Management & Organisatie Activer werken met alternatieve lesbrief Ontwerpen Paper 2 Varieren en activeren met lesbriefmethode Interfacultaire

Transcriptie

1 Naam auteur(s) Hans-Willem Alblas Vakgebied Management & Organisatie Titel Activer werken met alternatieve lesbrief Ontwerpen Paper 2 Onderwerp Varieren en activeren met lesbriefmethode Opleiding Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Doelgroep Havo/Vwo bovenbouw M&O Sleuteltermen Lesbrieven, management & organisatie, economie, variatie, activeren, motiveren Bibliografische referentie Alblas, H.W. (2012). lesbrieven. Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleidingen UvA. Studentnummer Begeleider(s) Dr. L. Kneppers, drs W. Van Kleef Beoordelaar(s) indien bekend Datum 1 september 2012

2 ONTWERPENPaper2:Ontwerp SamenvattingPaper1:Definitiefase IndelessenManagement&Organisatiewordtdelesbriefmethode 1 gebruikt.leerlingenklagende lesbrievensaaizijn.delesbrievenzienersaaiuit,zijninhoudelijkweinigaansprekendendeopgaven zijneentonigengerichtopindividueelwerken. Deontwerphypothese: Als de lesstof wordt aangeboden in de vorm van een alternatieve lesbrief die aantrekkelijker is vormgegeven, de leerlingen activeert en samenwerking stimuleert vinden de leerlingen deze lesbrief minder saai. Deontwerpregelszijn: 1.Motiveren:Dealternatievelesbriefismotiverendenactiverend.Demanierwaaropdelesstof wordtaangebodenendeopdrachtenzijnmindersaai.ditzorgtervoordatdekennisbeterwordt ingebed,zorgtvooraansprekendecontext,activeertvoorkennisendeleerlingenervarendelesbrief alsmindersaai. 2.Samenwerken:Deleerlingenwerkensameninpositieveonderlingeafhankelijkheid.Zestimuleren elkaar,wisselenkennisuitenactiverenelkaar. Evaluatievanhetontwerpvindtplaatsoptweemanieren: 1.Enquête:Dealternatievelesbriefwordtdoordeleerlingenvergelekenmeteerdereervaringenmet lesbrieven:hebbenzijdelesbriefendelessenalsmindersaaiervaren.erisaandachtvoor vormgeving,inhoudenervaringmetsamenwerkendleren. 2.Observatie(Time on Task):Alstweedevormvanevaluerenwordtdesituatieindeklas geobserveerd.zijndeleerlingenindeontworpenlesdaadwerkelijktaakgericht,actiefen gemotiveerd?hiervoorwordtdetime on Taskvandeleerlingengeobserveerd. 1 BijhetvakManagement&OrganisatiezijnditmeestallesbrievenvandemethodeStoffels(Repriels,2010)enbijEconomiezijndit meestallesbrievensamengestelddoordelandelijkewerkgroepeconomieonderwijs(lweo,2009).indelesbrievenbestaatoverlapzoals bijhetonderwerpkosten. 2

3 Algemeen Zoalsindedefinitiefasenaarvorenisgebrachtishetstrevenomdoormiddelvaneenalternatieve lesbriefdelessenmindersaaitemaken.indeuitwerkingbetekendditdatdeleerlingenworden geactiveerddooreenaansprekendelesbriefmetactiverendeopdrachtendie(deels)worden uitgevoerdindevormvaneenduo,groeps ofklassikaleopdrachten. Vakinhoudelijketoelichting Hetonderwerpvandelessenishetonderscheidenvanverschillendesoortenkosten,hetberekenen engrafischweergevenvankostenenopbrengsten.inhoudelijkzijndelessengebaseerdopde hoofdstuk2uitdelesbriefvervoer(lweo,2009). Toelichtinglesplannenenkeuzesinlesmateriaal Deontworpenalternatievelesbriefverschiltinvormgevingenpresentatie.Ditmaaktdelesstofvoor deleerlingenaantrekkelijk(aandachtsrichter)heefteneenmotiverendeffect. Daarnaastwordtdelesstofopgevarieerdeenactiverendemanieraangebodenwaardoordelesbrief beteraansluitbijdebelevingswereldvandeleerlingen.dealternatievelesbriefplaatstdelesstofin eenvoordeleerlingenmeeraansprekendecontext,activeertdevoorkennisendeverbinddelesstof metdeactualiteit(ebbens,2010,p.39 45,p.52 60)(Marzano,2011,p.30 57,p ). Totslotwordtindealternatievelesbriefmeeraandachtbesteedaananderewerkvormen,zoals samenwerkendleren.naastindividueleopdrachtenisineenalternatievelesbriefaandachtvoor samenwerkingindevormvanopdrachtendieklassikaal,ingroepjesofduo swordenuitgevoerd (Ebbens,p ).Hetresultaatisdatdiedeleerlingendelesbriefmindersaaizullenvinden. Docentinstructieentoelichtingopdelessen Onderstaandeopdrachtenincombinatiemetdelesplannengevendedocentvoldoendeinformatie omdelessen(ofgedeeltenhiervan)uittekunnenvoeren.deopdrachtenwijzenzichzelfenomde lessenteintroducerenkandedocentdeonderwerpennaslaaninhetboekjesamengevatm&o (Maurer,2009,p )ofhetboekjeSamengevatEconomie(Blaas,2011,p.58 61). Bijdeopdrachteningroepjesstaanindividueleaanspreekbaarheid,positievewederzijdse afhankelijkheidendirecteinteractiecentraal(ebbens,2009,p.110). Hieronderstaandelessenbeknoptbeschreven,hetlesmateriaalisopgenomenonderbijlage1ende lesplannenzijnopgenomenonderbijlage2. Les1:Marktaandeel Dedocentintroduceertmeteenkortetoelichtingdealternatievelesbrief.Hetalternatieve 3

4 lesmateriaalisandersvormgegeven,deleerlingenziendatditnietdestandaardlesbriefis. Hetaccentligtindeeerstelesophetactiverenenhetmotiverenvandeleerlingendoordelesstofin eenaansprekendecontextteplaatsen. Hetonderwerpvandeeerstelesismarktaandeel,hetwordtgeïntroduceerdmetbehulpvaneen filmfragmentoverconcurrentietussentweesportscholen. Kleurigeafbeeldingenuitdefilmgebruikenindelesmateriaaltrektdeaandacht.Devormgevingis mindersaaidandezwart witcartoonsindeoriginelelesbrief. HetgetoondefragmentuitdefilmDodgeball(Thurber,2004)ismotiverendenzekernietsaai.De filmdodgeballiseenamerikaansespeelfilmgeschiktvooralleleeftijdenmetdebekendekomische acteursbenstillerenvincevaughn.indefilmstaantweesportscholencentraal:averagejoe s GymnasiumenGloboGym.AverageJoe sgymnasiumvanpeterlafleur(vincevaughn)iseenoude, lokalesympathiekesportschoolenglobogymvanwhitegoodman(benstiller)eenluxesportschool metdenieuwstevoorzieningen.globogymwilaveragejoe s,datkamptmet$50.000schuld, overnemen. Voordeopdrachtishetvoldoendeomeenfragment10 15minutenvandefilmtelatenzien.Defilm enhetfragmentzijnzodanigaansprekenddatleerlingenhetookbuitenschoolzoudenkunnen bekijken.deaandachtvandeleerlingenwordtgetrokkendoordefilmenzekunnenmetdefilmin hetachterhoofddeopdrachtmaken.daarnaastheeftdedocentaanknopingspuntenomdelesstofte illustrerenaandehandvanvoorbeeldenuitfilm. Les2:Variabeleenconstantekostenmetgegevenvoorbeelden Hetaccentindetweedelesligtophetactiverenenmotiverenvandeleerlingendoordelesstofte verbindenmetvoorkennis. Dezelesgaatoverhethelderonderscheidenvanvariabeleenconstantekosten.Dezekeerwordter gewerktingroepjesvanvier.deleerlingenkunnenzichlateninspirerendoorhunkennis,fantasieen voorbeeldenuitdefilm. Alsopdrachtknippendeleerlingeneenaantalverschillendekostenenopbrengstenvaneen sportschooluitdelesbrief.dezegaandeleerlingenselecterenenvervolgensrangschikken. DestickersmoetenzijopPost it splakkenenverdelenoverdriecategorieën:constantekosten, variabelekostenenopbrengsten. Vervolgenswordtergerangschiktopmatevanbijdrageaandeomzetofdekosten.Uiteraardzijner onduidelijkhedenenmulti interpretabelestickerswaaroverdiscussieontstaat,ditactiveert.de docentvraagtiedergroepjeomdepost it sophetbordinverschillendecategorieënonderte brengen.deresultatenwordenklassikaalbesproken.iedereleerlinguithetgroepjemoeteen toelichtingkunnengevenofkunnenuitleggenwaaromeenbepaaldekeuzeisgemaakt(ebbens, 4

5 2009,p.109). Les3:Variabeleenconstantekosten Hetaccentindederdelesligtophetactiverenenmotiverenvandeleerlingendoordelesstofte verbindenmeteendordeleerlingengekozenreëelbedrijf.hierdoorwordteerderopgedanekennis bewaard(ebbens,2009,p.40 41).Deopdrachtbestaatuithetmakenvaneenmindmap(ofspin)in eengroepjevanvier.deleerlingenmoetennuwatactieverzijnenzelfmetvoorbeeldenkomenvan kosten,opbrengstenvaneenbedrijf. Deleerlingenmakeningroepjeseeninschattinginkostenenopbrengstenvaniederwoorddatinde mindmapwordtopgenomen.deresultatenvaniedergroepjewordenopeenpostervelgeschreven enditwordtaandemuurgeplakt(ebbens2009, ). Les4:Omzet,kostenenwinst Hetaccentindevierdelesligtophetactiverenenmotiverenvandeleerlingendoordelesstofte bestuderendoormiddelvansamenwerking.erwordenverschillendeinzichtenenvaardighedenuit devorigelessengecombineerd.vanuithetopgedaneinzichtinkostenenopbrengstenwordentwee vergelijkingenopgesteld.dezewordenopeenpostervelgrafischweergegeven. Uithetlesmateriaalkrijgendeleerlingeninzichtinhetbreak evenpoint,break evenafzetenbreakevenomzet.terafrondingvanhetonderwerpenomdoorwerkenstimulerenkaneenlaatste fragmentvandefilmdodgeballwordenvertoond. Lesplannenenlesmateriaal Hetbijgeleverdelesmateriaalkunnendeleerlingenzelfstandiggebruiken.Dedocentkaneenkorte introductiegevenbijdeonderwerpen.detijdenenverschillendehulpmiddelenstaanvermeld, evenalsdeactiviteitenvandedocentendeleerlingen.degebruiktevoorbeeldenzijnaansprekend, motiverendenbijeengrootdeelvandeleerlingenbekendenindelesplannenstaatgedetailleerd beschrevenwatdebedoelingis.deleerlingenzijnookbijdegroepsopdrachtenindividueel aansprakelijkenkunnenaltijdgevraagdwordenomeentoelichtingopresultaten. 5

6 Bronnen Bimmel,P.,Canton,J.,Fasoglio,D.&Rijlaarsdam,G.(red.)(2008).Handboek Ontwerpen Talen. Amsterdam:VossiuspersUvA. Blaas,J.(2011)Samengevat vwo economie,thiememeulenhof:amersfoort.p Ebbens,S.&Ettekoven,S.(2010).Effectief leren.groningen:wolters Noordhoff. Hoobroeckx,F.&Haak,E.(2002)Onderwijskundig ontwerpen: het ontwerp als basis voor leermiddelenontwikkeling.houten:bohnstafleuvanloghum. Kohnstamm,R.(2009).Kleine ontwikkelingspsychologie: De puberjaren.houten:bohnstafleuvan Loghum. Marzano,R.&Miedema,W.(2011).Leren in vijf dimensies.assen:koninklijkevangorcum. Maurer,A.(2009)Samengevat vwo M&O,ThiemeMeulenhof:Amersfoort.p LWEO(2009).Vervoer.Amsterdam:LWEO. LWEO(2009).Vervoer Uitwerkingen.Amsterdam:LWEO. Repriels,L.(2010). Stichting en Vereniging.Hilversum:Stoffels. Thurber,R.M.(2004).Dodgeball: a true underdog story.newyork:twentiethcenturyfox. VandenAkker,J.,Gravemeijer,K.Mckenney,S.andNieveen,N.(2006).Educational Design Research.NewYork:Routledge. VanVelzen,J.(2008).Kennis & denken & leren.antwerpen Apeldoorn:Garant. 6

7 Bijlage1:Lesmateriaal(alternatievelesbrief) Les1:Marktaandeel Pizzamarkt Netzoalsjeeentaartinstukkensnijdtomdezeteverdelenovermeerderemensen,kunjeookeenmarkt verdelentussenverschillendebedrijven.hetdeelvandeklantenvandetotalemarktvaneenproductofeen goeddateenbedrijfheeftwordthetmarktaandeelgenoemd. Voorbeeld:Steldatdetotalemarktvoorpizza sinamsterdam ZuidisverdeeldtussenNewYorkpizzaen Domino spizza.newyorkpizzaverkoopt4872pizza sperweekendomino sverkoopt1218pizza sperweek. Watzijndemarktaandelen?VanNewYorkPizzaenDomino spizza? Omeenmarktaandeelteberekenen,rekenjeeerstdeafzetopdetotalemarktuitdooralleaanbodvoorhet productbijelkaaroptetellen(ditkaniedersoortproductzijn:pizza s,fitnessabonnementen,fietsen, tijdschriften,mobieletelefoonsetc.).inditgevalhetaantalpizza s. Inhetvoorbeeldisdeafzetopdetotalemarktvoorpizza s: =6090pizza s. Vervolgenskijkjewatdeafzetvandeondernemingis.Ditgetalwordtmeestalgegeven. DeafzetvandeondernemingNewYorkpizzaisinhetvoorbeeld4872pizza s. Deverhoudingtussenafzetvandeondernemingendeafzetopdetotalemarktishetmarktaandeel. Deformulevoormarktaandeel=deafzetvandeonderneming/deafzetopdetotalemarkt(x100%)= 4872/6090(x100%)=80% BerekennuopdezelfdewijzehetmarktaandeelvanDomino spizza 2. Fitnessmarkt Defitnessmarktiseensterkgroeiendemarktwaaropheviggeconcurreerdwordt.DefitnessmarktinLos Angelesisop1april2012alsvolgtverdeeld: Sportschool Aantalleden(afzet) AverageJoe 250 Globogym 1500 FitnessFree 500 EverbodyFit Inderdaad:20%. 7

8 8 Figuur1.MarktverdelingvandeLosAngelesfitnessmarkt. 1.TekendeverdelingvandeLosAngelesfitnessmarktinprocenteninfiguur1. 2.WatisdetotaleafzetvandefitnessmarktinLosAngeles? 3.WatishetmarktaandeelinprocentenvandeafzetvanAverageJoe sgymnasium? 4.WatishetmarktaandeelinprocentenvandeafzetvanFitnessfree? 5.OnderwelkevoorwaardezalhetmarktaandeelinprocentenvandeomzetvanGloboGymGroterzijndan datvaneverybodyfit?verklaarhetantwoord. 6.OnderwelkevoorwaardezalhetmarktaandeelvanFitnessfreeinprocentenvandeomzetgroterzijndanin procentenvandeafzet?verklaarhetantwoord.

9 9 Les2OpbrengstenenKosten (groepjevan4&klassikaal) Bedrijvenhebbenkostenen(hopelijk)ookopbrengsten.Zodraeenbedrijfietsverkooptnoemenwedatde opbrengsten.opbrengstenwordenbepaalddoordeprijsvandeverkochtegoederenendehoeveelheid goederendieerwordtverkocht.informuleisdetotaleopbrengst(to)deprijs(p)maaldeverkochte hoeveelheid(q) TotaleOpbrengst=TO=pxq 1.WanneerNewYorkpizzaopeenavond53pizza svan 12verkooptdanisdeopbrengstvandieavond: Opbrengstenzijnleuk,maarbedrijvenmakenvooralgraagwinst.Omdetotalewinst(TW)tebepalenworden dekostenvandeopbrengstenafgetrokken.informulevormisdat: TotaleWinst(TW)=TotaleOpbrengst(TO) Kosten(TK) Kosten Bedrijvenmakenverschillendesoortenkosten:constantekosten(CK)envariabelekosten(VK). Variabelekosten NewYorkpizzaheefttemakenmetverschillendesoortenkosten.EenpizzaMargheritaiseenklassieke basispizzametkaasentomaat.depizzamargheritaismeestalgoedkoperdananderepizza szoalsbijvoorbeeld eenpizzasalamiofeenpizzaquattrostagioni.ditkomtomdateropdezepizza smeeringrediëntenzitten. Doormeeringrediëntenzijndekostenvandezepizzahoger.Dekostendieveranderenafhankelijkvanhet productdatwordtverkochtzijndevariabelekosten(vk).ditzijnbijvoorbeelddeingrediëntenvaneenpizza, maarookbenzinekostenvoordescooteromdepizzatebezorgenetc. Constantekosten Naastvariabelekostenzijnerookconstantekosten(CK).ConstanteKostenzijndekostendieNewYorkPizza sowiesomaakt,ookalwordtergeenenkelepizzaverkocht.constantekostenzijnbijvoorbeelddehuurvande winkel,hetkopenvaneenpizzaoven,hetpersoneelinvastedienst,debezorgscooteretc. Opdracht:Kosten&opbrengsten(groepjevan4) Naallepizza sishetnudehoogstetijdomterugtegaannaardesportschool.maakeengroepjevanvier.wat weetjeofkunjezeggenoverdeopbrengsten,variabelekostenvastenkostenvaneensportschool? 1.Knipdebegrippenuit,plakzeopPost it sofschrijfzeoveroplossebriefjes. 2.Verdeeldebegrippeninjegroepjewaarbijjezorgtdatiedereeneengelijkaantalheeft. 3.Julliegaandekaartjesverdelenoverdriestapels:Vastekosten,VariabelekostenenOpbrengsten. 4.Omdebeurtleestiemanduithetgroepjeeenkaartjevoorenlegthetop1vandestapels. 5.Wanneerallekaartjesopzijn,maakjeeenschattingvanhethoogsteenhetlaagstebedragaanvariabele kosten(vk),constantekosten(ck)endeopbrengsten(to).verklaarwaaromjedezezeskaartjeshebtgekozen enwaaromdezekostenlagerofhogerzijndananderekaartjesopdestapel.

10 10 Sportvoeding Water Douches Verkoop Vitaminen Sportshake Springtouwen Sportdrankjes Parkeerplaats Verhuurkluisjes Groepslessen Yogamatjes Gewicht Spinning fietsen Waterflesmetlogo Sportmassage Eiwitreep Loopband Proeftraining Vloerbedekking Borgvoorkluisje Maand Abonnement Handdoekmet logo Verlichting Muziekinstallatie Afschrijvingskosten fitnessapparatuur Verkoopbroodje gezond Verhuur handdoeken Reclamekosten voorfolders Reparatielekkagedak Hostingwebsite Zonnebank Personaltrainer Verwarming Muziekvergunning Salarisfitnesstrainers (vastedienst) Sauna Salaris Receptioniste Aflossing hypotheekgebouw Verhuurvergaderzaal Parkeren 10 rittenkaart Bedrijfsauto Huurapparatuur Verhuursportzaalaan bedrijven Fysiotherapie behandeling Salarismanager Verlichting Brandverzekering Dieetpillen Inschrijfkosten Verkoop sportkleding Schoonmaak kosten Diefstal verzekering Vervangingoude gewichten Benzinebedrijfsauto Trainingspakken personeel T shirtsmetlogo Reclamekosten Trainingvanpersoneel Afschrijvingnieuwe vloer

11 Les3Kostensoorten(groepjesvan4) DeluxesportschoolEverybodyfitheeft totalevastekosten(TVK).Perlidzijnde variabelekosten 25(VK).EenabonnementbijEverybodyfitkost 150permaand(O). 1.Vulonderstaandetabelin Q 100leden 250leden 300leden TO TK TW 2.Maakeengroepjevanvierenbesluitvoorwelkbedrijfjeeenmindmapgaatmaken. Vuleerstvoorjezelfvoordatbedrijfvastdeonderstaandemindmapin.Dekostenenopbrengstenvanhet doorjulliegroepjegekozenbedrijfstaanhierincentraal. IndemindmapstaanOpbrengsten,VastekostenendeVariabelekosten.Vergelijkdeverschillendetermenen maak1gezamenlijkemindmapopeenpostervel.schateenbedraginenschrijfdatachterdeverschillende kostenenopbrengstenenplakjepostervelaandemuur.deonderstaandemindmapiseenvoorbeeld,jullie eigenmindmapmagveelmeerbegrippenbevatten. Kosten & Opbrengsten 11

12 12 Les4Omzet,kostenenwinst(ingroepjesvan4) Kostenkunjeookweergevenineenfunctieofvergelijkingdiekanwordengetekend. Dekostenfunctievaneenbedrijfbestaatuitvariabelekostenendaarbijwordendeconstante kostenopgeteld. Eenvoorbeeld:SteldatdevariabelekostenvoorAverageJoe svariabelekosten$25perlidzijnendevaste kostenzijn$3000permaand.dekostenvergelijkingzieterdanalsvolgtuit:tk=25q+3000 EenmaandabonnementbijAverageJoe skost$50.devergelijkingvandeopbrengst(ookweldeomzet genoemd)wordtgevormddoorto=prijs(p)xhoeveelheidgoederen(q). DeopbrengstvergelijkingzietervoorAverageJoe sdanalsvolgtuit: TO=50q(waarbijq=hetaantalleden) Wanneerdekostengelijkzijnaandeopbrengstenwordtergeenwinstenookgeenverliesgemaakt.Dit noemenwehetbreak evenpoint(bep).inditpuntkruizendelijnenindegrafiekvankostenenopbrengsten elkaar.deafzet(aantal,q)inditpuntnoemenwedebea:break evenafzet.deomzetinditpuntisdebeo,de break evenomzet(p). Opbrengst 1.Watbepaaltvoornamelijkdeomzetvaneensportschool? 2.Hoeberekenjeomzet?Geefdeformule. 3.WelkesportschoolheefteenhogereomzetGloboGymofAverageJoe sgymnasium? 4.Maakeeninschattingvanhetaantalledenvanbeidesportscholen. Erkomtsteedsmeerconcurrentieopdefitnessmarkt.Datbetekentdatdeprijzenvoorabonnementenworden lager.denieuweprijsvooreenmaandabonnementbijglobogymwordt$75envooraveragejoe$35. 5.Berekendenieuweomzetpermaandenperjaarvoorbeidesportscholen. Kosten PerlidzijndevariabelekostenbijGloboGym$35enbijAverageJoe$25.BijGloboGymzijndevastekosten $5000enbijAJ$3000permaand. 1.StelvoorbeidesportscholendeTOfunctieendeTKfunctieop. 2.Tekendefunctiesvoorbeidesportscholenindegrafiek.Kostenstaanvertikaal(x1000)enhetaantalleden horizontaal(x100). 3.BerekendeBreakevenafzet.Geefdezeschetsmatigindegrafiekaan.GeefookdeBreak evenomzet(beo) enbreakevenafzet(bea)aan. 4.Werksameneengroepjevanvier.Vergelijkjullieantwoordenneemdegrafiekoveropeenpostervelenplak jullietekeningaandemuur.

13 Bijlage 2: Lesplannen Docent:Hans WillemAlblas Datum:april/mei2012 Tijd:nntb Klas:4HAVO Aantallln:26 Lesonderwerp Beginsituatie Leskern(lesdoelen) Les1:Marktaandeel HAVO4,economie,BerlageLyceum,lokaalA33 Aanlerenomhetmarktaandeelteberekenen Docentdoelen Boek(+blz.) Media,spullen,hulp Leerlingengemotiveerdengeconcentreerdlatensamenwerken. LWEO(red.)(2009)Vervoer,UitgeverijLWEOBV:Amsterdam.p LWEO(red.)(2009),Vervoer Uitwerkingen,UitgeverijLWEOBV:Amsterdam.p Maurer,A.(2009)Samengevat vwo M&O,ThiemeMeulenhof:Amersfoort.p Blaas,J.(2011)Samengevat vwo economie,thiememeulenhof:amersfoort.p Kleurenprintsvanlesbrieven,DVDDodgeball Tijd Lesdoel Watikdoeen(letterlijk)zeg Watzijdoen(werkvorm) Leeractiviteit Fase1:Aandachtrichtenopdoelenenaansluitenopvoorkennis(Ebbens,2007,p.39 41). 5 Begripmarktaandeel introduceren. Leerlingenbegroetenbijdedeur. Uitdelenvanlesbrief.Korte introductieovermarktaandeel.neem absentenopenzetdvdspelerklaar. Leerlingengaanzitten,luisterennaar deintroductieengaanmetdepizza opgavenaandeslag. envariaties hierop. Fase2:Uitleggeven 5 10 Leerlingengaan actiefaandeslag metlesbrief. Alsiedereendeopgavenheeft:beginnen, wanneererdingenonduidelijkzijn:ik komvanzelflangs. Fase3:Nagaanofbelangrijkstebegrippenzijnovergekomen Vraagofpizzaopdrachtduidelijkis. 15 Individueelaanspreken:rondlopenen Proberende meekijken.gaathetgoed?waarzijn opgavente moeilijkheden?ikcheckofallesis makenenworden begrepen,geefhulpen,wanneernodig, bewustkennis instructie.wanneerdeleerlingenklaar niveau. meteerstedeelvandepizzaopgavenzijn kijkenweeenstukjedodgeball. Fase4&5:Instructiegevenopzelfwerkzaamheidenbegeleidendaarvan Leerlingenmakenopgaven.Werken individueelengeconcentreerd. Deleerlingenwerken geconcentreerdverder.stelleneen vraagalsikindebuurtbenofsteken hunvingerop. Geconcentreerd werken. Oefenenmet nieuweopgaven Zelfstandigverder werken. Docentgeefttoelichtingopfitness voorbeeld.leerlingenmakentweede opdrachtenvergelijkentekeningenvan marktaandeel. Checkeninduoenvergelijken antwoorden. Samenlerenen samenwerken. Fase6:Afsluitenvandelesopdebelangrijkstebegrippenenvaardigheden(evaluerenenreflecteren) 5 Leerlingen hebben basiskennisover marktaandeelen individueelenin duo sgewerkt. Laatleerlingentijdigopruimenen wensleerlingeneenprettigedag. Gevenfeedbackopdeopgaven. Evaluerenvan, vergelijkenmet andereleerlingen enpuntenomaan tewerken. 13

14 Docent:Hans WillemAlblas Datum:april/mei2012 Tijd:nntb Klas:4HAVO Aantallln:26 Lesonderwerp Beginsituatie Leskern(lesdoelen) Les2:Opbrengsten,variabeleenconstantekosten HAVO4,economie,BerlageLyceum,lokaalA33 Lerenonderscheidenverschillendekostenenopbrengsten Docentdoelen Leerlingengemotiveerdengeconcentreerdlatensamenwerken. LWEO(red.)(2009)Vervoer,UitgeverijLWEOBV:Amsterdam.p LWEO(red.)(2009),Vervoer Uitwerkingen,UitgeverijLWEOBV:Amsterdam.p Boek(+blz.) Blaas,J.(2011)Samengevat vwo economie,thiememeulenhof:amersfoort.p Maurer,A.(2009)Samengevat vwo M&O,ThiemeMeulenhof:Amersfoort.p GelePost it senstickervellen(inplaatsvanuitknippen,kandedocentdetermenookopstickers Media,spullen,hulp printen,diedeleerlingenvervolgensweeroppost it splakken) Tijd Lesdoel Watikdoeen(letterlijk)zeg Watzijdoen(werkvorm) Leeractiviteit Fase1:Aandachtrichtenopdoelenenaansluitenopvoorkennis(Ebbens,2007,p.39 41). 5 Herhalenroutine opbouwentav behandeldestof inafgelopen periode. Leerlingenbegroetenbijdedeur. Pakkendestartdooralternatievestart: groepsopdrachtenuitknippen/plakken vandekaartjes.kanookbijdeurindelen doortenummeren.neemabsentenop. Fase2:Uitleggeven 5 10 Leerlingengaan actiefaandeslag metopgaven. Alsiedereendestickersheeftbeginnen, wanneererdingenonduidelijkzijn:ik komvanzelflangs. Fase3:Nagaanofbelangrijkstebegrippenzijnovergekomen Proberen Vraagofopdrachtduidelijkis. opgavente Individueelaanspreken:rondlopenen 15 makenen meekijken.gaathetgoed?waarzijn wordenbewust moeilijkheden?docentgeefthulpen, kennisniveau. wanneernodig,instructie. Fase4&5:instructiegevenopzelfwerkzaamheidenbegeleidendaarvan Leerlingenvormengroepjesvanvier enmetopgavenaandeslag. Leerlingenmakenopgaven.Werken ingroepjesengeconcentreerd. Deleerlingenbesprekensamende kaartjesenmogelijkheden.stellen eenvraagalsikindebuurtbenof stekenhunvingerop. Termenkostenen opbrengsten onderscheiden. Geconcentreerd werken:focusop opdracht. Selecterenvan kaartjesenkiezen vanhoogste& laagste Klassikaal besprekenvande opdracht. Watgeeftdegrootsteopbrengst?Wat zijndehoogsteenlaagsteconstanteen variabelekosten?watlevertdemeeste winst? Leerlingenkunnendestickersop hetbordplakkeninverschillende categorieën,opschrijvenofde docentschrijftdezeop. Samenlerenen samenwerken, individuele aanspreekbaarheid. Fase6:Afsluitenvandelesopdebelangrijkstebegrippenenvaardigheden(evaluerenenreflecteren) 5 Leerlingen hebbenbasis verbeterd, individueelenin groepjes geoefenden kennis uitgewisseld. Laatleerlingentijdigopruimenen wensleerlingeneenprettigedag. Gevenfeedbackopdeopgavenen ruimenop. Evaluerenvan, vergelijkenmet andereleerlingen puntenomaante werkenovernate denken. 14

15 Docent:Hans WillemAlblas Datum:april/mei2012 Tijd:nntb Klas:4HAVO Aantallln:26 Lesonderwerp Beginsituatie Leskern(lesdoelen) Les3:Kostensoorten HAVO4,economie,BerlageLyceum,lokaalA33 Eerstekennismakingkostenherhalenenbrederinzichtgeveninkostenenopbrengsten Docentdoelen Boek(+blz.) Media,spullen,hulp Leerlingengemotiveerdengeconcentreerdlatensamenwerken. Blaas,J.(2011)Samengevat vwo economie,thiememeulenhof:amersfoort.p LWEO(red.)(2009)Vervoer,UitgeverijLWEOBV:Amsterdam.p LWEO(red.)(2009),Vervoer Uitwerkingen,UitgeverijLWEOBV:Amsterdam.p Maurer,A.(2009)Samengevat vwo M&O,ThiemeMeulenhof:Amersfoort.p Printsvanopdrachten,markers,papierformaatA0,tape. Tijd Lesdoel Watikdoeen(letterlijk)zeg Watzijdoen(werkvorm) Leeractiviteit Fase1:Aandachtrichtenopdoelenenaansluitenopvoorkennis(Ebbens,2007,p.39 41). 5 Herhalenroutine opbouwentav behandeldestofin afgelopenperiode. Leerlingenbegroetenbijdedeur. Korteintroductieenterugblijkop vorigeles. Leerlingengaanzitten,pakkenhun spullenengaanverdermetwerken delesbrief. Opgaven herhalenen variatieshierop. Fase2:Uitleggeven 5 10 Leerlingengaan actiefaandeslag metopgaven. Iedereenkanbeginnen,wanneerer dingenonduidelijkzijn:ikkomvanzelf langs. Fase3:Nagaanofbelangrijkstebegrippenzijnovergekomen 15 Proberen opgavente makenen wordenbewust kennisniveau. Vraagofopdrachtduidelijkis. Individueelaanspreken:rondlopenen meekijken.gaathetgoed?waarzijn moeilijkheden?ikgeefhulpen,wanneer nodig,instructie. Fase4&5instructiegevenopzelfwerkzaamheidenbegeleidendaarvan Controleerdeantwoordenengeeftips bijopschrijvenopgrootpapier. Stimuleerdiscussieentoetsindividuele aanspreekbaarheid.bespreeken vergelijk. Leerlingenmakengroepjesen werkennunogindividueelen geconcentreerd. Deleerlingendieklaarzijnchecken induo s.stelleneenvraagalsikin debuurtbenofstekenvingerop. Checkenenvergelijken antwoorden.leerlingenwerkenin groepjesopdrachtuit:debeste antwoordenoppostervelen plakkenditaandemuur. Fase6:Afsluitenvandelesopdebelangrijkstebegrippenenvaardigheden(evaluerenenreflecteren) 5 Leerlingen hebben basiskennisvan kostenverbreed verbeterd, individueelenin groepjes geoefenden kennis uitgewisseld. Laatleerlingentijdigopruimenen wensleerlingeneenprettigedag. Gevenfeedbackopdeopgaven, ruimenop. Geconcentreerd werken:focusop opdrachten voorkennis terughalen. Oefenenvan opgavenen makenvan berekeningen. Samenlerenen samenwerken. Evaluerenvan, vergelijkenmet andereleerlingen enpuntenomaan tewerken. 15

16 Docent:Hans WillemAlblas Datum:april/mei2012 Tijd:nntb Klas:4HAVO Aantallln:26 Lesonderwerp Beginsituatie Leskern(lesdoelen) Les4:Grafischeweergaveopbrengstenenkosten,BEP,BEOenBEA HAVO4,economie,BerlageLyceum,lokaalA33 TekenenvankostenrenopbrengstenenbepalenBEP,BEOenBEA Docentdoelen Boek(+blz.) Media,spullen,hulp Leerlingengemotiveerdengeconcentreerdlaten(samen)werken. Blaas,J.(2011)Samengevat vwo economie,thiememeulenhof:amersfoort.p LWEO(red.)(2009)Vervoer,UitgeverijLWEOBV:Amsterdam.p LWEO(red.)(2009),Vervoer Uitwerkingen,UitgeverijLWEOBV:Amsterdam.p Maurer,A.(2009)Samengevat vwo M&O,ThiemeMeulenhof:Amersfoort.p Dodgeballfilm,printsvanopdrachten,markers,papierposterformaat(A0)entape. Tijd Lesdoel Watikdoeen(letterlijk)zeg Watzijdoen(werkvorm) Leeractiviteit Fase1:Aandachtrichtenopdoelenenaansluitenopvoorkennis(Ebbens,2007,p.39 41). 5 Uitbreidenkostenen opbrengstenmet BEP,BEA&BEO. Fase2:Uitleggeven 5 10 Leerlingengaan actiefaandeslag metopgaven. Leerlingenbegroetenbijdedeur. Opdrachttoelichten.Pakkendestart enactiverenvanvoorkennisdoor verwijzennaarbehandeldeleerstof. Noemenvanbenodigdemateriaal. Alsiedereendeopgavenheeft: beginnen,wanneererdingenonduidelijk zijn:ikkomvanzelflangs. Fase3:Nagaanofbelangrijkstebegrippenzijnovergekomen 15 Proberen opgavente makenen wordenbewust kennisniveau. Vraagofopdrachtduidelijkis. Individueelaanspreken:rondlopenen meekijken.gaathetgoed?waarzijn moeilijkheden?ikgeefhulpen,wanneer nodig,instructie. Fase4&5instructiegevenopzelfwerkzaamheidenbegeleidendaarvan Zelfstandig verderwerken. Controleerdeantwoordenengeeftips bijopschrijvenopgrootpapier. Wanneerertijdoverisengoedgewerkt kijkenwenogeenpaarminuten Dodgeball. Leerlingengaanzitten,pakken rekenmachine,penenpapieren gaanmetopgavenaandeslag. Leerlingenmakenopgaven.Werken individueelengeconcentreerd. Deleerlingenwerken geconcentreerdverder.stelleneen vraagalsikindebuurtbenof stekenhunvingerop. Checkeninduoenvergelijken antwoorden.leerlingenwerkenper groepjesdeopdrachtuitop postervelenplakkenditaande muur. Fase6:Afsluitenvandelesopdebelangrijkstebegrippenenvaardigheden(evaluerenenreflecteren) 5 Leerlingen hebbenbasis verbeterd, individueelenin groepjes geoefenden kennis uitgewisseld. Laatleerlingentijdigopruimenen wensleerlingeneenprettigedagen vertelwaarmeewevolgendekeer verdergaan. Gevenfeedbackopdeopgaven. Opgaven verdiepen. Geconcentreerd werken:focusop opdrachten voorkennis terughalen. Oefenenvan opgavenen makenvan berekeningen. Samenlerenen samenwerken. Evaluerenvan, vergelijkenmet andereleerlingen enpuntenomaan tewerken. 16