Hogeschool Zuyd, Heerlen

Transcriptie

1 Hogeschool Zuyd, Heerlen Opleiding: Technische Bedrijfskunde; hbo-bachelor Croho: Varianten: voltijd en duaal Visitatiedatum: 5 juni 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, september 2008

2 2/59 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 12 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van personeel 30 Onderwerp 4 Voorzieningen 33 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 36 Onderwerp 6 Resultaten 40 Deel C: Bijlagen 45 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 46 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 51 Bijlage 3: Bezoekprogramma 57 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 58 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 57 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du) 3/59

4 4/59 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du) 5/59

6 6/59 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de Technische Bedrijfskunde van Hogeschool Zuyd heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in april 2008, toen het zelfevaluatierapport bij NQA werd aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 5 juni Het panel bestond uit: de heer prof. ir. H. Wagter (domeinpanellid) de heer dr. F. van Eijnatten (domeinpanellid) mevrouw A. Decnop (studentpanellid) mevrouw drs. R. van Empel (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De Hogeschool Zuyd is op 1 januari 2000 ontstaan na een fusie tussen de Hogeschool Limburg en de Hogeschool Maastricht. De hogeschool beschrijft zichzelf als een kennisonderneming, die inspirerende, studentgerichte en veelzijdige leerprocessen aanbiedt, nationaal en internationaal. In het studiejaar had de hogeschool ruim 50 bacheloropleidingen en zes masteropleidingen, verdeeld over zes sectoren: economie, gedrag & maatschappij, gezondheidszorg, kunsten, onderwijs en techniek. NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du) 7/59

8 De hogeschool heeft 19 faculteiten, op drie locaties: Heerlen, Maastricht en Sittard. In het studiejaar waren er nagenoeg studenten ingeschreven bij de hogeschool, met een jaarlijkse instroom van ongeveer In dit studiejaar waren er medewerkers verbonden aan de hogeschool, met een gezamenlijke aanstellingsomvang van 1146 fte. Van deze medewerkers zijn er 941 werkzaam als docent, met een gezamenlijke aanstellingsomvang van 675 fte. De gemiddelde docent-student ratio bij de hogeschool is daarmee circa 1:20. De hogeschool heeft haar ambities beschreven in het Innovatieplan Dit plan beschrijft zes programma s als focus voor de komende jaren: - internationalisering, - grensverleggend onderwijs, - ondernemerschap, - Corporate Governance, - ICT van de hogeschool, - medewerkers van de hogeschool en Expertisecentra richten zich meer op het midden- en kleinbedrijf. Deze programma s komen voort uit ontwikkelingen in de omgeving. De hogeschool benoemt deze ontwikkelingen als een groeiende kenniseconomie, globalisering en de toenemende rol van Europa en ten slotte een groeiende behoefte aan transparantie en verantwoording. De zes programma s hebben invloed op het beleid van de faculteiten en de opleidingen. De opleiding Technische Bedrijfskunde (TB) wordt aangeboden in het gebouw van de hogeschool in Heerlen. De opleiding is deel van de Faculteit Techniek waartoe ook de opleidingen Werktuigbouwkunde en Elektrotechniek Bedrijfskunde behoren. De onderwijsorganisatie van deze faculteit heeft twee lagen: de faculteitsdirecteur en medewerkers. De onderwijsmedewerkers van de opleidingen Werktuigbouwkunde, Elektrotechniek en Technische Bedrijfskunde zijn seniordocent, docent, seniortutor of tutor. Daarnaast zijn er onderwijsassistenten. Bij alle drie de opleidingen heeft een (senior) docent naast het docentschap de taak van opleidingscoördinator. De faculteit heeft een eigen onderwijskundige en een algemeen staffunctionaris; de hogeschool voorziet in overkoepelende diensten zoals die van de studentendecaan en de coördinator internationalisering. De faculteitsdirecteur heeft, zoals vermeld, de operationele leiding van de opleidingen gedelegeerd aan de drie opleidingscoördinatoren (OPCO s). De coördinatoren worden ondersteund door een opleidingsstaf, een curriculumcommissie en een examencommissie. Alle opleidingen van de faculteit hebben een opleidings- en werkveldcommissie. Op faculteitsniveau functioneert de Deelraad Techniek (DMR), een medezeggenschapsorgaan waarin personeel en studenten vertegenwoordigd zijn. De opleidingen van de Faculteit Techniek worden aangeboden als voltijdstudie; alleen Technische Bedrijfskunde heeft ook een duale instroom. Vrijwel gelijktijdig met de opleiding Technische Bedrijfskunde, is in Heerlen ook de opleiding Elektrotechniek gevisiteerd. De panels hebben de situatie bij Onderwerp 5, Kwaliteitszorg, vrijwel gelijk beoordeeld. De achtergrond daarbij is dat de situatie ook vrijwel gelijk was, al zijn er verschillen: kwaliteitszorg wordt sterk aangestuurd op faculteitsniveau, waardoor de processen gelijk zijn en op dezelfde wijze worden geborgd. 8/59 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du)

9 De voltijdse variant van de Heerlense opleiding Technische Bedrijfskunde (TB) dateert van 1990; de duale variant dateert van TB is, landelijk, een van de vier engineeringopleidingen, te weten Werktuigbouwkunde, Elektrotechniek, Technische Natuurkunde en Technische Bedrijfskunde, waarvoor sinds 2006 het Profiel van de Bachelor of Engineering geldt, waarin de competenties van de hbo-engineer zijn verwoord. De drie technische opleidingen in Heerlen (E, TB en WTB) hebben elk een eigen curriculum met eigen opleidingsdoelstellingen; deze zijn afgeleid van de brede landelijke engineeringdoelstellingen. Wat betreft de omvang van de opleiding TB: de laatste jaren is er een toename in de instroom: in 2006 was de instroom toegenomen tot 64 eerstejaars, in 2007 tot 76 en ten tijde van het visitatiebezoek (juni 2008) ging de studieleiding uit van een verwachte instroom van 100 eerstejaarsstudenten in september 2008 voor de voltijdse variant. Het team bezint zich over de organisatie van het onderwijs voor deze instroom. Studenten en docenten bij hogeschool, faculteit en opleiding, in Instroom 2007 Instroom 2008 Totaal studenten Aantal docenten Ratio docentstudent Hogeschool Fac. techniek TB voltijd TB duaal De opleiding is in 2002 eerder gevisiteerd. De studieleiding heeft, in reactie op de uitkomsten van die visitatie, een reeks gerichte maatregelen ondernomen. Dat betrof, mede in landelijk verband, de aanpassing van de eindkwalificaties en, verbonden daaraan, een verbetering van de borging dat de afgestudeerden die eindkwalificaties bij hun diplomering hebben bereikt. Er is een versterkte aandacht voor instroombegeleiding zodat de opleiding voor alle instromers studeerbaar is en wordt. De interne structuur van de faculteit en van de opleidingen is aangepast en er is, mede in hogeschoolverband, een versterkte aandacht voor de actualisatie van de (vak)kennis van docenten evenals andere aspecten van het personeelsbeleid. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens hebben de panelleden zich in de maand mei 2008 inhoudelijk voorbereid op het bezoek van 3 juni NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du) 9/59

10 Zij hebben daartoe het zelfevaluatierapport en bijlagen daarbij bestudeerd. Op grond daarvan hebben zij hun voorlopige bevindingen geformuleerd in een beoordelingsformat, op basis van argumenten. Ook formuleerden zij hun vraagpunten. Zij hebben hun bevindingen doorgegeven aan de NQA-auditor die op grond daarvan de kernpunten en de prioriteiten heeft geïnventariseerd voor nader materialenonderzoek en voor de gesprekken tijdens het visitatiebezoek. Er was een voorbereidende bijeenkomst van het panel enkele dagen voor het visitatiebezoek. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de dagindeling van het bezoek door het panel. Dit standaardprogramma is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er waren gesprekken met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door hadden de panelleden gelegenheid voor uitwisseling van hun bevindingen. Aan het einde van het bezoek heeft de auditor een beknopte mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in juli 2008 een conceptrapport ontvangen voor een controle op feitelijke onjuistheden. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. Daarna is het bijgestelde conceptrapport in september 2008 opnieuw aan de opleiding voorgelegd, voor een tweede ronde van hoor-wederhoor. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in september Het visitatierapport is uiteindelijk in september 2008 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening 10/59 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du)

11 gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De uitgebreide argumentatie is vastgelegd in het facetrapport. Er is expliciet vermeld als een argumentatie of beoordeling voor de duale variant afwijkt van die van de voltijds variant. Indien niet vermeld, gelden dezelfde argumentatie en oordelen, aangezien de varianten inhoudelijk gelijk zijn. Volgorde van onderwijseenheden en onderwijsmethodieken kunnen daarbij verschillen. 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Onderwerp/Facet Voltijd duaal Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen goed goed 1.2 Niveau bachelor goed goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor goed goed Totaaloordeel positief positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO goed goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma voldoende voldoende 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma goed goed 2.4 Studielast voldoende goed 2.5 Instroom goed goed 2.6 Duur voldaan voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud voldoende voldoende 2.8 Beoordeling en toetsing onvoldoende onvoldoende Totaaloordeel positief positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO goed goed 3.2 Kwantiteit personeel goed goed 3.3 Kwaliteit personeel goed goed Totaaloordeel positief positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen onvoldoende voldoende 4.2 Studiebegeleiding goed goed Totaaloordeel positief positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten goed goed 5.2 Maatregelen tot verbetering voldoende voldoende 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld goed goed Totaaloordeel positief positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau goed goed 6.2 Onderwijsrendement voldoende voldoende Totaaloordeel positief Positief NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du) 11/59

12 Onderwerp 1, Doelstellingen van de opleiding Het panel heeft drie facetten van dit onderwerp voor beide varianten beoordeeld als goed. Het oordeel over het onderwerp is daarom voor beide varianten positief. Onderwerp 2, Programma Het panel heeft de meeste facetten van dit onderwerp voor beide varianten beoordeeld als goed, te weten de facetten 2.1, 2.3, 2.5, 2.6 ( voldaan ) en 2.7. Voor de duale variant is ook het facet 2.4 als goed beoordeeld. Het panel heeft over het facet 2.2 bij beide varianten voldoende geoordeeld en voor de voltijdse variant ook over het facet 2.4. De stand van zaken aangaande materie bij het facet 2.8, Toetsing, laat bij beide varianten dusdanig te wensen over dat het panel hier tot onvoldoende heeft besloten. Het bezwaar van het panel betreft de borging bij de toetsing, niet zozeer de toetsing zelf. Gezien de maatregelen die er intussen al bij de opleiding in gang zijn gezet, heeft het panel het vertrouwen dat er hierin op korte termijn goede vooruitgang kan worden bereikt. Dit gegeven, en de goede situatie bij de andere facetten van dit onderwerp, maken dat het panel komt tot de uitspraak positief voor dit onderwerp, voor beide varianten. Onderwerp 3, Inzet van personeel Het panel heeft drie facetten van dit onderwerp beoordeeld als goed, voor beide varianten. Het oordeel over het onderwerp is daarom voor beide varianten positief. Onderwerp 4, Voorzieningen Het panel heeft het eerste facet van dit onderwerp als onvoldoende beoordeeld voor de voltijdse variant en het tweede als goed. Voor de deeltijdse variant zijn beide facetten als goed beoordeeld. De reden voor de onvoldoende bij het eerste facet voor de voltijdse variant is het tekortschieten van de materiële voorzieningen, vooral wat betreft beschikbare ruimten en de beschikbaarheid van computers. Het panel tekent daarbij echter aan dat dit niet dusdanig onvoldoende is dat studenten worden gehinderd bij hun studie. Het oordeel over het onderwerp is daarom voor beide varianten positief. Onderwerp 5, Interne kwaliteitszorg Het panel heeft twee facetten van dit onderwerp beoordeeld als goed, voor beide varianten; het facet 5.2, Maatregelen tot verbetering, is beoordeeld als voldoende. Het oordeel over het onderwerp is daarom voor beide varianten positief. Onderwerp 6, Resultaten Voor de duale variant zijn de beide facetten van dit onderwerp als voldoende beoordeeld. Bij de voltijdse variant heeft het panel het facet gerealiseerde niveau als goed beoordeeld en het facet rendementen als voldoende. Het oordeel over het onderwerp is daarom voor beide varianten positief. Totaaloordeel Uit het overzicht hierboven en uit de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat het panel over de zes de onderwerpen positief oordeelt voor beide varianten. De conclusie is daarom dat het totaaloordeel over de opleiding als geheel POSITIEF is. 12/59 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du) 13/59

14 14/59 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Vt: goed Duaal: goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De studieleiding heeft voor beide varianten (voltijd en duaal) de eindkwalificaties vastgelegd, recentelijk onder meer in het document Werkvelden, Doelfuncties en Competenties (Heerlen, juni 2007). De opleidingsdoelstellingen zijn ontwikkeld in overleg met het regionale werkveld, zoals het panel kon vaststellen op grond van het gesprek met de studieleiding en de werkveldcommissie. Het panel heeft de notulen van de werkveldcommissie daarop nagelezen. Tot 2006 baseerde de opleiding haar doelstellingen op het landelijk document Opleidingseisen Technische Bedrijfskunde voor Hogescholen in Nederland (Den Haag, 2001). Sindsdien heeft de opleiding haar kijk op de domeinspecifieke eisen periodiek geëvalueerd en bijgesteld, zowel in landelijk overleg als intern. Daarbij was de werkveldcommissie betrokken. Dit heeft het panel kunnen vaststellen op grond van een reeks documenten, zoals Visie op de beroepscontext van Technische Bedrijfskunde Zuyd (21 december 2004) en Opleidingskader Technische Bedrijfskunde Hogeschool Zuyd (21 juni 2005). Bij haar opleidingscompetenties gaat de opleiding sinds 2006 uit van het landelijke document Profiel van de Bachelor of Engineering (Den Haag, 2006, cluster Engineering). Dit landelijke document is opgesteld in samenwerking tussen de opleidingen en het landelijke werkveld. De Heerlense opleidingscompetenties zijn beschreven in het Competentiedocument (Heerlen, 2007). Naast de tien generieke hbo-competenties (Franssen, 2002) zijn dit de vier landelijke generieke engineering -competenties en de zeven landelijke specifieke TB-competenties. De opleiding beschrijft technisch-bedrijfskundigen als managers in een technische omgeving. Er zijn in het landelijke profiel diverse rollen uitgewerkt, met daarbij een relatie met de specifieke TB-competenties. Er zijn daartoe ook competentieniveaus uitgewerkt. De opleiding heeft zich landelijk gezien niet nadrukkelijk gepositioneerd, zo stelt het panel vast na het gesprek met de studieleiding. Met de hogescholen in Aken en in Diepenbeek (Be) zijn er afspraken over instroom van hun studenten in de Heerlense opleiding. Een Europese vergelijking over technische bedrijfskunde is echter niet mogelijk. De vier generieke competenties van de Bachelor of Engineering (volgens Profiel van de Bachelor of Engineering) zijn: inzicht krijgen (in een opdracht of probleemsituatie), ontwerpen (van een product, dienst of sturing), plannen (van de uitvoering), en uitvoeren (van het plan van aanpak). NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du) 15/59

16 De zeven specifieke TB-competenties zijn: 1. kennis van en vertrouwdheid met de technisch-bedrijfskundig relevante hoofdprocessen in een bedrijf, te weten: a. het commerciële proces b. het productieproces c. het personeelproces d. het organisatie proces e. het informatieproces f. het financiële proces g. het communicatieproces 2. kennen en kunnen werken met: a. methoden en technieken voor het beheren/beheersen van processen b. methoden en technieken voor het veranderen/verbeteren/vernieuwen van processen 3. kennis van kritische factoren voor het sturen van een organisatie 4. het kunnen maken van een businessplan 5. het kunnen werken als projectleider 6. het kunnen verrichten van een (markt)onderzoek 7. kennis van en kunnen werken met ERP-systemen; kunnen werken met E commerce en webmailing/advertising. Tijdens het visitatiebezoek heeft het panel met de studieleiding en met vertegenwoordigers van het werkveld gesproken over de opleidingsdoelstellingen en over de landelijke ontwikkelingen tot de brede bachelor of engineering. De drie Heerlense engineerings-opleidingen blijven afzonderlijk onderwijs aanbieden, met eigen doelstellingen, in onderlinge samenwerking binnen de faculteit. Het panel stelt vast dat de opleiding aantoonbaar gewerkt heeft aan ontwikkeling en bijstelling van haar doelstellingen, op basis van het landelijke profiel. De doelstellingen zijn apart beschreven voor de voltijdse en de duale varianten, in aparte documenten (augustus 2007 en november 2007). In de gesprekken tijdens het visitatiebezoek met de studieleiding, de vertegenwoordigers van het werkveld en de alumni kwam naar voren dat de Heerlense opleiding TB zich profileert als een brede technisch-bedrijfskundige opleiding. Er is niet een specifieke sector aan te wijzen waarop de opleiding zich richt, noch een specifieke competentie of rol (zie ook bij 1.3). Op grond van bovengenoemde argumenten komt het panel tot het oordeel goed voor dit facet, voor beide varianten. 16/59 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du)

17 Facet 1.2 Niveau bachelor Vt: goed Duaal: goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Hierboven is beschreven welke opleidingsdoelstellingen de opleiding hanteert. In die doelstellingen zijn de tien generieke hbo-kwalificaties van de commissie Franssen (2002) verwerkt. In het landelijke profiel BoE uit 2006 en in de eerdere conceptversie daarvan uit 2004 is de relatie tussen de opleidingsdoelstellingen en de Dublin descriptors weergeven. Daarmee is ook de relatie tussen de Heerlense opleidingsdoelstellingen en de Dublin descriptors aangegeven. De studieleiding heeft ten behoeve van de visitatie een aanvullend overzicht gemaakt voor het panel. Dit overzicht betreft de vier algemene competenties en de zeven specifieke TB-competenties. Het panel heeft op grond hiervan kunnen vaststellen dat de opleiding met haar doelstellingen aansluit op de internationale eisen die aan het bachelor niveau zijn te stellen van deze hbo-opleiding. Een voorbeeld van de koppeling tussen de Dublin descriptoren en de algemene competenties is de Dublin descriptor Oordeelsvorming: deze is gekoppeld aan de hierboven weergegeven TB-competenties 1, 2, 4, 5,6 en 7. Dat betreft onder meer de vertrouwdheid met technisch-bedrijfskundige processen (competentie 1) en de vier laatste, kennis- en kundegerichte competenties. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Vt: goed Duaal: goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Bij de argumentatie voor de beoordeling bij de facetten 1.1 en 1.2 is aangegeven hoe de opleiding de actualiteit van de opleidingsdoelstellingen en de afstemming op het werkveld bewaakt. De opleiding volgt de landelijke competenties voor TB, zoals die zijn opgenomen in het landelijke Profiel BoE. NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du) 17/59

18 De werkveldcommissie kent deze competenties en deelt de visie van de studieleiding dat afgestudeerde technisch-bedrijfskundigen met deze opleidingsdoelstellingen goed inzetbaar zijn in technische bedrijven in Heerlense regio en ook daarbuiten. In de notitie Werkvelden, doelfuncties en competenties (Heerlen, juni 2007) heeft de opleiding de uitkomsten vastgelegd van overleg met het werkveld over de opleiding en het beroep. Het gaat om de beroepsrollen als intern adviseur (stafmedewerker), extern adviseur (organisatieadviseur), ondernemer en projectleider/ manager. In totaal hebben de opleiding en de leden van de werkveldcommissie 17 verschillende beroepsrollen uitgewerkt, met daarbij een aanduiding van het competentieprofiel. De meest relevante sectoren voor de technisch-bedrijfskundige zijn de industrie, (semi) overheid, (gezondheids)zorg, en de zakelijke dienstverlening. Voorbeeld van beroepen zijn hoofd bedrijfsbureau en customer service officier. De alumni met wie het panel heeft gesproken zijn deels werkzaam in de technische bedrijfswereld. Er waren er ook enkelen die verder waren gaan studeren. Het panel stelt op grond van de documentatie en op grond van de gesprekken met werkveld en alumni vast dat de opleiding zich zorgvuldig bezint op de afstemming van de opleidingsdoelstellingen op de vraag in het afnemend werkveld. De afgestudeerden vinden allen werk binnen enkele maanden na hun afstuderen, of zelfs al voor hun afstuderen. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Vt: goed Duaal: goed Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het panel heeft tijdens de visitatie de vakliteratuur kunnen inzien die tijdens de opleiding wordt gebruikt. De verplichte en aanbevolen literatuur is per studieonderdeel vermeld in de Leerstofomschrijving. Naast de literatuur wordt er ook gebruik gemaakt van andere kennisbronnen zoals internet, Blackboard en vakbladen. De hoofdverantwoordelijkheid voor de literatuurkeuze ligt bij de betrokken docent; de curriculumcommissie bewaakt dat de literatuurlijst actueel blijft. Het panel is niet onverdeeld in zijn oordeel over de literatuur. Het panel vindt niet alle gebruikte literatuur actueel, representatief en relevant voor het beroep, al biedt het geheel een goed beeld en is het aan de maat. De meeste 18/59 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du)

19 boeken, readers en tijdschriftartikelen zijn Nederlandstalig, maar er is ook Engelstalige literatuur. De docenten ontwikkelen hun studiemateriaal op grond van informatie uit het werkveld, onder andere via de action-learning opdrachten bij de duale variant (zie voor actionlearning onder meer bij 2.2 en 2.7). Ook komt het voor dat studiemateriaal wordt ontwikkeld in direct contact met leden van de werkveldcommissie. Dit betreft de zogeheten Compact Courses: kortlopende studieonderdelen over actuele onderwerpen en cases. De interactie van het binnenschoolse onderwijs met de beroepspraktijk is goed geregeld, vindt het panel. Naast de praktijkgerichte opdrachten op basis van authentieke casuïstiek, de stages in het tweede en het derde studiejaar en de bedrijfsstage voor het afstuderen in het vierde jaar, de excursies, bedrijfsbezoeken geven een afdoende oriëntatie op het werkveld. Het panel heeft een overzicht toegezonden gekregen met gastsprekers en hoorde van de studenten tijdens de visitatie dat deze gastcolleges over het algemeen toepasselijke en interessante informatie bieden. Enkele voorbeelden van actualisatie van het onderwijsprogramma zijn: - In 2005 is het vak Systematic Innovation ingevoerd. Hiervoor is een externe docent, toen werkzaam bij DSM, aangetrokken. Intussen is de betrokken docent werkzaam bij een adviesbureau op het gebied van product- en procesinnovatie en management, waardoor zijn praktijkervaring intussen een nieuw technisch-bedrijfskundig werkterrein betreft. - In 2006 is Supply Chain Management als vak ingevoerd, vanuit de gedachte dat technisch-bedrijfskundigen meer dan voorheen te maken krijgen met concurrerende netwerken/ketens, niet zozeer met concurrerende bedrijven. De studieleiding vindt in deze context logistiek, te weten de organisatie van de supply chain, van toenemend belang. De ontwikkeling van vaardigheden vindt bij de voltijdse opleiding plaats via opdrachten met een beroepspraktijkgericht karakter (projecten, inclusief bedrijfsbezoeken), via opdrachten in de beroepspraktijk zelf (stages in een bedrijf, overheidsinstelling of adviesbureau) of via opdrachten die daartussenin staan, zoals in de student companies of het eigen studentenbedrijf E-Grr (zie ook bij facet 2.2). Het doen van toegepastonderzoek staat centraal binnen stages en het afstuderen (zie bij 2.2); vaardigheden op het gebied van informatica en onderzoeksvaardigheden (zoals analyseren van een probleem of interviewen) worden in aparte modules aangeboden (zie 2.2). Bij de duale opleiding gebeurt de ontwikkeling van de vaardigheden via action-learning: studieopdrachten op grond van een feitelijke vraag vanuit het bedrijf waarin de student werkzaam is (zie ook bij 2.7). Uit een pilot landelijke studentenenquête (uitgevoerd door het IOWO in Nijmegen) is af te leiden dat de Heerlense studenten de inhoudelijke kwaliteit van het studiemateriaal adequaat vinden (boven landelijk gemiddelde). De aansluiting van de opleiding bij actuele ontwikkelingen scoort in deze pilot onder het landelijke gemiddelde, maar is met 61% nog voldoende. Uit de tevredenheidsonderzoeken van de hogeschool (2007 en 2008) is af te leiden dat de studenten hun opleiding afdoende praktijkgericht vinden. Het panel heeft hierover gesproken met de studenten. In dit gesprek bleek dat de studenten werkelijk vaststellen, NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du) 19/59

20 tijdens hun eerste stage en ook tijdens hun afstudeerstage, dat zij in hun eerste studiejaren afdoende worden geconfronteerd met de beroepspraktijk van de technische bedrijfskunde. De duale studenten gaven aan dat de bedrijfsbezoeken, de gastcolleges en de contacten met de collega-studenten hen een goed beeld geven van de beroepspraktijk in andere takken van de technische bedrijfskunde dan hun eigen bedrijf. Op grond van bovenstaande bevindingen concludeert het panel dat kennisontwikkeling, literatuur, actualiteit van het onderwijs en ontwikkeling van de beroepsvaardigheden in relatie tot de beroepspraktijk adequaat zijn. Het panel komt tot goed voor dit facet. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Vt: voldoende Duaal: voldoende Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In de Leerstofomschrijving die het panel kon bestuderen, is voor elk studieonderdeel onder meer aangegeven wat de leerdoelen zijn, hoe onderwijs en toetsing vorm krijgen, wat de instapvoorwaarden zijn en welke literatuur nodig is. Deze informatie is ook beschikbaar via het Infonet en Blackboard; daar is de informatie steeds geactualiseerd en meer uitgebreid. In de zogeheten creditstabel, die deel uitmaakt van de Onderwijs- en Examenregeling van de opleiding, is weergegeven welke studieonderdelen de studenten per semester moeten (of kunnen) volgen. De semesters zijn elk verdeeld in twee blokken. In de creditstabel zijn de inhoudelijke leerlijnen te herkennen. Leerlijnen kunnen de een of meer semesters bestrijken of de vier studiejaren. Er zijn acht leerlijnen benoemd, bestaande uit onderling samenhangende studieonderdelen: informatiesystemen, logistiek, techniek, organisatiekunde, economie, adviesvaardigheden& communicatie, kwantitatieve methoden en ten slotte projecten. Op grond van de documentatie en van de gesprekken tijdens het visitatiebezoek concludeert het panel dat de studenten in de projecten hun al verworven theoretische bagage integrerend leren toepassen, waarbij zij beperkingen in hun kennis ervaren. In een volgende studiefase volgt dan verdieping van de theorie in de diverse leerlijnen (zie ook bij 2.7). In het begin van hun eerste studiejaar doorlopen de studenten een basisprogramma van vijf studieonderdelen. Het gaat om vakken als wiskunde, natuurkunde, techniek, bedrijfseconomie en statistiek, waarvan de studenten er minmaal drie moeten doen. De keuze van deze drie studieonderdelen voor iedere afzonderlijke student is deels bepaald 20/59 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du)

21 door de vooropleiding; de mentor beziet daarnaast per student wat de zwakke plekken zijn in de instroomkwalificaties. Dit keuzeproces is de eerste vorm van studieloopbaanbegeleiding waarmee de studenten te maken krijgen. Voor het overige is er een vast eerstejaarsprogramma waarin de studenten kennis maken met alle competenties van het beroepsprofiel. Het onderwijs is gecentreerd rond projecten en gekoppeld aan basisvakken zoals bedrijfskunde, informatica en techniek. Het leren werken in projecten wordt ook gezien als een deelcompetentie. De studenten leren werken met een projectplan volgens een stappenplan dat zij ook op andere projecten kunnen toepassen. Ook Communicatie is een vast bestanddeel van alle studieonderdelen, in een leerlijn over alle studiejaren. Met dit basisprogramma kunnen de studenten zich oriënteren op de diverse beroepsrollen en de keuzevakken (de minoren). In het propedeusejaar zijn er gemiddeld 20 contacturen per week. Het tweede studiejaar bevat een stage en het werken in een studentbedrijf. Dit is een project waarbij de studenten een bedrijf oprichten dat een uniek product produceert. De studenten moeten dit product gaan maken en het verkopen : opzetten van een productielijn, marketing, organisatorische en financiële bedrijfsvoering. In het project doorloopt het bedrijf de gehele levenscyclus: oprichten, organiseren van de bedrijvigheid, aantrekken van personeel, opzetten organisatie, verkoop, uitbreiding, fusie, opheffing. Studenten kunnen in plaats van dit eigen bedrijf ook kiezen voor deelname aan het simulatiebedrijf van de opleiding, E-Grr. Een vrijwillig onderdeel van het project Studentbedrijf of E-Grr is het behalen van het Cambridge Certificate: een kwalificatie waarmee het beheersingsniveau van het Engels wordt gehonoreerd. Het derde studiejaar is een voortzetting van de kennisgerichte vakken met verplichte vakken en met keuzevakken. De keuzevakken zijn wat betreft de volgorde en eventuele verdieping gerelateerd aan de aard van de stage in de tweede helft van het derde studiejaar. In de eerste helft van het vierde studiejaar werken de studenten aan een van de minoren, zoals Management Science&Consulting, Stategisch Denken & Handelen, het schakelprogramma voor de TuE of een minor van andere opleidingen, zoals de minoren Eventmanagement en Maintenance. De introductie van minoren in de opleiding is recent: tot 2007 stelden de studenten een keuzepakket samen uit keuzemodulen. In de eerste helft van het 4 e studiejaar bereiden de studenten zich tevens voor op hun afstudeerstage. Specifiek voor de duale variant: De inhoud van het onderwijs is bij de duale variant gelijk aan dat van de voltijdse variant. Het verschil is gelegen in de onderwijsaanpak: de studenten werken aan action learningopdrachten (AL), niet in projecten. De duale studenten werken ook niet aan in een studentbedrijf of in E-Grr. Het onderwijs vindt plaats op twee avonden per week, met in totaal 8 contacturen. Voor toegang tot de duale variant moeten de studenten aantonen te beschikken over een relevante werkkring (zie ook bij 2.5). Op grond van die relevante werkkring krijgen de duale studenten vrijstelling van de tweedejaarsstage waardoor zij hun opleiding kunnen NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du) 21/59

22 afronden in 3,5 jaar. Het verraste het panel dat de studieleiding en de duale studenten zelf spraken over drie studiejaren én de afstudeeropdracht. Dat gaf het panel de indruk dat het werken aan de afstudeeropdracht voor de duale studenten een wat informele aangelegenheid zou zijn. Bij navraag tijdens het visitatiebezoek bleek echter dat het afstudeerwerk bij de duale variant dezelfde nadruk heeft als bij de voltijdse variant (zie ook bij 6.1). De action-learning-opdrachten betreffen werkelijke vragen uit het eigen bedrijf van de studenten. Bij de AL-opdrachten werken de studenten onder meer met het maken en uitvoeren van projectplannen, in overeenstemming met de opdrachten bij de voltijdse variant. In de onderwijsavonden op de hogeschool worden de opdrachten besproken, waardoor de studenten ook kennis maken met de werkkring van de collega-studenten en daarmee met een breder terrein dan dat van hun eigen bedrijf. Voor beide varianten: Uit de beschikbare informatie zoals de uitgewerkte competentieprofielen voor de verschillende beroepsrollen en -functies (in het document Werkvelden, doelfuncties en competenties) kon het panel de relatie afleiden tussen de verschillende studieonderdelen en de opleidingscompetenties. Het panel kan op grond daarvan vaststellen dat het studieprogramma afdoende beantwoordt aan de opleidingsdoelstellingen. Deze relatie tussen de competenties en de leerdoelen is echter (nog) niet expliciet vastgelegd. Dat is de reden dat het panel komt tot voldoende en niet tot goed voor dit facet. De opleiding schrijft in het zelfevaluatierapport dat de curriculumcommissie erop toeziet dat de relatie tussen opleidingsdoelstellingen en leerdoelen in het oog wordt gehouden. In het voorjaar van 2008 werkte de studieleiding aan specificatie van deze relatie onder meer in het project TBK-competenties van impliciet naar expliciet. Naar verwachting is dit project in augustus 2009 afgerond. De studenten kunnen een eigen profilering geven aan hun opleiding door de keuze van het onderwerp van de twee projecten in hun eerste studiejaar, door de keuze van hun stage- en afstudeeropdracht en door de keuze voor de rol in de Student Company of in E-Grr. Ook met de keuze van e minor in het zesde semester kunnen de studenten een eigen invulling geven aan hun opleiding. Totaal is 130 (van 240) EC door de studenten in te vullen. Uit tevredenheidscijfers (2007) is af te leiden dat de studenten positief zijn in hun oordeel over hun onderwijs. Dat geldt voor beide varianten. Dit beeld werd bevestigd in het gesprek tijdens de visitatie. 22/59 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du)

23 Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Vt: goed Duaal: goed Criterium - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Voltijdse variant: Bij de voltijdse variant is de opbouw van het curriculum volgens het sandwichmodel (zie bij 2.7), met een samenhangende afwisseling tussen binnenschools en buitenschools leren, gericht op integratie van kennis en vaardigheden in het beroepsmatig handelen. Het programma is grotendeels volgtijdelijk, waardoor de studenten kunnen voortbouwen op de theoretische kennis en praktische vaardigheden die zij in voorgaande studieonderdelen hebben verworven. De verticale samenhang in het curriculum wordt bevorderd door de inhoudelijke leerlijnen in het curriculum (zie ook bij 2.2), zoals: informatiesystemen, organisatiekunde, economie, communicatie. Er is volgtijdelijkheid bij enkele curriculumonderdelen, indien er sprake is van een noodzakelijke basiskennis. Een voorbeeld hiervan is de volgorde bij de leerlijn logistiek: inleiding logistiek, logistiek en vervolgens operations management. In het eerste jaar ligt de nadruk op het primaire proces en de daarbij passende beheersinstrumenten. In jaar twee verschuift de aandacht naar verandering en vernieuwing van het primaire proces. In het derde en vierde studiejaar staan de lange termijn en strategie centraal. Voor wat betreft de horizontale samenhang: in de twee blokken per semesters is er een intern samenhangend aanbod van onderwijs in samenhang met de projecten waar de studenten aan werken. Duale variant Bij de duale variant ligt de integratie van kennis, vaardigheden en houding besloten in de koppeling van action-learning-opdrachten aan de diverse studieonderdelen. De resultaten van het binnenschoolse onderwijs in de theoretische studieonderdelen en in de practica worden toegepast in de praktijk via deze AL-opdrachten. Ook bij deze variant is er verticale samenhang in het curriculum door de volgtijdelijkheid van enkele studieonderdelen. Voor beide varianten Uit evaluatieresultaten is af te leiden dat studenten vinden dat hun studie voldoende samenhangend is. Dit beeld werd bevestigd tijdens de visitatie. Het panel stelt vast dat zij de samenhang in het programma als goed kan beoordelen voor beide varianten, op grond van de beschrijvingen in de documentatie, het opleidingsdocument en de credittabellen. Het sandwichmodel (zie bij 2.7) en de leerlijnen geven overtuigend aan dat er sprake is van een samenhangende opleiding, gericht op het verwerven van de opleidingscompetenties. NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du) 23/59

24 2.4 Studielast Vt: voldoende Duaal: goed Criterium - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert een aantal instrumenten ter bevordering van de studeerbaarheid. Enkele daarvan zijn: - De bloksgewijze organisatie van het onderwijs en de volgtijdelijkheid van de studieonderdelen bieden overzicht. - Er is naast de september-instroom ook een februari-instroom; alle studieonderdelen worden daardoor twee keer per jaar aangeboden. Bij een onvoldoende studieresultaat kan de vertraging daardoor beperkt blijven. - Er zijn, waar dat inhoudelijk mogelijk is, uitzonderingen op de volgtijdelijkheid (zie bij 2.3). Daardoor kunnen studenten sommige studieonderdelen afronden tijdens wachttijd mochten zij in de herkansing een onvoldoende hebben behaald. Een voorbeeld daarvan is de instapmogelijkheid in de tweedejaarsstage ook als de propedeuse nog niet volledig is afgerond. In ieder geval moeten de studenten de projecten uit blok 1 en 2 van hun eerste studiejaar met een voldoende hebben afgerond. - Er is een instapdrempel voor het tweede studiejaar: als eerstejaars studenten minder dan 40 EC hebben behaald, kunnen zij niet deelnemen aan het tweedejaars programma. Zij moeten dan de gemiste studieonderdelen van het eerste jaar opnieuw volgen. Studenten die minder dan 30 EC hebben behaald in hun propedeuse, krijgen een bindend afwijzend studieadvies. - De opleiding zorgt in de propedeuse voor minstens 20 contacturen per week voor de voltijdstudenten; duale studenten hebben gedurende hun gehele opleiding iedere week 8 contacturen. - Er is sinds september 2007 vanaf het eerste studiejaar studieloopbaanbegeleiding in de vorm van contact tussen een student en de mentor. SLB is geen aparte leerlijn, maar is ingebed in deze contacten. Deze contacten dienen als praktisch steuntje voor de student vanaf zijn eerste studiejaar, als mogelijkheid om de keuzes gedurende de studie te bespreken. Met de invoering van SLB is ook het werken met portfolio s geïntroduceerd. Alleen het instroomcohort 2007 heeft tot nog toe een begin gemaakt met een portfolio, zodat nog niet is vast te stellen hoe dit instrument uit zal pakken binnen de opleiding TB. Het panel heeft met de studenten gesproken over het aantal uren dat zij per week aan hun studie besteden. Het bleek dat dit fluctueert per studiefase. Eerstejaarsstudenten en afstuderende studenten besteden bij beide varianten gemiddeld uur per week aan hun studie; tweede en derdejaarsstudenten besteden circa 30 uur per week aan hun opleiding. 24/59 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du)

25 De studieleiding hanteert de blokenquêtes, mentorgesprekken of de opleidingscommissie mede als informatiebron over eventuele knelpunten in de studievoortgang, zowel op collectief niveau als voor individuele studenten. Uit de evaluaties is af te leiden dat de studenten tevreden zijn over de spreiding van de studielast over het jaar. Dit werd bevestigd in het gesprek dat het panel tijdens de visitatie voerde met de studenten en ook met alumni. Uit de evaluaties is ook af te leiden dat de studenten tevreden zijn over de spreiding van toetsen en tentamens, de aansluiting op de leerstof, de herkansingsmogelijkheden en de organisatie rond de tentamens. Ook dit werd bevestigd tijdens het visitatiebezoek. Dit geldt eveneens voor zaken als de informatie rond onderwijsactiviteiten, roosters, veranderingen in de roosters, de organisatie rond beschikbaarheid van literatuur (studieboeken en handleidingen). Een punt van kritiek bij de voltijdstudenten betreft de tijdigheid van uitslagen: zoals eerder vermeld in dit rapport gebeurt dit niet altijd binnen 15 werkdagen, al is dat de afspraak. Daardoor is het in voorkomende gevallen lastig gebleken voor studenten om tijdig en goed voorbereid deel te nemen aan herkansingen. Dit betreft slechts een onderdeel van de studeerbaarheid van de opleiding, maar het panel vindt dit van voldoende gewicht voor het oordeel voldoende en niet goed voor de voltijdse variant. Facet 2.5 Instroom Vt: goed Duaal: goed Criterium - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding sluit aan bij de landelijke instroomeisen: - een vwo-diploma (profiel NT, NG, EM of CM met wiskunde a 12 en natuurkunde 1), of - een havo-diploma (profiel NT, NG, EM), of - een mbo-diploma. Het programma is afgestemd op de havo-instroom. Vwo-instromers kunnen het turboprogramma volgen, waarmee zij de leerstof van het 2 e, 4 e en 5 e semester in twee semesters afronden. Er is een turbo-programma waarmee snelle studenten studieonderdeel gelijktijdig kunnen afronden. Dat is niet alleen bestemd vwo-instromers, maar ook voor anderen die snel door de studie heen kunnen gaan. Voor deze studenten is het mogelijk om de opleiding in 3,5 jaar af te ronden. Bij facet 2.2. is vermeld dat eerstejaarsstudenten aan het begin van hun opleiding een studieprogramma volgen dat is aangepast aan hun instroomkwalificaties. De vooropleiding is daarbij leidend, maar niet doorslaggevend. Met de propedeusementor wordt overlegd over welke drie van de mogelijke vijf basisvakken elke afzonderlijke NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du) 25/59

26 student in het eerste blok moet volgen. Het gaat in totaal om 9 EC. De bedoeling is dat daarmee per student de relatieve achterstand bij instroom wordt gerepareerd zodat de studenten daarna een min of meer gelijk algemeen niveau hebben. Alle instromers volgen in het begin van hun studie een cursus Wiskunde. Voor de duale variant: De duale variant is gericht op mbo+ ers met werkervaring in een technisch bedrijf. Bij instroom in de opleiding is er sinds 2007 een gestructureerde werkplekscan, waarbij volgens vastgelegde criteria en normstellingen wordt bezien of er sprake is van relevant werk en of de betrokken student afdoende begeleiding en ruimte kan krijgen binnen zijn bedrijf. In het verloop van de studie wordt bewaakt of de situatie in de werkkring aan de eisen blijft voldoen. In de jaren vóór 2007 was de toetsing minder formeel en gestructureerd. Per instromende duale student wordt bezien of er vrijstellingen mogelijk zijn: via EVC kunnen zij een individueel studiepad volgen. Voor beide varianten: Enkele specifieke instrumenten voor de opleiding om de instroom gemakkelijk te doen verlopen, betreffen het verschaffen van informatie en het verkrijgen van informatie over de instromende studenten. Het gaat onder meer om de volgende activiteiten: - De opleiding verzorgt voorlichting over Technische Bedrijfskunde op de toeleverende scholen. - Ook is er studievoorlichting in de vorm van halfjaarlijkse open dagen. - Voor instromende studenten is er een introductieprogramma met voorlichting over de studie, kennismaking met elkaar en met docenten. - Na het eerste blok wordt een evaluatiemiddag gehouden met de eerstejaarsklassen: onder leiding van de mentor worden de eerste studieresultaten geëvalueerd. - Na het eerste semester worden de studieresultaten per student voorgelegd aan de examencommissie. Zonodig met een student besproken of er een bindend afwijzend studieadvies te verwachten is en zo ja, wat de beste aanpak is voor de betrokken student. - In het begin van het eerste blok van het tweede studiejaar is er een oudercontactavond waarbij ouders kennis kunnen maken met mentor, decaan en coördinator. De hogeschool heeft de Code of Conduct getekend, in verband met de instroom van buitenlandse studenten. Uit een onderzoek door het IOWO (zie ook bij facet 2.1) is af te leiden dat studenten positief oordelen over de aansluiting op de vooropleiding. 26/59 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Technische Bedrijfskunde (vt/du)