Hogeschool Zuyd, Heerlen

Transcriptie

1 Hogeschool Zuyd, Heerlen Opleiding: Elektrotechniek; hbo-bachelor Croho: Varianten: voltijd Visitatiedatum: 3 juni 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, september 2008

2 2/53 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van personeel 27 Onderwerp 4 Voorzieningen 30 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 32 Onderwerp 6 Resultaten 36 Deel C: Bijlagen 41 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 42 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 47 Bijlage 3: Bezoekprogramma 51 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 52 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 53 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 3/53

4 4/53 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 5/53

6 6/53 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Elektrotechniek van Hogeschool Zuyd heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in april 2008, toen het zelfevaluatierapport bij NQA werd aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 3 juni Het panel bestond uit: de heer dr. C.J. M. Verhoeven (domeinpanellid) de heer ing. H.H. Tuininga (domeinpanellid) de heer H. van der Heide (studentpanellid); mevrouw drs. R. van Empel (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6: als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO is het oordeel hier voldaan of niet voldaan. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De Hogeschool Zuyd is in 2001 ontstaan na een fusie tussen de Hogeschool Limburg en de Hogeschool Maastricht. De hogeschool heeft ruim 50 bacheloropleidingen en zes masteropleidingen, verdeeld over zes sectoren: economie, gedrag & maatschappij, gezondheidszorg, kunsten, onderwijs en techniek. In het studiejaar waren er ruim studenten en bijna 1500 medewerkers, geclusterd in 21 faculteiten. Het onderwijs wordt aangeboden op drie locaties: Heerlen, Maastricht en Sittard. NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 7/53

8 De hogeschool heeft haar ambities beschreven in het Innovatieplan Het plan beschrijft zes Programma s waarop ze zich in de genoemde periode wil richten: - Programma Euregionale Kennispoort - Programma Grensverleggend onderwijs - Programma Zuydgebieden - Programma Corporate Governance - Programma ICT van de hogeschool - Programma Medewerkers van de hogeschool. Deze zes programma s komen voort uit regionale ontwikkelingen, die de hogeschool benoemt als een groeiende kenniseconomie, globalisering en de toenemende rol van Europa en ten slotte meer behoefte aan transparantie en verantwoording. Deze zes programma s hebben invloed op het beleid en de uitvoering daarvan op faculteits- en opleidingsniveau. De opleiding Elektrotechniek (E) wordt aangeboden in Heerlen. De opleiding ressorteert onder de Faculteit Techniek waarvan ook de opleidingen Werktuigbouwkunde en Technische Bedrijfskunde deel uitmaken. Alle opleidingen van de Faculteit Techniek worden aangeboden als voltijdstudie; alleen Technische Bedrijfskunde heeft ook een duale instroom. Er zijn twee lagen in de onderwijsorganisatie van deze faculteit: de faculteitsdirecteur en medewerkers. De onderwijsmedewerkers van de opleidingen Werktuigbouwkunde, Elektrotechniek en Technische Bedrijfskunde hebben de functies van seniordocent, docent, seniortutor of tutor. Daarnaast zijn er onderwijsassistenten. Bij alle drie de opleidingen heeft een (senior-)docent naast het docentschap de taak van opleidingscoördinator. De faculteit heeft een eigen onderwijskundige en een algemeen staffunctionaris en kan een beroep doen op de studentendecaan en de coördinator internationalisering van de hogeschool. De faculteitsdirecteur heeft, zoals vermeld, de operationele leiding bij alle opleidingen gedelegeerd aan de drie opleidingscoördinatoren (OPCO s). Zij worden bij hun werk ondersteund door een opleidingsstaf, een curriculum- en een examencommissie. Alle opleidingen van de faculteit hebben een opleidings- en werkveldcommissie. Op faculteitsniveau functioneert de Deelraad Techniek (DMR), een medezeggenschapsorgaan waarin personeel en studenten vertegenwoordigd zijn. Studenten en docenten bij hogeschool, faculteit en opleiding, peildatum 1 januari 2008 Aantal studenten Aantal docenten Ratio docent-student Hogeschool fte 18,5 Fac Techniek fte 22,7 Elektrotechniek fte 16,4 De opleiding Elektrotechniek dateert van 1922, oorspronkelijk als wat nu geldt als mboopleiding. Tot eind jaren 80 nam het studentenaantal gestaag toe, maar sindsdien zijn er sterk dalende studentenaantallen. De laatste jaren is er een reguliere instroom van 30 á 40 studenten per jaar, overwegend uit de regio. Circa 40% van de instromende studenten is afkomstig van de havo, 50% afkomstig uit het mbo en 10% van het vwo. Daarnaast is er een derdejaars-instroom van studenten van de Fachhochschule Aachen: vanaf 2000 waren dit er circa 20. De afgestudeerden gaan aan het werk in de regio, maar ook deels daarbuiten. 8/53 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

9 Het onderwijs wordt verzorgd door acht kerndocenten ( E-docenten ) en twee onderwijsassistenten. Daarnaast zijn er drie docenten die parttime aan de opleiding verbonden zijn. Ook zijn er enkele docenten voor de niet-e modulen, zoals bedrijfscommunicatie en gedragswetenschappen. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens hebben de panelleden zich in de mei 2008 inhoudelijk voorbereid op het bezoek van 3 juni Zij hebben daartoe het zelfevaluatierapport en bijlagen daarbij bestudeerd. Op grond daarvan hebben zij hun voorlopige bevindingen geformuleerd in een beoordelingsformat, op basis van argumenten. Ook formuleerden zij hun vraagpunten. Zij hebben hun bevindingen doorgegeven aan de NQA-auditor, die op grond daarvan de kernpunten en de prioriteiten heeft geïnventariseerd voor nader materialenonderzoek en voor de gesprekken tijdens het visitatiebezoek. Er was een voorbereidende bijeenkomst van het panel enkele dagen voor het visitatiebezoek. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de dagindeling van het bezoek door het panel. Dit standaardprogramma is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er waren gesprekken met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door hadden de panelleden gelegenheid voor uitwisseling van hun bevindingen. Aan het einde van het bezoek heeft de auditor een beknopte mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 9/53

10 De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in juli 2008 een conceptrapport ontvangen voor een controle op feitelijke onjuistheden. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. Daarna is het bijgestelde conceptrapport in september 2008 opnieuw aan de opleiding voorgelegd, voor een tweede ronde van hoor-wederhoor. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in september Het visitatierapport is uiteindelijk in september 2008 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen over de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is vastgelegd in het facetrapport. 10/53 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Elektrotechniek 1.1 Domeinspecifieke eisen goed 1.2 Niveau bachelor goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor goed Totaaloordeel positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma goed 2.4 Studielast goed 2.5 Instroom goed 2.6 Duur voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud goed 2.8 Beoordeling en toetsing goed Totaaloordeel positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO voldoende 3.2 Kwantiteit personeel goed 3.3 Kwaliteit personeel goed Totaaloordeel positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen goed 4.2 Studiebegeleiding goed Totaaloordeel positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten goed 5.2 Maatregelen tot verbetering goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld voldoende Totaaloordeel positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau goed 6.2 Onderwijsrendement voldoende Totaaloordeel positief NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 11/53

12 Onderwerp 1, Doelstellingen opleiding Het panel heeft drie facetten van dit onderwerp beoordeeld als goed. Het oordeel over het onderwerp is daarom positief. Onderwerp 2, Programma Het panel heeft het facet 2.6, Duur, als voldaan beoordeeld en de overige facetten als goed. Het oordeel over het onderwerp is daarom positief. Onderwerp 3, Inzet van personeel Het panel heeft facet 3.1, Eisen-HBO, als voldoende beoordeeld; de beide andere facetten zijn als goed beoordeeld. Het oordeel over het onderwerp is daarom positief. Onderwerp 4, Voorzieningen Beide facetten zijn beoordeeld als goed. Het oordeel over het onderwerp is daarom positief. Onderwerp 5, Interne kwaliteitszorg Het eerste en tweede facet van dit onderwerp zijn als goed beoordeeld; het derde facet als voldoende. Het oordeel over het onderwerp is daarom positief. Onderwerp 6, Resultaten Het facet gerealiseerde niveau is beoordeeld als goed, het facet rendementen als voldoende. Het oordeel over het onderwerp is daarom positief. Totaaloordeel Uit het overzicht hierboven en uit de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat het panel over de zes de onderwerpen positief oordeelt. De conclusie is daarom dat het totaaloordeel over de opleiding POSITIEF is. 12/53 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 13/53

14 14/53 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De Heerlense opleiding Elektrotechniek heeft haar missie duidelijk verwoord in haar Opleidingsprofiel (Heerlen, 2007). De opleiding leidt op tot elektrotechnisch ingenieur met de noodzakelijke startkwalificaties voor een functie in een breed beroepenveld binnen het bedrijfsleven. De elektrotechnisch ingenieur beschikt over een brede en gedegen vaktechnische kennisbasis, beschikt over voldoende sociale en communicatieve vaardigheden en is in staat zich snel in een multidisciplinaire technische omgeving in te werken en verder te ontwikkelen. De opleiding neemt deel aan het landelijk Clusteroverleg Engineering en voorheen aan het landelijk Clusteroverleg Elektrotechniek. Van daaruit heeft zij bijgedragen aan het landelijke opleidingsdoelstellingen zoals die zijn vastgelegd in het landelijke document Profiel van de Bachelor of Engineering (Den Haag, 2006). Dit document bevat de competenties voor de opleidingen Elektrotechniek, Werktuigbouwkunde, Technische Natuurkunde en Technische Bedrijfskunde. De discussies hierover hebben invloed gehad op het Heerlense opleidingsprofiel Elektrotechniek. De Heerlense opleidingsdoelstellingen voor Elektrotechniek dateren wel is waar van vóór het vaststellen van de landelijke opleidingsdoelstellingen (Profiel BoE), maar sluiten daar inhoudelijk wel op aan. Ze zijn gebaseerd op een eerdere versie van de landelijke doelstellen, te weten een concept uit Deze conceptversie wijkt in ordening en woordkeuze enigszins af van de latere, definitieve tekst van het Profiel BoE. In haar Opleidingsprofiel (2006) heeft de Heerlense studieleiding Elektrotechniek de opleidingsdoelstellingen inzichtelijk verwoord. De doelstellingen zijn uitgewerkt voor de uitstroomrichtingen, te weten Technische Computerkunde/ Elektronica&Telecommunicatie, Energietechniek/ Industriële Automatisering en Commerciële Elektrotechniek (bi-diplomeringstraject met de Fachhochschule Aachen), naast enkele algemene competenties. De opleidingscompetenties zijn: - Algemene competenties: dat zijn de zogeheten zelfsturende competenties en de sociale en communicatieve competenties. - De competenties voor de vier specialisaties TCK, E&T, Energie en Industriële Automatisering. Dit zijn Ontwerpen van elektronische systemen, Adviseren, Managen van ontwikkeling en ten slotte Productie, beheer en onderhoud van elektronische producten, systemen en diensten. Deze vier competenties zijn voor de specialisaties separaat gedetailleerd in competentiebeschrijvingen, deelcompetenties, beroepsproducten, professioneel gedrag en beroepsrollen. NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 15/53

16 - De competentie voor de vijfde specialisatie, te weten Commercieel Ingenieur. Dat is de competentie Vercommercialiseren van elektrotechnische producten/systemen en diensten, met deelcompetenties, beroepsproducten en professioneel gedrag en beroepsrollen. Daarnaast is er een uitwerking van persoonlijke dimensies en vakkundigheiddimensies (zie bijlage 5). De opleidingsdoelstellingen zijn, afgezien van de tekst van het Opleidingsprofiel, niet vastgelegd in bijvoorbeeld de studiegids. Het panel vindt dat dit niet bijdraagt tot duidelijkheid over de formele opleidingsdoelstellingen. De doelstellingen zijn recentelijk opnieuw bijgesteld, in aansluiting op de veranderingen in het aantal uitstroomrichtingen, zo kon het panel vaststellen op grond van het document dat de opleiding heeft opgesteld om aan te tonen hoe de relatie is tussen de Dublin Descriptors en de opleidingsdoelstellingen (voor facet 1.2). Daarbij zijn er enkele verschillen in ordening, detaillering en woordkeuze ten opzichte van de tekst in het Opleidingsprofiel. In de nieuwe redactie zijn er vijf competenties, te weten Algemeen, Adviseren, Managen, Zelfsturing en ten slotte een categorie Sociale en Communicatieve competenties, Alle vijf nieuwe competenties hebben deelcompetenties voor de drie toekomstige afstudeerrichtingen. Het panel heeft deze Heerlense competenties vergeleken met die van het landelijke Profiel BoE en stelt vast dat zij het eens is met de Heerlense studieleiding dat de verschillen voornamelijk zijn gelegen in de ordening van de competenties en in de woordkeus. Inhoudelijk is er overeenstemming. De Heerlense opleiding heeft diverse contacten met buitenlandse opleidingen (V.S, Zuid- Afrika, Portugal, Duitsland, België). Vooral uit de contacten met de Fachhochschule Aachen blijkt de overeenstemming van de opleidingsdoelstellingen, getuige de uitwisseling over en weer in de afstudeerfase. Deze uitwisseling leidt tot bidiplomering (zie ook bij facet 2.2). Daarnaast zijn er uitwisselingen met de opleidingen Elektrotechniek en Elektronica-ICT van Katholieke Hogeschool Limburg en XIOS in Diepenbeek: de doelstellingen van de opleidingen stemmen afdoende overeen wat betreft inhoud, niveau en oriëntatie. Tijdens het visitatiebezoek heeft het panel onder meer gesproken met vertegenwoordigers van het werkveld over de opleidingsdoelstellingen. Daarin werd de indruk van het panel bevestigd dat de Heerlense opleiding zich breed positioneert, zonder specifieke focus op een van de werkterreinen. Met de vijf uitstroomrichtingen (zie ook bij 1.3 en bij 2.2), wordt in de uitvoering van het onderwijs het gehele veld van de Elektrotechniek bediend. Dit sluit aan bij de wensen van het bedrijfsleven in de regio. Facet 1.2 Niveau bachelor goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. 16/53 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

17 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In het landelijke profiel BoE uit 2006, en in de eerdere conceptversie daarvan uit 2004, is de relatie tussen deze opleidingsdoelstellingen en de Dublin descriptors uitgewerkt. Daarmee is ook de relatie tussen de Heerlense opleidingsdoelstellingen en de Dublin descriptors impliciet aangegeven. De studieleiding heeft ten behoeve van de visitatie een aanvullend overzicht gemaakt voor het panel. Het is een weergave van de opleidingsdoelstellingen en de wijze waarop die de Dublin descriptors in zich bergen. Dit overzicht betreft de algemene competenties en de specifieke competenties voor de drie uitstroomrichtingen die vanaf september 2008 worden aangeboden (zie ook bij facet 1.3). Het panel heeft op grond hiervan kunnen vaststellen dat de opleiding met haar doelstellingen aansluit op de internationale eisen die aan het bachelor niveau zijn te stellen van deze hbo-opleiding. Het oordeel goed is daarmee op zijn plaats bij dit facet. Een voorbeeld van de koppeling tussen de Dublin descriptoren en de algemene competenties is de Dublin descriptor Kennis en Inzicht: deze is onder meer gekoppeld aan de competentie Managen, uitgewerkt in het managen van een afdeling of eigen bedrijf in de elektronische industrie en dienstverlening. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Hierboven is uiteengezet welke competenties de opleiding hanteert en hoe die aansluiten op landelijke beroepsprofielen. Het panel is daar positief over. Daarbij is ook aangegeven dat het regionale werkveld betrokken was en is bij het opstellen en actueel houden van de eindkwalificaties: de studieleiding heeft twee keer per jaar formeel overleg met de werkveldcommissie. Dat overleg betreft onder meer de actualiteit van het (regionale) beroepsprofiel en het daaruit afgeleide opleidingsprofiel. De opleiding signaleert dat het begrip elektrotechnisch ingenieur in de laatste decennia een bredere betekenis krijgt. Van een aanduiding van een specifiek beroep wordt het de aanduiding van een breed scala aan mogelijkheden voor professionele inzet in het technische beroepenveld, waarbij de cesuur eerder is gelegen in de aard van het bedrijf (MKB of grootbedrijf) dan in de specifieke werkzaamheden. Het betreft de balans tussen pure vakkennis en de algemene hbo-competenties. Het MKB vraagt om snel inzetbare afgestudeerden - flexibel en van vele (elektrotechnische) markten thuis - en het grootbedrijf zoekt veelal naar afgestudeerden met een specifieke kennis. De werkveldcommissie onderschrijft deze visie, zoals het panel kon vaststellen in het gesprek tijdens het visitatiebezoek. NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 17/53

18 In haar zelfevaluatierapport had de opleiding omschreven waar haar afgestudeerden gaan werken. Het betreft werk in de regio, maar ook daarbuiten, in deelgebieden van de Elektrotechniek, zoals technische computerkunde, elektronica, energietechniek, industriële automatisering, telecommunicatie, regeltechniek, productie, technische commercie tot onderwijs. De beroepstaken variëren van (hoogspecialistisch) ontwerpen tot beheer, leidinggeven, commerciële activiteiten. In het gesprek van het panel met acht alumni, tijdens het visitatiebezoek, bleek dit beeld van het beroepenscala waartoe de studie opleidt, gefundeerd te zijn. Alle alumni hadden werk in de techniek, onder meer als productiemedewerker, R&D-medewerker, projectleider, (assistent)manager, informatiebeheer/softwareontwikkelaar. Om het werkveld breed te bedienen, zijn er vijf uitstroomrichtingen, te weten Energietechniek, Technische Computerkunde, Elektronica&Telecommunicatie, Industriële Automatisering en Commerciële Elektrotechniek. Gezien het geringe aantal instromende studenten zijn er de laatste jaren te weinig studenten per uitstroomrichting. Daarom is er na overleg met de werkveldcommissie besloten om vanaf september 2008 enkele uitstroomrichtingen samen te voegen: Energietechniek en Industriële Automatisering worden samengevoegd, evenals Technische Computerkunde en Elektronica & Telecommunicatie. De opleiding streeft samen met de andere opleidingen van de hogeschool naar mogelijkheden van specialisatie door middel van minoren. In de afgelopen jaren is er een minor Embedded System ontwikkeld samen met de faculteit ICT. Met de opleiding Werktuigbouwkunde zijn in het voorjaar van 2008 twee minoren ontwikkeld: de minor Automatisering wordt per september 2008 aangeboden en de minor Mechatronica in het studiejaar Van de alumni, de studenten en van de vertegenwoordigers van het werkveld (werkgevers en werkveldcommissie) hoorde het panel dat deze verandering in uitstroomrichtingen naar hun inzicht geen nadelige gevolgen zal hebben voor de inzetbaarheid van de afgestudeerden. De afgestudeerden komen, tot nog toe, vrijwel direct aan werk. Dat is niet zelden bij het bedrijf waar zij hun afstudeerproject hebben gedaan. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO goed Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. 18/53 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

19 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De literatuur die in de opleiding wordt gebruikt, is van goed niveau en actueel en sluit inhoudelijk aan bij de verschillende studieonderdelen. Er wordt daarbij ook Engelstalige literatuur aangeboden. Het onderwijsmateriaal omvat daarnaast dictaten en readers. Deze worden periodiek geactualiseerd. Met de beide stages (zie bij 2.2 en 2.3) en door middel van de projecten en de praktijkopdrachten wordt bereikt dat de studenten vanaf het begin van de opleiding in contact komen met de beroepspraktijk. Bij diverse onderdelen van het programma worden gastdocenten ingezet. Voorts zijn er bezoeken aan bedrijven en komen er, bij toepasselijke studieonderdelen, vertegenwoordigers van bedrijven naar Heerlen als onderdeel van het studieprogramma. Er zijn formele en informele contacten tussen docenten, studenten en de beroepspraktijk, zoals via contacten met de werkveldcommissie, bedrijfsbezoeken, gastlessen, bedrijfspresentaties, excursies, stages, contacten met alumni en de Kennis in Bedrijfdag. Het panel heeft tijdens het visitatiebezoek navraag gedaan naar de wijze waarop gastdocenten worden geselecteerd en ingezet en hoe het thema van de gastlessen past binnen het onderwijs. De selectie gebeurt op basis van al bestaande contacten, aangevuld met informatie die de docenten verkrijgen via hun persoonlijke en professionele netwerk, in aansluiting op de thema s tijdens de studieonderdelen. De basis voor beroepsvaardigheden van de elektrotechnisch ingenieur worden gelegd in de practica, waar de theoretische inzichten worden toegepast in proeven en metingen. Het gaat om vaardigheden als het verzamelen van gegevens, analyseren, onderzoeken, nauwkeurig meten, probleemoplossend denken. Wat betreft de algemene vaardigheden heeft het panel opgemerkt dat de studenten over het algemeen wat te kort komen aan hun vaardigheid in schriftelijke communicatie: spelling en tekstverwerkingsvaardigheden zijn opvallend zwak. Dit leidt het panel af uit afstudeerverslagen en uit portfolio s. Het panel heeft dit tijdens het visitatiebezoek besproken met de docenten: het is een bekend manco en de docenten besteden hier in diverse studieonderdelen aandacht aan. De opleiding blijft zoeken naar mogelijkheden om deze vaardigheden bij de studenten te vergroten, zonder de ruimte in het studieprogramma voor de meer specifieke Electro -vaardigheden teveel te belasten (zie ook bij 2.5). Het panel heeft op grond van en studiemateriaal en de opdrachten kunnen vaststellen dat de opleiding aansluit bij de recente ontwikkelingen in het werkveld. Een voorbeeld van de manier waarop de actualiteit in het programma is ingebed, is de instelling van lectoraten. Zo is er sinds januari 2007 een lector Nieuwe Energie. In samenwerking met de expertisemanager doet dit lectoraat toegepast onderzoek; docenten en studenten van de opleiding worden hierbij ingezet. Een ander voorbeeld is de recent opgezette Proeftuin, onderdeel van het expertisecentrum ICT waarin ook de opleiding Elektrotechniek deelneemt. Daarnaast heeft de Faculteit Techniek het expertisecentrum Technology and Design. Voor beide expertisecentra, worden opdrachten uit de beroepspraktijk geworven, waarbij docenten en studenten worden ingezet. Deze vorm van contact met het bedrijfsleven draagt bij aan de actualiteit van het programma, zo kon het panel vaststellen. NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 19/53

20 Dit is besproken met de vertegenwoordigers van het werkveld: ook uit dit gesprek bleek de constante aandacht van de opleiding om het programma actueel te houden, in contact met het beroepenveld. Uit studenttevredenheidsonderzoek (2006) heeft het panel kunnen afleiden dat de studenten tevreden zijn over de praktijkgerichtheid van de opleiding. Dat bleek ook tijdens het visitatiebezoek. Ook de alumni zijn tevreden over de praktijkgerichtheid van hun opleiding. Wel hoorde het panel van de alumni dat tijdens hun studietijd de daadwerkelijke betrokkenheid bij het beroepenveld van de docenten niet zeer sterk was (zie ook bij 3.1), en ook dat in hun studietijd de invloed van het werkveld op de opleiding zoals die toen vorm kreeg door de bedrijvendag en door de stages, niet erg sterk was. Het panel heeft echter gesignaleerd dat de opzet van de propedeuse in 2007 is aangepast, met versterkte nadruk op projecten en daarmee verbonden praktijkgerichte studieactiviteiten (zie ook bij 5.2). Daarom is het panel van oordeel dat het oordeel bij dit facet goed moet zijn. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het panel heeft een overzicht kunnen inzien waarin is aangegeven hoe de opleidingsdoelstellingen in het curriculum zijn geconcretiseerd. De studenten volgen allen hetzelfde vaste programma in hun eerste studiejaar. Daarin wordt de basis gelegd voor hun keuze voor een van de uitstroomrichtingen. In de latere studiejaren is het curriculum aangepast aan deze keuze, al zijn er studieonderdelen die voor alle vijf de uitstroomrichtingen verplicht zijn. Dat betreft studieonderdelen waarin de algemene competenties aan de orde komen, bijvoorbeeld studieloopbaanbegeleiding. Ook het onderwijs in algemene vaardigheden komt overeen, bijvoorbeeld voor studieonderdelen als Samenwerken, Planmatig werken, Delegeren, Voorzitten van een vergadering, Notuleren, Presenteren, Feedback geven, Leiding geven en nemen. Voor alle studieonderdelen is er een leerstofomschrijving, met daarin informatie over de leerdoelen en vereiste voorkennis. Er is daarin ook aangegeven op welke (deel)competentie een studieonderdeel is gericht. Daarmee wordt inzichtelijk hoe de eindkwalificaties zijn geconcretiseerd in leerdoelen. In de leerstofomschrijving is niet steeds vermeld wat de werkvormen en de toetsvormen zijn. Die informatie krijgen de studenten steeds aan het begin van het studieonderdeel, zo hoorde het panel van de studenten. De studenten zeiden daarbij dat zij noch wat betreft de inhoud van een studieonderdeel noch wat betreft de aanpak van het onderwijs en de toetsing voor 20/53 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

21 verrassingen komen te staan. Zij zijn op de hoogte van wat er per studiefase en studieonderdeel van hen wordt verwacht. Het panel heeft kunnen vaststellen dat het curriculum de mogelijkheid biedt dat studenten de competenties behalen van het opleidingsprofiel. In het onderwijs ligt in de afgelopen jaren in toenemende mate de nadruk op reflectie: op wat de studenten hebben geleerd, op hun eigen gedrag en dat van collega-studenten. Ook vaardigheden als presenteren, verslaglegging, communiceren hebben een toenemende functie in de opleiding. Dat is deels het gevolg van een aanpassing in het curriculum, met de invoering van studieloopbaanbegeleiding sinds september 2006, opnieuw vormgegeven in september Ook in het verloop van de vier studiejaren is er een versterkte nadruk op reflectie. In het gesprek met de studenten hoorde het panel gemengde reacties over deze bezinning op de studie. Het is niet voor alle studenten evident dat reflectie van nut kan zijn. Het panel heeft tijdens het visitatiebezoek met het werkveld gesproken over de inhoud van het curriculum en over de aanpassingen daarin. Daarbij werd bevestigd wat de studieleiding had vermeld in haar zelfevaluatierapport, te weten dat alle veranderingen vooraf worden doorgesproken met de werkveldcommissie. Uit alumni-onderzoek (2007) is af te leiden dat zij van oordeel zijn het programma hen goed voorbereid heeft op hun eerste baan. Dit beeld werd tijdens het visitatiebezoek bevestigd. Uit tevredenheidsonderzoek onder studenten is af te leiden dat zij van oordeel zijn dat het studieprogramma hen inhoudelijk, zowel wat betreft de theorie als wat betreft de vaardigheden, goed voorbereidt op hun latere werkkring. Ook dit beeld werd bevestigd in de gesprekken tijdens het visitatiebezoek. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma goed Criterium - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Samenhang in de studie en volgtijdelijkheid van studieonderdelen worden bewaakt door de curriculumcommissie. Uitgangspunt zijn de instroomeisen per studieonderdeel, ook voor studenten die wegens opgelopen studievertraging een aangepast programma volgen. Het onderwijs wordt aangeboden volgens de leercyclus van Kolb, waarbij de studenten alle vier de fasen doorlopen: het concrete ervaren, en reflectief observeren, het abstracte conceptualiseren en het actief experimenteren. De opleiding streeft er daarbij naar om de studenten steeds in eerste instantie het concrete ervaren aan te bieden. Deze onderwijsvisie, maar ook de aard van de leerstof, brengt met zich mee dat de curriculumonderdelen in een vrijwel vaste volgorde moeten worden afgerond. De studieonderdelen bouwen voort op de ervaringen van voorgaande studieonderdelen (zie ook bij 2.3). De opleiding is daartoe opgebouwd uit leerlijnen van met elkaar samenhangende studieonderdelen met, in het verloop van de opleiding, een NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 21/53

22 samenhangende reeks studieonderdelen. Enkele voorbeelden van leerlijnen zijn Digitale signaalverwerking, Telecom, Digitale communicatie en Elektriciteitsleer. De samenhang in het curriculum wordt gewaarborgd door deze volgtijdelijkheid. De leerlijnen lopen deels door in de vier studiejaren. Het panel heeft het curriculum bestudeerd en stelt vast dat leerstof volgens een logische volgorde is opgebouwd. De toename van de moeilijkheidsgraad over de jaren ook en de tentamens passend daarbij. De voltijdelijkheid uit zich in de goede aansluiting tussen de verschillende onderdelen, maar heeft geen starre tijdslijn opgeleverd. De opleiding levert maatwerk in de gevallen waar de volgtijdelijkheid onredelijke studievertraging geeft. De uitstroomrichtingen zijn specifieke combinaties van leerlijnen; sommige leerlijnen hebben een functie in meerdere uitstroomrichtingen. Er zijn enkele minoren die specifiek behoren bij een van de uitstroomrichtingen, al zijn ze ook voor de andere uitstroomrichtingen van belang. Een voorbeeld hiervan is de nieuwe minor Nieuwe Energie, die specifiek behoort bij de uitstroomrichting Energietechniek, maar die ook voor onder meer de uitstroomrichting Commerciële Elektrotechniek van belang kan zijn. De volgtijdelijkheid van de studieonderdelen per leerlijn is vastgelegd in de zogenoemde vooruitstudeermatrix voor het 2 e en 4 e studiejaar: daaruit kunnen de studenten aflezen welke voorkennis vereist is voor ieder studieonderdeel. De mentor en de coördinator studentzaken bewaken de volgtijdelijkheid van de studieonderdelen voor de individuele studenten. Uit de studenttevredenheidscijfers (2006) is af te leiden dat de studenten geen klachten hebben over de samenhang van hun opleiding. Dit werd bevestigd tijdens het visitatiebezoek, in de gesprekken met de studenten en de (recent) afgestudeerden. Facet 2.4 Studielast goed Criterium - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het studieprogramma is afgestemd op de havo-instroom met profiel Natuur en Techniek en MBO BOL-4 Elektrotechniek. De studieleiding ziet helderheid van informatie over het verloop van de studie en over de eisen die per studieonderdeel worden gesteld als primair instrument bij het versterken van de studeerbaarheid. Met het oog op versterking van de studeerbaarheid heeft de studieleiding enkele jaren geleden besloten om het programma dusdanig te organiseren dat er maximaal vijf theorievakken per blok worden aangeboden. De ervaring hiermee is goed: sindsdien verloopt de studievoortgang in het algemeen beter dan voorheen. De studieleiding onderzoekt knelpunten bij studiebelasting. Instrumenten daartoe zijn blokevaluaties, studieloopbaanbegeleiding, mentorgesprekken en informatie via de 22/53 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

23 opleidingscommissie. Studieloopbaanbegeleiding is naar het oordeel van de studieleiding een cruciaal onderdeel van het programma, ook voor de versterking van de studeerbaarheid (zie hiervoor ook facet 4.2). Bij individuele belemmeringen in de studievoortgang zoekt de opleiding samen met de betrokken student naar een individuele oplossing. Dat gebeurt in overleg tussen de betreffende student en de mentor. Studenten oordelen positief over de studeerbaarheid van het opleidingsprogramma en over de mogelijkheden om effectief en efficiënt te studeren. Dit is af te leiden uit de evaluaties. Dit algemeen positieve beeld werd bevestigd in de gesprekken tijdens de visitatie. Studenten ervaren de studielast als acceptabel; tijdens het gesprek herinnerden de ouderejaarsstudenten zich dat zij de studielast in hun eerste studiejaar zwaarder vonden, al denken zij dat de studie in het afstudeerjaar mogelijk meer werkuren per week kost en meer inspanning. Het panel hoorde dat de studenten gemiddeld zo n uur per week aan hun opleiding besteden. De studenten zijn tevreden over de kleine kwaliteit, zoals het tijdig bekend zijn van het les- en toetsingsrooster en roosterwijzigingen, informatievoorziening over de studievoortgang, de informatiebalie, studentenadministratie, onderwijsruimten, ICTvoorzieningen en de restauratieve voorzieningen in Heerlen. Facet 2.5 Instroom goed Criterium - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Formeel toelaatbaar zijn studenten met een mbo (niveau 4), havo of vwo diploma. Instromende studenten vanuit havo en vwo moeten wiskunde en natuurkunde in hun pakket hebben. De grootste instroom in de opleiding is afkomstig van het mbo, met gemiddeld 50% procent. De formele instrumenten om de opleiding te doen aansluiten bij de instroomkwalificaties zijn alle te benoemen als contact met de toeleverende opleidingen. Het gaat om contacten als: - In februari 2007 was er een symposium Gluren bij de buren waarin in een aantal workshops is overlegd over de vakinhouden en de nieuwe examenprogramma s van havo en vwo. - De opleiding heeft zitting in de beleidsgroep CLIB-Energie. Dit is een platform waarin mbo en werkveld het onderwijs afstemmen op de wensen van het bedrijfsleven. Dit geeft ons een goede gelegenheid om intensief contact te houden met onze toeleverende mbo-opleidingen en hun beroepenveld. - Via het programma SPRINT (Bèta en Techniek) neemt de opleiding deel aan Profielwerkstukken, meeloopdagen en voorlichting. NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 23/53

24 Het wisselende instroomniveau is een punt van zorg voor de studieleiding. Intussen is het duidelijk dat het kennisniveau van eerstejaarsstudenten is afgenomen en blijft afnemen, vooral bij de exacte vakken. Er is daarom het aanbod van een deficiëntiecursus Wiskunde, in het voorjaar voordat men instroomt. Een andere maatregel is het invoeren van de verplichte basismodule Wiskunde in het eerste blok, ook voor de vwo-instromers. De studieleiding heeft gesignaleerd dat bij de mbo-instroom er vooral lacunes zijn, en toenemen, wat betreft de vaardigheden op het gebied van analyse, onderzoek en verslaglegging. In reactie hierop stelt de opleiding in toenemende mate ook de basale praktische opdrachten ook voor mbo-studenten verplicht, opdat zij daarbij leren deze op hbo-bachelorniveau uit te voeren. In het verleden heeft de studieleiding de volgorde van de studieonderdelen enigszins aangepast aan de veranderende instroomkwalificaties: nog meer beginnen met ervaren, ter voorbereiding observeren, conceptualiseren en experimenteren (zie ook bij 2.2). Er is een mogelijkheid van vrijstellingen, vastgelegd in het EVC-beleid van de hogeschool. Indien nodig wordt er dan een individueel studietraject gemaakt, resulterend in een aangepaste leerroute. Ook voor studenten die via een andere weg instromen onder meer uit de technische universiteiten kan zonodig een individueel studietraject worden samengesteld. Mbo-instromers met Elektrotechniek in hun vakkenpakket verkrijgen vrijstelling van enkele praktische studieonderdelen. Dat betreft de technische basisvaardigheden, die de opleiding verplicht stelt voor havo- en vwo-instromers. De mbo-instroom heeft ook, generiek, vrijstelling van de oriënterende stage in het derde studiejaar. In het derde studiejaar kunnen er studenten instromen van de Fachhochschule Aachen, in verband met een bi-diplomering. Deze studenten volgen vooraf een verplicht studieonderdeel Nederlands. In verband met de instroom van buitenlandse studenten heeft de Hogeschool Zuyd de Code of Conduct getekend. Uit de tevredenheidsonderzoeken onder studenten (2007) is af te leiden dat studenten tevreden zijn over de aansluiting van de opleiding op hun vooropleiding. Dit beeld werd bevestigd tijdens het visitatiebezoek. Facet 2.6 Duur voldaan Criterium - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding kent een totale studielast van 240 studiepunten, verdeeld over vier jaren. Per jaar is er een studielast van 60 studiepunten. Er is heldere regeling voor het verkrijgen van vrijstellingen, met is er een generieke vrijstelling voor mbo-instromers Elektrotechniek met een duidelijk omschreven vakkenpakket. Deze studenten kunnen de opleiding daardoor afronden in 3,5 jaar. 24/53 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

25 Het panel heeft een overzicht gezien waarin het aantal studiepunten per studieonderdeel is aangegeven en stelt vast dat de omvang van de opleiding voldoet aan de eisen voor hbo-bacheloropleiding. 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud goed Criteria - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De didactische visie is omschreven in de nota Onderwijsvisie in beweging binnen de Opleiding Elektrotechniek (geactualiseerd in januari 2008). De onderwijsvisie sluit aan bij van de faculteit Techniek en gaat uit de leercyclus van Kolb (zie ook bij 2.2). Daarbij wordt per studieonderdeel een entreepunt bepaald, als uitgangspunt voor studie-inhoud en daarmee de werkvorm. Aanvullende uitgangspunten bij de onderwijsaanpak zijn toenemende complexiteit in de beroepstaken, toenemende zelfsturing door de studenten en een daarmee samenhangende afnemende begeleiding door de docenten. Het panel heeft kunnen vaststellen dat er een ruim scala is aan werkvormen, zoals hoorcolleges, klassikale lessen, practica, stages, (verplichte) werkcolleges, projecten. Daarnaast is er studieloopbaanbegeleiding waarbij de studenten werken in mentorgroepen. De studenten werken in groepsverband, maar ook individueel en zelfstandig. De werkvorm en de rol van de docent is aangepast aan de studiefase (steeds minder sturing door de docent) en de context: er zijn onderwijssituaties waarin de docenten uitleg geven en leiding en structuur bieden, maar vooral tijdens practica en projecten heeft de docent de rol van begeleider/coach. De studenten zijn ingedeeld in klassen van maximaal 32 studenten. Practicumgroepen hebben maximaal 16 studenten en mentorgroepen 6 tot 8 studenten. De contacturen nemen gedurende het verloop van de studie af; in het eerste studiejaar zijn er circa 25 contacturen per week. Er is een recente vernieuwing van de onderwijsaanpak in de propedeuse, na een pilotproject in Meer dan voorheen zette de opleiding in dit project in op de concreet actieve leerstijl van de studenten. Daartoe begint het onderwijs meer expliciet dan voorheen met het uitvoeren van een praktische opdracht, het concrete ervaren. In voorkomende gevallen heeft dit de vorm van een experiment, waardoor de studenten vragen moeten gaan stellen over het hoe en waarom van hun waarnemingen. Vervolgens wordt dit verklaard, deels in theorielessen en deels tijdens practica. In de komende jaren wordt deze bijgestelde aanpak ook ingevoerd in de latere studiejaren. Uit tevredenheidsonderzoek (2007) is af te leiden dat de studenten positief zijn in hun oordeel over de werkvormen en over de afwisseling daarin. Dit beeld werd bevestigd tijdens het visitatiebezoek. NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 25/53

26 2.8 Beoordeling en toetsing goed Criterium - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het toetsbeleid van de opleiding is vastgelegd in de Onderwijs- en Examenregeling en in drie nota s, te weten de Toetsnota (geactualiseerd in versie 5, januari 2008), de Checklist intercollegiale toetsscreening (2007) en de nota Beoordeling van practica en projecten. Daarin is onder meer het streven van de opleiding uitgewerkt, te weten de zorg voor geldige, betrouwbare en transparante toetsing. Ter versterking van de geldigheid van de toetsen is er een screening vooraf door de Toetscommissie. Ter versterking van de geldigheid van de toetsen past de opleiding diverse toetsvormen toe, waaronder mondelinge en schriftelijke toetsen, multiple choice toetsen, open vragen, verslagen en presentaties. De transparantie wordt versterkt doordat toetscriteria en toetsnormen vooraf expliciet bekend zijn. Bij de kennistoetsen is er een intercollegiale toetsscreening, met een akkoordverklaring door de betrokken collega(e). Practica en projecten worden beoordeeld op de drie aspecten, te weten kennis, vaardigheid en beroepshouding. Over de toetsvorm worden de studenten ingelicht; er zijn ook digitale oefentoetsen beschikbaar via Outlook. De toetsen worden afgenomen op diverse momenten in de opleiding zoals tijdens, en ter afsluiting van, projecten, oriënterende stage, afstudeerstage. In 2003 is er een Staf ingesteld bij de opleiding, die de functie van examencommissie vervulde. In maart 2005 is dit geformaliseerd in het takenpakket van de Staf. De taak van de examencommissie is vast te stellen of studenten geslaagd zijn voor de propedeuse en de hoofdfase. Dit doet de commissie in haar vergaderingen van februari en juli, in samenspraak met alle docenten. Daarnaast behandelt de commissie individuele verzoeken van studenten en documenteert zij de uitkomst daarvan. Het panel heeft diverse toetsen bestudeerd van de verschillende studiejaren en is op grond daarvan van oordeel dat de toetsvormen en toetsinhouden adequaat aansluiten op de betreffende onderwijseenheden, zowel wat betreft de leerdoelen, de werkvormen als de inhoud. Diverse leerdoelen worden met meerdere toetsvormen afgetoetst, conform de inzet van de opleiding om de nauwkeurigheid bij het toetsen te bewaken via diverse instrumenten. Het panel heeft over de toetsen gesproken met de studenten en kon vaststellen dat de studenten inderdaad, via de eerder vermelde leerstofomschrijving en via informatie van de docent, vooraf op de hoogte waren van toetsvormen, criteria en normstellingen. Ook stelde het panel vast dat de studenten van mening zijn dat de leerstof afdoende en adequaat wordt getoetst. Dit is ook af te leiden uit het tevredenheidsonderzoek onder studenten (2007). 26/53 NQA - visitatie Hogeschool Zuyd, hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)