Fontys Hogescholen, Venlo

Transcriptie

1 Fontys Hogescholen, Venlo Opleiding: Elektrotechniek; hbo-bachelor Croho: Varianten: voltijd Visitatiedatum: 15 mei 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, oktober 2008

2 2/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 12 Deel B: Facetten 15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 17 Onderwerp 2 Programma 21 Onderwerp 3 Inzet van personeel 29 Onderwerp 4 Voorzieningen 32 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 34 Onderwerp 6 Resultaten 37 Deel C: Bijlagen 41 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 42 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 47 Bijlage 3: Bezoekprogramma 50 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 52 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 54 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 3/55

4 4/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 5/55

6 6/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Elektrotechniek van Fontys Hogescholen op de locatie Venlo heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in maart 2008, toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 15 mei Het panel bestond uit: De heer dr.ir. A.P.J. Breunese (domeinpanellid); De heer ir. J.H. van Soelen (voorzitter, domeinpanellid); De heer P.J. de Vries (studentpanellid); De heer dr. N.P. Vergunst (NQA-auditor). Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De opleiding Elektrotechniek is onderdeel van de afdeling Techniek Venlo van de Fontys Hogeschool Techniek en Bedrijfsmanagement (FHTBM). De FHTBM is een van de 35 Fontysinstituten. Binnen Fontys worden ruim 200 bacheloropleidingen en 19 masteropleidingen verzorgd. Daarnaast verzorgt Fontys cursussen, trainingen en consultancy en geeft men aandacht aan onderzoek en kennisinnovatie in onder andere 22 lectoraten. De opleiding Elektrotechniek maakt samen met Werktuigbouwkunde en Industrieel Product Ontwerpen deel uit van de bachelor Engineering. De afdeling Techniek Venlo telde in studenten. NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 7/55

8 De opleiding Elektrotechniek telde in voltijdstudenten, kende een jaarlijkse instroom van circa 35 studenten en werd verzorgd door 12 docenten met een gezamenlijke aanstellingsomvang van 10,2 fte (exclusief instructeurs), wat resulteert in een student/fteratio van 15,1. De Fontysorganisatie kent twee sturingslagen: de Raad van Bestuur en de directeuren van de instituten. De directeuren dragen integrale managementverantwoordelijkheid. Zij sluiten ieder jaar een managementcontract (macon) af met de Raad van Bestuur. In viermaandelijkse managementrapportages (marap) wordt verantwoording afgelegd over de feitelijk behaalde resultaten. Fontys Hogescholen ambieert een positie als regionale kennispoort en realiseert dit door het aanbieden van toepassingsgericht onderwijs met voor het regionale bedrijfsleven relevante richting en inkleuring. Studenten worden vanuit een constructivistische leeropvatting opgeleid, waarbij toepassingsgericht leren in de context van het beroepenveld centraal staat en men werkt met vraag- en competentiegericht opleiden. Onder de naam Biloba is een innovatieprogramma gestart gericht op onder andere de invoering van de major-minor structuur per en meer vraaggestuurd onderwijs. Iedere bacheloropleiding zal gaan bestaan uit één major en twee minors (30 EC per minor). Major en minor worden synchroon gevolgd. Met NVAO zijn afspraken gemaakt over de wijze van accreditatie. De major wordt vooralsnog op de gebruikelijke wijze geaccrediteerd. Daarnaast is op instellingsniveau een valideringsmethodiek ontwikkeld voor de borging van het minorsysteem. Per januari 2008 telde Fontys 58 minors, die op ontwerpniveau (ex ante) zijn goedgekeurd. In het voorjaar van 2008 is er een pilot gestart met de ex-post toets. Het ligt in de bedoeling om in het studiejaar , na de evaluatie van de pilot, een begin te maken met de reguliere ex-post toetsing. De opleiding heeft sinds 1995 een internationale oriëntatie: studenten kunnen een deel van de opleiding Elektrotechniek in Duitsland bij Hochschule Niederrhein (HN) volgen aan de opleiding Mechatronik. Ten gevolge van veranderingen in Duitsland verandert de samenwerking in de opleiding Elektrotechniek/Mechatronica met ingang van het studiejaar De arrangementen met bijbehorende bi-diplomering lopen ten einde omdat de HN een nieuwe 3-jarige bacheloropleiding heeft ingevoerd. Deze 3-jarige bacheloropleiding zal niet leiden tot bi-diplomering. Alleen het instituut waar de student is ingeschreven, zal een diploma uitreiken. Deze opleiding is geaccrediteerd door ASIIN in maart Deze verandering houdt in dat in het najaar van 2007 de laatste Nederlandse studenten naar HN gaan en in het voorjaar van 2008 de laatste Duitse studenten naar Venlo komen. Momenteel zijn gesprekken gaande over de mogelijkheid een deel van de opleiding Mechatronica in de vorm van een buitenlandminor in Duitsland aan de HN te doen. 8/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

9 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode april-mei 2008 inhoudelijk voor op het bezoek d.d. 15 mei Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. De opleiding Elektrotechniek van Fontys kiest voor het profiel van Mechatronica. Het panel heeft de volgende visie op dit profiel. Volgens het panel is Mechatronica het vakgebied op het snijvlak van Elektrotechniek (E), informatica (I) en werktuigbouwkunde (W). Beroepsbeoefenaren zijn actief op het gebied van ontwerp, engineering, productie en onderhoud van met name complexe elektromechanische systemen en bijbehorende besturingen. Een mechatronicus heeft een solide achtergrond in een van de drie basisvakken. Op voor mechatronica relevante deelgebieden van dit vak is de mechatronicus een volwaardige beoefenaar van het vak. Op andere facetten zijn er lacunes in kennis en kunde (bijvoorbeeld voor E: hoogfrequente schakelingen, voor I: databases, voor W: materiaalkunde). Daarnaast heeft een mechatronicus voldoende beheersing van de andere vakgebieden om domein-overstijgende afwegingen te kunnen maken en requirements vanuit andere disciplines voor de eigen (primaire) discipline juist in te schatten en te verwerken. Een mechatronicus hoeft niet te worden verondersteld in staat te zijn realisatie van (complexe) functionaliteit in zijn secundaire disciplines zelfstandig te volbrengen. NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 9/55

10 Kijkend naar de beroepspraktijk (op HBO-niveau), dan is het grensgebied E-W met name relevant in de conceptuele fase, waar zeker in het grootbedrijf weinig startende HBO ers te vinden zijn. Het grensgebied E-I ( realisatie van besturingen ) is gedurende een groot deel van de levenscyclus van producten van belang, ook in fases waar (startende) HBO ers nadrukkelijk actief zijn. De meerwaarde van een mechatronicus boven een TCK er (technische computerkunde, mix van E en I bouwstenen in de opleiding) is het begrip van de uiteindelijke toepassing, die vaak elektromechanisch van aard is. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, kwaliteitsfunctionaris, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in juli 2008 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in september 2008 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in oktober Het visitatierapport is uiteindelijk in oktober 2008 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. 10/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

11 Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 11/55

12 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding Elektrotechniek Venlo Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed 1.2 Niveau bachelor Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Voldoende 2.4 Studielast Goed 2.5 Instroom Voldoende 2.6 Duur Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Voldoende 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Voldoende 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende 3.3 Kwaliteit personeel Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed 4.2 Studiebegeleiding Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Voldoende 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Goed Totaaloordeel Positief 12/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

13 Doelstellingen opleiding Het panel beoordeelt de facetten 1.1 Domeinspecifieke eisen en 1.2 Niveau bachelor goed en het facet 1.3 Oriëntatie HBO Bachelor voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Programma Het panel beoordeelt de facetten 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma en 2.4 Studielast goed, de facetten 2.1 Eisen HBO, 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma, 2.5 Instroom, 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud en 2.8 Beoordeling en toetsing voldoende en facet 2.6 Duur voldaan. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Inzet van personeel Het panel beoordeelt de facetten 3.1 Eisen HBO, 3.2 Kwantiteit Personeel en 3.3 Kwaliteit Personeel voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Voorzieningen Het panel beoordeelt het facet 4.1 Materiële voorzieningen en 4.2 Studiebegeleiding goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Interne kwaliteitszorg Het panel beoordeelt het facet 5.1 Evaluatie resultaten goed en de facetten 5.2 Maatregelen tot verbetering en 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Resultaten Het panel beoordeelt het facet 6.1 Gerealiseerd niveau voldoende en het facet 6.2 Onderwijsrendement goed. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding positief is. NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 13/55

14 14/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

15 Deel B: Facetten NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 15/55

16 16/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

17 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding Elektrotechniek in Venlo kiest voor een internationaal en multidisciplinair profiel. Men richt zich op internationale samenwerking in de regio en op het domein Mechatronica. Mechatronica is ontstaan op het grensvlak van Elektrotechniek, Werktuigbouwkunde en Informatica. Volgens de opleiding zoekt het werkveld niet alleen specialisten op een zeer specifiek vakgebied, maar zoekt men tevens afgestudeerden die mee kunnen denken en ontwikkelen over de disciplines heen. Een mechatronisch systeem is een systeem waarin mechanische, hydraulische of pneumatische componenten samen met elektrische onderdelen, voorzien van embedded software ten behoeve van besturingen, een geïntegreerd systeem vormen. Dat betekent voor de mechatronicus: - het beheersen van ontwerp-, analyse- en productietechnieken uit de elektrotechniek, informatica en werktuigbouwkunde om daarmee te kunnen kiezen uit de beste oplossing voor een technisch probleem; - het kunnen overzien van alle problemen die bij het gecombineerde gebruik van middelen uit de elektrotechniek, werktuigbouwkunde en informatica kunnen ontstaan, met name bij de ontwikkeling, de productie en beheer van apparaten en systemen en ook bij de in- en verkoop ervan. Door de profilering op het gebied van mechatronica sluit de opleiding Elektrotechniek aan bij de behoefte aan mechatronici die ook in de regio duidelijk aanwezig is, gezien het soort bedrijven dat daar gevestigd is. De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij het landelijke beroepsprofiel voor een hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (zie document Clusteroverleg Opleidingen Elektrotechniek, april 2002) en zijn vertaald naar 16 beroepsspecifieke kwalificaties en 10 algemene eindkwalificaties. Deze zijn vastgelegd in het document Opleidingsprofiel van de opleiding HBO-Elektrotechniek Fontys Hogeschool Techniek en Bedrijfsmanagement, techniek Venlo, maart De Nederlandse E-eindkwalificaties zijn naast de Duitse eindkwalificaties gelegd en mede op basis hiervan maakt het panel op dat de eindkwalificaties van de opleiding voldoende aansluiten bij (inter)nationale vereisten. Het panel is ook positief over de vertaling naar het eigen profiel van Mechatronica. Het landelijke beroeps- en opleidingsprofiel is onderschreven door het Nederlandse beroepenveld. De opleiding in Venlo heeft zich daarnaast gericht op het regionale werkveld en gekozen voor het profiel van Mechatronica in een internationale setting, omdat er in het vakgebied Elektrotechniek een accentverschuiving is in de richting van NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 17/55

18 informaticatechnologie, er vanuit het bedrijfsleven behoefte is aan hoog opgeleide technici die in het randgebied tussen elektrotechniek en werktuigbouwkunde als intermediair tussen specialisten kunnen fungeren, het domein Mechatronica goed aansluit bij de moderne arbeidsmarkt in de regio (Leuven Aken Eindhoven) en door een snelle globalisering van de economie het werk van de ingenieur een steeds meer internationaal karakter krijgt. De opleiding participeert in het landelijk clusteroverleg Elektrotechniek en de opvolger daarvan, Engineering. De opleiding heeft periodiek overleg met de opleiding Mechatronik van de Hochschule Niederrhein. De opleiding heeft periodiek overleg met het College van Gecommitteerden, bestaande uit leden die werkzaam zijn in het domein van zowel de Elektrotechniek als de Mechatronica. Ook onderhoudt de opleiding contact met alumni, werkgevers, bedrijfsbegeleiders en opdrachtgevers. In het gesprek met het panel heeft het werkveld aangegeven dat men van een afgestudeerde verwacht dat hij beschikt over een stevige basis in de Elektrotechniek, aangevuld met voldoende kennis op het gebied van Werktuigbouwkunde en Informatica om multidisciplinair te kunnen werken, in de verhouding 50% Elektrotechniek, 25% Werktuigbouwkunde en 25% Informatica. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert 16 beroepsspecifieke en 10 algemene kwalificaties. De opleiding gebruikt ter definiëring van het bachelorniveau de tien generieke kwalificaties zoals die zijn geformuleerd door de Commissie Franssen. Deze zijn een nadere operationalisering van de Dublin descriptoren. De opleiding hanteert de door de NQA gemaakte vergelijking tussen de Dublin descriptoren en de generieke kwalificaties (Vertaling van de Dublin descriptoren naar generieke kwalificaties voor de HBO-bachelor, NQA, juni 2003). Door middel van een overzichtelijke matrix in het zelfevaluatierapport laat de opleiding zien hoe de door hen gehanteerde 26 kwalificaties aansluiten bij de tien generieke kernkwalificaties. In het zelfevaluatierapport is een beroepsspecifieke kwalificatie bij wijze van voorbeeld als volgt helemaal uitgeschreven: bij de beroepsspecifieke kwalificatie Beargumenteerd een keuze te maken uit een aantal bestaande of zelf bedachte mechatronische concepten, oplossingen en/of implementaties. Verantwoorde afweging van (deel-) oplossingen in bepaald domein of discipline komt een aantal generieke kwalificaties om de hoek komt kijken: (wetenschappelijke) toepassing van kennis op een nieuw probleem, multidisciplinaire integratie van oplossingsmogelijkheden uit de elektrotechniek, werktuigbouwkunde en informatica, creativiteit bij het zelf bedenken van oplossingen, methodisch en reflectief denken bij het afwegen van alternatieven, rekening houdend met 18/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

19 maatschappelijk verantwoord ontwerpen en het presenteren van een beargumenteerd voorstel. Het panel vindt deze vergelijking overtuigend. Het landelijke en het eigen beroeps- en opleidingsprofiel, inclusief de tien generieke hbokernkwalificaties zijn geaccordeerd door het landelijk beroepenveld en het College van Gecommitteerden. Het panel vindt dat de opleiding goed heeft aangetoond dat de eindkwalificaties passen bij een hbo-bachelor niveau, omdat ze aansluiten bij de algemene hbo-kernkwalificaties en de Dublin descriptoren. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Voldoende Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De mechatronicus beweegt zich op het overlapgebied van de verschillende disciplines. Doordat hij een overzicht heeft van technieken uit deze verschillende disciplines zal de mechatronicus vaak betrokken zijn bij projecten in de onderzoeksfase. Dat is de fase waar elementaire keuzes gemaakt moeten worden om een bepaalde gewenste functionaliteit in een bepaalde discipline te realiseren. Door slimme keuzes te maken kan een mechatronicus bijvoorbeeld functionaliteit in software realiseren waardoor de mechanische constructie lichter kan blijven. Een integrale aanpak van problemen is kenmerkend voor de mechatronicus. Het landelijke beroepsprofiel is in 2002 vastgesteld door de Werkgroep Kwalificaties Cluster Opleiding Elektrotechniek. In dit beroepsprofiel staat een overzicht van de beroepen waar hbo ers Elektrotechniek terecht komen (zie document Clusteroverleg Opleidingen Elektrotechniek, april 2002) en welke taken en activiteiten de kern vormen van deze beroepen. Uit deze kerntaken en activiteiten heeft de landelijke werkgroep de startkwalificaties gedestilleerd die een afgestudeerde in huis moet hebben als hij toetreedt tot de arbeidsmarkt. Na een haalbaarheidsstudie heeft de opleiding gekozen voor een bepaald domein binnen het E-werkveld: de context mechatronica. De Venlose opleiding heeft het landelijke beroepsprofiel vertaald naar een eigen opleidingsprofiel binnen de context mechatronica. Vanuit de taken en kernactiviteiten van de elektrotechnicus in de mechatronica-context is een set van eindkwalificaties afgeleid voor de afgestudeerden uit Venlo. Het Venlose profiel is geaccordeerd door een vertegenwoordiging van het regionale beroepenveld. Volgens de opleiding kan de afgestudeerde een of meer van de volgende beroepen en functies vervullen: onderzoeker, productonderwerper Elektrotechniek, hardwareengineer, besturingsdeskundige, productiebeheerder, consultant/adviseur, commercieel NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 19/55

20 medewerker (account manager), directeur startend bedrijf, service-engineer en testengineer. Het panel onderschrijft het belang van deze rollen en functies maar betwijfelt of de rol van onderzoeker waargemaakt kan worden met de eindkwalificaties zoals deze geformuleerd zijn. Het panel vindt de keuze van de opleiding voor het profiel van de Mechatronica goed en logisch, mede gezien de ontwikkelingen van het vakgebied en de behoeftes van het regionale werkveld. Het panel is van mening dat het accent moet blijven liggen op Elektrotechniek en dat het profiel ondersteund wordt door Werktuigbouwkunde en Informatica. Uit de gesprekken met werkveld en alumni is gebleken dat de verhouding voldoende in balans is. Uit de gesprekken met werkveld en alumni is volgens het panel gebleken dat de afstemming met hen nog verder versterkt zou kunnen worden. Ze hebben specifieke suggesties gedaan die de opleiding zou kunnen verbeteren. Uit het Startbekwaamhedenonderzoek dat de opleiding in 2008 heeft gehouden, blijkt dat 56% van de alumni werkt binnen het raakvlak elektro-werktuigbouwkunde- informatica, 20% binnen de elektrotechniek en 12% binnen een gebied verwant aan elektrotechniek. Daaruit blijkt dat de profilering van de opleiding aansluit bij het werkveld. De hoofdtaken van alumni zijn divers en vallen binnen onderzoek/r&d (44%), constructie (40%), productie (40%), service (24%), dienstverlening/consultancy (16%), commercieel (16%). Van de alumni heeft 28 % een formeel leidinggevende functie. Deze taken sluiten aan bij de taken uit het opleidingsprofiel. De alumni geven aan dat ze internationaal werken (64%); belangrijkste partners zijn Duitsland, Verenigde Staten, China en andere Europese landen. Alumni geven aan dat de opleiding relevant is voor de beroepspraktijk. Het profiel van deze opleiding sluit voldoende aan bij nieuwe ontwikkelingen in het vakgebied en de behoeftes vanuit het werkveld. Uit de gesprekken is gebleken dat de link met de beroepspraktijk nog verder versterkt kunnen worden. Het panel beoordeelt het facet als voldoende en niet als goed, omdat volgens het panel de kans bestaat dat het gekozen multidisciplinaire profiel Elektrotechniek onder druk komt. De opleiding heeft vooral de neiging om de Werktuigbouwkundige component te versterken. Dit mag volgens het panel niet ten koste gaan van het aandeel Elektrotechniek en Informatica. 20/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

21 Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Voldoende Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Volgens het zelfevaluatierapport maakt de opleiding gebruik van actuele en gerenommeerde vakliteratuur, waarvan een deel bestaat uit internationale werken. Het panel heeft de overzichten van de gebruikte literatuur bekeken en ter plekke ingezien en heeft geconstateerd dat de vakliteratuur grotendeels bestaat uit Nederlandse boeken. Gezien de internationale oriëntatie van Mechatronica en het feit dat Engels de voertaal vaak is in de beroepspraktijk, zou het voor de hand liggen als er meer gebruik gemaakt zou worden van Engelstalige literatuur en andere informatiebronnen. Bovendien wordt er weinig informaticaliteratuur gebruikt. Naast hardcopy informatieboeken maakt de opleiding gebruik van digitaal studiemateriaal, dat via de elektronische leeromgeving ter beschikking wordt gesteld. Het lectoraat Mechatronica, dat is gesitueerd in Eindhoven, levert ook opdrachten voor projecten in het onderwijs en speelt een rol in het ontwikkelen van onderzoeksvaardigheden. Het panel heeft echter in de gesprekken geconstateerd dat de betrokkenheid van het lectoraat bij het onderwijsprogramma nog beperkt is en nog niet de bijdrage heeft die het zou kunnen hebben. De opleiding heeft goede relaties met het werkveld. De opleiding zet samen met het bedrijfsleven vakken en projecten op. Uit de gesprekken is gebleken dat studenten ieder semester een bedrijf bezoeken. Hierdoor onderhouden studenten regelmatig contact met het bedrijfsleven en krijgen zij een beter beeld waar ze stage zouden kunnen gaan lopen. Het werkveld is intensief betrokken bij stage en afstuderen. De student brengt een kwart van zijn studietijd door in het bedrijfsleven. De ontwikkeling van beroepsvaardigheden vindt plaats in leersituaties die aan de beroepspraktijk ontleend zijn, zoals practica, projecten, mini-onderneming, stage en afstuderen. Actuele ontwikkelingen van het vakgebied komen onder andere tot uiting in de projecten. Zo werken studenten samen aan het Fieldrobot-project. Het panel heeft tijdens het bezoek een opstelling kunnen bekijken waaraan studenten gezamenlijk werken. Met deze robot doen ze mee aan een wedstrijd. Ze worden hiermee gestimuleerd om de nieuwste technieken binnen een multidisciplinaire context toe te passen. NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 21/55

22 Het panel ziet duidelijk de vakgebieden van Elektrotechniek en Werktuigbouwkunde terugkomen in het programma, maar is van mening dat het aandeel van echte Informaticavakken versterkt zou kunnen worden, gezien het belang daarvan in de hedendaagse beroepspraktijk. Zo biedt de opleiding binnen het module-onderwijs geen theoretisch kader voor de ontwikkeling en het onderhoud van software-systemen van enige omvang. Verder heeft het panel zorgen over de basis die studenten krijgen in wiskunde. De wiskundige basis wordt in de propedeuse gelegd (eventueel aangevuld met deficiëntiemodules voor instromers met onvoldoende wiskundige bagage). Daarna wordt de wiskunde gekoppeld aan de specifieke behoefte van andere modules. Hoewel hier dus sprake is van een hoge mate van samenhang met het programma, doet deze benadering in de ogen van het panel wel afbreuk aan de bredere betekenis van een algemeen pakket wiskunde voor elke ingenieur, ongeacht zijn specifieke vakkenpakket. De opleiding heeft de afgelopen jaren een zeer sterk samenwerkingsverband gehad met de Hochschule Niederrhein. Ondanks het verdwijnen van de mogelijkheid van bidiplomering behoudt het programma een internationale component. Studenten kunnen een buitenlandminor volgen in Duitsland. Uit studentevaluaties blijkt dat studenten tevreden zijn over de aansluiting van het studiemateriaal en de studieactiviteiten op de beroepspraktijk. Ook zijn zij positief over werkvormen waarin toegepast onderzoek wordt verricht als projecten, stage en afstuderen. In enquêtes geven bedrijfsbegeleiders van afstudeerders aan dat de opdracht kenmerkend was voor het beroep en inspeelde op actuele ontwikkelingen in de praktijk. Het panel is van oordeel dat studenten voldoende getraind worden in toepassingen in de beroepspraktijk en geconfronteerd worden met actuele ontwikkelingen. Het panel beoordeelt het facet als voldoende en niet als goed, omdat de literatuur nog te weinig internationaal is en omdat in het programma, inclusief de literatuur, de discipline van Informatica weinig terug te vinden is. Ook zou het lectoraat nog sterker betrokken kunnen worden bij de opleiding. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding omvat een propedeuse (semester 1 en 2) en een hoofdfase (semesters 3 tot en met 8). De hoofdfase bestaat uit een kernfase en een ingenieurfase. In de kernfase 22/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

23 (semester 3, 4 en 5) brengt de student semester 3 en 4 op de opleiding door en semester 5 in een bedrijf middels een stage. De ingenieurfase (semester 6, 7 en 8) omvat twee binnenschoolse semesters en een afstudeerperiode in het bedrijf. De modules zijn gegroepeerd in vijf leerlijnen: drie domeinspecifieke, een algemene en een projectenlijn. De domeinspecifieke leerlijn omvat de kennisgebieden elektrotechniek, informatica en werktuigbouwkunde. De algemene lijn omvat generieke ingenieursvaardigheden als analytische vaardigheden, zoals wiskunde, en generieke hbo-kwalificaties, zoals sociaalcommunicatieve vaardigheden. In de projectenlijn worden zowel beroepsspecifieke als generieke kwalificaties ontwikkeld en geïntegreerd en ontwikkelt de student een adequate beroepsattitude. Elke module helpt een kwalificatie mee opbouwen; elke eindkwalificatie wordt in een mix aan modules opgebouwd. Op verzoek van het panel heeft de opleiding een matrix gepresenteerd waarin aangegeven is in welke modules de verschillende beoogde competenties aan bod komen. Hieruit blijkt dat alle competenties gedekt worden door de modules. In het gesprek met het panel hebben studenten aangegeven dat bij iedere module vermeld staat welke beoogde competentie behaald kan worden met die module. Hieruit blijkt dat studenten op de hoogte zijn van de bijdrage die iedere module kan hebben in het bereiken van de beoogde competenties. Het panel heeft het materiaal bestudeerd dat gebruikt wordt in de modules om deze competenties te verwerken. Het panel constateert op basis hiervan dat werktuigbouwkunde en elektrotechniek sterker aanwezig zijn dan informatica. In gesprekken met het panel hebben studenten aangegeven dat vooral de ouderejaars behoefte hadden aan meer werktuigbouwkunde. In die zin voldoet het programma aan de behoefte van de studenten. Afgeleid van de eindkwalificaties heeft de opleiding leerdoelen vastgesteld en gekoppeld aan modules. Het panel heeft voorbeelden gezien van de uitwerking van deze leerdoelen en is van mening dat op deze wijze de eindkwalificaties van de opleiding adequaat vertaald zijn naar het niveau van de modules. Het panel is van mening dat door de multidisciplinaire opzet van het programma de pretenties van het profiel van Mechatronica waargemaakt worden. Uit studentenquêtes blijkt dat studenten vinden dat de studieonderdelen goed aansluiten op de leerdoelen en dat de opdrachten en cases zinvol zijn voor het bereiken van de leerdoelen. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Voldoende Criterium - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Verticale samenhang wordt in het programma bereikt door de studiejaren op te bouwen volgens het principe: basis, verdieping, integratie, verdieping en integratie. In de propedeuse wordt de basis gelegd. Semesters 3 en 4 hebben tot doel de in het eerste NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 23/55

24 jaar verworven basiskennis en -vaardigheden te verdiepen. De stage in semester 5 levert de student de integratie van de tot dan verworven kennis en vaardigheden. Semesters 6 en 7 zijn bedoeld om de verworven kennis en vaardigheden te verdiepen en individuele accenten te leggen. Het afstuderen in semester 8 biedt de student de mogelijkheid om zijn kennis en vaardigheden te integreren en aan te tonen dat hij via de juiste attitude de eindkwalificaties heeft bereikt. Om de horizontale samenhang te bewerkstelligen wordt in de eerste vier semesters per semester een thema ontleend aan de beroepspraktijk. In het 1 e jaar is dat het thema data-acquisitie met beroepsproducten zoals een geautomatiseerde meetopstelling en het thema besturingstechniek met beroepsproducten zoals het aanpassen van hardware en software voor een assemblagelijn en het schrijven van software voor een verkeerslichtregeling. In het 2 e jaar komt bijvoorbeeld het thema meet- en regeltechniek aan bod met producten als bouwen, en programmeren van met elkaar communicerende robots. In gesprekken met het panel hebben studenten aangegeven dat in de projecten de verschillende disciplines nodig zijn en gebruikt worden voor de opdrachten. Het panel vindt dat de leerlijnen logisch opgebouwd zijn. Er is veel gedaan om de (ondersteunende) modules aan elkaar te koppelen. Desondanks constateert het panel dat veel vakken nog op zichzelf staan en dat de link van de vakken met de projecten nog niet altijd sterk is. Samenhang zit vooral in de projecten (1 tot en met 4) en niet zozeer tussen projecten en de vakken. Volgens het panel is de samenhang gedurende de tweede helft van de opleiding niet geborgd. Afgestudeerden hebben in het gesprek met het panel aangegeven dat het programma wel voldoende theoretisch is, maar dat de praktijk soms aan de zwakke kant is. De samenhang tussen theorie en praktijk zit vooral in de projecten, tijdens de stages en het afstuderen. Het panel is van mening dat het programma de belangrijkste bouwstenen bevat, maar dat de samenhang nog verder versterkt zou kunnen worden. Uit de studentevaluaties blijkt dat studenten tevreden zijn over de samenhang en dat er geen onnodige overlap in de studie zit. Het panel beoordeelt het facet als voldoende en niet als goed, omdat de samenhang tussen de vakken en de projecten en tussen theorie en praktijk nog steviger zou kunnen. Facet 2.4 Studielast Goed Criterium - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding streeft naar een evenwichtige spreiding van de studielast. Elk binnenschools semester heeft een periode van zeven lesweken, gevolgd door een inhaalweek en een tentamenweek; dan volgen er opnieuw zeven lesweken, een inhaalweek en tenslotte drie tentamenweken. Er is zo tijd voor het inhalen van 24/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

25 achterstand en de voorbereiding op tentamens. De toetsmomenten worden zo goed mogelijk over het hele semester verdeeld. De opleiding zorgt ook voor voldoende flexibiliteit in het programma. Op basis van EVC kunnen studenten vrijstellingen krijgen. Ook is het mogelijk om sommige onderdelen van het programma in een andere volgorde te volgen. Zo kunnen studenten semesters 6 en 7 omdraaien. Dit geeft studenten meer flexibiliteit in de eindfase van de opleiding. Het aantal contacturen is hoog. Dit blijkt ook uit de gesprekken met studenten en uit de evaluaties. In de eerste twee studiejaren hebben studenten ongeveer 20 contacturen en 7 ingeroosterde, onbegeleide uren per week. In semesters 6 en 7 zijn er ongeveer 16 contacturen. Volgens studentevaluaties studeren de meeste studenten tussen de 30 en 40 uur per week. Hiermee komt de feitelijke studielast ongeveer overeen met de geprogrammeerde studielast. Studenten worden tot aan het einde van de opleiding voortdurend begeleid. In de gesprekken met het panel geven studenten aan dat er veel contacturen zijn, maar dat ze de opleiding niet zwaar vinden. Uit de gesprekken met studenten is gebleken dat studieloopbaanbegeleiding goed functioneert. Verder is uit de gesprekken niet gebleken dat er sprake is van struikelvakken. Uit de gesprekken met studenten en docenten is wel gebleken dat tijdens de opleiding studenten over het algemeen moeite hebben met wiskunde. Dit is echter niet zozeer een probleem van een of meer vakken in het programma, maar heeft te maken met het niveau van de instroom. Facet 2.5 Instroom Voldoende Criterium - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Om toegelaten te worden hanteert de opleiding de wettelijke instroomeisen. Studenten dienen te beschikken over een havo- of vwo-diploma met het profiel Natuur en Techniek of Natuur en Gezondheid of een mbo-diploma. Studenten met een relatief verwante hbopropedeuse of TU-propedeuse kunnen instromen in het tweede jaar. Op basis van een vergelijking van het programma in een gesprek en op basis van getuigschriften worden eventueel aanvullende eisen gesteld of vrijstellingen verleend. Deze procedure is vastgelegd in de OER. Het panel vindt de eisen die de opleiding stelt aan de instromende studenten goed, alsmede de procedure voor het verlenen van vrijstellingen. De opleiding geeft toekomstige studenten in de voorlichting informatie over het beroep, programma en werkvormen van de opleiding. Op deze manier weten instromende studenten wat ze van de opleiding kunnen verwachten. In de gesprekken met het panel hebben studenten aangegeven dat men bewust voor deze opleiding heeft gekozen vanwege het profiel van Mechatronica en het bijbehorende multidisciplinaire programma. NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 25/55

26 Voor zij-instromers die niet op grond van een diploma zonder meer toelaatbaar zijn (studenten met een buitenlands diploma of personen van 21 jaar of ouder) is er een Fontys Toelatingsassessment. De opleiding bepaalt de mate van geschiktheid voor de opleiding op basis van toelatingstest aangevuld met getuigschriften, portfolio en/of examens. Het assessment wordt afgenomen door twee leden van de examencommissie. Deze procedure is vastgelegd in de OER. Het panel heeft de exitenquête van studiestakers bekeken en daaruit blijkt dat enkele studiestakers de opleiding te theoretisch vonden. Dit heeft grotendeels te maken met de vooropleiding van deze studenten. De opleiding biedt studenten extra modules voor wiskunde. Dit wiskundetraject is vooral bedoeld voor mbo ers en havisten met een profiel Natuur en Gezondheid. De opleiding onderhoudt regelmatig contact met middelbare scholen waarbij met docenten gesproken wordt over het niveau en de werkvormen van de opleiding. Ook wordt regelmatig met decanen uit de regio gesproken over thema s als aansluitingsproblematiek en veranderingen in het hbo. In de propedeuse probeert de opleiding qua vorm aan te sluiten bij de vooropleiding van de studenten door intensief te begeleiden en veel contacturen aan te bieden. Ook worden er in het begin meer toetsen aangeboden en wordt er meer feedback gegeven aan studenten. Fontys Hogescholen heeft de zogenoemde Code of Conduct ondertekend. Uit de studentevaluaties blijkt dat studenten onvoldoende op de hoogte zijn van de criteria voor vrijstellingen en dat men ontevreden is over de inhoudelijke aansluiting op de vooropleiding. Studenten zijn volgens de evaluaties wel tevreden over het tijdig erkennen van deze problemen door docenten en de begeleiding die de opleiding hierbij biedt. Het panel concludeert hieruit dat er wel degelijk aansluitproblemen zijn, maar dat de opleiding deze tijdig erkent en oppakt. Het panel beoordeelt het facet instroom als voldoende en niet als goed, omdat een deel van de studenten onbekend is met de vrijstellingscriteria aan het begin van de opleiding en omdat een deel van de instromende studenten problemen heeft met wiskunde. Naar de mening van het panel spant de opleiding zich wel in om deze problemen aan te pakken. Facet 2.6 Duur Voldaan Criterium - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding wordt in voltijd aangeboden. Er is een programma opgezet waarmee een student in vier jaar met 240 EC de eindkwalificaties kan bereiken. In acht opeenvolgende semesters kan een student telkens 30 EC behalen. 26/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)

27 Dit levert een jaarbelasting van 60 X 28 = 1680 uur, verdeeld over 42 onderwijsweken van 40 uur per week. Deze verdeling van de uren is vastgelegd in de OER. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Voldoende Criteria - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding sluit aan bij de Fontysvisie op leren (zie Idealisme in learning communities. Een kwaliteitsstrategie, 25 juni 2007) en heeft voor de vormgeving van het programma de volgende doelen geformuleerd: - Het didactische concept is gericht op leren leren; - De opleiding werkt met een mix van werkvormen, die aansluiten bij de verschillende vormen van leren: betekenisgericht, toepassingsgericht en reproductiegericht leren; deze werkvormen zijn gericht op het verwerven van conceptuele kennis en op de integratie van beroepskennis, vaardigheden en beroepshouding; - De aangeboden leeromgevingen zijn zo realistisch mogelijk, bieden een grote variatie aan praktijkgerichte opdrachten (producerend leren) en bevorderen het internationale en multidisciplinaire samenwerken (samenwerkend leren); - Naarmate de studie vordert, groeit zijn zelfstandigheid en de mate van zelfsturing. Het gehanteerde didactisch concept sluit aan bij de beoogde eindkwalificaties van de opleiding waarin van de afgestudeerde verwacht wordt dat hij in toenemende mate van zelfstandigheid in staat is om te opereren in de beroepspraktijk. Uit gesprekken met studenten en docenten is gebleken dat ze in de loop van de tijd geconfronteerd zijn met veel veranderingen in het programma, die voor een deel voortkomen uit het hogeschoolbeleid en veranderingen in het instituut. Het uitgangspunt van groei van zelfsturing is passend voor deze opleiding, maar uit de gesprekken met studenten is gebleken dat ze daar in de praktijk toch moeite mee hebben. De helft van het binnenschoolse deel bestaat uit projectonderwijs, ongeveer een kwart bestaat uit praktijkonderwijs voor het verwerven van praktische vaardigheden en ongeveer een kwart bestaat uit theorieonderwijs gecombineerd met zelfstudieopdrachten. Deze mix van werkvormen sluit aan bij de visie van de opleiding waarin verschillende vormen van leren aan bod komen. Het panel onderschrijft het streven van de opleiding naar een mix van werkvormen. Uit de bestudering van het materiaal en uit de gesprekken blijkt echter dat de complexiteit van praktijk te weinig terugkomt in het programma. Vaak wordt gewerkt in een ideale laboratoriumsituatie. Voor de confrontatie met de complexe praktijk zijn studenten aangewezen op stage en afstuderen. NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt) 27/55

28 In studentevaluaties zijn studenten positief over het samenwerkend leren in het projectonderwijs en de aansluiting van de onderwijsactiviteiten op de beroepspraktijk. Uit docentevaluaties blijkt dat docenten positief zijn over de werkvormen en de beroepsgerichtheid van het programma. Het panel is positief over de goede afwisseling van werkvormen en de goede aansluiting met de praktijk tijdens stage en afstuderen. Het panel beoordeelt dit facet als voldoende en niet als goed, omdat er meer aandacht nodig is voor de groei van zelfsturing van de student. Bovendien zou de complexiteit van de praktijk een sterkere plaats mogen hebben in het binnenschoolse programma. Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Criterium - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding stelt twee doelen met betrekking tot de toetsing: - studenten terugkoppeling geven over de voortgang van hun leerproces (formatief); - de voortgang van het leerproces formeel bepalen (summatief). Het toetsbeleid van het instituut is vastgelegd in het document Toetsbeleid Fontys Technisch Hogeschool Venlo (april 2005) en houdt het volgende in: - aansluiting werkvorm/toetsvorm/leerdoelen: een mix van toetsvormen die aansluit bij de gewenste werkvormen en vormen van leren; betekenisgericht leren, toepassingsgericht leren en reproductief leren. De toetsvormen moeten relevant zijn voor de toetsing van de leerdoelen van de module en competenties; - toetskwaliteit: de toetsvormen moeten voldoen aan eisen van validiteit en betrouwbaarheid; - transparantie: de toetsing moet voor de student transparant verlopen, d.w.z. de student weet, of kan weten wat er getoetst wordt, hoe er getoetst wordt en welke criteria voor de beoordeling worden gebruikt; - organisatie van toetsen: voor een goede tijdsbesteding en stimulans moeten toetsen in de tijd gespreid worden en de toetsfrequentie moet een vlotte doorgang door de studie bevorderen; - terugkoppeling: studenten krijgen tijdig terugkoppeling, hebben inzage in hun persoonlijke toetsresultaten en hebben beroep- en klachtrecht. De kwaliteit van de toetsen en het toetsproces wordt bewaakt door de toetscommissie. De toetscommissie overlegt in het teamoverleg waarin afspraken worden gemaakt over welke toetsvorm wordt gehanteerd bij welke module, welke criteria worden gehanteerd, hoe de normering is en wie de toets samenstelt en wie deze controleert op validiteit, betrouwbaarheid en bruikbaarheid. 28/55 NQA - visitatie Fontys Hogescholen, Venlo: hbo-bacheloropleiding Elektrotechniek (vt)