Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Pedagogiek voltijd - deeltijd Leraar 2 e graad Pedagogiek voltijd - deeltijd.

Transcriptie

1 Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Pedagogiek voltijd - deeltijd Leraar 2 e graad Pedagogiek voltijd - deeltijd Fontys Hogeschool

2 Scheveningseweg KV Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl Adviesrapport Accreditatie hbo bacheloropleiding Pedagogiek voltijd - deeltijd Leraar 2 e graad Pedagogiek voltijd - deeltijd CROHO nr en Hobéon Certificering BV 15 juni 2009 Auditteam: Drs. G.J. Stoltenborg Drs. A.M. van Latum G.H.M.S. Zacht Prof. Dr. W. Veugelers R. Bousaid Secretaris: R.G. Peters

3 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Functie van het rapport Bereik van de beoordeling Karakteristiek van de opleiding Visitatierapport In de groei 2003 (uitgebracht in januari 2004) Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Beslisregels Auditteam Deelnemers visitatie Programma van de audits op 10 maart 2009 en locatiebezoeken 7 2. Bevindingen en beoordeling 8 Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding 8 Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen 8 Facet 1.2. Niveau Bachelor 11 Facet 1.3. Oriëntatie HBO 13 Onderwerp 2: Programma 15 Facet 2.1. Eisen HBO 15 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma 18 Facet 2.3. Samenhang Programma 20 Facet 2.4. Studielast 22 Facet 2.5. Instroom 24 Facet 2.6. Duur 26 Facet 2.7. Afstemming tussen Vormgeving en Inhoud 27 Facet 2.8. Beoordeling en Toetsing 29 Onderwerp 3: Inzet van Personeel 33 Facet 3.1. Eisen HBO 33 Facet 3.2. Kwantiteit Personeel 35 Facet 3.3. Kwaliteit Personeel 36 Onderwerp 4: Voorzieningen 38 Facet 4.1. Materiële Voorzieningen 38 Facet 4.2. Studiebegeleiding 40 Onderwerp 5: Interne Kwaliteitszorg 42 Facet 5.1. Evaluatie Resultaten 42 Facet 5.2. Maatregelen tot Verbetering 44 Facet 5.3. Betrekken van Medewerkers, Studenten, Alumni en Beroepenveld 46 Onderwerp 6: Resultaten 49 Facet 6.1. Gerealiseerd Niveau Facet 6.2. Onderwijsrendement SAMENVATTEND OORDEEL Oordeelschema hbo bacheloropl. Pedagogiek 53 Alg. Beroepenvariant ABV voltijd, FPH Oordeelschema hbop bacheloropl. Pedagogiek 54 Alg. Beroepenvariant ABV deeltijd, FPH Oordeelschema hbo bacheloropl. leraar 2 e graad Pedagogiek voltijd, FPH Oordeelschema hbo bacheloropl. leraar 2 e graad Pedagogiek deeltijd, FPH Integraal oordeel en advies aan de NVAO 57 Bijlage I: Curricula Vitae auditoren en onafhankelijkheidsverklaringen auditoren Bijlage II: Programma visitatie

4 1. INLEIDING 1.1. Functie van het rapport Het onderhavige rapport bevat het advies aan de NVAO dat door Hobéon Certificering als Visiterende en Beoordelende Instantie is opgesteld ten behoeve van de accreditatie van de in paragraaf 1.2 genoemde HBO bachelor opleidingen Bereik van de beoordeling Fontys Hogeschool Pedagogiek (hierna: FHP)verzorgt de hbo bachelor opleidingen Pedagogiek en Leraar 2 e graad Pedagogiek en de hbo master Pedagogiek. Het onderhavige rapport heeft betrekking op de hbo bacheloropleidingen: Pedagogiek, voltijd Pedagogiek, deeltijd Leraar 2 e graad Pedagogiek, voltijd Leraar 2 e graad Pedagogiek, deeltijd Hobéon Certificering heeft zijn oordeel over de voltijd en deeltijdvarianten van de opleiding Pedagogiek en de opleiding leraar 2 e graad Pedagogiek in één rapport samengevat omdat beide opleidingen binnen één gemeenschappelijk beleids- en uitvoeringskader aangeboden worden. In het rapport wordt, daar waar nodig, het onderscheid tussen de twee opleidingen en hun twee varianten zichtbaar gemaakt. De basis voor het onderzoek van Hobéon Certificering werd gevormd door het Zelfevaluatierapport van de beide opleidingen Karakteristiek van de opleiding FHP verzorgt zoals hierboven al is vermeld twee bacheloropleidingen: de Algemeen Beroepsgerichte Opleiding Pedagogiek (ofwel de algemene beroepsvariant, hierna :ABV) en de opleiding leraar 2 e graad Pedagogiek, (ofwel de Lerarenopleiding Pedagogiek, hierna: LEROP). Deze worden zowel in een voltijd als deeltijd variant aangeboden in Amsterdam, Den Haag, Sittard en Tilburg. In Eindhoven wordt alleen een voltijd opleiding aangeboden. Dit geschiedt aan in totaal voltijd en deeltijdstudenten in het studiejaar Voor bachelor afgestudeerden of studenten met een propedeuse van een verwante opleiding bestaat de mogelijkheid in een hoger leerjaar in te stromen, zowel in de voltijd als in de deeltijd variant van de ABV of de LEROP. In totaal werken er per 1 september personen (±85 FTE), waarvan 107 docenten, bij de beide bacheloropleidingen ABV en LEROP. Op de vijf locaties wordt het zelfde programma aangeboden. De studiehandleidingen, het merendeel van het lesmateriaal en alle toetsen zijn per opleiding overal identiek. De huidige opleidingen zijn voortgekomen uit de vroegere opleidingen MO-A en MO-B. FHP wil een learning community zijn waarin door en met studenten geleerd wordt en waarbij (de ontwikkelingen binnen) de samenleving voortdurend als leidraad dient. De relatie tussen de opvoeder en de opvoedeling vormt het ijkpunt van de opleiding en geeft tevens de afbakening van het werkgebied en de positionering tegenover andere opleidingen aan. FHP heeft zich als doel gesteld zich te ontwikkelen tot hét expertisecentrum op pedagogisch gebied in Nederland. Fontys Hogeschool Tilburg, versie 1.0 1

5 De ABV kent drie uitstroomprofielen: ontwikkelingspedagoog, werkzaam binnen de eerste lijn en de kinderopvang; ambulant pedagoog, werkzaam binnen de ambulante zorg; residentieel pedagoog, werkzaam binnen de residentiële sector. De LEROP leidt studenten op voor een tweedegraads onderwijsbevoegdheid binnen de pedagogische en agogische vakken. Binnen de lerarenvariant bestaan ook drie uitstroomprofielen: docent bve, werkzaam in beroeps- en volwassen educatie; docent Pro, werkzaam in het praktijkonderwijs; opleider/trainer, werkzaam bij bijvoorbeeld een schoolbegeleidingsdienst, stichting voor kinderopvang, etc. De cohorten en werken aan twaalf competenties. In zijn de opleidingen, na vaststelling van het landelijk beroepsprofiel, overgegaan naar uitbreiding tot veertien competenties. De studenten die de LEROP volgen werken conform de wet Beroepen in het Onderwijs (wet BIO) tevens aan de zeven competenties die in 2006 door de Stichting Beroepskwaliteit Leraren (SBL) zijn opgesteld. Zie daarover verder onder facet 1.1. De opleidingen kennen drie studiefases: de propedeuse, de hoofdfase en de startbekwaamfase. In de propedeuse (het eerste studiejaar) en de hoofdfase (het tweede studiejaar en de eerste helft van het derde studiejaar) wordt gewerkt aan de hand van thema s en kiest de student voor een minor. In de startbekwaamfase bieden de opleidingen leerarrangementen aan. De student kiest in deze fase van de opleiding voor een specifiek afstudeerprofiel. In de opleidingen worden twee didactische modellen gehanteerd: het leerlijnenmodel in de propedeuse en hoofdfase en het leerlusmodel in de startbekwaamfase. (Zie verder onder facet 2.7.) De opleidingen ABV en LEROP hebben in het eerste en tweede studiejaar grotendeels hetzelfde programma. Studenten kunnen op twee momenten kiezen voor de LEROP: aan het einde van de propedeuse als verkennende of definitieve keuze. In het eerste jaar van de hoofdfase maakt de student dan kennis met de instrumentele vaardigheden van het docentschap. Ook moet hij dan zijn didactische vaardigheden gaan oefenen in mini lessen, om na te gaan of het onderwijs bij hem past. aan het einde van het tweede studiejaar als definitieve keuze. De stage zien de opleidingen als belangrijkste context waarin beroepsvaardigheden worden verworven. De stage in het eerste jaar is gericht op kennismaken met het werkveld. Studenten lopen dan één dag in de week stage. In het tweede jaar is de stage gericht op concrete uitvoerende pedagogische activiteiten; deze omvat vier periodes van acht weken en tweemaal een hele week. In het derde jaar neemt de verdiepingsstage drie dagen per week in beslag. In het vierde jaar kiest de student voor een stage passend bij het gekozen afstudeerprofiel. Studenten van de ABV lopen dan gedurende vier dagen per week stage; studenten van de LEROP lopen één dag een ABV-stage en drie dagen een stage in het onderwijs. Deeltijd studenten met relevante werkervaring krijgen vrijstelling van de stage, mits het werk correspondeert met het afstudeerprofiel. Ten tijde van de audit bestaan voor de verschillende cohorten nog verschillen tussen de omvang van de major en de minor. De cohorten en kennen nog twee verplichte minoren; vanaf cohort is deze tweede minor opgenomen in het majordeel. Voor de LEROP is daarmee de minor Innovatief Beroepsonderwijs en voor ABV is de minor Pedagogische Advisering vanaf 2008 integraal onderdeel gaan uitmaken van de major. Voor die tijd kozen de meeste studenten al voor deze minoren. FHP heeft een eigen lectoraat Algemene Pedagogiek. Aan dit lectoraat is een kenniskring gekoppeld. Het lectoraat ontwikkelt sinds 2004 de onderzoeksfunctie van FHP. Accenten in het onderzoek liggen op het terrein van opvoedingsarrangementen voor jonge kinderen en op het terrein van opvoedingsondersteuning. Er wordt ook internationaal met partners in Denemarken en België onderzoek gedaan. Er lopen twee promotieprojecten bij dit lectoraat. Fontys Hogeschool Tilburg, versie 1.0 2

6 FHP heeft inmiddels het initiatief genomen om met een tweede lectoraat te starten; dit zal zich gaan richten op orthopedagogische vraagstukken Visitatierapport In de groei 2003 (uitgebracht in januari 2004) De visitatiecommissie had in 2003 een positief beeld van de algemene beroepenvariant en de lerarenopleiding Pedagogiek. De opleidingen bevonden zich op dat moment in een ingrijpend veranderingsproces, dat net was ingezet. Het vakgerichte curriculum moest plaatsmaken voor het competentiegerichte onderwijsmodel. De commissie gaf het merendeel van de beoordeelde kwaliteitsobjecten een voldoende en de bewaking van de kwalificaties en het gevoerde instroomen aansluitingsbeleid voor de voltijdopleiding een goed. Onvoldoende waren de selecterende en verwijzende functie van het eerste jaar van de deeltijdopleiding en de studiebegeleiding en de voortgangsbewaking van de deeltijdopleiding, evenals de faciliteiten van de Haagse lesplaats. De commissie heeft daarop een aantal aanbevelingen gedaan. Het visitatierapport 2003 heeft bij de opleidingen geleid tot verbeteracties. Ook het groeiend aantal studenten en daarmee het groeiend aantal docenten, het aanbieden van voltijd onderwijs op de locaties Den Haag, Amsterdam en Eindhoven en de invoering van het competentiegericht onderwijs vroeg de afgelopen jaren veel aandacht van de opleidingen. De opleidingen hebben onder andere de volgende zaken opgepakt: validering beroeps- en opleidingsprofiel; aanpassing toetsinstrumentarium; betere afstemming tussen praktijkonderdelen in de deeltijd; aanscherping van het beroepsgerichte karakter van het binnenschools programma; meer aandacht voor studiebegeleiding en studievoortgang voor deeltijd studenten; positionering van onderzoek, via lectoraten en andere onderzoekstrajecten; personeelsbeleid, met aandacht voor individuele en teamgerelateerde ontwikkelingsgerichte besprekingen, beleid voor nieuwe, jonge docenten en intervisie; inrichting van het kwaliteitszorgsysteem en inbedding van de pdca-cyclus in een groot aantal ontwikkelprocessen. Zaken die op dit moment nog in ontwikkeling zijn, zijn onder andere aandacht voor diversiteit en multiculturaliteit, integratie van internationale contacten en ontwikkelingen, optimalisering van de informatievoorziening tussen docententeams en management. Daarnaast staan nog het mogelijk maken van buitenlandervaringen voor deeltijdstudenten en de organisatie van een werkveldcommissie op de locaties Amsterdam, Den Haag en Eindhoven op de rol Aanpak Beoordelingsprocedure en werkwijze Bij de beoordeling van de betreffende opleidingen en varianten is uitgegaan van het door de NVAO vastgestelde Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs. Daarin staan de onderwerpen en facetten vermeld waarop een VBI zich bij de beoordeling van een opleiding moet richten. Voorts zijn daarin de criteria opgenomen aan de hand waarvan een VBI moet bepalen of de basiskwaliteit van die opleiding als voldoende kan worden beoordeeld. Met betrekking tot het specifieke referentiekader van de betreffende opleidingsvarianten geldt dat de voltijd en deeltijd opleidingen zich voor wat betreft beroepsprofiel, opleidingscompetenties en doelstelling ten minste hebben gebaseerd op het landelijk beroepsprofiel en de opleidingscompetenties zoals die zijn vastgesteld in het landelijk overleg tussen de betreffende opleidingen en het beroepenveld. (Zie onder facet 1.1.: Domeinspecifieke Eisen ). Het auditteam heeft dit opleidingsspecifieke referentiekader beoordeeld en vastgesteld dat het in voldoende mate gespecificeerd is en passend is voor een opleiding Pedagogiek en 2 e graads leraar Pedagogiek op hbo-niveau. Het auditteam heeft dit kader in zijn beoordeling betrokken. Zie voorts onder facet 1.1. Fontys Hogeschool Tilburg, versie 1.0 3

7 De beoordelingsprocedure van Hobéon Certificering kent twee hoofdmomenten: Documentanalyse Het gaat hier om een analyse en beoordeling van door opleidingen aangeleverde schriftelijke informatie: Zelfevaluatierapport - ZER; Studiegids; Onderwijs- en Examen Reglement OER; Visitatierapport In de groei van januari 2004 (zie ook 1.4); Onderliggende documentatie betrekking hebbend op bijvoorbeeld: - strategische keuzen en de positie in de markt, - interne organisatie, - de systematiek van interne kwaliteitszorg, interne managementrapportages en verbetermaatregelen, - ontwikkelingen in het beroepenveld, - beroeps- en opleidingsprofielen, - (validatie) eindkwalificaties, - curricula en de interne en externe evaluatie daarvan, - werkvormen, - toetsing en beoordeling, - kwantitatief en kwalitatief personeelsbeleid, - internationalisering, - instroombeleid, - studiebegeleiding, - onderwijsrendement. Op basis van de door opleidingen aangeleverde documentatie heeft het auditteam zich een beeld kunnen vormen van de primaire en secundaire processen van de voltijd en deeltijdopleidingen. Het auditteam heeft dit beeld getoetst aan zaken als: ambitieniveau, toekomstgerichtheid, innovatief vermogen, kwaliteitsbewaking via interne en externe evaluatie, arbeidsmarktrelevantie, resultaatgerichtheid, continuïteit, studenten- en docentenbelangen. Voorafgaand aan de visitatie (zie hieronder) werd het management van de betreffende opleidingen op de hoogte gesteld van de voorlopige bevindingen van het auditteam op basis van zijn documentanalyse. Audit De audit was gericht op een actieve controle door middel van een audit, die is uitgevoerd door een auditteam waarvan deel uitmaakten drie externe onafhankelijke deskundigen op het gebied van pedagogiek en het onderwijs, één student, één lead auditor tevens auditor onderwijs en een secretaris vanuit Hobéon Certificering. Onder controle moet hier worden verstaan, dat het auditteam op de niveaus van management, coördinatie, examencommissie, docenten, studenten en staf heeft getoetst of de in de documentatie beschreven beleidsvoornemens en de daaraan gerelateerde uitvoeringsprocessen zijn ingevoerd en of de in de documentatie vervatte informatie verifieerbaar is. Deze verificatie door het auditteam geschiedde door enerzijds verscheidene malen hetzelfde onderwerp met verschillende geledingen te bespreken en anderzijds aan de hand van additionele documentatie en -daar waar het de huisvesting en de materiële voorzieningen op de vijf locaties betreft- ook door eigen waarneming. De audit heeft op 10 maart 2009 plaatsgevonden in Tilburg. Op 17 maart 2009 is een bezoek gebracht aan de locaties Amsterdam en Den Haag en op 6 april 2009 aan de locaties Eindhoven en Sittard. Op die locaties is gesproken met studenten en docenten en zijn de materiële voorzieningen bekeken. Zie verder de bijgevoegde programma s van de visitatie in Tilburg en de locatiebezoeken in Amsterdam, Den Haag, Eindhoven en Sittard. Fontys Hogeschool Tilburg, versie 1.0 4

8 De additionele tijdens de audits geraadpleegde documentatie behelsde ondermeer: overzicht CV s van (gast)docenten; netwerkoverzicht docenten; verslagen van docentevaluaties; verslagen van studievoortgangsgesprekken met studenten; detailbeschrijving van modules, cases en de daaraan gekoppelde opdrachten; stageverslagen en -beoordelingen; de beroepsproducten die gedurende de opleiding door studenten worden opgeleverd; de eindproducten van studenten. Hierdoor had het auditteam voldoende instrumenten om zich op gedetailleerd niveau op de hoogte te stellen van inhoud, opzet, uitvoering en resultaten van de opleidingsprogramma s en van de daarmee samenhangende personele, organisatorische, materiële en ruimtelijke voorzieningen. Het auditteam heeft op deze wijze alle in het NVAO-Accreditatiekader vermelde facetten beoordeeld, op basis waarvan een samenvattend oordeel per onderwerp werd gegeven. Een en ander werd vastgelegd in een conceptrapport dat aan de opleidingen werd voorgelegd voor een toets op eventuele feitelijke onjuistheden. Dit rapport is de weergave van het oordeel van het auditteam met daarbij de gronden waarop dat oordeel is gebaseerd Beslisregels Volgens de NVAO-Beslisregels Accreditatie kan een onderwerp slechts onvoldoende of voldoende scoren. Een facet kan evenwel, volgens diezelfde regels, onvoldoende, voldoende, goed of excellent scoren. Met dit als uitgangspunt heeft Hobéon onderstaande beslisregels toegepast. Onderwerp A. Een onderwerp scoort voldoende, indien alle facetten van dat onderwerp tenminste voldoende hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp onvoldoende en de overige ten minste voldoende hebben gescoord, mits een acceptabel verbeterplan beschikbaar is voor het facet met de score onvoldoende. B. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord en voor dit facet geen acceptabel verbeterplan beschikbaar is. C. Een onderwerp scoort onvoldoende, indien meer dan één facet van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord, ongeacht of er voor die facetten acceptabele verbeterplannen zijn. Facet D. Binnen de beoordeling van een facet is ruimte voor een eigen afweging van het auditteam: uitvoering/praktijk weegt zwaarder dan beleid/theorie: beter een goed functionerende regeling die slecht is opgeschreven, dan omgekeerd; primaire processen wegen zwaarder dan secundaire. Extra aantekening E. Indien voor een onderwerp een hogere score dan voldoende gerechtvaardigd is, wordt dat als extra aantekening vermeld en wel met inachtneming van onderstaande regels: een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp voldoende en de overige facetten goed of excellent hebben gescoord; 1 1 Het NVAO-Accreditatiekader onderscheidt bij onderwerp 2 ( Programma ) acht facetten. Eén ervan betreft de duur van de opleiding. Het daarbij vermelde criterium (240 ECTS) is evenwel geen (kwaliteits)criterium, maar een formele vereiste waaraan het programma van een opleiding a priori moet voldoen, wil zij überhaupt in aanmerking kunnen komen voor een HBO Bachelor accreditatie. Duur is derhalve van een andere orde dan -bijvoorbeeld- Kwaliteit Personeel of Onderwijsrendement. Bij de beslissing of het onderwerp Programma een extra aantekening goed dan wel excellent verdient, wordt het facet Duur dan ook buiten beschouwing gelaten. Fontys Hogeschool Tilburg, versie 1.0 5

9 een onderwerp krijgt de extra aantekening excellent, indien alle facetten van dat onderwerp excellent hebben gescoord of indien één facet van dat onderwerp goed en de overige facetten excellent hebben gescoord; een onderwerp krijgt geen extra aantekening, indien één van de facetten van dat onderwerp onvoldoende heeft gescoord Auditteam Het auditteam was als volgt samengesteld: Voorzitter: Secretaris: Drs. G.J. Stoltenborg Drs. A. M. van Latum G.H.M.S. Zacht Prof. Dr. W. Veugelers R. Bousaid R.G. Peters Bij het samenstellen van het auditteam heeft Hobéon Certificering er zorg voor gedragen, dat de voor de beoordeling van de opleiding Pedagogiek en Leraar 2 e graads Pedagogiek noodzakelijke expertise aanwezig is met betrekking tot de onderwijskundige aspecten (i.c. het primaire proces, de ondersteunende processen en de organisatorische context) en expertise met betrekking tot de inhoudelijke aspecten (i.c. het programma in relatie tot het specifieke domein). De heer Stoltenborg is lead auditor en heeft inmiddels een groot aantal audits in het kader van accreditatie geleid binnen verschillende domeinen. Als ontwikkelingspsycholoog heeft hij zich vooral gericht op de kwaliteit van de processen die direct en indirect de uitvoering van het programma raken. Hij heeft in zijn vorige en huidige functie ervaring opgebouwd die hem in staat stelt de programmaopbouw, het onderwijsproces en de organisatorische context waarbinnen de uitvoering plaatsvindt te beoordelen in het perspectief van de eisen die aan hbo-opleidingen gesteld worden. De werkvelddeskundigen mevrouw van Latum en de heer Zacht hebben zich in hun beoordeling met name gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van (i) het richtinggevend domeinspecifieke kader, (ii) de eindkwalificaties, (iii) de programma-inhoud en (iv) de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien hebben zij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Annemiek van Latum en Fred Zacht hebben op grond van hun ervaring en positie in het werkveld een goed zicht op de eisen die vanuit de verschillende deelgebieden in het werkveld gesteld worden aan HBO Pedagogen en 2 e graads leraren Pedagogiek. Annemiek van Latum studeerde o.a. orthopedagogiek en psychopathologie en is momenteel directeur van de Hondsberg, een observatiecentrum en specialistisch behandelinstituut in Oisterwijk. Fred Zacht studeerde o.a. MO A en B Pedagogiek, was enige jaren docent Omgangskunde en sinds 1996 directeur van verschillende scholen voor het middelbaar beroepsonderwijs. Thans is hij directeur van het Kellebeek college in Roosendaal. De vakdeskundige de heer Veugelers heeft op grond van zijn (theoretische) kennis van het vakgebied goed zicht op recente ontwikkelingen in het vakgebied. Hij heeft zich in zijn beoordeling gericht op de kwaliteit, actualiteit en relevantie van het richtinggevend domeinspecifieke kader, de eindkwalificaties, de programma-inhoud en de interactie tussen opleiding en werkveld. Bovendien heeft hij de kwaliteit van het personeel en het gerealiseerde niveau beoordeeld. Wiel Veugelers is hoogleraar educatie aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht en senior onderzoeker en docent bij het Instituut voor de Lerarenopleiding van de Universiteit van Amsterdam. De heer Rachid Bousaid studeert aan de kopopleiding voor 2 e graads leraar Pedagogiek bij hogeschool INHolland. Hij heeft voor deze audit de beide opleidingen vooral bezien vanuit het perspectief van de studenten. Rob Peters is als secretaris bij deze audit opgetreden. Fontys Hogeschool Tilburg, versie 1.0 6

10 Voor de curricula vitae: zie Bijlage I Deelnemers visitatie Het auditteam heeft tijdens de audit gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers vanuit de verschillende geledingen van de opleiding(en): management, coördinatoren, docenten, studenten en staf. Voor een volledig overzicht van de deelnemers aan de audit: zie Bijlage II Programma van de audits op 10 maart 2009 en locatiebezoeken Zie Bijlage II. Fontys Hogeschool Tilburg, versie 1.0 7

11 2. BEVINDINGEN EN BEOORDELING Onderwerp 1: Doelstellingen Opleiding Dit onderwerp kent drie facetten: 1. domeinspecifieke eisen; 2. niveau bachelor; 3. oriëntatie HBO. Facet 1.1. Domeinspecifieke Eisen Criterium Het facet Domeinspecifieke Eisen is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk)? Bevindingen Beroepsprofiel en competenties In 2006 is landelijk een beroepsprofiel vastgesteld. Dit profiel is opgesteld door een projectgroep waarin alle acht de hbo-opleidingen Pedagogiek in Nederland vertegenwoordigd waren. Aan de veldadviesraden van deze opleidingen Pedagogiek is vervolgens gevraagd of de twaalf opgestelde competenties overeenkwamen met de competenties die in de verschillende organisaties worden gehanteerd voor hbo pedagogen. Op basis van die reacties zijn er nog twee competenties aan het profiel toegevoegd, die betrekking hebben op de aandacht voor onderzoek en oriëntatie op de maatschappelijke en culturele context waarbinnen de hulpverlening plaatsvindt. Daarmee is het uiteindelijke aantal competenties vastgesteld op veertien. De algemene beroepsopleiding pedagogiek (ABV) en de lerarenopleiding pedagogiek (LEROP) van FHP baseren hun curriculum op dit landelijke profiel. Voor de cohorten van en van de twee opleidingen van de FHP gelden nog de twaalf competenties, daar deze twee cohorten vooruit liepen op de definitieve vaststelling van het beroepscompetentieprofiel. De LEROP houdt zich conform de Wet Beroepen in het Onderwijs (BIO) van 1 augustus 2006 ook aan de zeven zogenoemde SBL competenties, die door de Stichting Beroepskwaliteit Leraren zijn opgesteld. Deze competenties heeft de FHP via een conversiematrix gekoppeld aan het landelijk vastgestelde competentieprofiel hbo Pedagogiek. Inhoudelijk bestaan er veel overeenkomsten tussen de competenties van de ABV opleiding Pedagogiek en de SBL competenties. Voor de huidige vierdejaars deeltijd studenten gelden nog de oude eindtermen. Richtinggevend voor de formulering van deze eindtermen waren de contexten waarbinnen de hbo pedagogen werkzaam zijn. Deze eindtermen zijn gevalideerd door het werkveld. De opleidingen ABV en LEROP van FHP hebben eigen accenten gelegd in de opleidingscompetenties en deze onderverdeeld in vijf competentiegebieden. Een voorbeeld hiervan is competentiegebied 1: 'ontwikkeling van het kind stimuleren' waaronder de volgende competenties vallen: oriënteren op en analyseren van een pedagogische relatie; competent in het aangaan van een pedagogische relatie; competent in het ontwikkelen van een pedagogisch klimaat. De SBL competenties die aan dit competentiegebied 1 zijn gekoppeld zijn: de leraar voortgezet onderwijs en bve onderschrijft zijn interpersoonlijke verantwoordelijkheid; de leraar voortgezet onderwijs en bve onderschrijft zijn pedagogische verantwoordelijkheid. De ABV en de LEROP van FHP hebben op de locaties Tilburg, Sittard en Amsterdam een veldcommissie, aan wie ze de opleidingscompetenties en de uitstroomprofielen hebben voorgelegd. Op de locatie Den Haag wordt nu een veldcommissie gevormd. De locatie Eindhoven is in het studiejaar gestart met het onderwijs. Daar overweegt men te zijner tijd een veldcommissie in te stellen. Wel zijn daar, evenals in Den Haag, al veel contacten met stageverlenende instellingen. Het auditteam is gebleken dat de veldcommissies de competentieprofielen en de uitstroomprofielen van de opleidingen hebben onderschreven. Met de groei van de opleidingen in de afgelopen jaren denkt het management van de FPH nu aan het instellen van een Raad van Advies. Fontys Hogeschool Tilburg, versie 1.0 8

12 De opvattingen van veldcommissies klinken door in het curriculum van de respectieve opleidingen op alle locaties. De regiegroep van de twee opleidingen draagt hiervoor zorg. Per locatie kan wel het accent regionaal worden ingevuld, door bijvoorbeeld te kiezen voor projecten die afkomstig zijn uit regionale organisaties en instellingen. Het auditteam vindt de constructie van de regiegroep met docenten van de verschillende locaties, waardoor een lesplaatsoverstijgend curriculum wordt vormgegeven met daarbij aandacht voor de regionale component, een sterk punt. De doelstellingen van de beide opleidingen sluiten aan op de behoefte van en ontwikkelingen in de beroepspraktijk. Met de veldcommissies en de stage-instellingen wordt hierover periodiek overlegd. Ook het grote aantal deeltijdstudenten, dat al in de praktijk werkt, geeft een garantie dat de verbinding tussen theorie en praktijk in de opleiding wordt gelegd. De FHP maakt deel uit van de Landelijke Programmacommissie Pedagogiek (LPP), het orgaan waar de acht Nederlandse hbo opleidingen Pedagogiek in zijn vertegenwoordigd. In dit overleg wordt eveneens de aansluiting bij de ontwikkelingen in de beroepspraktijk bewaakt. De LPP is voornemens om in 2009 het beroepsprofiel wederom voor te leggen aan het beroepenveld om te toetsen of het nog actueel en relevant is. Internationalisering In het curriculum is de mogelijkheid opgenomen voor een stage in het buitenland. Via het international office van Fontys of het eigen stagebureau bemachtigen studenten een buitenlandse stageplaats. De opleidingen melden dat er voldoende buitenlandse stageplaatsen voorhanden zijn. Het auditteam heeft vastgesteld dat internationale vakboeken ontbreken op de literatuurlijsten. De opleiding meldt hierover dat veel buitenlandse boeken, indien blijkt dat deze door studenten frequent worden aangeschaft, al snel door de Nederlandse uitgever worden vertaald in het Nederlands. Studenten dragen daardoor wel kennis van internationale inzichten op verschillende vakgebieden, maar lezen de vakboeken toch voornamelijk in het Nederlands. Daarnaast nemen studenten wel kennis van (niet vertaalde) internationale vakliteratuur. Het auditteam vindt de toegang tot internationale literatuur voldoende. Op de locatie Sittard, gelegen in de Euregio is sprake van samenwerking met Duitse instituten. FHP is als medevoorzitter van de LPP voornemens zich in 2010 landelijk te oriënteren op de vraag hoe met buitenlandse zusteropleidingen overleg tot stand kan komen. Oriëntatie op het werkveld Fontys voert regelmatig metingen uit onder alumni en hun werkgevers en vraagt alumni mee te doen aan de HBO Monitor. Omdat de respons niet hoog is, kunnen er alleen indicatieve uitspraken worden gedaan over het aansluiten van de eindkwalificaties van de opleiding bij het niveau van een beginnend hbo pedagoog of tweedegraads leraar pedagogiek. Uit het startbekwaamheidonderzoek blijkt dat 72% van de alumni werkt op hbo niveau of hoger. De meeste van de 41 oude eindkwalificaties waarmee de ondervraagde studenten zijn afgestudeerd, werden als relevant ervaren. Uit de HBO Monitor 2007 onder de afgestudeerden van de ABV blijkt dat alumni tevreden zijn over de opleiding als basis om te starten. In 2010 is een volgend startbewaamheidonderzoek gepland. FHP heeft als aandachtspunt geformuleerd dat de respons onder alumni daarbij verhoogd dient te worden. Oordeel ABV: goed Het auditteam kwalificeert het facet Domeinspecifieke Eisen voor de voltijd en deeltijdvarianten van de Algemene beroepsvariant als goed op grond van de volgende observaties: De eindkwalificaties van de opleidingen sluiten aan bij het landelijk vastgestelde beroepsprofiel; De eindkwalificaties sluiten aan bij de regionale beroepspraktijk; De internationale dimensie van de opleiding is duidelijk ontwikkeld door onder andere buitenlandse stages en kennisnemen van internationale vakliteratuur en heeft de aandacht van het management en van het landelijke overleg; De opleiding investeert veel in het proces van onderkennen van ontwikkelen en zorgdragen dat het onderwijs daarop aansluit. Fontys Hogeschool Tilburg, versie 1.0 9

13 Oordeel LEROP: goed Het auditteam kwalificeert het facet Domeinspecifieke Eisen voor de voltijd en deeltijdvarianten van de 2 e graads lerarenopleiding Pedagogiek als voldoende op grond van de volgende observaties: De eindkwalificaties van de opleidingen sluiten aan bij het landelijk vastgestelde beroepsprofiel; De eindkwalificaties sluiten aan bij de regionale beroepspraktijk; De internationale dimensie van de opleiding is duidelijk ontwikkeld door onder andere buitenlandse stages en kennisnemen van internationale vakliteratuur en heeft de aandacht van het management en van het landelijke overleg; De opleiding investeert veel in het proces van onderkennen van ontwikkelen en zorgdragen dat het onderwijs daarop aansluit. Fontys Hogeschool Tilburg, versie

14 Facet 1.2. Niveau Bachelor Criterium Het facet Niveau Bachelor is beoordeeld aan de hand van het volgende NVAO-criterium: Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor? Bevindingen Het auditteam heeft kunnen constateren dat de opleidingen van FHP in een matrix inzichtelijk hebben gemaakt welke relatie er is tussen de opleidingscompetenties en de Dublin Descriptoren. Voorbeelden hiervan zijn: Opleidingscompetenties ABV en LEROP 1: Oriënteren op en analyseren van een pedagogische relatie De pedagoog verkent en signaleert vragen van kind(-eren)/jongeren. Door het onderhouden van een onderzoeksrelatie met het kind/de jongere verzamelt zij gegevens welke zij ordent, analyseert en interpreteert met als doel het kind/de jongere en/of het opvoedingssysteem te ondersteunen bij het formuleren van (complexe) hulpvragen in een opvoedingssituatie. 3: Competent in het ontwikkelen van een pedagogisch klimaat De pedagoog ontwerpt een pedagogisch plan en levert een bijdrage aan het verbeteren van het pedagogische klimaat in een pedagogische context. Centraal in het werk van de pedagoog staat het ontwikkelen en uitvoeren van activiteiten waardoor de ontwikkelingskansen van kinderen/jongeren wordt geoptimaliseerd. Daarbij stimuleert de pedagoog de interactie met betrokkenen in de opvoedingssituatie, waardoor een optimaal interpersoonlijk klimaat wordt gerealiseerd. 14: Competent in het reflecteren op het beroepsmatig handelen om de eigen beroepsuitoefening verder te professionaliseren De pedagoog ontwikkelt zich voortdurend verder als professioneel werker. Hij stelt zich regelmatig vragen en reflecteert op zijn handelen teneinde zich verder te ontwikkelen als een kritisch zelfstandig en verantwoordelijk pedagoog. Hij draagt bij aan de ontwikkeling van het beroep door maatschappelijke en wetgevingskwesties te vertalen naar beleid. Dublin Descriptoren Kennis en inzicht Toepassen van kennis en inzicht Communiceren Oordeelsvorming Leervaardigheden Voor de verantwoording van de aansluiting van de SBL competenties bij de Dublin Descriptoren maakt de lerarenopleiding van FHP gebruik van het relatieschema, zoals dat in het bestuurcharter Kwaliteit vergt keuzes voor de lerarenopleidingen landelijk is vastgesteld. Een voorbeeld hiervan is: Opleidingscompetenties van de LEROP 1: De leraar voortgezet onderwijs en bve onderschrijft zijn interpersoonlijke verantwoordelijkheid Hij is zich bewust van zijn eigen houding en gedrag én van de invloed daarvan op de leerlingen/deelnemers. Dublin Descriptoren Kennis en inzicht Toepassen kennis en inzicht Communiceren Oordeel ABV: goed Het auditteam stelt vast dat eindkwalificaties van de opleidingen aansluiten bij de internationaal vastgelegde Dublin Descriptoren. De opleiding heeft deze eindkwalificaties uitgewerkt in meetbare gedragsindicatoren. Het auditteam kwalificeert het facet Niveau Bachelor voor de voltijd en deeltijdopleiding ABV daarom als goed. Fontys Hogeschool Tilburg, versie

15 Oordeel LEROP: goed Het auditteam stelt vast dat eindkwalificaties van de opleiding, zoals geformuleerd in het landelijke overleg én in de SLB competenties, aansluiten bij de internationaal vastgelegde Dublin Descriptoren. De opleiding heeft deze eindkwalificaties uitgewerkt in meetbare gedragsindicatoren. Het auditteam kwalificeert het facet Niveau Bachelor voor de voltijd en deeltijdopleiding LEROP daarom als goed. Fontys Hogeschool Tilburg, versie

16 Facet 1.3. Oriëntatie HBO Criteria Het facet Oriëntatie HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Zijn de eindkwalificaties van de opleiding mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties? Sluiten de eindkwalificaties van de opleiding aan bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor de betreffende opleiding vereist of dienstig is? Bevindingen Oriëntatie HBO kent twee dimensies. Hoger onderwijs enerzijds, beroepsonderwijs anderzijds. Hoger Onderwijs Het auditteam is van mening dat de opleiding gerekend kan worden tot het hoger onderwijs. (Zie ook onder 1.2.) Zoals al onder 1.2. is vermeld hebben de opleidingen een relatie gelegd tussen de Dublin Descriptoren en de eindcompetenties voor de opleidingen ABV en LEROP en tussen de Dublin Descriptoren en de SBL competenties en deze competenties uitgewerkt in meetbare gedragsindicatoren. Deze opleidingscompetenties worden elke drie jaar getoetst in een starbekwaamhedenonderzoek. Beroepsonderwijs Het auditteam heeft kunnen constateren, dat de eindkwalificaties/eindcompetenties van de opleidingen van FHP corresponderen met de kerntaken van een (beginnend) beroepsbeoefenaar en aansluiten bij de eisen die de vakgenoten en de beroepspraktijk stellen aan een hbo opleiding pedagogiek en tweedegraads leraar pedagogiek. Zoals al onder 1.1 is beschreven hebben de beide opleidingen zich gebaseerd op het landelijke beroepsprofiel en de landelijke SBL competenties. De opleidingen hebben voorts structureel overleg met het relevante werkveld en geven waar nodig en relevant een regionale invulling aan de competenties. Voor het overige blijkt de Oriëntatie HBO ook uit het programma van beide opleidingen. Zie daarvoor de bevindingen onder facet 2.1. Oordeel ABV: goed Het auditteam kwalificeert het facet Oriëntatie HBO voor de Algemene beroepsvariant als goed, omdat de eindkwalificaties overeenkomen met de internationaal geformuleerde standaard voor bachelor onderwijs en deze aansluiten bij wat vakgenoten en de beroepspraktijk definiëren. De opleiding toetst regelmatig op solide wijze de aansluiting van de kwalificaties op de wensen van de arbeidsmarkt. Oordeel LEROP: goed Het auditteam kwalificeert het facet Oriëntatie HBO voor de2 e graads lerarenopleiding Pedagogiek als goed, omdat de eindkwalificaties overeenkomen met de internationaal geformuleerde standaard voor bachelor onderwijs en deze aansluiten bij wat vakgenoten en de beroepspraktijk definiëren. De opleiding toetst regelmatig op solide wijze de aansluiting van de kwalificaties op de wensen van de arbeidsmarkt. Fontys Hogeschool Tilburg, versie

17 ABV SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor de voltijd en deeltijdvarianten van de Algemene beroepsvariant als voldoende. Hieraan liggen de volgende overwegingen ten grondslag: De eindkwalificaties van de opleidingen sluiten aan bij het landelijk vastgestelde beroepsprofiel, bij de regionale beroepspraktijk terwijl de internationale dimensie van de opleiding de aandacht heeft van het management en van het landelijke overleg; De eindkwalificaties van de opleidingen sluiten aan bij de internationaal vastgelegde Dublin Descriptoren en worden regelmatig getoetst op actualiteit. De eindkwalificaties komen overeen met de internationaal geformuleerde standaard voor bachelor onderwijs en sluiten aan bij wat vakgenoten en de beroepspraktijk definiëren. Extra aantekening: goed Een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord. Dit is voor de opleiding ABV bij het onderwerp Doelstellingen Opleiding het geval. LEROP SAMENVATTEND OORDEEL DOELSTELLINGEN OPLEIDING : VOLDOENDE Het auditteam beoordeelt het Onderwerp Doelstellingen Opleiding voor de voltijd en deeltijdvarianten van de tweedegraads lerarenopleiding Pedagogiek als voldoende. Hieraan liggen de volgende overwegingen ten grondslag: De eindkwalificaties van de opleidingen sluiten aan bij het landelijk vastgestelde beroepsprofiel, bij de regionale beroepspraktijk terwijl de internationale dimensie van de opleiding de aandacht heeft van het management en van het landelijke overleg; De eindkwalificaties van de opleidingen sluiten aan bij de internationaal vastgelegde Dublin Descriptoren en worden regelmatig getoetst op actualiteit. De eindkwalificaties komen overeen met de internationaal geformuleerde standaard voor bachelor onderwijs en sluiten aan bij wat vakgenoten en de beroepspraktijk definiëren. Extra aantekening: goed Een onderwerp krijgt de extra aantekening goed, indien alle facetten van dat onderwerp goed hebben gescoord. Dit is voor de opleiding LEROP bij het onderwerp Doelstellingen Opleiding het geval. Fontys Hogeschool Tilburg, versie

18 Onderwerp 2: Programma Dit onderwerp kent acht facetten: 1.eisen hbo; 2. relatie tussen doelstellingen en inhoud; 3. samenhang programma; 4. studielast; 5. instroom; 6. duur; 7. afstemming tussen vormgeving en inhoud; 8. beoordeling en toetsing. Facet 2.1. Eisen HBO Criteria Het facet Eisen HBO is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Vindt kennisontwikkeling van studenten plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek? Heeft het programma aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline? Waarborgt het programma de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft het aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk? Bevindingen De ABV en de LEROP hebben beide een kennisbasis beschreven vanuit algemene pedagogiek, sociale pedagogiek en opvoedingsondersteuning, orthopedagogiek, psychologie, onderwijskunde, filosofie, sociologie, onderzoek, management en organisatie en de beroepsvaardigheden. De keuze voor de vakliteratuur is op deze kennisbasis gebaseerd. De opleidingen gebruiken wetenschappelijke publicaties, websites en audiovisueel materiaal. Voor studenten van de propedeuse en de hoofdfase is verplichte en aanbevolen literatuur voorgeschreven. Studenten van de startbekwaamfase zoeken zelf de literatuur, die past bij de door hen gekozen studieroute en leerarrangementen. De literatuurlijsten worden jaarlijks geactualiseerd. Kennisontwikkeling vindt plaats in conceptuele hoorcolleges, waar de student vanuit de genoemde disciplines de relevante concepten en theoretische kaders krijgt aangereikt. In werkcolleges wordt toepassing van de concepten behandeld en geoefend. In de propedeuse en hoofdfase krijgen studenten opdrachten die zijn afgestemd met het werkveld. Zij moeten als beroepsproduct bijvoorbeeld een gezinsanalyse maken of een eerste pedagogische visie ontwikkelen. Daaraan voorafgaand moeten zij onderzoek doen. Het doen van onderzoek wordt ondersteund met trainingen Onderzoeksvaardigheden. In de startbekwaamfase wordt de student binnen ieder leerarrangement uitgedaagd de vragen die vanuit de stagepraktijk worden aangedragen, te onderzoeken. De criteria voor het onderzoek zijn voor ieder leerarrangementen beschreven in de studentenhandleidingen. Aan het eind van de studie werkt de student aan zijn profileringsproject, waarvan het onderzoeksonderwerp aansluit bij een vraag of behoefte in de praktijksituatie. De opleidingen dragen er zorg voor dat de inhoud van het onderwijs aansluit bij actuele ontwikkelingen. Dat geschiedt door: lesplaatsoverstijgend overleg in de regiegroepen; gastlessen. Gemiddeld staan er 45 gastlessen per jaar op het programma; de veldcommissies. Grote groepen deeltijdstudenten hebben eveneens hun inbreng vanuit de praktijk. studiedagen, symposia en werkconferenties, georganiseerd in samenwerking met het lectoraat. Het lectoraat heeft een vierjarenplan, waarbij inbreng van nieuwe ontwikkelingen in het onderwijs een belangrijk item is. Studenten werken mee aan zg Raakprojecten die door de lector en kenniskring worden uitgevoerd. contacten met universiteiten en internationale contacten op het gebied van onderzoek vanuit het lectoraat Algemene Pedagogiek. Studenten ontwikkelen gedurende hun studie hun beroepsvaardigheden door middel van trainingen, projecten en stage. Deze zijn gericht op het verwerven van basisvaardigheden, zoals contact en gespreksvoering en op beroepsvaardigheden die nodig zijn in het orthopedagogische werkveld en jeugdparticipatie. In de startbekwaamfase kiest de student zelf uit een aanbod van trainingen die hij nog wenst om specifieke vaardigheden te ontwikkelen, zoals trainingen rond kindermishandeling, groepsdynamica, communicatie en besluitvorming. Fontys Hogeschool Tilburg, versie

19 Uit de lijst, die het auditteam heeft ingezien, blijkt dat de opleidingen voldoende aanbod hebben. De studenten van de LEROP krijgen ook oefening in instrumentele vaardigheden als lesopzet en uitvoering, vakdidactiek, activerende werkvormen. Stage staat al vanaf het eerste studiejaar op het programma. De duur daarvan neemt toe van één dag in de week in de propedeuse tot vier dagen in de afstudeerfase. De studenten van de LEROP hebben in dit laatste studiejaar één dag een ABV stage en drie dagen onderwijsstage. De opleiding kent als vorm van zakelijke dienstverlening een eigen opvoedkundig adviesbureau waar met cliënten wordt gewerkt. Studenten behandelen daar onder supervisie van docenten reële problematiek; de docent en andere studenten kunnen via een one-way screen meekijken. Het aspect van de internationalisering heeft de aandacht. Per vakgebied wordt in de propedeuse één internationaal artikel behandeld. De omvang van de internationale literatuur neemt toe. De locatie Sittard heeft een samenwerkingsverband met enkele Duitse instellingen binnen de Euregio Uit de documentatie en de gesprekken is gebleken, dat de opleidingen stages en studiereizen in en naar het buitenland stimuleren, zodat de studenten hun referentiekader kunnen verbreden. Studiereizen waren er in 2008 naar Berlijn, Denemarken, België en Duitsland, naar pedagogische instellingen, zoals scholen voor speciaal onderwijs, kindercentra, jeugdhulpverleningscentra. In 2008 liepen studenten onder andere stage in Frankrijk, Engeland en Suriname. Deeltijd Deeltijdstudenten met relevante werkervaring kunnen vrijstelling krijgen voor de stage, mits het werk dat de student doet en het afstudeerprofiel met elkaar corresponderen. De opleidingen hebben voor elk studiejaar het minimum aantal dagen, dat de student ervaring opdoet op zijn werkplek, vastgelegd. Het auditteam heeft vastgesteld dat dit proces van verlenen van vrijstellingen goed is ontwikkeld en geborgd. Deeltijdstudenten volgen om praktische redenen geen buitenlandminor of stage in het buitenland. Uit de verschillende studenttevredenheidsonderzoeken blijkt dat studenten tevreden zijn over de aansluiting van het studiemateriaal en de studieactiviteiten bij de beroepspraktijk. Ook zijn de studenten tevreden over het hbo-niveau van de opleiding. Uit de HBO Monitor 2007 onder de afgestudeerden van de ABV blijkt dat alumni tevreden zijn over de voorbereiding op de actuele beroepspraktijk en het niveau van de opleiding. Oordeel ABV: goed Het auditteam kwalificeert het facet Eisen HBO voor de voltijd en deeltijdopleiding ABV als goed op grond van de volgende observaties: Het auditteam heeft kunnen constateren, dat kennisontwikkeling van de studenten plaats vindt via vakliteratuur en dat deze literatuur actueel, relevant en internationaal georiënteerd is. Het studiemateriaal en de opdrachten die de opleidingen gebruiken zijn ontleend aan de beroepspraktijk en zijn actueel, relevant en op hbo niveau; de studenten participeren actief in toegepast onderzoek via het lectoraat De opleidingen zorgen er voor dat het programma aansluit bij actuele ontwikkelingen in het vakdomein en de beroepspraktijk; de opleiding kent hiervoor onder meer een eigen opvoedkundig adviesbureau. De voltijd en deeltijdopleidingen zorgen er voor dat de studenten ook hun beroepsvaardigheden kunnen ontwikkelen, onder andere door de inzet van docenten die tevens in de beroepspraktijk werkzaam zijn (zie ook facet 3.1) Fontys Hogeschool Tilburg, versie

20 Oordeel LEROP: goed Het auditteam kwalificeert het facet Eisen HBO voor de voltijd en deeltijdopleiding LEROP als goed op grond van de volgende observaties: Het auditteam heeft kunnen constateren, dat kennisontwikkeling van de studenten plaats vindt via vakliteratuur en dat deze literatuur actueel, relevant en internationaal georiënteerd is. Het studiemateriaal en de opdrachten die de opleidingen gebruiken zijn ontleend aan de beroepspraktijk en zijn actueel, relevant en op hbo niveau; de studenten participeren actief in toegepast onderzoek via het lectoraat. De opleidingen zorgen er voor dat het programma aansluit bij actuele ontwikkelingen in het vakdomein en de beroepspraktijk; de opleiding kent hiervoor onder meer een eigen opvoedkundig adviesbureau. De voltijd en deeltijdopleidingen zorgen er voor dat de studenten ook hun beroepsvaardigheden kunnen ontwikkelen, onder andere door de inzet van docenten die tevens in de beroepspraktijk werkzaam zijn (zie ook facet 3.1) Fontys Hogeschool Tilburg, versie

21 Facet 2.2. Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma Criteria Het facet Relatie tussen Doelstellingen en Inhoud Programma is beoordeeld aan de hand van de volgende NVAO-criteria: Is het programma een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen? Zijn de eindkwalificaties adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma? Biedt de inhoud van het programma studenten de mogelijkheid de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken? Bevindingen De voltijd en deeltijdopleidingen ABV De opleidingen hebben in een matrix de ABV opleidingscompetenties uitgewerkt naar drie beheersingsniveaus: hoofdfasebekwaam, afstudeerfasebekwaam en startbekwaam. Het onderscheid tussen de drie beheersingsniveaus wordt bepaald door de mate van zelfstandig beroepsgericht handelen van de student in situaties van toenemende complexiteit. De opleidingen laten alle veertien competenties in het programma van iedere opleidingsfase terugkomen op een steeds hoger beheersingsniveau. De voltijd en deeltijd opleidingen LEROP Zoals al onder 1.1. is vermeld bestaan er inhoudelijk veel overeenkomsten tussen de beide sets van competenties ABV en LEROP. Daarom kent de propedeuse een generiek aanbod voor ABV en LEROP. Binnen de LEROP wordt vanaf de hoofdfase naast de ABV competenties ook aandacht besteed aan de SBL competenties. Dit gebeurt o.a. in de module Docenttalent, waar aandacht wordt besteed aan de SBL competentie vakinhoudelijk en didactisch competent. Studenten van de cohorten en worden in verband met het moment van invoering van de SBL competenties in 2006 pas vanaf de startbekwaamheidsfase getoetst op basis van de SBL competenties. Vanaf cohort worden LEROP studenten al in de hoofdfase getoetst op de SBL competenties. Het auditteam stelt vast dat gediplomeerden voor de tweedegraads lerarenopleiding Pedagogiek moeten kunnen lesgeven in het mbo. Het auditteam is van oordeel dat de LEROP opleiding nog niet in voldoende mate is afgestemd op het competentiegericht onderwijs (cgo), dat thans in het mbo gangbaar is. Het auditteam ziet het contextrijke leren niet duidelijk terug in de inhoud van het programma en in de gebruikte literatuur. De opleiding reageert hierop met te stellen dat het contextrijke leren zal moeten gebeuren via integratieprojecten binnen ROC s. Vanuit het werkveld krijgt de opleiding de terugmelding dat de theoretische zwaarte voldoende is. De opleiding geeft bewust nog een wat conservatieve invulling van cgo. In de propedeuse en de hoofdfase is het programma sturend voor de kennis en vaardigheden die de student moet ontwikkelen. In elke periode van de propedeuse en elk semester van de hoofdfase staat een voor de beroepspraktijk relevant thema centraal. De opleidingen hebben per thema een doelstelling vastgelegd en beschreven aan welke competenties de studenten in deze periode moeten werken. Het bijbehorende programma is ingericht aan de hand van de vijf leerlijnen: de conceptuele leerlijn, de vaardighedenleerlijn, de integrale leerlijn, de ervarings-reflectieleerlijn en de studieloopbaanleerlijn, waarin kennis wordt verworven en vaardigheden worden ontwikkeld. (Zie voor de leerlijnen onder 2.7) In de startbekwaamfase ligt de verantwoordelijkheid voor de competentieontwikkeling bij de student. De student moet zelf aangeven hoe hij door de keuze voor een afstudeerprofiel, een voor dat profiel relevante stageplaats en de keuze voor leerarrangementen wil werken aan de ontwikkeling van zijn competenties tot het niveau van de startbekwaam beroepsbeoefenaar. Dit legt hij vast in zijn Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP) en zijn Persoonlijk Activiteiten Plan (PAP). Ieder leerarrangement biedt de student de gelegenheid te werken aan alle competenties. Een aantal leerarrangementen zijn verplicht omdat deze onmisbaar zijn voor het behalen van het niveau van startbekwaamheid. Uiteindelijk vindt de finale toetsing plaats in een assessment-onderzoek waaruit moet blijken dat de student alle competenties op het vereiste niveau beheerst. Fontys Hogeschool Tilburg, versie