7 30

31 Ook is meer specifiek gevraagd naar onveiligheidsgevoelens in het openbaar vervoer. Circa de helft van de ondervraagden die daadwerkelijk gebruik maakt van het OV, geeft aan zich wel eens onveilig te voelen. Verder is voor de afzonderlijke trein- en metrostations gevraagd hoe de (sociale) veiligheid op en rondom deze locaties wordt beoordeeld. Figuur 5.10 Voelt u zich wel eens onveilig op de volgende plekken? De verschillen tussen mannen en vrouwen zijn significant voor deze specifieke locaties en groter dan bij de onveiligheidsgevoelens in eigen buurt of in het algemeen. Merkwaardigerwijs voelen mannen zich in hun eigen huis wel onveiliger dan vrouwen, hiervoor is geen eenduidige of voor de hand liggende verklaring te formuleren. in uw eigen huis 85% 12% 4% Ook is gevraagd naar andere plaatsen in Schiedam die als onveilig worden ervaren. Verreweg het vaakst werden genoemd: bij metrostation Vijfsluizen bij Metrostation Troelstralaan bij metrostation Parkweg bij station Schiedam Nieuwland 62% 52% 39% 51% 26% 12% 32% 16% 37% 25% 36% 13% het gebied aan de achterzijde van station Schiedam Centrum, de parken in de avonduren, afgelegen plekken, zoals bijvoorbeeld het fietspad bij de Poldervaart, industrieterreinen als de s-gravenlandse Polder het parkeerterrein bij zwembad Groenoord. bij station Schiedam Centrum in het openbaar vervoer 43% 56% 44% 37% 13% 7% De laatste vraag met betrekking tot de veiligheid betreft de toepassing van cameratoezicht. Een overweldigende meerderheid van de Schiedammers is hier een voorstander van. in het centrum van Schiedam 60% 34% 6% Figuur 5.11 Mening over cameratoezicht 0% 50% 100% zelden of nooit soms vaak Het moge duidelijk zijn dat mensen zich in hun eigen huis het meest veilig voelen. Ook het Centrum van Schiedam (op de tweede plaats) wordt als relatief veilig ervaren, zeker in vergelijking met de trein- en metrostations. Meer dan de helft van de ondervraagden die daadwerkelijk gebruik maakt van het OV, geeft aan zich wel eens onveilig te voelen. 13% 3% 4% 80% ik ben er voor het maakt mij niet uit ik ben er op tegen weet niet/geen mening 31

32 32

33 Centrum Oost West Zuid Nieuwland Groenoord Kethel Woudhoek Spal./Svea. Schiedam Naast sociale cohesie, buurtproblemen en veiligheid bepaalt de kwaliteit van het voorzieningenniveau de leefbaarheid van een buurt. Goede voorzieningen maken een buurt aantrekkelijker om er te wonen. Aan de inwoners van Schiedam is gevraagd aan te geven in welke mate zij tevreden zijn over een aantal uiteenlopende voorzieningen. 6.1 Rapportcijfer voorzieningen Gemiddeld rapportcijfer voorzieningen in de buurt: 6,9 (2015: 6,9) de buurt voor dagelijkse boodschappen, openbaar vervoer, straatverlichting en basisscholen. Het minst tevreden is men over de voorzieningen voor jongeren in de buurt: slechts 21% van de respondenten is hierover tevreden. Over parkeerplekken en speelplekken voor jonge kinderen is men evenmin erg te spreken. Het rapportcijfer voor voorzieningen in de buurt is al jaren gelijk. Er zijn wel wat verschillen per wijk. Figuur 6.2 Percentage (heel) tevreden per wijk, per voorziening Figuur 6.1 Rapportcijfer voorzieningen per wijk Centrum 7,3 7,1 Oost 6,5 6,6 West 6,6 6,3 Zuid 6,8 6,8 Nieuwland 6,6 6,6 Groenoord 7,2 7,4 Kethel 7,6 7,5 Woudhoek 7,4 7,3 Spal./Sveap. 7,4 7, Tevredenheid voorzieningen Wanneer we kijken naar de tevredenheid over specifieke voorzieningen, dan blijkt dat Schiedammers het meest tevreden zijn over de winkels in winkels dagelijkse boodschap (haltes) openbaar vervoer straatverlichting basisscholen groen (perk, plantsoen, park) wegen, paden en pleinen crèches / kinderdagverblijven speelvoorzieningen kinderen parkeergelegenheid voorzieningen voor jongeren Als we kijken naar het percentage respondenten dat (zeer) tevreden, geeft als oordeel, blijkt dat het oordeel over de voorzieningen over het algemeen is verslechterd ten opzichte van de meting in

34 Alleen voorzieningen voor jongeren is met 4 procentpunten verbeterd ten opzichte van Op wijkniveau zijn er soms forse verschillen in tevredenheid over de diverse voorzieningen. Vooral de mening over de basisscholen verschilt sterk tussen de wijken. 6.3 Sociale voorzieningen Naast voorzieningen als winkels, openbaar vervoer en basisscholen, biedt Schiedam diverse sociale voorzieningen om de bevolking te ondersteunen en adviseren. Van elf voorzieningen zijn de bekendheid en het gebruik onderzocht. Wijk- en bewonersorganisaties zijn het meest bekend en de Formulierenbrigade het minst. Wat betreft tevredenheid over de voorziening scoort Centrum voor Jeugd en Gezin het hoogst. Schuldhulpverlening en Advies- en Meldpunt huiselijk geweld scoren met 18% tevredenheid het laagst. De tevredenheid over de voorzieningen scoort niet heel hoog. Dit komt niet door grote mate van ontevredenheid, maar omdat de respondenten over het algemeen een neutraal oordeel geven. Figuur 6.3 Bekendheid en tevredenheid sociale voorzieningen Wijkondersteuningsteam (WOT) Centrum voor Jeugd & Gezin ROG Plus 47% 46% 33% 41% 58% 49% Steunpunt mantelzorg 25% 35% Wijk- en bewonersorganisaties 55% 42% Servicepunt vrijwilligers 32% 39% Schuldhulpverlening 37% 18% Formulierenbrigade 24% 30% Ouderenbonden (ANBO, PCOB, KBO) 34% 36%. Advies- en meldpunt huiselijk geweld 31% 18% RADAR 28% 31% percentage dat bekend is met de voorziening percentage dat tevreden is over de voorziening 34

35 35

36 De monitor Leefbaarheid en Veiligheid geeft een beeld van hoe diverse onderwerpen op dit gebied door de inwoners van Schiedam zijn beoordeeld. Het gaat dan niet alleen om criminaliteit en overlast, maar ook het voorzieningenniveau, woonplezier en sociale samenhang komen hierbij aan bod. In onderstaand overzicht is schematisch weergegeven wat de belangrijkste uitkomsten zijn, ter vergelijking zijn de resultaten van de meest recente L&V monitoren van Vlaardingen en Maassluis er ook bij gezet: Figuur 7.1 onderwerp Rapportcijfers en indicatiescores van de Leefbaarheid en Veiligheidsmonitor van Schiedam (2017), Vlaardingen (2017) en Maassluis (2016). Rapportcijfers Schiedam Vlaardingen Maassluis woning 7,5 7,7 7,8 woonomgeving 6,7 7,1 7,3 voorzieningen 6,9 7,0 7,1 leefbaarheid 6,7 7,0 7,2 veiligheid 6,4 6,5 6,8 Indicatorscores sociale cohesie 5,5 5,7 5,9 verloedering 4,6 4,6 3,7 overlast 3,7 3,0 2,3 verkeersoverlast 4,8 4,2 3,3 vermogens- 3,1 3,3 2,8 delicten. dreiging 1,7 1,5 0,8 Scores van 1 t/m 10 = hoe hoger, hoe beter = hoe lager, hoe beter De Leefbaarheids- en Veiligheidsmonitor 2017 laat over het algemeen een verslechtering zien ten opzichte van De waardering voor de eigen woning en de woonomgeving namen af, de dalende trend in sociale cohesie zette zich voort, meer Schiedammers voelden zich gediscrimineerd en er waren meer buurtproblemen dan bij de vorige meting. Deze verslechteringen deden zich echter niet in elke wijk voor en ook niet in gelijke mate. Daarnaast zijn ook positieve punten te melden: de homotolerantie is toegenomen en meer Schiedammers zien dat de gemeente werkt aan een aantrekkelijke stad. Wonen en sociale samenhang De gemiddelde waardering voor de eigen (huur- of koop)woning vertoonde in het verleden altijd een stijgende trend, maar is nu voor het eerst sinds 1998 afgenomen. In de wijk Centrum is de daling het grootst. Alleen in Woudhoek is er sprake van een stijging. De waarderingscijfers voor 2017 zijn het hoogst in Woudhoek en Spaland/Sveaparken en het laagst in Nieuwland. Ook de gemiddelde waardering voor de woonomgeving is iets gedaald, vooral in de wijken Centrum, Nieuwland en Kethel. Ze is daarentegen gestegen in Woudhoek, Zuid en Groenoord. De aanleg van de snelweg A4 heeft de waardering voor de woonomgeving in de aangrenzende wijken dus niet doen dalen. De waarderingscijfers zijn het hoogst in Woudhoek en Spaland/Sveaparken en het laagst in Nieuwland. Nieuwland scoort als enige wijk onvoldoende op dit punt. 36

37 Ruim een derde van de Schiedammers vindt dat de eigen buurt erop achteruit is gegaan in afgelopen jaar. Deze score wijkt weinig af van de vorige twee metingen, in 2012 en In Centrum ziet het hoogste percentage van de bewoners wel vooruitgang (17%), ondanks de daling in de gemiddelde waardering voor de woonomgeving in deze wijk. Waarschijnlijk speelt de bevolkingssamenstelling van Centrum hierin een rol: de wijk heeft veel jonge inwoners en jongeren en inwoners met een migratieachtergrond zijn positiever in hun oordeel over de ontwikkeling van de wijk. De dalende trend in de sociale cohesie is nog niet gekeerd: ze daalde van 5,6 in 2015 naar 5,5 in 2017 (op een schaal van 0 tot 10). In de wijken Zuid, Woudhoek en Spaland/Sveaparken is de sociale cohesie gestegen en in overige wijken gedaald, vooral in West en Nieuwland. De cohesiecijfers voor 2017 zijn het hoogst in Kethel, Spaland/Sveaparken en Zuid en het laagst in Oost, Nieuwland en Groenoord. Buurtproblemen Buurtproblemen zijn toegenomen in alle wijken, met uitzondering van Centrum. De indicatorscore voor Schiedam als geheel steeg van 28,1 in 2015 naar 31,2 in 2017, op een schaal van 0 tot 100. Het gaat om problemen als hondenpoep, rommel op straat, te hard rijden en in noordelijke wijken ook vaak om gaten of verzakkingen in bestrating. De aanpak van parkeeroverlast heeft wat de Schiedammers betreft de hoogste prioriteit. De indicatorscore voor verloedering (bekladding, rommel op straat, hondenpoep, vernieling) is gestegen van gemiddeld 4,3 naar 4,6 (op een schaal van 0 tot 10), nadat deze jarenlang was gedaald. In bijna alle wijken is deze verslechtering gemeten. De indicatorscore voor overlast (van groepen jongeren, omwonenden of burengerucht) vertoont een stijgende trend. De indicatorscore verkeersoverlast is fors gestegen, van 4,1 in 2015 naar 4,8 in 2017, na een eerdere daling. Discriminatie is toegenomen sinds de vorige meting. In 2015 voelde 17% van de Schiedammers zich in het afgelopen jaar gediscrimineerd en in %. Dit laatste percentage zit in de buurt van het landelijk gemiddelde uit Helaas is er geen recenter landelijk cijfer beschikbaar. Afkomst en leeftijd spelen de belangrijkste rol: vooral Schiedammers met migratieachtergrond en jongeren voelden zich in het afgelopen jaar gediscrimineerd. Inwoners van Nieuwland en Groenoord gaven relatief vaak aan slachtoffer te zijn van discriminatie en inwoners van Woudhoek relatief weinig. Daarentegen staan Schiedammers steeds toleranter tegenover homoseksualiteit: 79% heeft er geen problemen mee als homo- of lesbische stellen kinderen opvoeden. In 2015 was dit nog 74%. Vooral hogeropgeleiden, vrouwen en autochtonen staan tolerant tegenover homoseksualiteit. De gemiddelde leefbaarheidsscore is gedaald van 6,8 in 2015 naar 6,7 in Dit is ruim onder het landelijk gemiddelde (7,5) en het gemiddelde van de G32-gemeenten (7,3). De leefbaarheidsscore is het laagst in Oost, Nieuwland en Centrum en het hoogst in Spaland/Sveaparken, Kethel en Woudhoek. Schiedammers staan kritisch tegenover het functioneren van de gemeente. Toch is waardering voor de gemeente wel iets toegenomen, vooral wat betreft het werken aan een aantrekkelijke stad: 44% ziet dat de gemeente zich daarvoor inspant, tegen 39% in De waardering van het onderhoud van fietspaden is echter afgenomen. Welzijn Ruim drie kwart beoordeelt de eigen gezondheid als (zeer) goed en 3% als slecht. Hoe hoger het inkomen, des te beter de gezondheid wordt ervaren. Niet verrassend: hoe ouder, hoe meer gezondheidsproblemen. Op wijkniveau bestaan grote verschillen. Zo ervaren inwoners van Groenoord de meeste gezondheidsproblemen, terwijl de respondenten ui Spaland/Sveaparken en de Woudhoek de minste problemen ervaren, evenals voorgaande jaren. 37

38 Jongeren en mensen met een sociaal-economische stevige positie hebben het meest actieve leven als het gaat om uitgaan, culturele evenementen. Ouderen zijn daarentegen het meest actief in verenigingsverband. De mate van eenzaamheid onder Schiedammers is gemiddeld iets afgenomen, maar het aantal Schiedammers dat eenzaamheid ervaart in welke mate dan ook is juist iets toegenomen. Meer dan 90% van de Schiedammers heeft maandelijks contact met familie èn vrienden. In Nieuwland heeft bijna 29% behoefte aan meer contact, ook Oost en Groenoord scoren hoog. 27% van de respondenten geeft aan vrijwilligerswerk te doen, waar 25% mantelzorg verricht. Nederlanders met een migratie-achtergrond zijn vaker mantelzorger en doen iets minder vrijwilligerswerk. De meerderheid van alle inwoners is bereid om mensen te helpen met dagelijkse klusjes. Veiligheid Sinds 2012 is een lichte daling zichtbaar in de onveiligheidsgevoelens van Schiedammers in zowel hun eigen buurt, als in het algemeen. Ten opzichte van vergelijkbare gemeenten blijven ze echter aan de hoge kant. Schiedammers voelen zich in hun eigen buurt veiliger dan in het algemeen. Opvallende uitzondering is Nieuwland, de enige wijk waar het omgekeerde het geval is. Er is een duidelijke samenhang te zien tussen de sociaal-economische status van een wijk en de veiligheidsbeleving. Jongeren tot 35, vrouwen en Schiedammers met een migratieachtergrond voelen zich onveiliger dan andere groepen. Waarschijnlijk speelt hier een rol dat met name jongeren s avonds vaker op straat zijn. Zij gaan immers vaker uit en bezoeken meer culturele activiteiten die in de avonduren plaatsvinden. De avonden roepen sowieso meer gevoelens van onveiligheid op. Het gemiddeld rapportcijfer van alle Schiedammers voor de veiligheid is een 6,4. Slechts 4% van alle respondent voelt zich vaak onveilig in hun eigen huis. In de wijk Oost ligt dit percentage op 11,2%. De station aan de Parkweg, Troelstralaan en het station Schiedam Centrum worden als meest onveilige plek beschouwd, zeker in de avonduren. Voorzieningen Schiedammers geven al jaren ongeveer hetzelfde rapportcijfer voor het voorzieningenniveau, namelijk een 6,9. Het oordeel over specifieke voorzieningen is over het algemeen echter lager dan bij de laatste meting in Schiedammers zijn met name tevreden over winkels voor dagelijkse boodschappen, straatverlichting, OV en basisscholen. Minder tevredenheid is er over parkeerplekken, speelplekken en jongerenvoorzieningen. Met name sociale voorzieningen met een zorg- en ondersteuningscomponent zijn bekend bij de Schiedammers. Onder meer de WOTs, het Centrum voor Jeugd en Gezin en ROGplus genieten grote bekendheid. De waardering onder de respondenten die bekend zijn met de voorzieningen, is echter niet zo hoog: het CJG scoort het best met een waardering van 58%, terwijl schuldhulpverlening en het Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld onderaan staan met een waarderingscijfer van slechts 18%. Hierbij dient wel te worden benadrukt dat er een grote groep respondenten neutraal heeft geoordeeld. Het percentage ontevreden is respectievelijk 13% en 9%. Tot slot Alles overziend, zijn de scores de laatste twee jaar achteruit gegaan. In Schiedam zijn daarbij grote verschillen zichtbaar tussen wijken en buurten onderling. Over het algemeen kan gesteld worden dat de sociaaleconomische samenstelling van een wijk grote invloed heeft op leefbaarheids- en sociale aspecten en gevoelens van onveiligheid. Gesteld kan worden dat de lichte achteruitgang in de resultaten met name wordt veroorzaakt door de negatievere mening van Schiedammers over de buitenruimte. Buitenruimte is immers iets waar de inwoners elke dag mee in aanraking komen en waar wisselingen in kwaliteit snel zichtbaar worden. Zo roept bijvoorbeeld het onrechtmatig bijplaatsen van huisvuil veel ergernis op en geeft dit snel een verloederd straatbeeld. Van het vervangen van bruggen, herinrichtingsprojecten, de aanleg van rotondes en andere ingrepen in de openbare ruimte moet geconstateerd worden dat de kost vanzelfsprekend voor de baat uitgaat. Deze constatering wordt gestaafd door het feit dat er onder Schiedammers veel waardering is voor bijvoorbeeld de afgeronde projecten in de binnenstad, hetgeen eveneens blijkt uit de positieve resultaten van het Imago-onderzoek op dit onderdeel. 38

39 Bijlage: Wijk- en buurtindeling Schiedam Wijk 1: Centrum 00 Binnenstad 21 Brandersbuurt 22 Walvisbuurt 23 De Plantage Wijk 2: Oost 11 Stadserf 12 Natuurkundigenbuurt 13 Singelkwartier 14 Stationsbuurt 15 Wetenschappersbuurt 16 Newtonbuurt 17 Rotterdamsedijk 50 Nieuw Mathenesse Wijk 3: West 31 Schildersbuurt 32 Schrijversbuurt 33 Fabribuurt 34 Frankenland 35 Liduinabuurt 36 Nassaukwartier 37 Oranjekwartier 38 Haverschmidtkwartier 39 Distillateursbuurt Wijk 4: Zuid 41 Noletbuurt 42 Eilandenbuurt 43 Piet Sandersbuurt 44 Maasboulevard 45 Havenbuurt Wijk 5: Nieuwland 62 Spieringshoek 63 Staatsliedenbuurt 64 Vakbondsliedenbuurt 65 Hollandiabuurt 66 s-gravelandseplas 67 Nolensbuurt 68 Wibautbuurt Wijk 6: Groenoord 72 Groenoord-Zuid 73 Groenoord-Midden 74 Groenoord-Noord Wijk 7: Kethel 71 Parkenbuurt/Bijdorp 75 Kethel-dorp 76 Vogelbuurt 77 Tuindorp 81 Spaanse Polder 82 s-gravelandsepolder 83 Polder-wetering Wijk 8: Woudhoek 91 Toneelspelersbuurt 92 Ambachtenbuurt 93 Kastelenbuurt 94 Botenbuurt 99 Noordkethelpolder Wijk 9: Spaland/Sveaparken 95 De Gaarden/Sveafors 96 De Vlinderhoven/Sveaholm 97 De Akkers en De Velden 98 Sveaborg en -Dal 39